Khái niệm Pháp Luật – Cơ sở hạ tầng là gì?
Trong cuộc sống hằng ngày, mọi người vẫn thường nhắc đến khái niệm cơ sở hạ tầng nhưng người dân có thực sự hiểu rõ cơ sở hạ tầng. Cơ sở đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, gắn liền mật thiết với sự phát triển của xã hội con người. Vậy cụ thể khái niệm cơ sở hạ tầng là gì mời bạn cùng tìm hiểu trong bài sau của Trang Tài Liệu.
Mục lục
Khái niệm cơ sở hạ tầng
Khái niệm cơ sở hạ tầng là gì? Cơ sở hạ tầng được hiểu là những điều kiện vật chất, kỹ thuật,… tồn tại trong xã hội, môi trường được dùng để phục vụ mọi hoạt động đời sống, sản xuất của con người. Đây là một thuật ngữ tổng hợp dùng để chỉ những bộ phận kết cấu, những nền tảng cơ bản cho việc phát triển kinh tế, xã hội.
Xét về hình thái, cơ sở hạ tầng là tất cả những tài sản hữu hình bao gồm cầu cống, đường xá, các công trình công cộng, hệ thống thủy lợi, lực lượng lao động tri thức và các công trình hạ tầng kỹ thuật,… Dựa trên những cơ sở có sẵn, các hoạt động văn hóa, xã hội, kinh tế luôn được phát triển và duy trì bài bản. Đây cũng chính là những công trình thuộc hạ tầng cơ sở hoặc hạ tầng xã hội theo quy định tại Quy chuẩn xây dựng Việt Nam do Bộ xây dựng ban hành – QCXDVN 01:2008/BXD.
Xét về phương diện kinh tế hàng hóa, cơ sở hạ tầng là một loại hàng hóa công cộng, được dùng để phục vụ cho lợi ích toàn xã hội.
Xét về phương diện đầu tư, cơ sở hạ tầng là sản phẩm và kết quả của quá trình đầu tư được gom lại qua nhiều thế hệ. Nó được xem là một bộ phận giá trí, tiết kiệm của quốc gia, được đầu tư để đáp ứng mọi yêu cầu và mục tiêu phát triển về mọi mặt của đất nước.
Cơ sở hạ tầng là toàn bộ điều kiện vật chất, kỹ thuật của một quốc gia
Cơ sở hạ tầng bao gồm những gì
Cơ sở hạ tầng bao gồm một loạt các yếu tố vật chất và công nghệ cần thiết để hỗ trợ và phục vụ cho hoạt động kinh tế và xã hội của một khu vực hoặc quốc gia. Dưới đây là một số thành phần chính của cơ sở hạ tầng:
- Giao thông: Đường bộ, đường sắt, cầu cống, đường hàng không, cảng biển và các cơ sở vận chuyển khác. Giao thông đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối và di chuyển người và hàng hóa trong một khu vực.
- Năng lượng: Hệ thống điện, mạng lưới điện, nhà máy nhiệt điện, nhà máy thủy điện, hệ thống phân phối nhiên liệu và các nguồn năng lượng tái tạo khác. Cung cấp năng lượng là một yếu tố cốt lõi trong hoạt động sản xuất và sinh hoạt hàng ngày.
- Cấp nước và vệ sinh: Hệ thống cấp nước sạch, xử lý nước thải, hệ thống thoát nước và các cơ sở vệ sinh khác. Cung cấp nước sạch và quản lý nước thải là cần thiết để đảm bảo sức khỏe và môi trường sống tốt.
- Viễn thông: Hệ thống viễn thông, mạng di động, internet và các cơ sở kỹ thuật khác. Viễn thông là cơ sở để giao tiếp, truyền thông và truy cập thông tin.
- Công cộng: Công trình công cộng như trường học, bệnh viện, cơ sở y tế, thư viện, công viên, sân vận động, các khu vui chơi giải trí và các cơ sở văn hóa khác.
- Kỹ thuật: Cơ sở hạ tầng kỹ thuật bao gồm các công trình, nhà máy và các cơ sở sản xuất, nhà máy công nghiệp, khu công nghiệp, hệ thống xử lý rác thải và các cơ sở công nghệ khác.
Tất cả các thành phần này cùng hoạt động để tạo nên một cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh và phát triển, cung cấp các dịch vụ và hỗ trợ cần thiết cho xã hội và kinh tế. Cơ sở hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Đặc điểm của cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng là hệ thống các cơ sở vật chất và hạ tầng kỹ thuật cần thiết để hỗ trợ và phục vụ cho hoạt động kinh tế và xã hội của một khu vực hoặc quốc gia. Dưới đây là một số đặc điểm chính của cơ sở hạ tầng:
- Vật chất và công trình: Cơ sở hạ tầng bao gồm các công trình và cơ sở vật chất như đường giao thông, cầu cống, đường sắt, cảng biển, sân bay, đường dây điện, hệ thống cấp nước và xử lý nước thải, hệ thống viễn thông, trạm điện, và các công trình công cộng khác.
- Quy mô và phạm vi: Cơ sở hạ tầng có quy mô từ cục bộ đến toàn cầu, phục vụ cho một khu vực nhỏ như một thành phố hay một khu công nghiệp, hoặc mở rộng ra phục vụ cho một quốc gia hoặc khu vực lớn hơn.
- Sự kết nối và tương tác: Các yếu tố trong cơ sở hạ tầng liên kết và tương tác với nhau để tạo nên một mạng lưới hỗ trợ hoạt động của hệ thống. Ví dụ, đường giao thông kết nối các địa điểm và cung cấp phương tiện di chuyển, trong khi hệ thống điện cung cấp năng lượng cho các hoạt động sản xuất và sinh hoạt.
- Độ bền và độ tin cậy: Cơ sở hạ tầng cần đảm bảo sự bền vững và tin cậy trong việc cung cấp dịch vụ và hỗ trợ. Điều này đảm bảo hoạt động liên tục của các ngành kinh tế và đời sống của người dân.
- Sự phát triển và nâng cấp: Cơ sở hạ tầng phải có khả năng phát triển và nâng cấp để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội và kinh tế. Điều này đòi hỏi sự đầu tư liên tục và quản lý hiệu quả của các cơ quan chức năng.
Cơ sở hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển một xã hội và kinh tế bền vững. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất, vận chuyển, giao dịch và sinh hoạt hàng ngày của con người, đồng thời tạo cơ sở cho sự phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Phân loại cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng được phân chia dựa trên nhiều tiêu chí. Vậy các cách phân loại cơ sở hạ tầng là gì?
Lĩnh vực kinh tế – xã hội
Theo lĩnh vực kinh tế – xã hội, cơ sở hạ tầng gồm:
- Cơ sở hạ tầng kinh tế là một trong những bộ phận thuộc các ngành phục vụ quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm hoặc tiếp tục quá trình sản xuất trong lưu thông hàng hóa, bao gồm: giao thông vận tải, thủy lợi, hệ thống đường xá, sân bay, bến cảng, cấp thoát nước,…
- Cơ sở hạ tầng xã hội là một bộ phận thuộc lĩnh vực đảm bảo điều kiện chung cho hoạt động phát triển văn hóa – xã hội – đời sống của con người với các ngành như giáo dục, y tế, công trình cộng đồng,….
- Cơ sở hạ tầng môi trường là một bộ phận thuộc lĩnh vực phục vụ việc giữ gìn, bảo vệ và cải tạo môi trường sống gồm các công trình bảo vệ rừng, biển, công trình phòng chống thiên tai, hệ thống xử lý chất thải công nghiệp,….
- Cơ sở hạ tầng an ninh quốc phòng là bộ phận đảm bảo những điều kiện vật chất và kỹ thuật chung cho lĩnh vực an ninh, quốc phòng gồm hệ thống cơ sở vật chất sản xuất, bảo quản, bảo dưỡng vũ trang, vũ khí, khí tài,…
Cơ sở hạ tầng phục vụ mọi hoạt động của đời sống
Các ngành kinh tế quốc dân
Theo các ngành kinh tế quốc dân, cơ sở hạ tầng được chia thành: cơ sở hạ tầng giao thông vận tải, năng lượng, bưu chính, thủy lợi, xây dựng, văn hóa xã hội, giáo dục, y tế,…
Cơ sở hạ tầng trong xây dựng là gì? Cơ sở hạ tầng xây dựng bao gồm hầu hết cơ sở hạ tầng còn lại, có vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện và thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội.
Vùng lãnh thổ – khu vực dân cư
Dựa trên tiêu chí về vùng lãnh thổ và khu vực dân cư, cơ sở hạ tầng được chia thành: cơ sở hạ tầng nông thôn, cơ sở hạ tầng đô thị, cơ sở hạ tầng đồng bằng, cơ sở hạ tầng kinh tế biển,…
Theo cấp quản lý
Cơ sở hạ tầng chia thành các cấp do địa phương quản lý, do trung ương quản lý như:
- Do trung ương quản lý: cơ sở hạ tầng có quy mô lớn như hệ thống đường sắt, đường quốc lộ, bến cảng, sân bay,…
- Do địa phương quản lý: cơ sở hạ tầng do tỉnh/huyện/xã quản lý như kênh rạch, cầu đường, y tế, văn hóa, giáo dục,…
Với cách phân chia này, nhà nước xác định được rõ trách nhiệm cũng như nâng cao tính chủ động của các cấp trong khai thác tối đa nguồn vốn đầu tư để phát triển cơ sở hạ tầng ở từng địa phương. Đồng thời, nhờ đó để đề ra các biện pháp quản lý và sử dụng tốt cơ sở hạ tầng thuộc phạm vi quản lý.
Tính chất – đặc điểm
Theo tính chất và đặc điểm, cơ sở hạ tầng được chia thành:
- Cơ sở hạ tầng mang hình thái vật chất bao gồm các công trình giao thông, kênh rạch, trường học, y tế, cơ sở quốc phòng an ninh, hệ thống điện,….
- Cơ sở hạ tầng mang hình thái phi vật chất gồm hệ thống thiết chế xã hội, cơ chế hoạt động, thủ tục hành chính, an ninh trật tự,… Đây đều là những yếu tố liên quan đến điều kiện và môi trường phục vụ cho các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội.
Trên đây là một số thông tin giúp Quý khách giải đáp “cơ sở hạ tầng là gì?” và hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Hai khái niệm tưởng chừng như khác biệt nhưng lại có mối quan hệ mật thiết, gắn liền với nhau. Chúng là cơ sở cốt lõi cho sự phát triển bền vững nền kinh tế, văn hóa, xã hội của một quốc gia.