Bộ Đề Cương Văn Lớp 11 Học Kì 1 Năm 2022-2023 Có Đáp Án

ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM

Môn: Ngữ văn, lớp 11

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

3,0

1

Các phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích: tự sự, miêu tả, biểu cảm.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh nêu được 3 phương thức biểu đạt: 0,75 điểm.

- Học sinh nêu được 2 phương thức biểu đạt: 0,5 điểm.

- Học sinh nêu được 1 phương thức biểu đạt: 0,25 điểm.

0,75

2

Trong đoạn trích, trăng được miêu tả qua những chi tiết: Trăng đẹp lắm! Trăng dịu dàng và trong trẻo và bình tĩnh.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh nêu được 4 chi tiết trở lên: 0,75 điểm.

- Học sinh nêu được 3 chi tiết: 0,5 điểm.

- Học sinh nêu được 1-2 chi tiết: 0,25 điểm.

0,75

3

Tâm trạng của nhân vật nhà văn Điền khi nói về nghệ thuật, về văn chương trong đoạn trích:

- Ðiền tự ý thức được không thể nào mơ mộng được nữa: bởi vì, biết bao tiếng đau khổ đã “giết chết những ước mơ lãng mạn gieo trong đầu óc Ðiền cái thứ văn chương của bọn nhàn rỗi”…

- Điền còn tự nhận thức về việc sáng tác nghệ thuật, văn chương: không nên chạy theo cái đẹp, cái thơ mộng, quay lưng lại với hiện thực để viết ra những điều giả dối, phù phiếm mà phải đồng cảm và phản ánh “tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than”…

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh nêu được các nét tâm trạng của nhân vật hoặc có cách diễn đạt tương đương:1,0 điểm.

- Học sinh nêu được 1 hoặc 2 nét tâm trạng: 0,5 điểm.

1,0

4

Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật của Nam Cao trong đoạn trích: miêu tả tinh tế các sắc thái tâm trạng; ngôn ngữ tạo hình, gợi cảm; giọng điệu sâu lắng, triết lí; …

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh nêu được 2 ý trở lên: 0,5 điểm.

- Học sinh nêu được 1 ý: 0,25 điểm.

Lưu ý: Học sinh trả lời các ý trong Đáp án bằng các từ ngữ/cách diễn đạt tương đương vẫn cho điểm tối đa.

0,5

II

LÀM VĂN

2

Phân tích diễn biến tâm trạng của hai chị em Liên trong đoạn trích.

7,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề

0,5

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị

Diễn biến tâm trạng của hai chị em Liên trong đoạn trích.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm.

- Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm.

0,5

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

5.0

* Giới thiệu tác giả (0,25 điểm), tác phẩm, đoạn trích và nhân vật (0,25 điểm)

0,5

* Phân tích

- Khi tàu đến: Hai chị em vui sướng, đứng dậy để được chiêm ngưỡng đoàn tàu vụt qua “các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường”, “ những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng”.

- Khi tàu đi qua:

+ Hai chị em đứng im lặng, ngẩn ngơ, tiếc nuối: “nhìn theo cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre”.

+ Liên lặng theo mơ tưởng về Hà Nội: “xa xăm, sáng rực, vui vẻ và huyên náo”.

+ Đối với Liên, con tàu thật mới lạ, hấp dẫn, đem đến một thế giới khác đi qua: “khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu”.

+ Đặc biệt, Liên tự cảm nhận kiếp sống của mình nhỏ nhoi, quẩn quanh, tăm tối: “như chiếc đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ”.

+ …

- Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng của nhân vật: xây dựng cốt truyện đơn giản; miêu tả tinh tế những biến đổi tâm trạng nhân vật; ngôn ngữ, hình ảnh trong sáng, giàu sức tạo hình, biểu cảm; giọng điệu thủ thỉ, thấm đượm chất thơ, chất trữ tình sâu lắng; …

4,0

2

10,0

* Đánh giá:

- Tuy nhỏ tuổi nhưng Liên và An là những đứa trẻ có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, giàu cảm xúc, luôn trân trọng niềm vui trong cuộc sống và luôn khao khát, ước mơ về tương lai tươi sáng…

- Qua câu chuyện về hai nhân vật Liên và An nói riêng và cư dân ở phố huyện nói chung, nhà văn Thạch Lam xót thương những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh, tăm tối ở phố huyện nghèo trước Cách mạng; trân trọng ước mơ đổi đời tuy còn mơ hồ của con người;…

Hướng dẫn chấm:

-Trình bày được 2 ý: 0,5 điểm.

-Trình bày được 1 ý: 0,25 điểm.

0,5

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt

Lưu ý: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,5

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật nét đặc sắc của truyện ngắn Thạch Lam; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

- Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

- Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.

0,5

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

3,0

1

Phong cách ngôn ngữ: báo chí

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh trả lời như đáp án: 0,75 điểm.

- Học sinh trả lời không chính xác: không cho điểm

0,75

2

Văn bản cung cấp thông tin: Chảo Thị Yến - Cô gái từ bản người Dao đến học bổng châu Âu

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh trả lời như đáp án hoặc thể hiện ý hiểu về nội dung thông tin đầy đủ, khái quát từ văn bản: 0,75 điểm.

- Học sinh trả lời chưa đầy đủ thông tin từ văn bản: 0,5 điểm.

- Học sinh trả lời không chính xác nội dung thông tin: không cho điểm

0,75

3

Đường ngược chiều trong suy nghĩ của Chảo Thị Yến chính là cách nghĩ, cách làm khác biệt so với suy nghĩ và hành động của dân làng - theo đuổi con đường học tập, dám mơ, dám đi và dám thử một lần ngược chiều để phát triển, cống hiến và khẳng định bản thân, để khác biệt, bản lĩnh và truyền cảm hứng.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh trả lời như đáp án hoặc có cách diễn đạt khác nhưng vẫn đảm bảo ý: 1,0 điểm.

- Học sinh trả lời có được 2/3 số ý nhưng diễn đạt chưa sáng rõ: 0,5 điểm.

- Học sinh trả lời có một ý nhưng diễn đạt còn chưa sáng rõ: 0,25 điểm.

- Học sinh trả lời không chính xác nội dung: Không cho điểm

1.0

4

Học sinh nêu được thông điệp và có lí giải phù hợp

Ví dụ:

+ Cần dũng cảm lựa chọn con đường của riêng mình

+ Dám mơ ước, sống có bản lĩnh

+ …

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh nêu được thông điệp: 0,5 điểm

- Học sinh lí giải hợp lí: 0,5 điểm

- Học sinh không nêu được thông điệp: không cho điểm

- Học sinh lí giải nhưng chưa thấu đáo, rõ rãng: 0,25 điểm

- Học sinh không lí giải được: Không cho điểm

1,0

II

LÀM VĂN

Phân tích nhân vật Viên quản ngục

7.0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

0,5

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Nhân vật Viên quản ngục

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh xác định đúng vấn đề nghị luận: 0,5 điểm

- Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm

0,5

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành cách luận điểm

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, đảm bảo yêu cầu sau:

5.0

* Giới thiệu khái quát về tác giả (0,25 điểm), tác phẩm (0,25 điểm).

0,5

Phân tích

- Hoàn cảnh:

+ Quản ngục là quan coi ngục, thực thi pháp luật của xã hội phong kiến;

+ Sống trong cảnh đề lao đầy tàn nhẫn, giữa cái xấu, cái ác, khiến con người dễ mất đi thiên lương và rất khó có được tri âm, tri kỉ.

+ Quản ngục gặp Huấn Cao - người ông luôn ngưỡng mộ trong hoàn cảnh éo le, đặc biệt: giữa ngục tù trong những ngày cuối cùng của cuộc đời Huấn Cao.

+ Bị Huấn Cao khinh bạc đến điều.

- Phẩm chất, tính cách của nhân vật:

+ Quý trọng người tài, dũng cảm biệt đãi người tài; tính cách dịu dàng, biết giá người; bao dung và kiên trì, nhẫn nại;

+ Tự ý thức về bản thân và vị trí nghề nghiệp của mình;

+ Yêu cái đẹp, ao ước sống cùng cái đẹp;

+ Luôn khổ tâm vì chưa thể gần Huấn Cao để xin chữ và tìm được sự đồng điệu giữa những tâm hồn.

- Nghệ thuật:

+ Khắc họa nhân vật trong tình huống độc đáo;

+ Sử dụng nhiều từ Hán Việt gợi không khí trang trọng, thiêng liêng;

+ Miêu tả nhân vật bằng độc thoại nội tâm, điểm nhìn từ bên trong;

+ Chi tiết sự việc tiêu biểu;

+ Giọng kể chân thành, giàu cảm xúc.

Hướng dẫn chấm:

- Phân tích đầy đủ, sâu sắc: 3,0 – 4,0 điểm.

- Phân tích chưa đầy đủ hoặc chưa sâu sắc: 2,0 – 2,5 điểm

- Phân tích chung chung, sơ sài: 0,25 điểm – 1,0 điểm.

4.0

* Đánh giá

- Nhân vật được khắc họa rõ nét với vẻ đẹp lí tưởng, hiện ra trong hình ảnh cuả người ngưỡng mộ, trân trọng cái đẹp, người tài.

- Nhân vật viên quản ngục thể hiện quan niệm thẩm mĩ tiến bộ, lòng yêu nước thầm kín và ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh đánh giá được 2 ý: 0,5 điểm.

- Học sinh đánh giá được 1 ý: 0,25 điểm.

0,5

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm:

- Không cho điểm nếu bài làm mắc từ 05 lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,5

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh, mở rộng để làm nổi bật nét đặc sắc của truyện ngắn Nguyễn Tuân; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

- Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

- Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.

0,5

Tổng điểm

10,0

ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM

Môn: Ngữ văn, lớp 11

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

3,0

1

Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm.

0,75

2

Các từ ngữ/ hình ảnh: phù sa sông Mã, con hến, con trai, hạt thóc, củ khoai, rơm, rạ… (Thí sinh chỉ ra được 1 đến 2 từ ngữ/hình ảnh cho 0.25 điểm, từ 3 từ ngữ/hình ảnh trở lên cho 0.50 điểm, từ 4 từ trở lên cho 0,75

0,75

3

Hình ảnh người mẹ tần tảo, lạc quan yêu đời

- Kí ức về tuổi thơ gắn bó với quê hương, xóm giềng và người mẹ yêu quý. Kí ức đẹp đẽ đó sẽ theo mãi cuộc sống con người.

1,0

4

Một số bài học: Trân trọng những người thân yêu xung quanh mình; Gần gũi, gắn bó với quê hương, coi đó là nguồn cội quan trọng đối với bản thân mình...)

0,5

2

Cảm nhận bức tranh phố huyện và tâm trạng của nhân vật Liên trong đoạn trích …

7,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

0,5

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Cảm nhận bức tranh phố huyện và tâm trạng của nhân vật Liên .

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm.

- Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm.

0,5

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

c.1. Giới thiệu tác giả (0,25 điểm), tác phẩm, đoạn trích và vấn đề cần nghị luận (0,25 điểm)

0,5

c.2. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn và tâm trạng của nhân vật Liên trong đoạn trích.

* Cảnh thiên nhiên:

Bức tranh phố huyện còn được tác giả dựng lại bằng khá nhiều âm thanh:

+ Tiếng trống thu không (Từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều)->, thưa thớt, chậm rãi, gợi buồn .

+ Tiếng ếch nhái từ xa vọng lại ->rộn ràng, náo động nhưng gợi buồn,vắng lặng.

+Tiếng muỗi vo ve, tả âm thanh gần, gợi sự cái tăm tối, tù đọng.

=>Tất cả các âm thanh cộng hưởng lại không mang lại sự vui tươi, náo nhiệt mà càng gợi buồn, tĩnh lặng của vùng quê.

- Màu sắc:

+ Phương tây đỏ rực như lửa cháy

+ Đám mây ánh hồng như những hòn than sắp tàn,

+ Dãy tre làng đen lại,

=>Bức tranh thiên nhiên quen thuộc, gần gũi, êm ả nên thơ nhưng gợi buồn.

- Đèn: đèn treo trong nhà bác phở Mĩ, đèn hoa kì leo lét trong nhà ông Cửu, đèn dây sáng xanh trong hiệu khách-> tánh sáng yếu ớt của cuộc sống mòn mỏi, nghèo khó và tù đọng.

*Tâm trạng của Liên:

- Cái buồn của buổi chiều quê thấm thìa vào tâm hồn ngây thơ của Liên, chị thấy lòng buỗn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn.

-Nỗi buồn trong lòng Liên là nỗi buồn mơ hồ của tuổi mới lớn, của một tâm hồn quá đỗi nhạy cảm, trắc ẩn khi bắt gặp ngoại cảnh buồn.

-Nghệ thuật: thủ pháp đối lập:lấy động tả tĩnh, lấy sáng tả tối; giọng văn nhẹ nhàng, chậm rãi, đậm chất thơ; những câu văn giàu hình ảnh, nhạc điệu, uyển chuyển,

3,5

0,5

* Đánh giá:

-Bức tranh phố huyện được gọi về bằng rất nhiều âm thanh, ánh sáng nhưng tất thảy các âm thanh, ánh sáng đó đều không đủ sức để soi sáng hay làm náo động phố huyện nghèo vốn tịch mịch và đầy bóng tối.

- Trước giờ khắc của ngày tàn, nhân vật Liên xuất hiện với những nét tâm trạng hết sức nhẹ nhàng, tinh tế của một tâm hồn nhạy cảm, trong sáng, thánh thiện.

Hướng dẫn chấm:

-Trình bày được 2 ý: 0,5 điểm.

-Trình bày được 1 ý: 0,25 điểm.

0,5

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt

Lưu ý: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,5

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật nét đặc sắc của truyện ngắn Thạch Lam; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

- Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

- Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.

0,5

Tổng điểm

10,0