Thụ phấn chéo là gì? Các hình thức thụ phấn chéo tự nhiên

Thụ phấn là một bài học rất quan trọng trong chương trình sinh học lớp 11. Về kiến thức thụ phấn chéo là gì và sự khác nhau giữa các hình thức thụ phấn đối với nhiều bạn còn rất mơ hồ. Để làm rõ vấn đề này, Trang tài liệu mang đến bạn bài viết thụ phấn chéo là gì, hãy tìm hiểu ngay sau đây nhé!

Thụ phấn chéo là gì?

Khái niệm: Thụ phấn chéo là quá trình thụ phấn được tiến hành bởi hai cây hoa khác nhau trong cùng một loài, tức là hạt phấn của nhị cây hoa này sẽ rơi trên núm nhụy của một cây hoa khác cùng một loài và nảy mầm. Ví dụ về cây thụ phấn chéo: dưa chuột, dưa hấu, bầu, bí,…

Điều kiện thụ phấn chéo là gì?

Điều kiện thụ phấn chéo là cây lưỡng tính có cả nhị (bộ phận sinh sản đực) và nhụy (bộ phận sinh sản cái)

Nhị và nhụy không thể thụ phấn cho nhau được, nguyên nhân là do nhị và nhụy chín không đồng thời hoặc do cấu tạo không thể thụ phấn cho nhau được, ví dụ như hoa cái mạng nhụy nằm ở dưới vách lá, hoa đực mang nhị nằm ở trên ngọn cao hoặc hạt phấn và noãn cùng một cây không tương thích, khi hạt phấn rơi vào nhụy sẽ không phát triển được, tránh hiện tượng thụ phấn. Do đó, hạt phấn của cây này chỉ có thể thụ phấn ở cây khác nhờ gió, côn trùng, nước hoặc con người.

Các hình thức thụ phấn chéo tự nhiên

Trong tự nhiên, các dạng Thụ phấn chéo là gì?? – Có nhiều hình thức thụ phấn chéo như thụ phấn nhờ gió, thụ phấn nhờ côn trùng, nhờ nước, nhờ người; trong đó thụ phấn nhờ gió và thụ phấn bằng côn trùng là hai hình thức thụ phấn tự nhiên phổ biến nhất.

Thụ phấn chéo nhờ côn trùng

Hoa thụ phấn nhờ côn trùng có các đặc điểm sau:

• Hoa có nhiều màu sắc sặc sỡ như tím, đỏ, vàng, … để thu hút côn trùng
• Tràng hoa hẹp, hẹp, hình ống và côn trùng phải chui vào đây để lấy mật hoa và phấn hoa
• Nhị hoa có hạt phấn to, dính và có gai -> khi côn trùng đến lấy mật hoa hoặc hạt phấn, hạt phấn sẽ dính vào đó và theo cây khác để thụ phấn.
• Đầu nhụy có chất dính để giữ lại các hạt phấn bám trên sâu bọ.

Các loại cây được thụ phấn chéo nhờ côn trùng như lan, hồng, dưa, linh thảo, v.v.

Thụ phấn chéo nhờ gió

Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ gió:

• Hoa đực có nhụy nằm ở phía trên, hoa cái có nhụy nằm ở dưới (dưới thành lá) nên phấn hoa từ nhị không rơi được vào nhụy.
• Hoa tập trung ở ngọn cây, hạt phấn dễ rụng, rụng nhiều, nhỏ nhẹ -> gió thổi dễ mang, mang đi xa hơn.
• Đầu hoặc kiểu dài, nhiều lông -> có thể bám nhiều hạt phấn

Thực vật thụ phấn nhờ gió: bồ công anh, phi lao, ngô, v.v.

So sánh thụ phấn chéo và tự thụ phấn

Thụ phấn chéo và tự thụ phấn khác nhau như thế nào? Để hiểu rõ hơn về điều này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu và so sánh hai hình thức này để xem hình thức nào tiến hóa hơn nhé.

Tự thụ phấn là quá trình mà hạt phấn của nhị hoa rơi vào nhụy của cùng một hoa đó hoặc vào nhụy một hoa khác của cùng một cây và sau đó nảy mầm.

• Thụ phấn chéo

Khái niệm: Thụ phấn chéo là sự thụ phấn được thực hiện bởi hai cây khác nhau nhưng trong cùng một loài, sao cho hạt phấn của nhị hoa cây này phải rơi vào núm nhụy hoa của cây cùng loài khác để chúng được nảy mầm.

Điều kiện diễn ra: là hoa lưỡng tính.

Thụ phấn chéo được diễn ra nhờ các yếu tố tự nhiên như sâu bọ, gió, nước… tác động của con người.

• Tự thụ phấn

Khái niệm: Tự thụ phấn là quá trình hạt phấn của nhị hoa rơi vào nhụy của cùng một hoa hoặc vào nhụy một hoa khác của cùng một cây và nảy mầm.

Điều kiện: là hoa lưỡng tính, nhụy và nhị chín cùng lúc.

Diễn ra nhờ quá trình tự thụ phấn không phải nhờ tác động từ ngoại cảnh.