Giáo Án Ngữ Văn 8 Học Kì 1 – Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS ôn tập lại văn biểu cảm

- Thế nào là văn biểu cảm?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Tình cảm trong văn biểu cảm thường là những tình cảm như thế nào?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Có mấy cách biểu cảm? Nêu rõ cụ thể từng cách?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Em hãy nêu những đối tượng biểu cảm trong văn biểu cảm?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Em hãy nêu bố cục bài văn biểu cảm.

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Văn biểu cảm

1, Khái niệm

Văn biểu cảm là kiểu văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khơi gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.

2. Đặc điểm

- Tình cảm trong bài văn thường là những tình cảm đẹp, thấm nhuần tư tưởng nhân văn (yêu Tổ quốc, yêu thiên nhiên, con người,…)

- Cách biểu cảm:

+ Biểu cảm trực tiếp

+ Biểu cảm gián tiếp

- Đối tượng biểu cảm

+ Về một người mà em yêu quý

+ Về một sự vật gần gũi, quen thuộc và gắn bó.

+ Về một tác phẩm văn học

+ Về một sự kiến đáng nhớ

3. Bố cục

- Đảm bảo bố cục của một bài văn:

+ MB: Xác định đối tượng và bày tỏ tình cảm về đối tượng đó.

+ TB: Cảm ận đối tượng được thể hiện qua các đặc điểm, chi tiết nổi bật.

+ KB: Khẳng định tình cảm của bản thân với đối tượng được cảm nhận.

Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS ôn tập văn nghị luận

- Thế nào là văn nghị luận?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Hãy nêu những yếu tố đặc trưng của văn nghị luận?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Kế tên các thao tác lập luận thường găp.

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Kể tên các phương pháp lập luận thường gặp.

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Khi trình bày luận điểm, luận cứ phải lưu ý điều gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu bố cục của bài văn nghị luận?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

II. Văn nghị luận

1. Khái niệm

Văn nghị luận là kiểu văn bản bàn về một vấn đề, một hiện tượng trong đời sống, các tư tưởng hoặc một tác phẩm văn học bằng việc đưa ra các luận điểm, luận cứ, luận chứng để lập luận và chứng minh.

2. Đặc điểm

- Những yếu tố đặc trưng của văn bản nghị luận:

+ Luận điểm: là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của bài văn được nêu ra dưới hình thức câu khẳng định (phụ định)

+ Luận cứ: là những lí lẽ, dẫn chững được công nhận dùng làm cơ sở căn cứ cho luận điểm.

+ Lập luận: cách sắp xếp hệ thống các luận điểm, luận cứ nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về một quan điểm, tư tưởng, vấn đề nào đó.

- Các phương pháp lập luận thường gặp: diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, nêu phản đề,…

- Các thao tác lập luận thường gặp: chứng minh, giải thích, bình luận, phân tích, so sánh,…

- Khi trình bày luận điểm phải chính xác, rõ ràng, có tính định hướng giúp người đọc/ người nghe hiểu rõ vẫn đề nói đến.

- Luận cứ: lí lẽ sắc sảo, chặt chẽ, dẫn chứng chính, có tính tiêu biểu, chọn lọc.

3. Bố cục

- Đảm bảo bố cục của một bài văn nghị luận:

+ MB: Xác định vấn đề và phạm vi nghị luận

+ TB: Giải thích, phân tích, chứng minh, nêu quan điểm.

+ KB: Khẳng định quan điểm cá nhân về vấn đề nghị luận

Hoạt động 3: GV hướng dẫn HS làm bài tập luyện tập

- GV chia lớp thành 2 nhóm, hoạt động trong 20 phút và hoàn thành sơ đồ tư duy lập dàn ý chi tiết cho hai đề văn:

+ Nhóm 1: Cảm nghĩ về một thầy/cô giáo mà em yêu quý nhất.

+ Nhóm 2: Chứng minh rằng: Bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta.

- Các nhóm hoạt động sau đó lên bảng trình bày kết quả.

- HS quan sát nhận xét, GV đánh giá kết quả hoạt động.

III. Luyện tập

Đề 1: Cảm nghĩ về một thầy/cô giáo mà em yêu quý nhất.

a. Mở bài

- Mở bài trực tiếp: giới thiệu về cô giáo mà em yêu quý.

- Mở bài gián tiếp: dẫn dắt, giới thiệu về cô giáo thông qua những câu thơ.

b. Thân bài

- Tả khái quát:

+ Cô giáo của em tên là gì? Dạy môn học nào? Bao nhiêu tuổi?

+ Cô đã dạy em năm lớp mấy? Gắn bó cùng em trong bao lâu?

- Tả chi tiết:

+ Miêu tả vóc dáng (chiều cao, cân nặng, thân hình…)

+ Miêu tả mái tóc, khuôn mặt, đôi mắt, bàn tay…

+ Miêu tả giọng nói, nụ cười của cô

+ Miêu tả điểm chung của những bộ trang phục, cách trang điểm khi đi dạy của cô.

- Mối quan hệ của cô với mọi người:

+ Với học sinh và phụ huynh

+ Với đồng nghiệp và bạn bè

+ Với bà con làng xóm

- Kể một kỉ niệm khiến em nhớ mãi giữa em và cô (chú ý kể nguyên nhân, diễn biến, kết thúc của câu chuyện).

c. Kết bài

- Nêu những suy nghĩ, tình cảm của em dành cho cô

- Em có những mong muốn gì muốn gửi gắm đến cô giáo.

Đề 2: Chứng minh rằng: Bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta.

a.Mở bài

- Giới thiệu vấn đề nghị luận (bảo vệ rừng thiên nhiên)

- Nêu rõ sự sống con người gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên, từ xa xưa cho đến nay con người và thiên nhiên gắn bời với nhau như thế nào.

- Thiên nhiên, môi trường và con người gắn bó lẫn nhau (theo cả 2 nghĩa đó là tích cực và tiêu cực)

b. Thân bài

- Nêu ngắn gọn khái niệm về môi trường, tầm quan trọng của vấn đề môi trường với con người.

- Chứng minh việc phá hại rừng là tổn hại rất lớn đối với đời sống của con người ( như mấtđộng vật, mất cân bằng sinh thái, gây lũ lụt, mất mùa ).

- Chứng minh việc ô nhiễm không khí cũng ảnh hưởng rất lớn đều con người và thiên nhiên như không có nước sạch, lũ lụt, môi trường ô nhiễm,…

- Liên hệ ngay đến việc bảo vệ rừng, môi trường ở địa phương

- Trách nhiệm và bổn phận của con người trước nguy cơ môi trường, thiên nhiên bị xâm hại. Con người cần phải làm gì để bảo vệ rừng và môi trường sống được tốt đẹp?

c. Kết bài

- Khẳng định lại việc phá rừng là tổn hại rất lớn và cần được ngăn chặn kịp thời.

- Kêu gọi, vận động mọi người mọi tầng lớp biết cách bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường chính là bảo vệ bản

thân mình và toàn xã hội.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS ôn tập các biện pháp tu từ đã học trong chương trình Ngữ Văn 7

- Thế nào là điệp ngữ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Điệp ngữ có mấy dạng? Nêu ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Thế nào là chơi chữ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Kể tên các lối chơi chữ thường gặp?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Thế nào là phép liệt kê?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Kể tên các kiểu liệt kê. Nêu ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Kiến thức cơ bản

1. Điệp ngữ

- Khái niệm: Là BPTT nhắc đi nhắc lại nhiều lần một từ, cụm từ có dụng ý làm tăng cường hiệu quả diễn đạt: nhấm mạnh, tạo ấn tượng, gợi liên tưởng, cảm xúc… và tạo nhịp điệu cho câu/ đoạn văn bản.

- Có 3 dạng:

+ Điệp ngữ cách quãng;

+ Điệp ngữ vòng;

+ Điệp ngữ nối tiếp;

2. Chơi chữ

- Khái niệm: Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,… làm câu văn thêm hấp dẫn và thú vị.

- Các lối chơi chữ thường gặp là:

+ Dùng từ ngữ đồng âm

+ Dùng lối nói trại âm (gần âm)

+ Dùng cách điệp âm

+ Dùng lối nói lái.

+ Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa.

3. Liệt kê

- Khái niệm: Liệt kê là sắp xếp nối tieoes hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.

- Các kiểu liệt kê:

+ Xét theo câu tạo: Liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp.

+ Xét theo ý nghĩa: Liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến.

Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS làm bài tập luyện tập

- HS hoàn thành bài tập vào vở

- GV chữa

II. Luyện tập

Bài tập 1: Tìm điệp ngữ trong các đoạn trích dưới đây và cho biết tác dụng:

a,

Nghe xao động nắng trưa

Nghe bàn chân đỡ mỏi

Nghe gọi về tuổi thơ

b,

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu, rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình.

c,

Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác

Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.

Bài tập 2: Chỉ ra các kiểu chơi chữ trong những ví dụ sau:

a,

Còn mèo, con mẻo, con meo

Ai dạy mày trèo mà chẳng dạy tao?

b,

Con kiến mà leo cành đa

Leo phải cành cụt leo ra, leo vào

Con kiến mà leo cành đào

Leo phải cành cụt leo vào leo ra

c,

Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen

Sáo đen là em tu hú.

d,

Học trò là học trò con, tóc đỏ như son là con học trò.

Tri huyện là tri huyện Thằng, ăn nói lằng nhằng là thằng tri huyện.

e, Chợ Đồng Xuân bán bánh trung thu, đông thì đông, nhưng không bán hạ.

Người miền Đông làm nhà đất Bắc, Tây thì Tây nhưng vẫn dựng kiểu Nam.

a. Bò lang chạy vào làng Bo

b. Tập thể dục tập thể tập thể dục tập thể.

c. Lác đác mưa sa làng Hạ Vũ

Ầm ầm sấm dậy đất Xuân Lai

d. Nước chảy niu riu

Lục bình trôi níu ríu;

Anh thấy em nhỏ xíu, anh thương.

e. Lươn ngắn mà chê chạch dài

Thờn bơn méo miệng chê trai lệch mồm.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

* Hoạt động 1: HDHS ôn tập tác phẩm “Tôi đi học”

- Nhắc lại những kiến thức cơ bản về tác giả, tác phẩm

- Tóm tắt tác phẩm bằng lời văn của em?

*Hoạt động 2: HSHS làm bài tập

- GV phát PHT cho HS

- HS làm bài theo cặp đôi hoàn thiện PHB sau đó lên bảng chữa

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

A. Văn bản “Tôi đi học”

I. Kiến thức cần nhớ

1. Tác giả

- Thanh Tịnh (1911-1988) Tên khai sinh là Trần Văn Ninh.

- Ông có mặt ở trên nhiều lĩnh vực : Thơ, truyện dài, ca dao, bút ký....nhưng thành công hơn cả là truyện ngắn

2. Tác phẩm

- Tôi đi học in trong tập truyện ngắn Quê mẹ(1941) thuộc thể loại hồi ký ghi lại những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ trong buổi tựu trường

3, Tóm tắt tác phẩm

II. Luyện tập

Bài 1: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

“Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

…Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học…”.

Câu 1: Văn bản được viết theo thể loại nào? Nêu chủ đề của văn bản?

Câu 2: Chỉ ra một hình ảnh so sánh trong đoạn trích trên và nêu tác dụng?

Câu 3: Trong đoạn, “những cảm giác trong sáng ấy” là cảm giác gì?

Câu 4: Truyện ngắn “Tôi đi học” gợi cho em nhớ đến văn bản nào trong chương trình Ngữ văn lớp 7? Chỉ rõ tên tác giả?

Câu 5: Có ý kiến cho rằng: “Truyện ngắn “Tôi đi học” của nhà văn Thanh Tịnh để lại một dư vị khó phai trong tâm hồn người đọc bởi lời văn nhẹ nhàng, du dương, đằm thắm và rất đỗi tinh tế. Nó góp phần tạo nên chất thơ của truyện”. Em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng đoạn văn khoảng 8-10 câu. Trong đoạn có sử dụng một từ nghĩa rộng. Gạch chân và chỉ rõ.

Bài 2: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

“Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay đi.

Tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỉ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa hay bên bờ sông Viêm sống lại đầy rẫy trong tâm trí tôi. Nhưng tiếng phấn của thầy tôi gạch mạnh lên bảng đen đã đưa tôi về cảnh thật.

Tôi vòng tay lên bàn chăm chỉ nhìn thầy và lẩm bẩm đánh vần đọc:

Bài tập viết: Tôi đi học”

(“Tôi đi học” – Thanh Tịnh)

Câu 1: Nêu xuất xứ của văn bản?

Câu 2: Giải thích nghĩa từ “kỉ niệm” có trong đoạn văn?

Câu 3: Từ văn bản “Cổng trưởng mở ra” của tác giả Lí Lan và văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh, em có suy nghĩ gì về ý nghĩa của buổi tựu trường đầu tiên đối với mỗi con người hãy thể hiện dưới dạng đoạn văn khoảng 8-10 câu.

*Hoạt động 3: HDHS ôn tập tác phẩm “Trong lòng mẹ”

- Nhắc lại những kiến thức cơ bản về tác giả, tác phẩm

- Tóm tắt tác phẩm bằng lời văn của em?

*Hoạt động 2: HDHS làm bài tập

- GV phát PHT cho HS

- HS làm bài theo cặp đôi hoàn thiện PHB sau đó lên bảng chữa

- GV nhận xét, chốt kiến thức

B. Văn bản “Trong lòng mẹ”

I. Kiến thức cần nhớ

1. Tác giả

- Nguyên Hông sinh ở thành phố Nam Định, nhưng Hải Phòng cửa biển đã khơi dạy và gắn bó với ông, với sự nghiệp văn chương của ông. Tác phẩm của ông thường viết về những con người nghèo khổ dưới đáy xã hội, với một lòng yêu thương đồng cảm vì vậy ông được coi là nhà văn của những con người cung khổ .

- Trong thế giới nhân vật của ông xuất hiện nhiều người bà, người mẹ, người chị , những cô bé, cậu bé khốn khổ nhưng nhân hậu . Ông viết về họ bằng cả trái tim yêu thương và thắm thiết của mình. Ông được mệnh danh là nhà văn của phụ nữ và trẻ em. Văn xuôi của ông giàu chất trữ tình, nhiều khi dạt dào cảm xúc và hết mực chân thành - Ông thành công hơn cả ở thể loại tiểu thuyết.

2. Tác phẩm

- “Những ngày thơ ấu” là tập hồi ký tự truyện gồm 9 chương

- Đoạn trích thuộc chương 4

3, Tóm tắt tác phẩm

II. Luyện tập

Bài tập 1: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

“Nước mắt tôi ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và cổ. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn. Nhưng không phải vì thấy mợ tôi chưa đoạn tang thầy tôi mà đã chửa đẻ với người khác mà tôi có những cảm giác đau đớn ấy. Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để sinh nở một cách giấu giếm…”

Câu 1: Đoạn trích trên thuộc văn bản nào? Của ai? Văn bản có đoạn trích trên được viết theo thể loại gì?

Câu 2: Em hiểu thế nào là “tâm can”?

Câu 3: Nêu nội dung của đoạn trích trên?

Câu 4: Câu văn “Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để sinh nở một cách giấu giếm…” diễn tả tâm trạng gì của nhân vật “tôi”.

Câu 5: Khi nhận xét về văn bản được nói đến ở câu 1 có ý kiến cho rằng:

Văn bản là một đoạn hồi kí thấm đẫm chất trữ tình.

Em hãy viết đoạn văn khoảng 10 câu làm rõ ý kiến trên. Trong đoạn văn có sử dụng một từ ngữ nghĩa hẹp. (Gạch chân và chú thích rõ).

Bài 2: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

“Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.”

(“Trong lòng mẹ” – Nguyên Hồng)

Câu 1: Em hãy giới thiệu vài nét về tác giả Nguyên Hồng?

Câu 2: Nội dung của đoạn trích trên là gì?

Câu 3: Tìm những từ ngữ thuộc trường từ vựng “mặt” trong câu: “Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má.”

Câu 4: Khi nhận xét về văn bản “Trong lòng mẹ” một bạn học sinh đã viết:

Văn bản là bài ca về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.

Coi câu trên là câu mở đoạn, em hãy viết tiếp các câu để hoàn thành đoạn văn khoảng 10 câu.

Câu 5: Kể tên một văn bản em đã được học trong chương trình ngữ văn lớp 7 nói về hình ảnh người mẹ luôn yêu thương và che chở cho con? Chỉ rõ tên tác giả?

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập tính thống nhất chủ đề của văn bản

- Chủ đề là gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Văn bản có tính thống nhất khi nào?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

* Hoạt động 2: GV HDHS ôn tập bố cục văn bản

- Bố cục của văn bản gồm mấy phần?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nhiệm vụ của từng phần là gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Các phần của văn bản có quan hệ với nhau như thế nào?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Hãy cho biết cách sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản

- Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.

- Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác.

- Để viết hoặc hiểu một văn bản, cần xác định chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và các từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại.

II. Bố cục văn bản

- Bố cục của văn bản là sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề. Văn bản thường có bố cục 3 phần: MB, TB, KB.

+ MB: Nêu chủ đề của văn bản.

+ TB: Trình bày các khía cạnh của chủ đề.

+ KB: Tổng kết chủ đề văn bản.

- Nội dung phần TB được trình bày theo trình tự tuỳ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ giao tiếp của người viết.

Hoạt động 3: GV HDHS làm bài tập

- GV giao bài tập

- HS làm bài tập theo nhóm đôi

- HS trình bày kết quả thảo luận

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

III. Luyện tập

Bài 1: Đọc lại văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh, nêu chủ đề của văn bản và chỉ ra tính thống nhất về chủ đề của văn bản đó.

Bài 2: Đọc kĩ lời bài hát sau và trả lời câu hỏi:

Hãy sống như đời sông, để biết yêu nguồn cội
Hãy sống như đời núi, vươn tới những tầm cao
Hãy sống như biển trào, để thấy bờ bến rộng
Hãy sống và ước vọng, để thấy đời mênh mông

Và sao không là gió, là mây để thấy trời bao la
Và sao không là phù sa dâng mỡ màu cho hoa
Sao không là bài ca của tình yêu đôi lứa
Sao không là mặt trời gieo hạt nắng vô tư

Và sao không là bão, là giông, là ánh lửa đêm đông
Và sao không là hạt giống xanh đất mẹ bao dung
Sao không là đàn chim gọi bình minh thức giấc
Sao không là mặt trời gieo hạt nắng vô tư...

a) Khái quát chủ đề bài hát trên bằng một câu văn.

b) Cho câu chủ đề “Cuộc sống sẽ thật ý nghĩa nếu con người biết vươn tới những khát vọng, ước mơ cao đẹp”. Từ câu chủ đề trên, em hãy chia sẻ những khát vọng, ước mơ của bản thân để làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.

Bài 3: Viết bài văn ngắn về những kỉ niệm và ấn tượng sâu sắc nhất trong ngày tựu trường mà mình từng trải qua. Chỉ ra chủ đề và tính thống nhất chủ đề của văn bản mà mình vừa tạo lập.

Bài 4: Xác định bố cục văn bản “Tôi đi học” (Thanh Tịnh) và “Trong lòng mẹ” (Nguyên Hồng)

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập trường từ vựng

- Trường từ vựng là gì? Lấy ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu những điều cần lưu ý khi sử dụng trường từ vựng.

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

*Hoạt động 2: GV HDHS ôn tập từ tượng hình, từ tượng thanh

- Thế nào là từ tượng hình? Lấy ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Thế nào là từ tượng thanh? Lấy ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu đặc điểm và công dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Trường từ vựng

- Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.

- Lưu ý:

+ Một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn.

+ Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.

+ Do hiện tượng nhiều nghĩa, một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.

+ Trong thơ văn cũng như trong cuộc sống hàng ngày, người ta thường dùng cách chuyển trường từ vựng để tăng thêm tính nghệ thuật của ngôn từ và khả năng diễn đạt.

II. Từ tượng hình, từ tượng thanh

- Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.

- Từ tượng thnah là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người.

- Từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao; thường được dùng trong văn miêu tả và tự sự.

*Hoạt động 3: GV HDHS làm bài tập

- GV giao bài tập

- HS làm bài tập theo nhóm đôi

- HS trình bày kết quả thảo luận

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

III. Luyện tập

Bài tập 1: Đọc văn bản “Trong lòng mẹ” tìm các từ thuộc trường từ vựng “người ruột thịt”.

Bài tập 2: Cho các danh từ: cây, cá, mưa. Hãy lập các trường từ vựng với mỗi từ trên.

Bài tập 3: Tìm các từ tượng thanh gợi tả âm thanh của: tiếng nước chảy, tiếng gió thổi, tiếng cười nói.

Bài tập 4: Chọn một đề tài và viết một đoạn văn ngắn có sử dụng các từ tượng hình và từ tượng thanh.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập những nét chính về tác giả, tác phẩm.

- Nêu những nét chính về tác giả Ngô Tất Tố?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu xuất xứ văn bản?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Tóm tắt lại đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- Ngô Tất Tố (1893- 1954) sinh tại Lộc Hà, huyện Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh - Hà Nội)

- Về sáng tác văn học, ông là một trong những nhà văn xuất sắc nhất của trào lưu văn học hiện thực trước cách mạng.

- Là cây bút phóng sự, là nhà tiểu thuyết nổi tiếng. Gọi NTT là “nhà văn của nông dân” bởi ông chuyên viết về nông thôn và đặc biệt rất thành công ở đề tài này.

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: trích chương XVIII tiểu thuyết “Tắt đèn” (1939)

- PTBĐ: tự sự, miêu tả, biểu cảm

- Tóm tắt văn bản:

Hoạt động 2: GV HDHS ôn tập giá trị hiện thực và nhân đạo trong văn bản.

- GV hướng dẫn HS phân tích giá trị hiện thực trong tác phẩm.

- GV hướng dẫn HS phân tích giá trị nhân đạo trong tác phẩm.

II. Giá trị hiện thực và tinh thần nhân đạo trong “Tức nước vỡ bờ”

1.Giá trị hiện thực

- Giá trị hiện thực hiện lên chính là chế độ xã hội thực dân phong kiến. Mở đầu tác phẩm chính là không khí căng thẳng, ngột ngạt của một làng quê đang trong những ngày đòi sưu thuế. Tiếng trống mõ, tù, inh ỏi tiếng thét, chửi mắng đánh đập. Nhà nào cũng phải đủ số sưu thuế. Sưu thuế chính là số tiền đóng cho một người đàn ông trong gia đình, nếu gia đình đó có bao nhiêu người đàn ông thì đóng biếu nhiêu sưu. Nếu nộp thiếu sưu bọn cai lệ, tay sai sẽ bị đánh đập người dân một cách dã man đến khi nộp đủ được thôi. Hoàn cảnh trong tác phẩm là trước cách mạng tháng 8, năm đó là một năm mất mùa cả làng. Có được miếng cơm cho gia đình đã vất vả. Vậy mà họ phải nộp sưu. Trong xã hội đó, ta thấy được bản chất của bọn tay sai, người nhà lý trường. Chúng luôn tỏ thái độ hách dịch, hung hăng. Cùng với đó là bọn địa chủ nhà giàu coi con người không bằng xúc vật. Nổi bật là cảnh bắt người. Trong đó, vẫn thấy nổi bật lên hình ảnh người nông dân, tiêu biểu là chị Dậu đã vùng lên chống lại chúng khi bị áp bức

- Hiện thực hiện lên trong tác phẩm đó là số phận người nông dân trước cách mạng. Nổi bật trong tác phẩm chính là gia đình nhà chị Dậu. Gia đình nhà chị Dậu là thuộc gia đình nghèo “Nhất nhì trong hạng cùng đinh”. Nhà chị đã nghèo khó, 3 đứa con nhỏ. Năm đó là năm khó khăn, chị đã phải bán đi tất cả những gì trong gia đình mình để có tiền nộp sưu cho chồng. Nhưng bọn chúng không tha mà còn bắt cả nộp sưu cho em trai chồng đã mắt từ năm ngoái. Anh Dậu đã bị bắt ra đình đánh đập và trả về khi giống một cái xác chết. Khi bọn cai lệ đến đòi sưu, mặc cho chị có van nài chúng để khất nợ đến hôm sau. Nhưng chúng vẫn hách dịch và đòi trói anh Dậu. Chị vùng lên mạnh mẽ để bảo vệ chồng con. Người đàn bà con mọn ấy đã đánh tay đôi với chúng để có thể bảo vệ được chồng con và gia đình nhỏ bé của mình. Lúc này, chị hiện lên là một người không chịu khom lưng uốn gối trước thế lực đó, chị đã có lí trí, ý thức đấu tranh mạnh mẽ. Có thể thấy, trong bất kì hoàn cảnh nào, ta vẫn thấy vẻ đẹp tâm hồn, cùng sức sống tiềm tàng của người phụ nữ xưa.

2. Giá trị nhân đạo

Tác giả bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc với số phận người nông dân trước cách mạng tháng 8. Tiểu biểu là số phận của gia đình nhà chị Dậu. Chị đã phải bán đi tất cả của cải của gia đình mình để có tiên sưu nộp cho chồng. Nhưng chúng vẫn không tha cho gia đình chị. Chúng bắt gia đình chị nộp sưu cho cả đứa em chồng đã mất từ năm ngoái. Bần cùng lắm, chị không có tiền nộp sưu, chúng đã bắt anh Dậu đánh đập ngoài đình và trả về cho chị khi anh Dậu giống như một xác chết. Số phận của gia đình chị chỉ là đại diện của biết bao gia đình người nông dân nghèo đang bị ức hiếp trong hoàn cảnh đó. Tác giả đã bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc với số phận của người nông dân. Đồng thời, tác giả cũng tố cáo bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời. Đại diện chính là Bọn cai lệ và người nhà lí trưởng. Bọn chúng chính là đại diện cho bộ máy nhà nước đúng đó. Khi chúng đến bắt anh Dậu luôn mang theo thái độ hách dịch, vô văn hóa. Đi bắt người mà mang dây thừng… như đi bắt một xúc vật. Chúng thét, chửi không coi chị Dậu và anh Dậu ra gì. Chúng đánh cả chị Dậu người phụ nữ con mọn. Mặc cho anh Dậu còn đau ốm mà chúng quyết không tha

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập những nét chính về tác giả, tác phẩm.

- Nêu những nét chính về tác giả Nam Cao?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu xuất xứ văn bản?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Tóm tắt lại đoạn trích “Lão Hạc”

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- Nam Cao là bút danh của Trần Hữu Trí. Ông sinh năm 1915 quê ở Hà Nam.

- Trước năm 1945, ông dạy học tư và viết văn. Ông là một nhà văn hiện thực xuất sắc với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ.

- Sau cách mạng tháng Tám, ông chân thành, tận tuỵ sáng tác phục vụ kháng chiến: làm phóng viên mặt trận, rồi làm công tác văn nghệ tại chiến khu Việt Bắc. Cuối năm 1951, ông đi công tác vào vùng sau lưng địch, hi sinh trong tư thế một nhà văn- chiến sĩ.

- Nam Cao được nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996).

- Nam Cao là tác giả của cuốn tiểu thuyết Sống mòn và khoảng 60 truyện ngắn tiêu biểu nhất là các truyện Chí Phèo, Lão Hạc, Mua nhà, Đời thừa, Đôi mắt,...

- Nam Cao có tài kể chuyện, khắc họa nhân vật bằng độc thoại với bao trang đời éo le, đầy bi kịch. Người nông dân nghèo, người trí thức nghèo là hai đề tài in đậm trong truyện của Nam Cao.

II. Tác phẩm

- Lão Hạc là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943.

- Truyện đã thể hiện một cách chân thực, cảm động số phận đau thương của người nông dân trong xã hội cũ và phẩm chất cao quý, tiềm tàng của họ. Đồng thời, truyện còn cho thấy tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với người nông dân và tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đặc biệt trong việc miêu tả tâm lý nhân vật và cách kể truyện.

*Hoạt động 2: GV HDHS ôn tập giá trị hiện thực và nhân đạo của văn bản

- GV hướng dẫn HS phân tích giá trị hiện thực trong tác phẩm.

- GV hướng dẫn HS phân tích giá trị nhân đạo trong tác phẩm.

II. Giá trị hiện thực và tinh thần nhân đạo của “Lão Hạc”

- Giá trị hiện thực trong Lão Hạc:

+ Phản ánh chân thực cuộc sống bần cùng, bế tắc của người nông dân nghèo trong xã hội cũ trước Cách mạng tháng Tám.

- Giá trị nhân đạo:

+ Đồng cảm đối với thân vận cơ cực của người nông dân, người trí thức nghèo.

+ Xót thương cho thân phận bất hạnh, cái chết bế tắc của lão Hạc.

+ Trân trọng ngợi ca và khẳng định phẩm chất tốt đẹp của người nông dân nghèo, người trí thức tiểu tư sản: giàu lòng yêu thương, lòng vị tha và lòng tự trọng.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập cách xây dựng đoạn văn trong văn bản

- Thế nào là đoạn văn?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề là gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu cách trình bày nội dung đoạn văn.

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Xây dựng đoạn văn trong văn bản

- Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng và thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh. Đoạn văn thường do nhiều câu tạo thành.

- Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ được dùng làm đề mục hoặc các từ ngữ được lặp lại nhiều lần nhằm duy trì đối tượng được biểu đạt.

- Câu chủ đề mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, thường có đủ hai thành phần chính và đứng ở đầu hoặc cuối đoạn văn.

- Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn bằng các phép diễn dịch, quy nạp, song hành.

*Hoạt động 2: GV HDHS ôn tập các cách liên kết các đoạn văn trong văn bản

- Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản là gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Kể tên các cách liên kết các đoạn văn trong văn bản?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

II. Liên kết các đoạn văn trong văn bản

- Khi chuyển từ đoạn văn này sang đoạn văn khác cần sử dụng các phương tiện liên kết để thể hiện quan hệ ý nghĩa của chúng.

- Có thể sử dụng các phương tiện liên kết sau để thể hiện quan hệ giữa các đoạn văn:

+ Dùng từ ngữ có tác dụng liên kết

+ Dùng câu nối

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập từ địa phương và biệt ngữ xã hội

- Thế nào là từ ngữ địa phương? Nêu ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Phân biệt từ địa phương và biệt ngữ xã hội?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Thế nào là biệt ngữ xã hội? Nêu ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Khi sử dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội cần phải lưu ý những gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I. Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

- Từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định.

- Biệt ngữ xã hội chỉ được dùng trong một số tầng lớp xã hội nhất định.

- Lưu ý:

+ Phải phù hợp với tình huống giao tiếp.

+ Trong thơ văn, tác giả có thể sử dụng một số từ ngữ thuộc hai lớp từ này để tô đậm màu sắc địa phương, màu sắc tầng lớp xã hội của ngôn ngữ, tính cách nhân vật.

-Muốn tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng khi cần thiết.

*Hoạt động 2: GV HDHS ôn tập trợ từ, thán từ

- Trợ từ là gì? Lấy ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Thánh từ là gì? Lấy ví dụ?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

II. Trợ từ, thán từ

- Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật được nói đến ở từ ngữ đó.

- Thán từ là những dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp. Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó được tách ra thành một câu đặc biệt.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập văn bản tự sự

- Thế nào là văn tự sự?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Nêu bố cục của một bài văn tự sự?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

I.Văn tự sự

- Khái niệm: tự sự là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.

- Bố cục: 3 phần

+ Mở bài: Giới thiệu nhân vật và sự việc chính của câu chuyện.

+ Thân bài: Diễn biến sự việc theo một trìmh tự nhất định, thể hiện được tư tưởng mà người kể muốn biểu đạt.

+ Kết bài: Kết thúc câu chuyện, thái độ của người kể.

*Hoạt động 2: GV HDHS kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

- Việc đan xen yếu tố miêu tả vào văn tự sự có tác dụng như thế nào?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Việc đan xen yếu tố biểu cảm vào văn tự sự có tác dụng như thế nào?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

II. Sự kế hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự

*Miêu tả trong văn tự sự:

- Miêu tả bên ngoài: miêu tả ngoại hình nhân vật, làm cho các nhân vật có hình dáng riêng, cụ thể; miêu tả cảnh vật làm cho sự việc thêm cụ thể, chi tiết chân thực, sinh động, gợi cảm.

- Miêu tả nội tâm nhân vật:  diễn tả tâm tư tình cảm, cảm xúc, những trạng thái tình cảm của nhân vật, khiến cho nhân vật đước thể hiện đầy đủ, sâu sắc hơn.

- Miêu tả nội tâm là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, thể hiện tính cách nhân vật, từ đó thể hiện tư tưởng nhà văn về cuộc đời, nhân vật tạo nên sức hấp dẫn và ấn tượng đối với người đọc.

- Miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn đạt những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật. Miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, cử chỉ, nét mặt, trang phục của nhân vật.

*Biểu cảm trong văn tự sự:

Biểu cảm trực tiếp hoặc gián tiếp đều giúp cho nhân vật thể hiện được thế giới nội tâm của mình, thể hiện cảm xúc chân thực, có khi là cảm xúc của chính tác giả, người kể chuyện trong quá trình kể chuyện.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

*Hoạt động 1: GV HDHS ôn tập văn bản “Cô bé bán diêm”

- Nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Trình bày những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

Hoạt động 2: GV HSHS củng cố lại kiến thức văn bản “Chiếc lá cuối cùng”

- Nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức;

- Trình bày những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

Hoạt động 3: GV HDHS làm bài tập luyện tập

- Vẽ sơ đồ tư duy 2 văn bản.

- Hoàn thành PHT sau đó lên bảng trình bày.

I. Văn bản “Cô bé bán diêm”

1. Tác giả

- Là nhà văn vĩ đại của Đan Mạch, nổi tiếng thế giới về những truyện viễn tưởng và truyện cổ tích viết cho trẻ em.

- Truyện cổ tích của ông nhẹ nhàng, tươi mát, giàu chất nhân văn, đem đến cho người đọc cảm nhận về niềm tin và lòng yêu thương đối với con người.

2. Tác phẩm

Trích gần hết truyện “Cô bé bán diêm”, một trong những truyện nổi tiếng nhất của nhà văn An-đéc-xen.

3. Nội dung, nghệ thuật (Ghi nhớ SGK)

a) Nội dung

b) Nghệ thuật

II. Văn bản “Chiếc lá cuối cùng”

1. Tác giả

- O. Hen-ri (1862-1910)

- Là nhà văn nổi tiếng của Mĩ, chuyên viết truyện ngắn.

- Tinh thần nhân đạo cao cả được thể hiện một cách cảm động là điểm nổi bật trong tác phẩm của ông.

2. Tác phẩm

Văn bản này là phần cuối của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”.

3. Nội dung, nghệ thuật

a) Nội dung

Chiếc lá cuối cùng là câu chuyện cảm động về tình yêu thương giữa những người nghệ sĩ nghèo. Qua đó tác giả thể hiện quan niệm của mình về mục đích của sáng tạo nghệ thuật.

b) Nghệ thuật

- Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật

- Xây dựng tình tiết hấp dẫn, sắp xếp chặt chẽ khéo léo.

- Kết cấu đảo ngược tình huống hai lần.

1. Kiến thức

- Hiểu thế nào là nói quá, nói giảm nói tránh.

- Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của các biện pháp tu từ nói giảm nói tránh, nói quá.

- Biết cách sử dụng các biện pháp tu từ nói trên trong những tình huống nói và viết cụ thể.

2. Kỹ năng

- Vận dụng hiểu biết về phép nói quá trong đọc - hiểu văn bản.

- Phân biệt được nói giảm nói tránh với nói không đúng sự thật.

- Sử dụng nói giảm nói tránh đúng lúc, đúng chỗ để tạo lời nói trang nhã, lịch sự.

3. Thái độ

- Giáo dục đạo đức: Biết yêu tiếng Việt, trân trọng và giữ gìn tiếng mẹ đẻ, phê phán những lời nói khoác, nói sai sự thật.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS củng cố lại kiến thức

- Thế nào là nói quá?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

- Nói quá có tác dụng gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

- Thế nào là nói giảm nói tránh?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

- Nói giảm nói tránh có tác dụng gì?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS làm bài tập luyện tập

- Vẽ sơ đồ tư duy bài học.

- Hoàn thành PHT sau đó lên bảng trình bày.

I. Củng cố kiến thức

- Nói quá là BPTT phóng đại mức độ, quuy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

- Nói giảm nói tránh là BPTT dùng cahs diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.

II. Luyện tập

1. Kiến thức

- Hiểu được đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh.

- Nắm được yêu cầu cần đạt khi làm một bài văn thuyết minh.

- Biết cách quan sát, tích lũy tri thức và vận dụng các phương pháp để làm bài văn thuyết minh.

2. Kĩ năng

- Biết xác định yêu cầu của một bài văn thuyết minh.

- Biết quan sát, nắm được đặc điểm, cấu tạo, nguyên lý vận hành, công dụng…của đối tượng cần thuyết minh.

- Biết tìm ý, lập dàn ý, tạo lập một văn bản thuyết minh.

3. Thái độ: Có ý thức tìm hiểu đề văn và cách tạo lập văn bản thuyết minh.

1. Kiến thức

- Nắm được cách tìm hiểu, quan sát và nắm được đặc điểm cấu tạo,công dụng…của những vật dụng gần gũi với bản thân.

- Biết cách xây dựng trình tự các nội dung càn trình bày bằng ngôn ngữ nói về một thứ đồ dùng trước lớp.

2. Kĩ năng

Biết cách tạo lập văn bản thuyết minh và Sử dụng ngôn ngữ dạng nói trình bày chủ động một thứ đồ dùng trước tập thể.

3. Thái độ: Có ý thức chuẩn bị bài

1. Kiến thức

- Nắm được chắc chắn đặc điểm của câu ghép.

- Thành thạo cách nối các vế câu ghép.

2. Kĩ năng

- Biết phân biệt các câu ghép với câu đơn và mở rộng thành phần.

- Biết cách sử dụng câu ghép phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.

- Biết cách nối được các vế của các câu ghép theo yêu cầu.

3. Thái độ: Giáo dục lòng yêu thích, khám phá sự giàu đẹp của tiếng Việt.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS củng cố lại kiến thức

- Thế nào là câu ghép?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

- Nêu các nối các vế câu ghép?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

- Chỉ ra quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV chốt kiến thức

Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS làm bài tập luyện tập

- Vẽ sơ đồ tư duy bài học.

- Hoàn thành PHT sau đó lên bảng trình bày.

I. Củng cố kiến thức

- Câu ghép là những câu dó hai hay nhiều cụm C – V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C – V này được gọi là một vế câu.

- Có 2 cách nối các vế câu:

+ Dùng các từ có tác dụng nối: nối bằng một quan hệ từ, nối bằng một cặp quan hệ từ, nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ.

+ Không dùng từ nối mà thay vào đó là các dấu câu.

II. Luyện tập

Câu

Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu

Ý nghĩa vế 1

Ý nghĩa vế 2

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS ôn tập lại những kiến thức cơ bản về tác giả, tác phẩm.

- Nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV nhận xét, chốt ý.

- Trình bày đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?

+ HS suy nghĩ trả lời;

+ GV nhận xét, chốt ý.

Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS làm bài tập luyện tập củng cố kiến thức.

- Hoạt động theo nhóm 2 người trong 15 phút: Vẽ sơ đồ tư duy bài học.

- GV phát PHT HS hoàn thành phiếu sau đó lên bảng trình bày

I. Củng cố kiến thức

1. Tác giả

- Thế Lữ (1907 – 1989) tên khai sinh là Nguyễn Thứ Lễ quê ở Bắc Ninh.

- Là nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới buổi đầu. Với một hồn thơ dồi dào, đầy lãng mạn, Thế Lữ đã góp phần quan trọng vào việc đổi mới thơ ca và đem lại chiến thắng cho thơ mới.

- Ngoài sáng tác thơ, Thế Lữ cồn viết truyện, sau đó ông chuyển hẳn sang hoạt động sân khấu và là một trong những người có công đầu xây dựng ngành kịch nói ở nước ta.

2. Tác phẩm

- Là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Thế Lữ

- Là tác phẩm góp phần mở đường cho sự thắng lợi của thơ mới.

3. Nội dung, nghệ thuật

a) Nội dung

- Mượn lời con hổ ở vườn bách thú, bài thơ diễn tả nỗi chán ghét thực tại tầm thường, tù túng và niềm khao khát tự do mãnh liệt. Bài thơ còn thể hiện lòng yêu nước thầm kín của người dân mất nước.

b)Nghệ thuật

- Bút pháp lãng mạn, cảm hứng lãng mạn.

- Xây dựng hình ảnh thơ mang ý nghĩa biểu tượng (con hổ và tâm sự của con hổ).

- Từ ngữ gợi hình gợi cảm.

- Ngôn ngữ nhạc điệu phong phú.

- Kết hợp nhiều biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, ẩn dụ, đối lập, điệp từ, câu hỏi tu từ…

II. Luyện tập

Cảnh hiện tại

Cảnh quá khứ

Hổ bị giam cầm trong:

Hổ bị giam cầm trong:

Khung cảnh:

Khung cảnh:

Thái độ của mọi người xung quanh:

Thái độ của muôn loài:

Thái độ của hổ:

Thái độ của hổ: