Bản chất của toàn cầu hóa là gì, Biểu hiện của toàn cầu hóa
Toàn cầu hóa chính là sự kết nối nền kinh tế trên khắp thế giới về các mảng như: thương mại, đầu tư, lao động, ngân hàng, dịch vụ, con người. Khái niệm, bản chất và biểu hiện của toàn cầu hóa là gì hãy cùng Trang Tài Liệu tìm hiểu trong nội dung bài viết dưới đây?
Mục lục
Có thể hiểu toàn cầu hóa là một hiện tượng đột phá mang xu hướng của thời đại, làm thay đổi cách nhìn nhận và tư duy của con người trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, toàn cầu hóa đem lại cho các quốc gia và với cả Việt Nam một cơ hội phát triển và cả những thách thức trở ngại mới. Vậy làm thế nào để phát triển theo xu hướng toàn cầu hóa một cách tích cực nhất, sau đây hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về nội dung ” Toàn cầu hóa là gì?
Toàn cầu hóa là gì?
oàn cầu hóa chính là sự kết nối nền kinh tế trên khắp thế giới về các mảng như: thương mại, đầu tư, lao động, ngân hàng, dịch vụ, con người… Nói như vậy có lẽ vẫn khó hiểu và chưa thực sự rõ ràng về ván đề này. Các bạn có thể toàn cầu hóa là việc chính phủ của một nước nào đó cho phép công dân của nước mình được làm việc xuyên biên giới. Chỉ cần công dân đó đảm bảo thực hiện đúng theo quy định mà các chính phủ các nước đã đề ra.
Tuy nhiên, toàn cầu hóa cũng có rất nhiều cách hiểu khác nhau vì khái niệm này tương đối lớn. Ở mỗi một giai đoạn và thời kì chúng lại có sự chuyển dịch thay đổi để phù hợp với tình hình chung của thế giới. Do đó ta nên hiểu chung toàn cầu hóa là sự kết nối giữa các quốc gia khác nhau trên thế giới.
Theo các chuyên gia nghiên cứu kinh tế cho biết trước kia khi Liên Xô và phe đối lập vẫn đang căng thẳng thì chưa hình thành sự kết nối xuyên quốc gia. Kể từ khi chiến tranh lạnh kết thúc việc kết nối giữa các quốc gia mới bắt đầu được xây dựng và đẩy mạnh. Toàn cầu hóa giúp cho việc:
+ Phát huy tối đa thế mạnh của các quốc gia khi liên kết với với những quốc gia khác trên thế giới. Từ đó tìm ra điểm chung để phát triển đất nước.
+ Mở rộng thị trường cạnh tranh thương mại của giới đầu tư.
+ Giải quyết vấn đề việc làm giữa các quốc gia. Những quốc gia thừa nhân lực lao động sẽ có thêm công việc để làm và tăng mức thu nhập.
+ Đời sống nhân dân được cải thiện ngày một tốt hơn.
+ Xây dựng văn hóa công đồng theo hướng tích cực mỗi ngày.
+ Tiết kiệm tài nguyên môi trường, sử dụng đúng lúc, đúng thời điểm và khai thác triệt để các nguồn tài nguyên tránh lãng phí. Hơn nữa, tận dựng được các nguồn tài nguyên vào nhiều mục đích khác nhau.
+ Có thêm nhiều ngành nghề mới
Toàn cầu hóa tiếng Anh là ”globalization”.
Bản chất của Toàn cầu hóa là gì?
Nếu chúng ta nhìn nhận toàn cầu hóa dựa trên bản chất của nó thì ta hiểu đây chính là một quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, sự ảnh hưởng, tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các khu vực, các quốc gia, các dân tộc trên toàn thế giới. Toàn cầu hóa thể hiện sự biến đổi tương quan giữa quan hệ sản xuất nhằm tới sự điều chỉnh thích ứng lực lượng sản xuất biến thiên liên tục trên quy mô thế giới.
Toàn cầu hóa làm cho các nền kinh tế quốc gia bị hòa nhập vào và được cấu trúc lại trên quy mô quốc tế thông qua một loạt quy trình, giao lưu, trao đổi. Như vậy, toàn cầu hóa không chỉ là sự phụ thuộc lẫn nhau, dù là phụ thuộc toàn diện giữa các nền kinh tế mà là sự hòa nhập các nền kinh tế này để xu thế hình thành nên một nền kinh tế toàn cầu thống nhất.
Như phân tích ở trên theo quan điểm Mác xít, bản chất của toàn cầu hóa có tính hai mặt. Cụ thể như sau:
Một mặt, Toàn cầu hóa là xu thế khách quan gắn liền với sự phát triển của nền sản xuất xã hội, lực lượng sản xuất và phân công lao động quốc tế. Bản chất khách quan của toàn cầu hóa được quy định bởi tính tất yếu khách quan của quá trình quốc tế hóa. Những phát kiến địa lý, giao thông vận tải đã mở ra cơ hội cho quá trình quốc tế hóa kinh tế vào thế kỷ XV, nhưng tiến trình này chỉ thực sự tăng tốc sau khi cách mạng công nghiệp ở Anh.
Quá trình quốc tế hóa mang tính tất yếu khách quan, do đòi hỏi của bản thân nền sản xuất, đặc biệt là do sự phát triển của lực lượng sản xuất. Cách mạng khoa học-công nghệ tạo tiền đề cho bước quá độ từ cơ sở vật chất-kỹ thuật truyền thống sang cơ sở vật chất-kỹ thuật hoàn toàn mới về chất ở một số nước kinh tế phát triển.
Dưới sự tác động của cuộc cách mạng khoa học-công nghệ, loài người đang từng bước tiến vào kinh tế tri thức, lực lượng sản xuất mang tính chất xã hội hóa cao độ, phân công lao động quốc tế ngày càng sâu rộng, quốc tế hóa nền kinh tế và đời sống xã hội, thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển, đồng thời tạo ra những phương tiện có hiệu quả đẩy nhanh quá trình toàn cầu hóa.
Mặt khác, Toàn cầu hóa trong giai đoạn hiện nay gắn liền với chủ nghĩa tư bản và hiện đang bị chủ nghĩa tư bản, nhất là các nước tư bản phát triển chi phối, lợi dụng để phục vụ cho mục đích của họ. Hay nói cách khác, toàn cầu hóa hiện nay đang trong quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản.
Đặc điểm chính của Toàn cầu hóa
Đặc điểm chính của Toàn cầu hóa là sự tăng cường và mở rộng quan hệ kinh tế, xã hội, văn hóa và chính trị trên quy mô toàn cầu. Dưới đây là một số đặc điểm chính của Toàn cầu hóa:
- Tăng cường liên kết kinh tế: Toàn cầu hóa tạo điều kiện cho việc tăng cường liên kết kinh tế giữa các quốc gia thông qua việc mở cửa thị trường, tự do mua bán hàng hóa và dịch vụ, và tăng cường hoạt động thương mại quốc tế.
- Sự di cư và lao động toàn cầu: Toàn cầu hóa tạo điều kiện cho sự di chuyển tự do của lao động và dân cư trên khắp thế giới, tạo ra sự đa dạng văn hóa và chất lượng lao động đa quốc gia.
- Phát triển công nghệ thông tin và viễn thông: Toàn cầu hóa đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và tiếp cận công nghệ thông tin và viễn thông, tạo ra sự kết nối và truyền thông toàn cầu, đẩy mạnh sự phát triển kinh tế và trao đổi thông tin.
- Lan truyền văn hóa và giá trị: Toàn cầu hóa cho phép lan truyền nhanh chóng các giá trị, ý thức và văn hóa từ một quốc gia sang quốc gia khác thông qua phương tiện truyền thông, công nghệ thông tin và quan hệ giao lưu quốc tế.
- Quyền lực và tầm ảnh hưởng: Toàn cầu hóa tạo ra sự tăng cường quyền lực và tầm ảnh hưởng của các tổ chức quốc tế, tập đoàn đa quốc gia và các thế lực toàn cầu, ảnh hưởng đến quyết định chính trị và kinh tế trên toàn cầu.
- Tác động đa chiều: Toàn cầu hóa có tác động đa chiều và không chỉ ảnh hưởng tích cực mà còn mang đến những thách thức và bất cập trong việc bảo vệ quyền lợi của các quốc gia, tôn vinh đa dạng văn hóa và bảo vệ môi trường.
Toàn cầu hóa không chỉ là một quá trình kinh tế mà còn là một quá trình đa chiều và phức tạp, tác động đến nhiều lĩnh vực trong xã hội và đời sống con người.
Khó khăn – Lợi ích của Toàn cầu hóa là gì?
Tác động tích cực:
+ Đem lại cơ hội phát triển vô cùng lớn cho các chủ thể có tiềm năng, biết cách tiếp cận hiệu quả. Đặc biệt nhất là sự tăng trưởng mạnh về các nền kinh tế. Khi có các lợi thế tiếp cận rất lớn với các nhu cầu trên thị trường. Và khai thác được lợi ích, đảm bảo được khả năng phát triển mạnh hơn trong tương lai. Với lực lượng sản xuất có nhiều điều kiện để phát triển. Từ đó đẩy mạnh quá trình xã hội hóa. Cũng như mang đến tiềm năng, tiềm lực phát triển đối với chính các quốc gia.
+ Mở ra nhiều cơ hội tiếp cận, giao lưu và học tập. Từ đó tiếp thu, ứng dụng cho những thành tựu khoa học và kỹ thuật tiên tiến nhất hiện nay. Với các phát minh, nghiên cứu mang đến hiệu quả về tiềm năng để thúc đẩy các nền kinh tế. Các quốc gia xác định cho mình cách thức tìm kiếm lợi ích khi tham gia trong thị trường.
Ngoài ra còn được sử hỗ trợ nhiệt tình của các tổ chức và liên minh đã tham gia vào toàn cầu hoá. Mang đến tiềm năng thúc đẩy của các đối tác. Cũng chính là tìm kiếm thêm cơ hội và phát triển, hợp tác cùng có lợi trong tương lai. Trong hợp tác liên minh khu vực, tham gia vào các tổ chức quốc tế.
+ Cơ cấu kinh tế sẽ có những chuyển biến nhất định. Khi cơ hội mở ra đối với thị trường rộng lớn. Các nhu cầu thị trường cũng cao cùng với các thúc đẩy mạnh mẽ có sự tiến bộ, các ứng dụng cho nhu cầu đòi hỏi ngày càng cao. Kèm theo là những cải cách vô cùng thiết thực. Định hướng cho tính phù hợp để đủ điều kiện cạnh tranh, hợp tác trên thị trường.
Hướng đến nâng cao hiệu quả phát triển, tạo khác biệt và bỏ xa các quốc gia khác. Trong tiếp cận, triển khai hiệu quả chính xác trên thị trường. Cũng như hiệu quả của quá trình cạnh tranh trên thị trường của các nước và khu vực hiện nay.
Tác động tiêu cực:
+ Làm sự phân hóa giàu – nghèo trong xã hội ngày càng trở nên sâu sắc hơn. Khi một số quốc gia chưa đủ năng lực, tiềm lực trong tham gia vào thị trường mở rộng. Khó khăn đối với lợi ích để thực hiện hợp tác hay mang đến thế mạnh riêng. Sự ngăn cách giữa giàu và nghèo ngày càng lớn, xã hội ngày càng bị chi phối bởi đồng tiền.
+ Tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, an ninh trật tự. Với các nghiêm trọng, phức tạp của các hành vi vi phạm trong quan hệ quốc tế. Thậm chí mất đi bản sắc dân tộc.
+ Là thách thức lớn đối với những nước đang trong quá trình phát triển. Phải tận dụng, thúc đẩy chính bản thân mình nếu không muốn bị các quốc gia khác bỏ xa.
Động lực thúc đẩy Toàn cầu hóa là gì?
Toàn cầu hoá là hệ quả tất yếu của cuộc cách mạng khoa học-công nghệ. Việc hội nhập được xem là mục tiêu chính của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở các nước phát triển và đang phát triển với tiềm năng nghiên cứu, ứng dụng khoa học diễn ra từ đầu những năm 80 của thế kỉ XX.
Sự phát triển bùng nổ của khoa học-công nghệ mang tới các tác động lớn, với các thay đổi và đẩy mạnh lợi ích đối với các chủ thể, thúc đẩy năng suất lao động tăng.
Mức sống của con người dần được cải thiện, được tiếp cận với nhu cầu mở rộng, các bài học ứng dụng cao từ kinh nghiệm của các quốc gia phát triể, qua đó thúc đẩy lợi ích của chủ thể luật quốc tế nói chung đến từng cá nhân, doanh nghiệp trên thị trường.
Sự thay đổi này làm cho các giá trị phát triển, thúc đẩy mọi mặt, từ cơ cấu dân cư, chất lượng cuộc sống tới những yêu cầu về giáo dục, đào tạo có sự thay đổi lớn với hướng tiếp cận hiện đại.
Cuộc cách mạng khoa học-công nghệ đã khiến con người bước sang một nền văn minh mới, tiếp cận nền văn minh thông tin nhanh nhạy và nắm bắt, nhờ đó vào đầu những năm 80 của thế kỉ XX thị trường thế giới và xu thế toàn cầu hoá được hình thành.
Những biểu hiện của Toàn cầu hóa
Hiện nay tại Việt Nam hay các nước trên thế giới đều theo hướng của toàn cầu hóa và đây đã trở thành xu thế từ những năm 80 của thế kỷ XX, kết nối nền kinh tế các quốc gia, dân tộc lại với nhau. Để đất nước phát triển thì xu thế toàn cầu hóa là tất yếu. Toàn cầu hóa vừa là thời cơ cũng vừa là thách thức đối với Việt Nam.
Ở Việt Nam, toàn cầu hóa được biểu hiện thông qua:
+ Sự phát triển nhanh chóng của thương mại quốc tế. Việt Nam ra nhập WTO năm 2006 và sau gần 15 năm Việt Nam đã có những bước tăng trưởng vượt trội, kinh tế chuyển mình mạnh mẽ.
+ Chắc hẳn nói tơi tổ chức WTO thì tại Việt Nam ai cũng đã biết, Việt Nam là một nước có thu nhập thấp, năm 2016 khi tham gia AEC và các FTA mới, Việt Nam đã gia nhập nhóm nước thu nhập trung bình (thấp), là một trong 32 nước có kim ngạch xuất khẩu trên 100 tỷ USD, trong đó có một số mặt hàng đứng hàng đầu thế giới, là nước thu hút FDI ổn định nhất trong ASEAN.
Tới thời điểm hiện tại thông qua quá trình này thì có rất nhiều tập đoàn kinh tế hàng đầu thế giới đã chọn Việt Nam làm “điểm đến”, như: Microsoft, Samsung, LG, Canon, , Toyota, Honda…
+ Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia. Việt Nam đã thu hút sự đầu tư của rất nhiều các tập đoàn, công ty xuyên quốc gia như trong ngành công nghiệp khai thác dầu khí sẽ có Shell (Anh – Hà Lan), Mobil Oil (Mỹ), Total (Pháp),…; trong lĩnh vực bưu chính có Nokia (Phần Lan), Samsung (Hàn Quốc),…;
+ Ngoài ra còn các lĩnh vực điện tử, may mặc, công nghệ ô tô,… đem lại nhiều công việc cho người lao động.
+ Việt Nam đầu tư ra nước ngoài tăng mạnh. Trong những năm vừa qua, Việt Nam đã liên tục rót vốn đầu tư ra nước ngoài với hơn 30 quốc gia và hàng tỷ USD.
+ Thị trường tài chính quốc tế mở rộng. Các ngân hàng trong nước kết nối với nhau và kết nối với ngân hàng nước ngoài thông qua mạng viễn thông điện tử. Bên cạnh các ngân hàng trong nước, Việt Nam cũng có rất nhiều những ngân hàng nước ngoài được hoạt động tại Việt Nam như: HSBC; ANZ Việt Nam (ANZ Bank); Standard Chartered; Shinhan Vietnam; Citibank Vietnam,…
Xu thế Toàn cầu hóa tạo ra hiện tượng gì
Xu thế Toàn cầu hóa tạo ra nhiều hiện tượng quan trọng trong xã hội và kinh tế, bao gồm:
- Tăng cường hoạt động thương mại quốc tế: Toàn cầu hóa tạo ra một môi trường thương mại quốc tế phát triển mạnh mẽ, với việc tăng cường hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu và đầu tư trực tiếp từ nước ngoài.
- Sự phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu: Toàn cầu hóa đã thúc đẩy sự phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó các bước sản xuất và dịch vụ được chia thành các giai đoạn và phân phối trên nhiều quốc gia khác nhau.
- Sự di cư và lao động quốc tế: Toàn cầu hóa đã tạo ra sự di chuyển tự do của lao động và dân cư trên khắp thế giới, với hiện tượng di cư lao động, di cư chính trị và di cư văn hóa.
- Sự truyền thông và kết nối toàn cầu: Toàn cầu hóa đã tạo ra sự truyền thông và kết nối toàn cầu thông qua viễn thông, công nghệ thông tin và mạng internet, giúp kết nối và giao tiếp trực tiếp giữa các quốc gia và dân cư trên khắp thế giới.
- Lan truyền văn hóa và giá trị: Toàn cầu hóa đã lan truyền nhanh chóng các giá trị, ý thức và văn hóa từ một quốc gia sang quốc gia khác thông qua phương tiện truyền thông và công nghệ thông tin, tạo ra sự đa dạng và sự thay đổi trong quan niệm và thái độ của con người.
- Quyền lực và tầm ảnh hưởng toàn cầu: Toàn cầu hóa đã tăng cường quyền lực và tầm ảnh hưởng của các tổ chức quốc tế, tập đoàn đa quốc gia và các thế lực toàn cầu, ảnh hưởng đến quyết định chính trị, kinh tế và xã hội trên toàn cầu.
- Tác động đa chiều: Toàn cầu hóa có tác động đa chiều và không chỉ ảnh hưởng tích cực mà còn mang đến những thách thức và bất cập trong việc bảo vệ quyền lợi của các quốc gia, tôn vinh đa dạng văn hóa và bảo vệ môi trường.
Các hiện tượng này đều phản ánh sự liên kết và tương tác toàn cầu trong kinh tế, văn hóa và chính trị, tạo ra cơ hội và thách thức đối với các quốc gia và cộng đồng trên khắp thế giới.
Câu hỏi có liên quan đến Toàn cầu hóa
Câu 1: “Quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những ảnh hưởng tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các khu vực, các quốc gia, dân tộc trên thế giới” là bản chất của quá trình nào?
Quốc tế hoá
Khu vực hoá
Toàn cầu hoá
Quốc hữu hoá
Đấp án: C
Xét về bản chất, toàn cầu hoá là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những ảnh hưởng tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các khu vực,, quốc gia, dân tộc trên thế giới.
Câu 2: Xu thế toàn cầu hoá xuất hiện từ khi nào?
Từ những năm 70 của thế kì XX
Từ những năm 80 của thế kỉ XX
Từ những năm 90 của thế kỉ XX
Xuất hiện cùng lúc với cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại.
Đáp án B
Từ đầu những năm 80 của thế kỉ XX, xu thế toàn cầu hoá xuất hiện trên thế giới, là một hệ quả quan trọng của cuộc cách mạng khoa học-kĩ thuật hiện đại.
Câu 3: Xu thế toàn cầu hoá xuất hiện từ những năm 80 của thế kỉ XX là hệ quả của
Sự phát triển của quan hệ thương mại quốc tế
Sự sáp nhập các công ty thành những tập đoàn lớn
Sự ra đời của các công ty xuyên quốc gia
Cách mạng khoa học-công nghệ
Đáp án: D
Một hệ quả quan trọng của Cách mạng KH-CN từ đầu những năm 80 của thế kỉ XX, nhất là từ sau chiến tranh lạnh, trên thế giới đã diễn ra xu thế toàn cầu hoá.
Câu 4: Nội dung nào sau đây tác là tác động tích cực của xu thế toàn cầu hoá?
Phân hoá giàu nghèo giữa các nước trên thế giới và trong xã hội
Kém an toàn về kinh tế, tài chính, chính trị
Tạo ra nguy cơ đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc
Thúc đẩy sự phát triển và xã hội hoá lực lượng sản xuất
Đáp án: D
Toàn cầu hoá thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển và xã hội hoá lực lượng sản xuất, mang tới sự tăng trưởng cao.
Câu 5: Ý nào sau đây không phải là biểu hiện của xu thế toàn cầu hoá?
Sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, quân sự quốc tế và khu vực
Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế
Sự sáp nhập và hợp nhất các công ty thành những tập đoàn lớn.
Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia.
Đáp án: A
Những biểu hiện của xu thế toàn cầu hoá ngày nay:
Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế
Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia
Sự sáp nhập và hợp nhất các công ty thành những tập đoàn lớn
Sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực.
Toàn cầu hóa là một xu hướng quan trọng trong xã hội hiện đại, tạo ra nhiều hiện tượng và tác động đa chiều. Đầu tiên, toàn cầu hóa đã tăng cường hoạt động thương mại quốc tế và phát triển chuỗi cung ứng toàn cầu. Nó cũng đã tạo điều kiện cho sự di cư và lao động quốc tế, cũng như lan truyền văn hóa và giá trị toàn cầu. Toàn cầu hóa còn góp phần trong việc truyền thông và kết nối toàn cầu, tạo ra sự liên kết và giao tiếp trực tiếp giữa các quốc gia và dân cư.