Lipit là gì? Công thức cấu tạo và chức năng của lipit đối với cơ thể

Lipit là gì? Lipit là chất nhận về rất nhiều sự thù ghét từ mọi người, đặc biệt là chị em phụ nữ vì nó làm mất đi vóc dáng đồng hồ cát hằng ao ước. Nhưng liệu mọi người đã hiểu rõ về lipit hay chưa, do đó bài viết này Trang tài liệu sẽ giúp bạn hiểu lipit là gì và xóa bỏ đi những định kiến về nó.

Lipit là gì?

Khái niệm: Lipit có một tên gọi quen thuộc khác là chất béo. Nó là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic có chẵn Cacbon không phân nhánh được gọi chung là triglixerit hoặc triaxylglixerol. Nếu thiếu nó cơ thể của chúng ta sẽ không thể hoạt động bình thường và thậm chí có thể tử vong. Lipit hầu như xuất hiện ở tất cả các loại thực phẩm dù là thực vật hay động vật với hàm lượng nhiều ít khác nhau. Chất béo mà ta dễ nhận biết nhất ở động vậy là mỡ, còn đối với thực vật là dầu.

Chất béo cũng sẽ được phân ra làm 2 loại: chất béo bão hòa (chất béo xấu) đây là loại chất béo gây nên tình trạng mỡ trong máu, xơ vữa động mạch khi số lượng của nó tăng cao sẽ ức chế làm giảm chất béo tốt, đây là thứ mọi người cần chú ý. Chất béo không bão hòa (chất béo tốt) ngược lại với chất béo xấu nó không gây mỡ trong máu mà còn rất tốt đối với sức khỏe.

Phân loại lipit

Như đã nói ở phần khái niệm, lipit là tên gọi chung của nhiều loại este phức tạp như: chất béo, sáp, steroit, photpholipit,… Trong đó:

Chất béo

Là trieste của glycerol và các axit béo, là các axit monocacboxylic có số chẵn nguyên tử C (thường là từ 12C đến 24C) không phân nhánh và được gọi chung là triglixerit. Triglixerit là hợp chất quan trọng nhất trong các loại Lipit.

Sáp

Là este của axit béo (≥ C16) với monoancol cao (≥ C16).

Steroit

Là este của monoancol mà gốc hidrocacbon gồm 4 vòng có cạnh chung với axit béo.

Photpholipit

Là este của glycerol gồm 2 gốc axit béo và 1 gốc photphat hữu cơ.

Vai trò lipit đối với cơ thể con người

Cấu thành các tổ chức

Lipit cùng với glycolipit, cholesterol là những thành phần cấu tạo nên màng tế bào. Do đó, lipit có vai trò cấu thành nên các tổ chức trong cơ thể. Các bộ phận quan trọng như tủy não, mô thần kinh cũng có chứa lipit.

Cung cấp năng lượng

Lipit là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào cho cơ thể. Đặc biệt có tới 60% tế bào não là các cấu tạo của lipit như omega 3 và omega 6,… Phospholipit là thành phần cấu tạo trong trong myelin bọc dây thần kinh giúp tăng cường trí não, giảm thiểu nguy cơ sa sút trí nhớ do tuổi tác.

Duy trì nhiệt độ cơ thể và bảo vệ cơ thể

Với tổng hàm lượng khoảng 10% cơ thể, lipit phân bố tập trung tại các tổ chức dưới da giúp chống lại nguy cơ mất nhiệt dưới da, giữ ấm cơ thể và tạo thành nguồn năng lượng dự trữ. Lipit còn bao quanh nội tạng giúp bảo vệ, giữ đúng vị trí và ngăn ngừa các va chạm gây bất lợi đối với cơ thể.

Thúc đẩy hấp thu các vitamin tan trong chất béo

Lipit trong cơ thể đóng vai trò như dung môi giúp hòa tan các loại vitamin A, D, E, K,… giúp cơ thể hấp thu tốt hơn. Ngoài ra, hàm lượng lipit trong thực phẩm cũng tạo cảm giác no bụng, thức ăn có hương vị ngon và mùi thơm hơn.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng Lipit hợp lý

Xây dựng một chế độ dinh dưỡng khoa học, hợp lý sẽ giúp cân bằng các chất và bảo vệ sức khỏe tối ưu. Để có một chế độ dinh dưỡng lipid hợp lý thì trong bếp ăn của gia đình hãy luôn đảm bảo 2 loại dầu gồm dầu no chịu được nhiệt độ cao hơn, ít sinh ra các chất độc và dầu nhẹ để trộn xà lách, tẩm ướp thực phẩm, nấu cháo cho trẻ em…

Một điều đặc biệt lưu ý là dầu ăn bị oxy hóa khi gia nhiệt ở nhiệt độ cao thì sẽ tạo thành các gốc oxy hóa tự do gây mùi, gây độc cho cơ thể, tuyệt đối không được sử dụng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần.

Trong khẩu phần ăn hàng ngày nên cân đối các loại thực phẩm giàu lipid như: Các loại hạt, mỡ cá, trứng, pho mát, bơ, hạt chia, dầu oliu, dầu dừa… để tận dụng được hết vai trò của lipid trong cơ thể, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Ứng dụng của Lipit

Chất béo là một dạng thức ăn quan trọng của con người. Ngoài ra chúng còn được dùng để điều chế xà phòng và glycerol.

Một số loại dầu thực vật được sử dụng trong sản xuất một số sản phẩm khác như mì sợi hay đồ hộp.

Glycerol còn được ứng dụng trong sản xuất chất dẻo, mỹ phẩm, thuốc nổ.