Phản ứng hóa hợp là gì? Khái niệm và đặc điểm nhận biết

Phản ứng hóa học có nhiều loại, trong đó có phản ứng hóa hợp. Vậy bản chất của phản ứng hóa hợp là gì? Nó được định nghĩa như thế nào, ý nghĩa ra sao? Trong bài viết hôm nay, Trang Tài Liệu sẽ giải đáp các thắc mắc này giúp các bạn. Ngoài ra khái niệm về phản ứng hóa hợp, chúng ta sẽ tìm hiểu một số ví dụ cụ thể về loại phản ứng này để chúng ta dễ dàng nắm rõ hơn nhé!

Phản ứng hóa hợp là gì?

Khái niệm phản ứng hóa hợp

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới khi được trở thành từ hai hay nhiều chất ban đầu. Trong pư hóa hợp, số oxi hóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không. Như vậy, phản ứng hóa hợp có thể là phản ứng oxi hóa- khử hoặc không.

Ví dụ về phản ứng hóa hợp

Một số ví dụ về PUHH để các bạn dễ hình dung như bên dưới:

C + O2 → CO2

4Al + 3O2 → 2Al2O3

Na2O + H2O → 2NaOH

SO2 + H2O → H2SO3

CO2 + KOH → KHCO3

Đặc điểm của phản ứng hóa hợp

PƯ hóa hợp có những đặc điểm đặc trưng như sau:

– Có hai hoặc nhiều chất tham gia phản ứng

– Chỉ có một sản phẩm được tạo thành

– Số oxi hóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi

Phân loại phản ứng hóa hợp

Phản ứng hóa hợp không có sự thay đổi số oxi hóa

Dưới đây là một số dạng phản ứng mà ở đó không có sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tố.

1.1. Oxit bazơ + Oxit axit → Muối

K2O + SO2→ K2SO3

1.2. Oxit bazơ + Nước → Bazơ

K2O + H2O → 2KOH

1.3. Oxit axit + Nước → Axit

P2O5 + 3H2O → 2H3PO4

1.4. Oxit axit + Bazơ → Muối axit

CO2 + NaOH → NaHCO3

1.5. Amoniac + Axit → Muối amoni

NH3 + HNO3 → NH4NO3

Phản ứng hóa hợp có sự thay đổi số oxi hóa

2.1. Đơn chất + Đơn chất → Hợp chất

a) Kim loại điển hình + Phi kim điển hình → Hợp chất ion

2Al + 3S→ Al2S3

b) Phi kim + Phi kim → Hợp chất cộng hóa trị

4P + 5O2 → 2P2O5

2.2. Đơn chất + Hợp chất → Hợp chất cộng hóa trị

H2 + C2H4 → C2H6

2.3. Hợp chất + Hợp chất → Hợp chất cộng hóa trị

C2H4 + H2O → C2H5OH

Một số phản ứng hóa hợp trong tự nhiên

Phản ứng tạo thành mưa axit

Trong không khí, đặc biệt là không khí ở những khu công nghiệp, lượng khí thải CO2, SO2 và một số khí thải khác khá lớn. Do đó, mỗi khi trời mưa, các khí này kết hợp với mưa để tạo ra mưa axit. Cụ thể theo các phương trình phản ứng sau:

CO2 + H2O → H2CO3

SO2 + H2O → H2SO3

… và một số phản ứng khác.

Phản ứng làm sắt bị gỉ sét

Nếu để ý, chúng ta sẽ thấy đinh sắt để lâu ngày sẽ bị gỉ sét. Không chỉ đinh sắt mà các vật thể to lớn hơn như trụ sắt, tàu sắt, cầu sắt… cũng xảy ra trường hợp tương tự. Đó là do sắt bị gỉ. Chính trong không khí ẩm, hơi nước và oxi đã tác dụng với sắt tạo ra.

4Fe +3O2 + nH2O → 2Fe2O3.nH2O

phan-ung-hoa-hop-2

Phản ứng ăn mòn đá vôi

Đá vôi có thể bị ăn mòn trong môi trường có hơi ẩm và khí cacbonic theo phản ứng:

CaCO3 + H2O + CO2 → Ca(HCO3)2

Canxi dihidrocacbonat là chất dễ tan nên đá vôi sẽ bị ăn mòn dần dần.

Phản ứng quang hợp của thực vật

Quang hợp là quá trình chuyển đổi năng lượng ánh sáng mặt trời bởi diệp lục tố tạo ra cacbonhydrat và O2 từ CO2 và nước. Đây là một phản ứng oxi hóa – khử. Trong đó, H2O bị oxi hóa và CO2 bị khử.

Phương trình hóa học tổng quát quang hợp có dạng: 6CO2 + 6H2O → C6H12O6 + 6O2

Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1. Phản ứng nào là phản ứng hóa hợp

A. Zn + H₂SO_{4 loãng}→ ZnSO₄+ H₂↑

B. CaO + H₂O → Ca(OH)₂

C. CaCO₃ CaO + CO₂↑

D. Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂↑

Xem đáp án

Đáp án B

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

Câu 2. Cho phản ứng: C + O₂  CO₂. Phản ứng trên là:

A. Phản ứng hóa hợp

B. Phản ứng toả nhiệt

C. Phản ứng cháy.

D. Tất cả các ý trên đều đúng

Xem đáp án

Đáp án D

Chất mới CO₂ được tạo thành từ 2 chất ban đầu là C và O₂ => đây là phản ứng hóa hợp. C phản ứng cháy với O₂ tỏa nhiều nhiệt.

Câu 3. Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học

A. Trong đó chỉ có một chất mới tạo thành từ 2, hay nhiều chất ban đầu

B. Trong đó chỉ có một chất mới sinh ra từ 2 chất ban đầu

C. Trong đó chỉ có 2 chất mới sinh ra từ 1 chất ban đầu

D. Trong đó chỉ có 1 hay nhiều chất sinh ra từ 1 chất ban đầu.

Xem đáp án

Đáp án A

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới tạo thành từ 2, hay nhiều chất ban đầu

Câu 4. Phản ứng nào dưới đây là phản ứng hóa hợp

A. NaOH + HCl → NaCl + H₂O

B. 2Mg + O₂2MgO

C. 2KClO₃ 2KCl + 3O₂

D. Na + H₂O → 2NaOH + H₂

Xem đáp án

Đáp án B

B. 2Mg + O₂2MgO

Câu 5. Phản ứng nào dưới đây là phản ứng hoá hợp

A. CuO + H₂→ Cu + H₂O

B. CaO + H₂O → Ca(OH)₂ 

C. 2KMnO₄ →  K₂MnO₄ + MnO₂ + O₂

D. CO₂ + Ca(OH)₂→ CaCO₃ + H₂O

Xem đáp án

Đáp án B

B. CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Câu 6. Phản ứng nào sau đây vừa là phản ứng hóa hợp, vừa là phản ứng oxi hóa – khử?

A. CaO + H₂O → Ca(OH)₂

B. 2NO₂ → N₂O₄

C. 2NO₂ + 4Zn → N₂ + 4ZnO

D. 4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O→ 4Fe(OH)₃

Xem đáp án

Đáp án D

D. 4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O→ 4Fe(OH)₃

Câu 7. Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào cùng tồn tại trong dung dịch?

A. AlCl₃ và Na₂CO₃

B. HNO₃ và NaHCO₃

C. NaAlO₂ và KOH

D. NaCl và AgNO₃

Xem đáp án

Đáp án C

Cặp chất cùng tồn tại trong dung dịch là chất không phản ứng được với nhau

A. AlCl₃ và Na₂CO₃loại vì

3Na₂CO₃ + 2AlCl₃ + 3H₂O → 2Al(OH)₃ + 3CO₂+ 6NaCl

B. HNO₃ và NaHCO₃ loại vì

Ba(NO₃)₂ + 2NaHCO₃ → BaCO₃ + 2NaNO₃ + CO₂ + H₂O

C. NaAlO₂ và KOH đúng vì

Không phản ứng

D. NaCl và AgNO₃ loại vì

NaCl + AgNO₃ → AgCl + NaNO₃

Câu 8. Phản ứng nào là phản ứng hóa hợp

A. Cu + H₂SO₄→ CuSO₄ + H₂

B. CaO + H₂O → Ca(OH)₂

C. CaCO₃ → CaO +CO₂

D. Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

Xem đáp án

Đáp án B

B. CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Câu 9. Chọn đáp án sai trong các đáp án sau:

A. Sự tác dụng của oxi với 1 chất là sự oxi hóa

B. Lò luyện gang dung không khí giàu oxi

C. Fe + H₂SO₄ → FeSO₄+ H₂ là phản ứng hóa hợp

D. Đèn xì oxi- axetilen là một trong những ứng dụng của oxi

Xem đáp án

Đáp án C

Fe + H₂SO₄ → FeSO₄+ H₂là phản ứng hóa hợp => là phản ứng thế

Câu 10. Đâu không là phản ứng hóa hợp

A. 2Cu + O₂  2CuO

B. 2Fe + 3Cl₂  2FeCl₃

C. Mg + S → MgS

D. FeO + 2HCl → FeCl₂ + H₂O

Xem đáp án

Đáp án D

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

Phản ứng D có 2 chất sản phẩm nên không phải phản ứng hóa hợp.

Câu 11. Nhận định nào sau đây không đúng?

A. Phản ứng thế trong hóa học vô cơ đều là phản ứng oxi hóa – khử.

B. Các phản ứng trao đổi có thể là phản ứng oxi hóa – khử, có thể không là phản ứng oxi hóa khử.

C. Các phản ứng hóa hợp có thể là phản ứng oxi hóa – khử, có thể không là phản ứng oxi hóa khử.

D. Các phản ứng trao đổi đều không phải là phản ứng oxi hóa khử.

Xem đáp án

Đáp án B

Các phản ứng trao đổi có thể là phản ứng oxi hóa – khử, có thể không là phản ứng oxi hóa khử.

Câu 12. Câu nào sau đây sai khi nói về phản ứng hóa học

A. Trong phàn ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm phân tử này biến đổi thành phân tử khác.

B. Sự thay đổi liên kết giữa nguyên tử chỉ liên quan đến electron.

C. Sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử chỉ liên quan đến nơtron.

D. Số nguyên tử nguyên tố được giữ nguyên sau phản ứng.

Xem đáp án

Đáp án C

C. Sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử chỉ liên quan đến nơtron sai vì Sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử chỉ liên quan đến electron

Câu 13. Điều kiện để phản ứng xảy ra giữa bột sắt và bột lưu huỳnh là

A. Bột sắt được tiếp xúc với bột lưu huỳnh.

B. Đun nóng bột sắt , sau đó đun nóng bột lưu huỳnh.

C. Cho thêm chất xúc tác vào hỗn hợp bột sắt với lưu huỳnh.

D. Bột sắt tiếp xúc với bột lưu huỳnh và được nung nóng ở nhiệt độ thích hợp.

Xem đáp án

Đáp án C

Điều kiện để phản ứng xảy ra giữa bột sắt và bột lưu huỳnh là Cho thêm chất xúc tác vào hỗn hợp bột sắt với lưu huỳnh.

Câu 14. Trường hợp nào sau đây xảy ra phản ứng hóa học mà không cần phải đun nóng?

A. Lưu huỳnh tác dụng với sắt.

B. Phân hủy đường thành than.

C. Kẽm tác dụng với axit clohiđric.

D. Than cháy trong không khí.

Xem đáp án

Đáp án C

Kẽm tác dụng với axit clohiđric.

Zn + 2HCl → ZnCl₂+ H₂

Câu 15. Phản ứng nào dưới đây là phản ứng hoá hợp?

A. ZnO + H₂→ Zn + H₂O

B. BaO + H₂O → Ba(OH)₂

C. 2KMnO₄ → K₂MnO₄ + MnO₂ + O₂

D. CO₂+ Ba(OH)₂ → BaCO₃ + H₂O

Xem đáp án

Đáp án B

Phản ứng hóa hợp là: BaO + H₂O → Ba(OH)₂ vì có 2 chất tham gia tạo thành 1 chất sản phẩm

Câu 16. Cho cây nến đang cháy vào một lọ thủy tinh rồi đậy nút kín. Hiện tượng xảy ra tiếp theo là

A. cây nến cháy sáng chói.

B. cây nến cháy bình thường.

C. cây nến bị tắt ngay.

D. cây nến cháy một lúc rồi tắt dần.

Xem đáp án

Đáp án D

Cho cây nến đang cháy vào một lọ thủy tinh rồi đậy nút kín. Hiện tượng xảy ra tiếp theo là: cây nến cháy một lúc rồi tắt dần.

Vì trong lọ thủy tinh còn 1 ít không khí nên có thể duy trì sự cháy cho cây nến 1 thời gia, Khi hết oxi trong lọ, cây nến tắt.

Câu 17. Nội dung nhận định nào sau đây là sai?

A. Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới tạo thành từ 2, hay nhiều chất ban đầu

B. Trong quá trình phản ứng hóa học, lượng chất phản ứng giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần.

C. Phản ứng giữa các phân tử thể hiện phản ứng giữa các chất.

D. Sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử chỉ liên quan đến nơtron.

Xem đáp án

Đáp án D

Câu 18. Trường hợp nào sau đây xảy ra phản ứng hoá học?

A. Hòa tan muối ăn vào nước cho đến khi muối ăn tan hết

B. Phân hủy thuốc tím ở nhiệt độ cao

C. Mở nắp chai coca thấy sủi bọt khí

D. Để chậu nước ngoài sân nắng, thấy nước trong chậu nóng lên

Xem đáp án

Đáp án B

Trường hợp xảy ra phản ứng hoá học là:

Phân hủy thuốc tím ở nhiệt độ cao

Câu 19.  Đốt 9 kg than đá chứa 20% tạp chất. Tính thể tích khí cacbonic sinh ra ở đktc. (Giải thích: Than đá chứa thành phần chính là cacbon C, mà than đá chứa 20% tạp chất thì %C = 100 – 20 = 80%)

A. 13440 lit

B. 6720 lit

C. 4480 lit

D. 3460 lít

Xem đáp án

Đáp án A

Khối lượng C có trong than là:

m_C = %m_C/ 100%. m_than= 80%/100%.9 = 7,2 (kg) = 7200 (g)

Số mol C là:

n_C = m_C/M_C=7200/12 = 600 (mol)

Phương trình hóa học:      C + O₂ ⟶ CO₂

Theo phương trình hóa học 1 → 1 (mol)

Phản ứng:                          600 → 600 (mol)

Thể tích khí CO₂ (đktc) thoát ra là: V_CO2(dktc)= n_CO2 × 22,4 = 600 × 22,4 = 13440 (lít)

Như vậy là chúng ta vừa tìm hiểu về phản ứng hóa hợp, khái niệm và đặc điểm của nó. Đây là một loại phản ứng khá đơn giản, dễ hiểu những lại có nhiều ý nghĩa trong đời sống và sản xuất. Đừng quên theo dõi chúng tôi để cập nhật nhanh nhất những bài viết thú vị khác.