Tình cảm là gì? Đặc điểm và vai trò của tình cảm

Tình cảm nghe thật đơn giản nó luôn tồn tại và xảy ra xung quanh chúng ta như một gia vị đầy ngọt ngào và hiện hữu dưới nhiều cung bậc phong phú như tình cảm gia đình, tình cảm nam nữ hay tình yêu quê hương, Tổ quốc…

Vậy tình cảm là gì? Những đặc điểm và vai trò của tình cảm? Hãy cùng theo chân Trang tài liệu để đào sâu vào gốc rễ của tình cảm nhé!

Tình cảm là gì?

Khái niệm

Tình cảm là những cung bậc cảm xúc thể hiện sự rung cảm của con người đối với con người, sự vật, hiện tượng hay một tình huống xảy ra trong cuộc sống phản ánh ý nghĩa của chúng trong mối quan hệ với tình cảm và hành động của con người. Tình cảm được hiểu là những xúc cảm xuất hiện thường xuyên, lâu dài, ổn định,…

Phân loại

Một số loại tình cảm cơ bản:

• Tình cảm gia đình như: Tình cảm vợ – chồng, tình cảm cha mẹ – con cái, tình cảm anh – em,…
• Tình cảm nam – nữ
• Tình cảm giữa người với người
• Tình yêu quê hương, Tổ quốc…

Ngoài ra có thể phân chia tình cảm thành hai loại là: Tình cảm cấp thấp (đơn giản) và tình cảm cấp cao (phức tạp). 

Thứ nhất: Tình cảm cấp thấp (đơn giản) 

Đó là những tình cảm có mối quan hệ quyết định đến sự hài lòng hay không hài lòng, thích hay không thích đối với những nhu cầu sinh lí vốn có của cơ thể. 

Ví dụ:

Mối quan hệ giữa 2 người bạn học sinh không thích nhau vì tính cách của người kia

Hoặc mối quan hệ đồng nghiệp trong công ty và mọi người yêu quý 1 bạn nhân sự IT vì sự nhiệt tình của người đó.

Như vậy, tình cảm cấp thấp chính là sự hài lòng hay không hài lòng của con người trước những tình cảm cơ bản, đơn giản diễn ra trong cuộc sống. 

Thứ hai: Tình cảm cấp cao ( phức tạp) 

Có thể nói rằng, tình cảm cấp cao chính là những quy luật tình cảm khá phức tạp, đó cũng chính là những đánh giá cũng như thái độ của con người trước một sự việc, một đối tượng, một vấn đề. Tình cảm cấp cao gồm nhiều loại và có đặc điểm khác nhau. Cụ thể:

– Tình cảm trí tuệ (lý trí): Là tình cảm sinh ra trong quá trình lao động trí óc, tư duy, suy nghĩ liên quan đến:

• Những quá trình mà con người nhận thức về tình cảm
• Là quá trình tìm tòi khám phá những liên kết tình cảm mới
• Là quá trình mà mỗi cá thể trong xã hội sáng tạo những kết nối tình cảm trong cuộc sống. 

Tình cảm trí tuệ (hay có thể gọi là những cảm xúc ngự trị trong lý trí) thể hiện ở sự nhạy bén, khéo léo, tư duy, suy nghĩ, sáng tạo và ham học hỏi. Đó cũng là các yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của con người.

– Tình cảm đạo đức: là loại tình cảm liên quan đến sự hài lòng hay không hài lòng về nhu cầu đạo đức (hay nói một cách khác đó là tình cảm dựa trên cơ sở, thước đo về những phẩm chất, chuẩn mực đạo đức vốn có của của mỗi con người). Đó là phương tiện biểu hiện thái độ của con người đối với các yêu cầu về đạo đức cũng như các hành vi liên quan đến đạo đức. 

+ Tình cảm thẩm mỹ: Là những tình cảm liên quan đến nhu cầu thẩm mỹ tức nhu cầu về cái đẹp. Biểu hiện thái độ, sự yêu thích của con người đối với cái đẹp. Từ đó có một cái nhìn tổng quát, đánh giá về sự yêu thích trước những vẻ đẹp xung quanh và vẻ đẹp của chính mình. 

+ Tình cảm hoạt động: Là thể hiện thái độ, cách đánh giá, sự hài lòng hay không hài lòng của con người đối với một hoạt động nào đó.

Ví dụ: Một nhân viên công ty không hài lòng trước hướng giải quyết mà quản lý đưa ra. Hoặc người dân luôn hài lòng trước hoạt động của tổ chức từ thiện ở địa phương.

+ Tình cảm mang tính chất thế giới quan: Có thể nói đây là mức độ có ý nghĩa quan trọng nhất của con người. Nó không dễ dàng thay đổi mà mang tính lâu dài, ổn định và bền vững. 

Đặc điểm cơ bản của tình cảm

– Nhận thức:

Trên cơ sở tình cảm của con người trong quá trình nhận thức các nhân vật tình cảm được sinh ra. Nói cách khác, ba yếu tố tri giác, rung động và phản ứng xúc cảm là yếu tố làm phát sinh xúc cảm. Trong đó, tri giác làm cho tình cảm trở thành nhân vật xác định.

– Xã hội:

Tình cảm được tạo nên trong môi trường xã hội, nó mang thực chất xã hội, thực hiện các công dụng xã hội chứ ko thuần tuý là phản ứng sinh lý. Tình cảm phát sinh trong quá trình lao động xã hội của con người và trong quá trình lao động xã hội. Sự giao tiếp giữa con người với tư cách là thành viên của một nhóm người, một tập thể hay một tập thể. Ví dụ: Bạn đồng hành, Đồng nghiệp, v.v.

– Sự ổn định:

Xúc cảm là thái độ ổn định của con người đối với thực tiễn xung quanh, đối với bản thân. Vì vậy, tình cảm là một tính chất tâm lý, một đặc điểm quan trọng của tư cách con người. Ví dụ: tình bạn, tình yêu quốc gia, v.v.

– Thiệt thà:

Xúc cảm phản ánh xác thực con người thật bên trong của con người, ngay cả lúc người ta quyết tâm che giấu nó bằng những thái độ và hành vi giả tạo. Chẳng hạn, tỏ ra ưng ý nhưng trong lòng lại vô cùng đáng ghét,…

Tính lưỡng cực (hay còn gọi là tính lưỡng cực): Tính hai mặt của xúc cảm gắn liền với sự thỏa mãn nhu cầu của con người. Xúc cảm của con người được tăng trưởng và nó là đối cực. Ví dụ: Yêu – ghét; hạnh phúc – đau buồn; tích cực tiêu cực…

Vai trò tình cảm với con người

– Tình cảm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống của con người. Tình cảm chính là nguồn nhiệt to lớn giúp thúc đẩy con người hoạt động để đạt được những giá trị cao cả mà bản thân vươn đến, là nguồn động lực, cổ vũ, động viên giúp con người vượt qua những “cơn bão” mang đầy khó khăn và trở ngại.

– Tình cảm chính là ngọn lửa thúc đẩy con người đi đến tìm kiếm kết quả của quá trình nhận thức. Ngược lại, nhận thức lại chính là “một người thuyền trưởng” giúp cho con thuyền tình cảm đi đúng hướng của mình.

– Tình cảm là một thuộc tính tâm lý quan trọng nhất trong nhân cách con người nó chính là thước đo, là ranh giới để phân biệt giữa con người và con vật. Nhìn chung, tình cảm chính là yếu tố quyết định, chi phối cảm xúc và hành động của con người.