Bán khống là gì? Kiến thức nhanh về bán khống chứng khoán

Trong bài viết này, Trang tài liệu sẽ cũng cấp tất cả những kiến thức cần thiết về bán khống là gì, kiếm tiền từ bán khống như thế nào?

Bán khống là gì?

Khái niệm: Bán khống trong tiếng anh là Short Selling. Đây là hoạt động bán tài sản mà người bán không phải là chủ sở hữu. Bán khống thường được sử dụng trong giao dịch chứng khoán kiếm lợi nhuận từ việc sụt giá của một loại cổ phiếu nào đó. Nhà đầu tư sẽ vay cổ phiếu khi giá đang cao để bán, giá thấp thì mua lại để trả. Từ đó, người bán sẽ hưởng lợi từ chênh lệch giá mua và bán. 

Nhà đầu tư A mượn 10.000 cổ phiếu ABC của công ty X, bán ra với mức giá 50 USD/cổ phiếu. Trong tương lai, giá cổ phiếu giảm xuống mức 40 USD/cổ phiếu. Lúc này, A sẽ mua cổ phiếu với mức giá 40 USD/cổ phiếu và trả lại cho bên X. A sẽ hưởng lợi chênh lệch giá mua và bán: 10*10.000 = 100.000 USD.

Hiện nay, bán khống chứng khoán có 2 mục đích:

• Thu lợi nhuận từ giao dịch: Nhà đầu tư nhận thấy xu hướng giảm giá của mã cổ phiếu trong tương lai. Lúc này, người chơi thực hiện bán khống để thúc đẩy việc giảm giá của cổ phiếu và tối đa lợi nhuận. Khi mã cổ phiếu giảm giá theo đúng kỳ vọng, nhà đầu tư mua vào với giá thấp để hưởng khoản chênh lệch.
• Phòng ngừa rủi ro từ thị trường: Nhà đầu tư muốn giảm tối đa tổn thất với một mã cổ phiếu khi thị trường có những biến động khó lường, đi ngược với dự đoán.

Đặc điểm của bán khống

Bán khống là một giao dịch trong đó người bán không thực sự sở hữu cổ phiếu đang được bán mà vay nó từ người môi giới-đại lý mà thông qua đó họ đang đặt lệnh bán. Người bán sau đó có nghĩa vụ mua lại cổ phiếu vào một thời điểm nào đó trong tương lai. Bán khống là các giao dịch ký quỹ, và các yêu cầu về dự trữ vốn chủ sở hữu của họ nghiêm ngặt hơn so với giao dịch mua.

Các nhà môi giới vay cổ phiếu để thực hiện các giao dịch bán khống từ các ngân hàng lưu ký và các công ty quản lý quỹ cho vay như một nguồn thu. Các tổ chức cho vay cổ phiếu để bán khống bao gồm JPMorgan Chase & Co. và Merrill Lynch Wealth Management.

Ưu điểm chính của bán khống là nó cho phép các nhà giao dịch thu lợi nhuận từ việc giảm giá. Những người bán khống nhằm mục đích bán cổ phiếu khi giá cao, và sau đó mua lại sau khi giá đã giảm. Bán khống thường được thực hiện bởi các nhà đầu tư nghĩ rằng giá cổ phiếu được bán sẽ giảm trong ngắn hạn (chẳng hạn như một vài tháng).

Điều quan trọng cần hiểu là bán khống được coi là rủi ro vì nếu giá cổ phiếu tăng thay vì giảm, về mặt lý thuyết không có giới hạn nào đối với việc nhà đầu tư có thể thua lỗ. Do đó, hầu hết những người bán khống có kinh nghiệm sẽ sử dụng lệnh cắt lỗ, để nếu giá cổ phiếu bắt đầu tăng, việc bán khống sẽ tự động được bù đắp chỉ với một khoản lỗ nhỏ. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng lệnh cắt lỗ kích hoạt lệnh thị trường không có giá đảm bảo. Đây có thể là một chiến lược rủi ro đối với các cổ phiếu biến động hoặc kém thanh khoản.

Người bán khống có thể mua cổ phiếu đã mượn và trả lại cho người môi giới bất kỳ lúc nào trước khi đến hạn. Việc trả lại cổ phiếu bảo vệ người bán khống khỏi bất kỳ sự tăng giá hoặc giảm giá nào mà cổ phiếu có thể gặp phải.

Bán khống chứng khoán có hợp pháp tại Việt Nam

Bán khống chứng khoán là giao dịch được thực hiện nhiều trên thị trường, mang lại cơ hội thu lợi nhuận lớn. Ngoài ra, bán khống còn là hoạt động đầu cơ, thao túng thị trường và có thể làm ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư khác. Vậy nên, đây cũng chính là lý do tại sao Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam lại không cho phép hoạt động bán khống diễn ra. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay vẫn xuất hiện tình trạng bán khống giữa các cá nhân với nhau, thông qua hình thức vay mượn từ các nhà đầu tư. Mặc dù phức tạp và nhiều rủi ro nhưng tình trạng này vẫn đang diễn ra.

Rủi ro và cách phòng ngừa khi ban khống cổ phiếu là gì?

Rủi ro khi bán khống

Mặc dù hoạt động này có thể đem lại nguồn lợi nhuận lớn nhưng rủi ro cũng rất cao. 

• Dự đoán sai biến đổi về giá của cổ phiếu

Khi tham gia bán khống, người bán luôn kỳ vọng vào mức kiếm lợi nhuận khi cổ phiếu sẽ giảm trong thời gian bán khống. Tuy nhiên, do dự đoán sai biến đổi về giá, trong tương lai cổ phiếu đó càng tăng thì người đi vay mượn để bán khống càng lỗ. 

• Số tiền lỗ khi bán khống là không giới hạn

Về mặt lý thuyết, nếu như cổ phiếu càng tăng mà không giảm thì có thể đến vô cực. Điều đó có nghĩa là, chi phí vay mượn cổ phiếu trước đó sẽ bị “đội giá” lên trời, càng nắm giữ càng lỗ.

• Sự giảm giá chứng khoán trong ngắn hạn và tăng giá trong dài hạn

Khi tới thời hạn phải trả số cổ phiếu vay mượn trước đó, người mua phải mua dù muốn hay không dẫn đến nguồn cung tăng làm giá cổ phiếu thêm phần tăng cao.

• Rủi ro pháp lý

Trong thị trường chứng khoán, sẽ xuất hiện rủi ro pháp lý với lệnh cấm bán khống. Do vậy, những nhà đầu tư thực hiện giao dịch bán khống với khối lượng lớn sẽ có nguy cơ bị phạt hay cấm giao dịch trên thị trường.

• Phức tạp với những nhà đầu tư mới

Bán khống là hoạt động khá phức tạp, không phải nhà đầu tư nào cũng có thể thực hiện được. Việc này chỉ nên thực hiện với những nhà đầu tư nhạy bén, có nhiều kiến thức và kinh nghiệm để dự đoán trước rủi ro. Hơn nữa, bán khống thiếu sự quản lý chặt chẽ nên dễ xuất hiện việc thao túng cổ phiếu, gây tổn thất cho các nhà đầu tư nhỏ.

Cách phòng ngừa rủi ro khi bán khống

Dự đoán xu hướng thị trường là bài toán khó. Vì vậy, để giảm thiểu rủi ro khi bán khống, các nhà đầu tư nên lưu ý:

• Xác định điểm mua, điểm bán hợp lý nhằm gia tăng khả năng thắng đầu tư, và khả năng lợi nhuận.
• Luôn giới hạn việc thua lỗ bằng một định mức nhất định, có thể ở mức 7% – 10%.
• Trong chứng khoán, sẽ có những rủi ro không thể đo lường, nên nhà đầu tư chỉ có thể bán chứng khoán với một tỷ trọng nhất định.
• Đối với nhà đầu tư mới hoặc chưa có kinh nghiệm thì cách tốt nhất là không nên tham gia bán khống cổ phiếu để tránh các rủi ro nguy hại.
• Có thể thực hiện mua cổ phiếu cơ sở và bán khống ở thị trường phái sinh với các đòn bẩy 1:5, 1:10 hoặc 1:20.