Đôi nét về tác giả Chiếu Dời Đô – Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn)

Chiếu Dời Đô là một trong những tác phẩm văn học được đưa vào chương trình Ngữ Văn lớp 8. Dưới đây là một vài thông tin mà Trang Tài Liệu cung cấp hy vọng sẽ giúp bạn hiểu hơn về tác giả Chiếu Dời Đô cũng như những ý chính quan trọng cần nhớ khi tìm hiểu và phân tích tác phẩm.

Tác giả Chiếu Dời Đô là ai?

Chiếu Dời Đô là tác phẩm được Lý Công Uẩn tức vua Lý Thái Tổ viết năm 1010 khi quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư về Thăng Long. Lý Công Uẩn (974-1028), tức Lý Thái Tổ, là vị vua đầu tiên của triều đại Lý (1009-1225) ở Việt Nam. Ông sinh ra tại làng Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

Lý Thái Tổ là người thông minh, có chí lớn và đã lập được nhiều chiến công trong sự nghiệp của mình. Trước khi trở thành vua, ông đã làm chức Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ dưới triều Lê. Khi vua Lê Ngọa mất, ông được tôn lên làm vua lấy niên hiệu là Thuận Thiên.

Phong cách sáng tác của Lý Thái Tổ chủ yếu là để ban bố mệnh lệnh và thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao có ảnh hưởng đến vận nước.

Tổng thể, Lý Thái Tổ là một vị vua tài giỏi, nhân hậu và có nhiều đóng góp lớn cho sự phát triển của đất nước Việt Nam trong thời kỳ đầu của triều đại Lý.

Tác phẩm Chiếu Dời Đô

Nội dung tác phẩm Chiếu Dời Đô

Bản chữ Hán

昔商家至盤庚五遷。周室迨成王三徙。豈三代之數君徇于己私。妄自遷徙。以其圖大宅中。爲億萬世子孫之計。上謹天命。下因民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之迹。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。萬物失宜。朕甚痛之。不得不徙。

况高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。萬物極繁阜之豐。遍覽越邦。斯爲勝地。誠四方輻輳之要会。爲萬世帝王之上都。

朕欲因此地利以定厥居。卿等如何。

Bản Tiếng Việt

Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh 5 lần dời đô[7], nhà Chu đến đời Thành Vương 3 lần dời đô[8], há phải các vua thời Tam Đại[9] ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế mà 2 nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời.

Huống chi thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương[10], ở vào nơi trung tâm trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.

Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?

Tóm tắt tác phẩm

Hoàn cảnh sáng tác

Năm 1010, Lý Công Uẩn, hay còn được gọi là Lý Thái Tổ, quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đổi tên nước ta từ Đại Việt thành Đại Cồ Việt. Trong dịp này, ông đã viết một bài chiếu để thông báo quyết định này cho nhân dân biết rộng rãi.

Bố cục

Phần 1: Từ “Xưa nhà Thương” đến “không thể không dời đổi”: Đưa ra những lý do, cơ sở của việc dời đô.

Phần 2: “Huống gì” đến “muôn đời”: Những lý do chọn Đại La làm kinh đô.

Phần 3: Còn lại: Thông báo quyết định dời đô.

Giá trị nội dung

Bài Chiếu Dời Đô của Lý Thái Tổ phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân tộc độc lập thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt trên đà lớn mạnh.

Giá trị nghệ thuật

Chiếu Dời Đô là một tác phẩm văn học chính luận đặc sắc viết theo lối biền ngẫu, các vế đối nhau cân xứng nhịp nhàng.

Cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo rõ ràng.

Bài viết có sự dẫn chứng tiêu biểu giàu sức thuyết phục.

Bài viết còn có sự kết hợp hài hòa giữa tình và lý.

Điều tác giả Chiếu Dời Đô muốn nói?

Tác phẩm Chiếu Dời Đô là một bài văn chính luận của vua Lý Công Uẩn (hay còn gọi là Lý Thái Tổ), viết vào năm 1010 khi ông quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đổi tên nước thành Đại Cồ Việt. Tác phẩm được chia thành ba phần: phần 1 trình bày lý do dời đô, phần 2 giải thích lý do chọn Đại La làm kinh đô, và phần 3 thông báo quyết định dời đô.

Nội dung tác phẩm phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân tộc độc lập thống nhất, đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt trên đà lớn mạnh. Tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao với lối viết biền ngẫu cân xứng nhịp nhàng, lập luận chặt chẽ, logic sắc sảo và có sự kết hợp hài hòa giữa tình và lí.

Phân tích tác phẩm Chiếu Dời Đô

Sơ đồ tư duy Chiếu Dời Đô – Lý Thái Tổ

Phân tích văn bản “Chiếu dời đô”

Bài văn “Chiếu dời đô” của vua Lý Công Uẩn có chủ đề chính là quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đổi tên quốc gia từ Đại Việt thành Đại Cồ Việt. Văn bản được chia thành ba phần với nội dung chính như sau:

Phần 1: Lý do dời đô

Trong phần này, tác giả đưa ra suy luận chặt chẽ về việc dời đô dựa trên sự kiện lịch sử dời đô của Nhà Thương và Nhà Chu, và giải thích rằng đó là để đóng đô ở nơi trung tâm và để mưu toan nghiệp lớn. Tác giả cũng nhấn mạnh rằng việc dời đô có tính kế muôn đời cho con cháu và mang lại kết quả vận nước lâu bền và phong tục phồn thịnh. Ngược lại, Nhà Định – Lê đóng đô một chỗ đã hạn chế phát triển và gây ra những hậu quả không tốt cho triều đại và dân tộc

Phần 2: Lý do chọn Đại La làm kinh đô

Trong phần này, tác giả sử dụng luận cứ xác đáng để giải thích lý do chọn Đại La làm kinh đô. Đại La là nơi có lợi thế lịch sử là kinh đô cũ của Cao Vương, địa lí tốt nằm ở trung tâm đất trời, và có dân cư phong phú và tốt tươi. Tác giả nhấn mạnh rằng Đại La là nơi đóng đô bền vững và giúp đất nước phát triển phồn thịnh.

Phần 3: Quyết định dời đô

Trong phần này, tác giả không đưa ra mệnh lệnh mà đặt câu hỏi mang tính chất đối thoại, trao đổi để thuyết phục người nghe bằng lí lẽ và tình cảm chân thành. Tác giả cho rằng nguyện vọng dời đô của vua phù hợp với nguyện vọng của dân và thể hiện ý chí tự cường của dân tộc.

Chiếu Dời Đô là một bài văn của vua Lý Thái Tổ, nói về quyết định dời đô từ Hoa Lư đến Đại La (nay là Hà Nội) vào năm 1010. Trong bài văn, vua Lý Thái Tổ đưa ra các lý do lịch sử, địa lý và mục đích của việc dời đô, và thuyết phục dân chúng và quan lại bằng những luận cứ chặt chẽ, tình cảm chân thành. Đừng quên theo dõi Trangtailieu.com để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác.