Giáo Án Tin Học 8 Cả Năm Theo CV 5512 Phương Pháp Mới 5 Bước Hoạt Động

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Con người ra lệnh cho máy tính như thế nào? (18 phút)

Yêu cầu HS tự đọc thông tin trong SGK

? Khi muốn mở một phần mềm trong máy tính em thực hiện như thế nào?

? Muôn đưa một kí tự a,b,… vào máy tính ta thực hiện thế nào?

• Vậy muốn máy tính thực hiện một công việc nào đó theo ý muốn của mình thì ta phải làm thế nào để máy tính hiểu và thực hiện?

VD: khi tìm kiếm một cụm từ và cần thay thế cụm từ đó trong máy tính thì ta thực hiện như thế nào?

NX: ta thấy máy tính sẽ thực hiện lệnh nào trước?

? Để chỉ dẫn một công việc nào đó cho máy tính thì máy tính sẽ thực hiện như thế nào?

? Vậy con người chỉ dẫn cho máy thực hiện công việc như thế nào?

HS: Thực hiện

HS: trả lời

HS: Nhận xét.

TL: - Dùng chuột chọn biểu tượng trên màn hình.

- dùng chuột vào start Programs chọn chương trình cần thực hiện.

HS: trả lời

HS: Nhận xét

Ta gõ phím đó tương ứng từ bàn phím.

HS: trả lời.

• TL: Để máy tính thực hiện một công việc theo ý muốn của con người thì ta phải đưa ra chỉ dẫn thích hợp cho máy tính.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

TL: Chọn Edit find trong Replace find what: cụm từ Replace with: cụm từ cần thay thế Replace.

HS: Trả lời

TL: Máy tính sẽ thực hiện việc tìm kiếm trước sau đó sẽ thay thế.( Máy tính sẽ lưu cụm từ vào bộ nhớ, tìm đến vị trí mới và thay thế lại).

HS: Trả lời.

• TL: Khi con người đưa cho máy tính một hoặc nhiều lệnh. Máy tính sẽ lần lượt thực hiện các lệnh này theo đúng thứ tự nhận được.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

• TL: Con người chỉ dẫn máy tính thực hiện thông qua các lệnh.

Hoạt động 2: Rôbốt nhặt rác (18 phút)

? Em hãy nêu một số người máy mà em biết?

Yêu cầu HS đọc thông tin

? Thông qua các ví dụ trên em hiểu thế nào là người máy?

Tìm hiều ví dụ về người máy nhặt rác.

Yêu cầu HS tìm hiểu trong SGK.

? Từ vị trí của robốt có thể thực hiện lệnh nào để nhặt rác được chính xác?

HS: Trả lời.

• Asimô.

• Cuộc thi rôbôcon.

….

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

HS: Bổ sung.

• Robốt( Người máy) là một loại máy có thể thực hiện những công việc một cách tự động thông qua sự điều khiển của con người.

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

TL: Trình bày quá trình thực hiện công việc thông qua máy lệnh:

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Viết chương trình ra lệnh cho máy tính làm việc: (17 phút)

Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK

Từ ví dụ điều khiển robốt nhặt rác ta có thể hiểu cách viết CT là gì?

VD: khi sao chép một khối văn bản thì ta thực hiện các thao tác gì?

Em hiểu chương trình máy tính là gì?

Vậy khi viết một chương trình cho máy tính để điều khiển máy tính thực hiện một công việc thì máy tính có hiểu và thực hiện công việc không?

VD: Thực hiện viết chương trình của robốt nhặt rác.

? Có bao nhiêu lệnh trong chương trình

• Tại sao cần viết chương trình?

Yêu cầu HS đọc thông tin.

Mức độ công việc mà con người muốn mày tính thực hiện như thế nào?

Vậy với mức độ đa dạng và phức tạp như thế có cần phải viết chương trình không?

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời

HS: Nhận xét.

TL: Viết chương trình là hướng dẫn máy tính thực hiện các công việc hay giải một bài toán cụ thể.

HS: Trả lời.

B1: Sao chép nội dung Văn Bản vào bộ nhớ.

B2: Sao chép từ bộ nhớ vào vị trí mới.

HS: Trả lời.

• TL: Chương trình máy tính là một dãy các lệnh mà máy tính có thể hiểu và thực hiện được.

HS: Trả lời

• Máy tính thực hiện được và thực hiện lần lượt các lệnh một cách tuần tự theo hướng dẫn.

HS: Thực hiện

Hãy nhặt rác;

Bắt đầu

1. Tiến 2 bước.

2. Quay trái, tiến 1 bước.

3. Nhặt rác.

4. Quay phải, tiến 3 bước.

5. Quay trái, tiến 2 bước.

6. Bỏ rác vào thùng

Kết thúc.

HS: Trả lời.

TL: Có 6 lệnh.

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

TL: Đa dạng và phức tạp.

HS: Trả lời.

• TL: Một lệnh đơn giản không đủ để chỉ dẫn cho máy tính. Vì thế người ta cần phải viết nhiều lệnh và tập hợp lại trong một chương trình.

Hoạt động 2: Chương trình và ngôn ngữ lập trình (17 phút)

Yêu cầu HS đọc thông tin

? Khi ra lệnh cho máy tính làm việc thì con người có hiểu được cách máy tính thực hiện công việc không?

? Máy tính dùng những chữ số nào để mã hóa thông tin?

? Vậy em hiểu thế nào về ngôn ngữ máy?

VD: Để máy tính hiều được chữ a ta phải mã hóa thành:

Chữ a trong bảng mã ASCII là: 97 mã hóa thành :1100001.

Khi viết một chương trình bằng ngôn ngữ máy thì rất khó khăn và phức tạp ta có cần một ngôn ngữ dễ hiểu hơn khi viết chương trình đó là ngôn ngữ lập trình.

? Ngôn ngữ lập trình được hiểu như thế nào?

• VD: Một số ngôn ngữ lập trình phổ biến hiên nay: Pascal, C, C++, Java, …

?Khi viết chương trình trên ngôn ngữ lập trình thì máy tính có hiều được không?

Vậy khi tạo ra một chương trình máy tính ta cần qua mấy bước?

HS: Thực hiện

HS: Trả lời.

Hiểu được máy tính thực hiện công việc đó thông qua ngôn ngữ máy tính.

HS: Trả lời.

• TL: Dùng các số 0,1 để mã hóa thông tin.( bít 0 và bít 1)

HS: Trả lời.

• TL: Các dãy bít là cơ sở để tạo ra ngôn ngữ dành cho máy tính, được gọi là ngôn ngữ máy.

HS: Trả lời.

• TL: Ngôn ngữ dùng để viết chương trình máy tính thì gọi là Ngôn ngữ lập trình.

HS: Trả lời.

• TL: Khi viết chương trình trên ngôn ngữ lập trình thì máy tính vấn không hiểu được mà phải thông qua một trình dịch sang ngôn ngữ máy thì máy tính mới hiểu và thực hiện được công việc

HS: Trả lời.

• TL: Gồm 2 bước

• viết chương trình bằng ngôn ngữ lập trình.

- Dịch chương trình thành ngôn ngữ máy để máy tính hiểu được.

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Ví dụ về chương trình( 8 phút)

Yêu cầu học sinh đọc thông tin trong SGK

• Ví dụ:

Program CT_Dau_tien;

Uses crt ;

Begin

writeln(‘Chao Cac Ban’);

End.

?Trong ví dụ 1 ta thấy chương trình có bao nhiêu dòng lệnh?

? Hãy cho biết lệnh khai báo tên chương trình

? Lệnh in ra màn hình dòng chữ” Chao Cac Ban”

Vậy một chương trình có thể có bao nhiêu dòng lệnh?

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

TL: Gồm 5 dòng lệnh.

HS: Trả lời

TL: Program CT_Dau_tien;

HS: Trả lời.

TL: writeln(‘Chao Cac Ban’);

HS: Trả lời.

• TL: Chương trình có thể đến hàng nghìn hoặc hàng triệu dòng lệnh( tùy thuộc vào công việc mà ta cần máy tính thực hiện).

Hoạt động 2: Chương trình và ngôn ngữ lập trình (10 phút)

GV: yêu cầu HS đọc thông tin.

? Ngôn ngữ lập trình dùng những chữ cái gì để viết chương trình?

Vậy về cơ bản ngôn ngữ lập trình là gồm các yếu tố nào?

HS: thực hiện.

HS: trả lời.

HS: nhận xét.

• Tl:

• Gồm 26 kí tự thường

• Gồm 26 kí tự chữ hoa.

• Các số thập phân từ 0 đến 9.

• Các kí hiệu toán học: +, -, *, /

• Các kí tự so sánh logic: >, <, >=, <=,=

• Phép <>

• Dấu gạch thấp: _

Lưu ý: trong Pascal không phân biệt chữ thường và chữ hoa.

HS: Trả lời.

• TL: là tập hợp các kí hiệu và quy tắc viết các câu lệnh tạo thành một chương trình hoàn chỉnh và thực hiện được trên máy tính.

Hoạt động 2: Từ khóa và tên (14phút)

• Từ khóa

GV: yêu cầu HS đọc thông tin.

Thế nào là từ khóa của ngôn ngữ lập trình?

Nêu một số từ khóa.

• Tên ( Tên định danh)

Tên định danh được hiểu như thế nào?

Tên được dùng để làm gì?

Nêu cách viết một tên?

Một số ví dụ:

VD1: Bai_ Tap_1

VD2: a

VD3: tinh_gia_tri_bieu_thuc

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

• Tl: Là những từ dành riêng, không được dùng cho bất kì mục đích nào khác ngoài mục đích sử dụng do ngôn ngữ lập trình quy định.

TL:

• Program, Uses, Begin, End.

HS: Trả lời.

TL:

• Là dãy các kí tự được tạo thành từ các chữ cái, chữ số và dấu gạch thấp. Nó được dùng để đặt tên cho các đại lượng trong chương trình: Tên chương trình, Tên hằng, Tên biến, Tên hàm, …

HS: Trả lời.

TL: Để phân biệt các đại lượng dùng trong chương trình.

HS: Trả lời.

• TL:

• Tên Phải được bắt đầu bằng một kí tự (không được bằng chữ số và các kí tự đặc biệt).

• Không có chứa dấu cách.

• Độ dài không quá 127 kí tự.

Bài tập củng cố.

Chọn câu đúng trong các câu sau:

1. 1_tinh;

2. tinh bieu thuc 1;

3. tinh_bieu_thuc_1;

D. *tinh_bt1;

Đáp án: C

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Cấu trúc chung của chương trình (16 phút)

GV: yêu cầu HS đọc thông tin

Một chương trình gồm những thành phần nào?

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

• TL: gồm cac phần sau:

Phần khai báo:

• Phần khai báo tên chương trình.

• Phần khai báo các thư viện.

• Phần khai báo các hàm, thủ tục.

• Khai báo các kiểu, hằng, biến được sử dụng trong chương trình.

Phần thân chương trình:

Begin

các câu lệnh;

End.

Hoạt động 2: Ví dụ về ngôn ngữ lập trình (16 phút)

HS: Thực hiện.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

TL: gồm cac phần sau:

Phần khai báo:

• Phần khai báo tên chương trình.

• Phần khai báo các thư viện.

• Phần khai báo các hàm, thủ tục.

• Khai báo các kiểu, hằng, biến được sử dụng trong chương trình.

Phần thân chương trình:

Begin

các câu lệnh;

End.

HS: theo dõi

• Chương trình

Program gioi_thieu;

Uses Crt;

Begin

Clrscr;

Write(‘ lop 8 xin chao!’);

Readln;

End.

HS: trả lời

Gồm các thành phần.

+ Phần khai bào.

+ Phần thân chương trình.

HS: Trả lời:

• - Thực hiện dịch chương trình:

Alt + F9.

• - Thực hiện chạy chương trình

Ctrl + F9.

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Làm quen vào ra màn hình Turbo Pascal (5 phút)

Biết cách dịch, sửa lỗi, trong chương trình, chạy chương trình và xem kết quả

Biết sự cần thiết phải tuõn thủ quy định của ngôn ngữ lập trình.

Hoạt động 2: Soạn thảo, dịch chạy chương trình (30 phút)

Yêu cầu các nhóm máy soạn thảo chương trình của bài tập 2 vào màn hình soạn thảo Turbo

Lưu ý HS đọc chú ý SGK để soạn thảo đúng và nhanh tránh mắc lỗi chính tả.

Gv: Khi soạn thảo xong ta làm thế nào để lưu chương trình vào bộ nhớ máy tính?

Gv: Để dịch chương trình ta thao tác như thế nào?

H? Nếu trong quá trình dịch chương trình gặp lỗi thì trên màn hình thông báo và ta phải làm gì để khắc phục?

Gv: Nếu trên màn hình thông báo dòng chữ:

“Press any key” có nghĩa là gì và ta phải làm gì?

• Yêu cầu HS tự thực hiện

Để các nhóm máy dịch xong chương trình thì GV yêu cầu HS chạy chương trình và xem kết quả

H? Ta sử dụng lệnh nào trong chương trình để màn hình kết quả tự động dừng ?

Soạn thảo trong turbo cũng thao tác tương tự như trong các phần mềm soạn thảo khác.

• Chọn FILE-> chọn SAVE để lưu

• Nhấn tổ hợp Alt + F9 để dịch chương trình

- Chạy chương trình bằng tổ hợp phím Ctrl + F9 và Alt + F5 để xem kết quả

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Sửa lại trong bài tập 2 (20 phút)

Yêu cầu HS mở lại tệp chứa chương trình bài tập 2

Thay đổi một số câu lệnh :

• Ví dụ lệnh làm sạch màn hình sau khi đã khai báo thư viện và khi chưa khai báo thư viện

• Thay đổi nội dung trong cặp dấu nháy đơn của lệnh Writeln

• Nếu sử dụng lệnh Writeln mà không sử dụng cặp dấu nháy đơn thì cho kết quả như thế nào, có gì khác không?

Yêu cầu HS thực hiện và quan sát kết quả khi đã thay đổi lệnh.

HS thực hiện theo chỉ dẫn của GV

Hoạt động 2: Sửa chương trình và nhận biết một số lỗi. (18 phút)

Gv: Yêu cầu HS xoá dòng begin trong chương trình bài tập 2 và quan sát việc chạy chương trình của máy tính

Gv: Trong chương trình thiếu từ khóa begin khi chạy chương trình máy thông báo lỗi như thế nào và cách sửa chữa?

Gv: Xoá dấu chấm sau từ khoá End hãy quan sát

Xoá dấu ‘;’ sau một câu lệnh bất kỳ trong chương trình và xoá dấu ‘;’ sau lệnh Readln. Hãy so sánh kết quả khi chạy chương trình và cách khắc phục

HS thực hiện theo chỉ dẫn của GV

Hs: Khám phá và làm theo nhóm.

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Dữ liệu và kiểu dữ liệu (16 phút)

H? Dữ liệu là gì?

HS đọc thông tin SGK -> Nghiên cứu bài

H? Tại sao người ta lại phân chia ra các kiểu dữ liệu khác nhau

GV treo tranh H18 SGK hs quan sát tranh để khẳng định có các kiểu dữ liệu thường dùng là số và kí tự

GV: + kiểu dữ liệu số ta chia thành 2 loại đó là kiểu số thực và kiểu số nguyên

+ Kiểu xâu ta có xâu kí tự và 1 ký tự trong bảng chữ cái

H? Các kiểu dữ liệu đó được ký hiệu là gì? Hãy lấy ví dụ.

• Các dữ liệu khác nhau thì máy tính xử lý khác nhau

• Có các kiểu dữ liệu sau:

- Kiểu số nguyên: Interger . Ví dụ: số HS của một lớp, số sách trong thư viện …

- Kiểu số thực : Real. Ví dụ: chiều cao của bạn bình, điểm TB môn…

- Kiểu xâu kí tự: String. Ví dụ : “ngày sinh 23/12/1999”

Một kí tự trong bảng chữ cái: Char

Hoạt động 2: Các phép toán với dữ liệu kiểu số (16 phút)

H? Em hãy nhắc lại các phép toán trong số học ?

GV Trong tin học các phép toán với dữ liệu kiểu số là

Treo tranh Bảng 2 SGK HS quan sát

H? Em thấy các phép toán có điểm nào khác biệt trong toán học so với tin học?

Có phép toán nào mới trong tin học mà trong toán ta chưa được học không

HS trả lời lần lượt để tìm hiểu hết nội dung

GV đưa ra ví dụ vè 2 phép toán DIV và MOD để

H? Hãy nêu quy tắc tính các biểu thức số học trong toán học?

• a/ Các phép toán

+ : Cộng

-: Trừ

*: Nhân

/ : Chia

div: chia lấy phần nguyên

mod: chia lấy phần dư

• b/ quy tắc tính các biểu thức số học

( SGK)

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Các phép so sánh (14 phút)

GV treo bảng 3 và bảng 4 yêu cầu HS quan sát và tìm điểm giống và khác trong các phép so sánh ở 2 bảng

• HS tìm ra điểm giống và khác

• Yêu cầu đọc thông tin SGK

• GV nhấn mạnh.

=: Bằng; <= : Nhỏ hơn hoặc bằng

<>: Khác; >=: Lớn hơn hoặc bằng

<: Nhỏ hơn;

>: Lớn hơn

Hoạt động 2: Giao tiếp người – máy tính (20 phút)

Yêu cầu HS đọc SGK , kết hợp quan sát H 19. 20. 21. 22. 23 SGK

H? Khi trong chương trình sử dụng câu lệnh nào thì màn hình kết quả thông báo kết quả cần tính toán ?

-> Nếu HS không trả lời được GV cần gợi ý sát để hs tìm hiểu

-Yêu cầu HS lấy thêm các ví dụ -> GV nên khẳng định ví dụ của HS

• GV đưa ra các câu lệnh mà khi thực hiện máy thông báo nhập dữ liệu từ bàn phím để HS có cơ hội tiếp cận lệnh .

H? Sử dụng những câu lệnh nào để dừng màn hình kết quả?

HS đọc thông tin SGK để trả lời câu hỏi.

A/ Thông báo kết quả tính toán

- In kết quả ra màn hình.

B/ Nhập dữ liệu:

Dùng bàn phím hoặc chuột.

Xuống dòng nhấn phím Enter.

C/ Dừng màn hình kết quả

• Sử dụng lệnh : Readln: để dừng màn hình kết quả cho đến khi người sử dụng nhấn phím enter

• Lệnh Delay(…): Dừng trong một thời gian quy định

D/ Một số hộp thoại lựa chọn(SGK)

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Bài tập 1(SGK) (35 phút)

H? Trong Pascal kí hiệu nào dùng cho phép nhân và phép chia?

H? Để biểu diễn thứ tự ưu tiên của phép toán trong pascal ta chỉ sử dụng cặp dấu nào?

• HS trả lời

• Yêu cầu HS chuyển đổi các phép toán trong mục a của bài tập 2 sang biểu thức toán học trong Pascal

• HS thực hiện cá nhân

• GV kiểm tra , nhận xét cho HS và sửa chữa kịp thời những chỗ còn sai

• Yêu cầu HS khởi động pascal để gõ vào chương trình đã chuẩn bị sẵn

• GV đi kiểm tra từng nhóm máy thực hiện để kịp thời uốn nắn từng thao tác của HS

• Khi HS gõ xong yêu cầu các en lưu với tên bất kì

Dịch và chạy chương trình

Yêu cầu toàn bộ lớp phải sửa lỗi và chạy được chương trình

- Gọi một nhóm máy đứng dậy đọc kết quả-> cả lớp đối chiếu

A/ HS tự chuyển đổi các phép toán toán học sang các phép toán trong pascal (15 phút)

B/ Khởi động pascal gõ vào chương trình đã chuẩn bị ở nhà với những câu lệnh như mục b SGK (20 phút)

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Bài tập 2(SGK) (20 phút)

H? Phép chia lấy phần nguyên, phép chia lấy phần dư được kí hiệu như thế nào?

H? Những câu lệnh nào được sử dụng để ngừng chương trình?

-Yêu cầu HS mở tệp mới và gõ vào chương trình đã chuẩn bị ở nhà của bài 2 mục a

-H? Làm thế nào để mở tệp mới trong pascal?

• Yêu cầu HS dịch và chạy chương trình

• Yêu cầu các em quan sát kết quả và cho nhận xét

  • Tất cả HS đề chạy được chương trình và có kết quả

Yêu cầu HS thêm vào các câu lệnh Delay(5000) vào sau mỗi câu lệnh writeln -> dịch và chạy chương trình -> Quan sát màn hình kết quả

H? Lệnh Delay(5000) có ý nghĩa gì?

- Yêu cầu HS thêm lệnh Readln vào chương trình trước từ khoá End -> dịch, chạy chương trình , quan sát kết quả

A/ Mở tệp mới -> gõ vào chương trình đã chuẩn bị như các câu lệnh trong mục a SGK

B/ Dịch, chạy chương trình, nhận xét kết quả thu được

C/ Thêm câu lệnh Delay(5000)và sau mỗi lệnh Writeln

D/ Thêm lệnh Readln vào chương trình trước lệnh End.

Hoạt động 2: Bài tập 3(SGK) (15 phút)

-Yêu cầu hs mở lại tệp của bài tập 1 rồi sửa 3 lệnh cuối ( trước từ khoá End.) với nội dung như các câu lệnh ở bài tập 3 SGK

-Dịch, chạy chương trình, quan sát kết quả và rút ra nhận xét.

-> Yêu cầu các máy phải có lời nhận xét cho kết quả vừa đạt được

Xem tông kết SGK

HS sửa lệnh trong bài 1 SGK

-> Dịch, chạy chương trình rút ra nhận xét về kết quả thu được

HS: Thực hiện

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Biến là công cụ lập trình (18 phút)

- GV đưa ra một số ví dụ

• H? Biến nhớ là gì? Tại sao lại phải sử dụng biến nhớ trong ngôn ngữ lập trình

• HS trả lời . Nếu như HS không lý giải được tại sao thì GV phải giải thích để HS hiểu một cách cặn kẽ

H? Gía trị biến nhớ là gì? Giá trị của biến nhớ có được thay đổi không trong suốt quá trình chạy chương trình?

H? Em hãy lấy một số ví dụ về biến và giá tri của biến.

- HS đọc thông tin SGK , kết hợp quan sát H25, 25 SGK

HS: Tìm hiểu và quan sát

HS: Trả lời

HS: Nhận xét.

• Biến là một công cụ lập trình rất quan trọng để chương trình luôn biết chính xác dữ liệu cần xử lý được lưu ở vị trí nào trong bộ nhớ

• Giá trị biến là dữ liệu do biến lưu trữ. Giá trị biến thay đổi được trong khi thực hiện chương trình

-Ví dụ : X:= 5

Trong đó: X: là biến

5 : là giá trị của biến

Hoạt động 2: Khai báo biến (18 phút)

HS nghiên cứu thông tin SGK

GV: Tất cả các biến dùng trong chương trình cần phải được khai báo ngay trong phần khai báo của chương trình

H? Khi khai báobiến ta phải khai báo những nội dung gì?

H? ta phải lưu ý điều gì đối với tên biến?

H? Em hãy nhắc lại các kiểu dữ liệu ta đã học

HS lầnlượt trả lời

GV treo H 26 ví dụ về khai báo biến -> HS quan sát

GV : Var : là từ khoá khai báo biến

H? m,n,s,dientich, thongbao là gì?

H? Interger, real, string là gì?

GV: Tuỳ theo ngôn ngữ lập trình, cú pháp khai báo biến có thể khác nhau

HS: Tìm hiểu thông tin

HS: Trả lời

HS: Nhận xét

• Khai báo tên biến( tên biến do người lập trình đặt nhưng phải tuân theo ngôn ngữ lập trình)

• Khai báo kiểu dữ liệu của biến

• Từ khoá khai báo biến là: Var

HS trả lời

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Sử dụng biến trong chương trình (20 phút)

- GV đưa ra một số ví dụ

? Nêu các thao tác có thể thực hiện với biến?

? Nêu cách thực hiện câu lệnh gán

VD: x  -c/b

x  y

i  i + 2

? Thực hiện câu lệnh gán trong Pascal

VD: x:= y;

i := i + 2;

Yêu cầu học sinh tìm hiểu ví dụ 4 SGK

• Lưu ý: Kiểu dữ liệu của giá trị được gán cho biến thường phải trùng với kiểu của biến và khi được gán một giá trị mới, giá trị của biến bị xoá đi. Ta có thể gán giá trị cho biến tại bất kì thời điểm nào.

HS đọc thông tin SGK

HS: Tìm hiểu và quan sát

HS: Trả lời

HS: Nhận xét.

• Gồm có:

• Gán giá trị cho biến

• Tính toán với giá trị của biến

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét

• Tên biến  Biểu thức cần gán giá trị cho biến.

HS: Trả lời

HS: Nhận xét

• Trong pascalsSử dụng phép gán :=

HS: Thực hiện

Hoạt động 2: Hằng (15 phút)

HS nghiên cứu thông tin SGK

? Em hiểu thế nào là hằng

Quan sát Hình 27 cho nhận xét:

Từ khoá khai báo hằng

Cách khai báo hằng

VD: pi = 3.14;

Ban_kinh = 2;

S = “chao ban ”

Nêu sự khác biệt giữa biến và hằng?

HS: Tìm hiểu thông tin

HS: Trả lời

HS: Nhận xét

• Hằng là đại lượng không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình.

HS: Thực hiện.

• Từ khoá là const

• Thực hiện khai báo hằng:

Từ khoá Tên hằng = giá trị;

( tên hằng là Tên từ)

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Kiến thức vận dụng trong bài (10 phút)

H? Em đã được làm quen với các kiểu dữ liệu nào trong pascal?

H? Hãy trình bày cú pháp khai báo biến? Nêu ví dụ?

Gọi lần lượt HS trả lời các câu hỏi gv nêu ra

GV treo bảng phụ bảng phạm vi giá trị của các kiểu dữ liệu để HS nhớ lại

GV hệ thống lại kiến thức đáng nhớ để HS nắm bài.

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét.

Tên kiểu : Byte, Integer, Read, Char, String.

Cú pháp khai báo biến:

Var( danh sách biến): (kiểu dữ liệu):

Hoạt động 2: Bài tập (25 phút)

A/ Yêu cầu HS khởi động Turbo gõ chương trình SGK và tìm hiểu ý nghĩa từng câu lệnh trong chương trình.

H? program, ues, var, const, begin, end được gọi là gì ? Nêu ý nghĩa?

H? var

Soluong:integer;

Dongia, thanhtien: redl;

Thongbao:string;

Có ý nghĩa gì đối với chương trình?

H? const phi=1000; có ý nghĩa gì?

H? lệnh clrscr; có ý nghĩa gì? khi nào thì mới sử dụng được lệnh này?

H? Thongbao:= ‘tong so tien phai thanh toan:’; có ý nghĩa gì?

H? Write(‘don gia =’); readln(dongia); có ý nghĩa gì?

H? thanhtien:= soluong*dongia+phi;có ý nghĩa gì?

H? writeln(thongbao, thanhtien:10:2); có ý nghĩa gì?

H?Readln; có ý nghĩa gì?

• Gọi lần lượt HS trả lời các câu hỏi để hiểu chương trình dùng để làm gì

B/ Yêu cầu hs lưu chương trình với tên tính tiền, dịch và chỉnh sửa lỗi nếu có

C/ Chạy chương trình với các bộ dữ liệu như SGK

D/ Chạy chương trình với bộ dữ liệu (1, 35000). Hãy quan sát kết quả nhận được

H? Hãy đoán lý do tại sao kết quả lại sai? để khắc phục lỗi sai này ta sửa lệnh gì trong chương trình?

HS tìm ra lí do sai . Nếu HS không giải thích được thì gv giải thích hộ HS

Bài toán: Một cửa hàng cung cấp dịch vụ bán hàngthanh toán tại nhà. Khách hàng chỉ cần đăng ký số lượng mặt hàng cần mua, nhân viên cửa hàng sẽ trả hàng và nhận tiền thanh toán tại nhà khách hàng. Ngoài giá trị hàng hoá, khách hàng còn phải trả thêm phí dịch vụ. Hãy viết chương trình pascal để tính tiền thanh toán trong trường hợp khách hàng chỉ mua một mặt hàng duy nhất

Gợi ý : công thức cần tính:

Tiền thanh toán = Đơn giá * Số lượng + Phí dịch vụ

HS: Trả lời.

HS: Nhận xét

HS: Thực hiện

( Theo nhóm)

HS: Thực hiện.

• Nhập (1,35000)

• KTkq: Sai vì số lượng >32767( số nguyên)

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Tìm hiểu các kiểu dữ liệu trong Pascal và cách khai báo biến

(5 phút)

H? Em đã được làm quen với các kiểu dữ liệu nào trong pascal?

H? Hãy trình bày cú pháp khai báo biến? Nêu ví dụ ?

Gọi lần lượt HS trả lời các câu hỏi Gv nêu ra

GV treo bảng phụ bảng phạm vi giá trị của các kiểu dữ liệu để HS nhớ lại

GV hệ thống lại kiến thức đáng nhớ để HS nắm bài.

Tên kiểu : Byte, Integer, Read, Char, String.

Cú pháp khai báo biến:

Var( danh sách biến): (kiểu dữ liệu):

Hoạt động 2: Bài tập 2 (30 phút)

Gv: Yêu cầu hs đưa ra các cách để hoán đổi 2 bạn ngồi 2 chỗ khác nhau?

Gv: Khi hoán đổi 2 vị trí giá trị của 2 biến x và y em làm như thế nào?

Yêu cầu HS khởi động phần mềm turbo và gõ vào chương trình đẫ viết ở nhà với nội dung nhập các số nguyên x và y, in giá trị của x và y ra màn hình sau đó hoán đổi các giá trị x và y rồi in lại ra màn hình giá trị của x và y

• HS gõ xong chương trình -> GV yêu cầu HS lưu vào bộ nhớ máy tính

• Yêu cầu các nhóm máy dịch và chạy chương trình

• Gọi một vài HS đứng dậy trình bày kết quả sau khi đã chạy chương trình

Hs : Trả lời

Hs : Trả lời

Program hoandoi;

Ues crt;

Var x,y,z: integer;

Begin

Write(‘gia tri cua x:’); readln(x);

Write (‘ gia tri cua y:’); readln(y);

Writeln(x,’ ‘,y);

Z:=x; x:=y; y:=z;

Writeln(x,’ ‘,y);readln;

End.

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Chốt lại trọng tâm để làm bài tập (5 phút)

Cú pháp khai báo biến:

Var <tên biến> : <kiểu dữ liệu>

Cú pháp khai báo hằng:

Const <tên hằng> = <giá trị>

Phép gán:

X:=10; x:= x+1;

Hs: đưa ra các cú pháp khai báo biến và khai báo hằng.

Hoạt động 2: Bài tập SGK (35 phút)

Bài 1: Giả sử A được khai báo là biến với dữ liệu số thực. X là biến với kiểu dữ liệu xâu. Các phép gán sau đây có hợp lệ không?

a) A:=4; b) x:=3242;

c) X:=’3242’ d) A:=’Ha Noi’;

Bài 2: Trong Pascal, khai báo nào sau đây là đúng?

1. var tb: real;

2. var 4hs: interger;

3. const x: real;

4. var r=30;

Bài 3: Hãy liệt kê các lỗi nếu có trong chương trình dưới đây và sửa lại cho đúng.

Var a,b:= integer;

Const c:=3;

Begin

A:=200

B:= a/c;

Write(b);

Readln

End.

Câu 4: Hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến cần khai báo dùng để viết chương trình để giải các bài toán dưới đây:

1. Tính diện tích S của hình tam giác với độ dài một cạnh a và chiều cao tương ứng h(a và h là các số tự nhiên được nhập từ bàn phím)

2. Tính kết quả c của phép chia lấy phần nguyên và kết quả d của phép chia lấy phần dư của hai số nguyên a và b.

Hs: Lên bảng làm bài

Hs: Làm vào nháp

Hs: Nhận xét bài làm trên bảng.

a) Đ b) Sai

c) Đ d) Sai.

1. Đ

2. S

3. S

4. S

Sai var a,b: integer;

Const c =3;

Thiếu ;

1. var a,h: integer; s: Real;

2. var a,b,c,d: Integer;

* Rót kinh nghiÖm

1

Program Vi_du;

Var a,b,C,S: Integer;

Begin

Write(’nhap chieu dai a =’); readln(a);

Write(’nhap chieu rong b =’); readln(b);

S:=a*b;

C:=(a+b)*2;

Write(’dien tich hinh chu nhat la: ’, S);

Write(’chu vi hinh chu nhat la: ’,C);

Readln;

End.

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

2

* Cấu trúc chung của mọi chương trình máy tính gồm

- Phần khai báo, thường các câu lệnh dùng để:

+ Khai báo tên chương trình.

+ Khai báo các thư viện (chứa các lệnh viết sẵn có thể sử dụng trong chương trình) và một số khai báo khác.

- Phần thân của chương trình gồm các câu lệnh mà máy tính cần thực hiện.

Đây là phần bắt buộc phải có.

0.5 điểm

0.25 điểm

0.5 điểm

0.25 điểm

3

* Viết các biểu thức toán học dưới đây sang ngôn ngữ Pascal

a. (7 - x)*(7 - x) mod 5

b. (3/5)*y – (1/20)*x – 12

1 điểm

1 điểm

4

* Viết chương trình nhập hai số a, b từ bàn phím, in ra màn hình tổng hai số đó.

Program Tinh_tich;

Var a,b,S:Integer;

Begin

Write(’nhap so a =’); readln(a);

Write(’nhap so b =’);readln(b);

S:=a*b;

Write(a,’x’,b,’=’,S);

Readln;

End.

0,25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

1

Program Vi_du;

Var a,b,C,S: Integer;

Begin

Write(’nhap chieu dai a =’); readln(a);

Write(’nhap chieu rong b =’); readln(b);

S:=a*b;

C:=(a+b)*2;

Write(’dien tich hinh chu nhat la: ’, S);

Write(’chu vi hinh chu nhat la: ’,C);

Readln;

End.

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

0,25 điểm

2

* Cấu trúc chung của mọi chương trình máy tính gồm

- Phần khai báo, thường các câu lệnh dùng để:

+ Khai báo tên chương trình.

+ Khai báo các thư viện (chứa các lệnh viết sẵn có thể sử dụng trong chương trình) và một số khai báo khác.

- Phần thân của chương trình gồm các câu lệnh mà máy tính cần thực hiện.

Đây là phần bắt buộc phải có.

0.5 điểm

0.25 điểm

0.5 điểm

0.25 điểm

3

* Viết các biểu thức toán học dưới đây sang ngôn ngữ Pascal

a. (7 - x) mod 5

b. 5*x – 12

1 điểm

1 điểm

4

* Viết chương trình nhập hai số a, b từ bàn phím, in ra màn hình tổng hai số đó.

Program TinhTong;

Var a,b,S:Integer;

Begin

Write(’nhap so a =’); readln(a);

Write(’nhap so b =’);readln(b);

S:=a + b;

Write(a,’+’,b,’=’,S);

Readln;

End.

0,25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

0.25 đ

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Bài toán và xác định bài toán (15 phút)

Gv: Yêu cầu Hs đưa ra 1 số bài toán.

- Nêu sơ qua về khái niệm bài toán.

- Xét vd: Tính diện tích hình tròn.

-? Tìm giả thiết và kết luận của bài toán này.

- Nhận xét.

- Trong toán học, trước khi bắt đầu giải một bài toán, ta thường tìm GT và KL.

- Trong tin học, phần giả thiết là điều kiện cho trước (input), phần KL là kết quả thu được (output).

-> đó là cách xác định một bài toán trong tin học, chíng dùng để cho ta viết một CT giải toán trên máy tính.

Hs: Trả lời

* Khái niệm bài toán:

• Bài toán là một công việc hay một nhiệm vụ cần phải giải quyết.

• ĐK cho trước: chu vi và bán kính.

• KQ thu được: Diện tích hình tròn.

- Giả thiết: chu vi và bán kính.

- KL: Tính diện tích.

- Lắng nghe.

• Xác định bài toán là việc xác định các điều kiện ban đầu (thông tin vào – input) và kết quả cần thu được (thông tin ra – output).

Hoạt động 2: Quá trình giải toán trên máy tính (17 phút)

Máy tính có tự nhiên hiểu được bài toán không?

Ai đã làm cho máy tính có thể giải các bài toán?

Con người đã làm thế nào để có thể chỉ dẫn cho máy tính thực hiện?

? Máy tính có tự giải toán không?

- Nhận xét. Là do con người nghĩ ra, máy tính chỉ thực hiện những thao tác theo chỉ dẫn của con người.

- Như vậy-> KL.

Hs: Trả lời

Hs: Con người

• Để máy tính có thể “giải“ được bài toán con người phải chỉ dẫn cho máy tính thực hiện thông qua các câu lệnh cụ thể, chi tiết.

- Thảo luận, trả lời.

- Lắng nghe, ghi nhớ nội dung.

• Quá trình giải toán trên máy tính gồm các bước sau:

+ Xác định bài toán.

+ Mô tả thuật toán.

+ Viết chương trình

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Thuật toán (15 phút)

- Để máy tính có thể “giải“ được bài toán con người đã làm gì?

- Việc viết chương trình điều khiển máy tính là do con người nghĩ ra, máy tính chỉ thực hiện những thao tác theo chỉ dẫn của con người.

- Như vậy, con người tìm ra cách thức, chỉ ra các thao tác và trình tự thực hiện các thao tác để giải quyết công việc, máy tính chỉ biết và thực hiện những thao tác theo chỉ dẫn.

=> Tập hợp các bước để điều khiển máy tính thực hiện các thao tác chính là một thuật toán.

Hs: Con người viết các câu lệnh chỉ dẫn cho máy tính thực hiện.

Hs: Ghi bài

* Khái niệm thuật toán:

• Thuật toán là dãy hữu hạn các thao tác cần thực hiện theo một trình tự xác định để thu được kết quả cần thiết từ những điều kiện cho trước.

Hoạt động 2: Mô tả thuật toán (20 phút)

- Xét vd, mô tả thuật toán pha trà mời khách.

-? Xác định input và output.

Nhận xét. Hướng dẫn hs sơ qua về cách mô tả thuật toán từ các điều kiện đã cho.

-? Xác định Input và Output của phương trình.

- Nhận xét.

- Hướng dẫn xây dựng thuật toán.

- Lắng nghe.

- Trả lời:

+ Input: Trà, nước sôi, ấm và chén.

+ Output: Chén trà đã pha để mời khách.

- B1: Tráng ấm, chén bằng nước sôi.

- B2: Cho trà vào ấm.

- B3: Rót nước sôi vào ấm và đợi khoảng 3 – 4 phút.

- B4: Rót trà ra chén để mời khách.

- Lắng nghe, ghi nhớ nội dung.

- Phát biểu:

+ Input: các số b,c

+ Output: Nghiệm của phương trình bậc nhất

* Giải phương trình bậc nhất dạng tổng quát.

- Input: các số b,c

- Output: Nghiệm của phương trình bậc nhất.

- B1: Nếu b = 0, pt vô nghiệm.( Chuyển tới b3)

- B2: Nếu b , tính nghiệm pt x=-c/b và kết thúc.( chuyển tới b4).

- B3: Nếu c , thông báo pt vô nghiệm, ngược lại (c=0), thông báo pt vô số nghiệm.

- B4: Kết thúc.

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Một số ví dụ về thuật toán (34 phút)

Gv: Yêu cầu Hs đọc vdụ 2/SGK

Gv: Yêu cầu Hs nêu lại quá trình giải bài toán trên máy tính

Gv: Yêu cầu hs xác định input và output.

- Xác định input và output.

- S của hình A này gồm những hình nào?

- Công thức tính S hai hình này?

- Nhận xét, bổ sung.

=> Công thức chung:

S=

- Hướng dẫn hs viết thuật toán

Gv: Yêu cầu hs đọc Ví dụ 3/SGK.

Gv: Xác định Input, output?

Gv: Mô tả thuật toán.

Gv: Em nào có thể đưa ý tưởng để giải bài toán này?

Tuy nhiên nếu tính tổng tới 100 thì chúng ta phải làm đến 99 lần, vậy nếu tính tổng đến hàng ngàn tỉ thì như thế nào?

Gv: để giải quyết vấn đề trên người ta đã đưa ra biến i chạy từ 1 đến 100 và biến Sum để lưu giá trị tính tổng cho từng biến i khi i tăng lên 1.

Gv: Giải thích trên bảng

Gv: Cho hs thảo luận nhóm và đưa ra được thuật toán của chương trình.

Gv: Nhận xét và đánh giá

Hs: Đọc bài

Hs:

B1: Xác định bài toán

B2: Mô tả thuật toán

B3: Viết chương trình.

- Input: Số a là ½ chiều rộng của hình chữ nhật và là bán kính của hình bán nguyệt, b là chiều dài của hình chữ nhật.

- Output: S của hình A.

- S hình chữ nhật và hình bán nguyệt.

-

-

- Lắng nghe.

- Chú ý theo dõi, ghi nhớ nội dung.

Hs: Đọc ví dụ

+Input: Dãy số từ 1…100;

+Output: tính Tổng 1+2+3…+50;

Hs: Nêu cách giải(có 2 cách)

Hs: Sẽ rất tốn nhiều thời gian.

Hs: Thảo luận nhóm.

Thuật toán:

B1: s=0;i=0;

B2: i=I+1;

B3: Nếu i<=50;s=s+I; và quay lại B2

B4: Thông báo kết quả để tính toán.

* Rót kinh nghiÖm

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Một số ví dụ về thuật toán (tiếp) (34 phút)

Gv: Yêu cầu Hs đọc vdụ 4/SGK

Gv: Yêu cầu Hs nêu lại quá trình giải bài toán trên máy tính

Gv: Yêu cầu hs xác định input và output.

- Xác định input và output.

Gv: Đưa ra cách để đổi giá trị của 2 biến trên

Gv: vẽ ra mô hình để học sinh dễ hình dung và đưa ra các bước để hoán đổi giá trị của 2 biến x,y.

Vd5: Học sinh đọc Vd5.

Yêu cầu hs xác định bài toán

Gv: Đưa ra thuật toán

Gv: Hãy thử với a=9 và b=7

Gv: vậy nếu đúng ở bước 1 thì phải dừng lại.

Vd6: Đọc Vd6

Gv: Cho ví dụ về dãy số: 1 5 7 6 4 8 9 2 5 10 17 8

Gv: Tìm giá trị lớn nhất trong dãy này?

Gv: Em hãy đưa ra cách để tìm người cao nhất lớp mình?

Gv: Vậy để tìm giá trị lớn nhất trong dãy này chúng ta cũng làm tương tự.

Gv: Xác định bài toán trên?

Gv: Yêu cầu học sinh mô tả các bước để tìm ra số lớn nhất?

Gv: Cho Hs thảo luận nhóm và đưa ra thuật toán và mô tả thuật toán bằng các bước:

Gv: Vẽ 4 vòng tròn to nhỏ trên bảng.

Mô tả từng bước của thuật toán này.

Giả sử: Max =1

Hs: Đọc bài

Hs:

B1: Xác định bài toán

B2: Mô tả thuật toán

B3: Viết chương trình.

Input: cho x=5; y=7

Output: x=7; y=5;

Hs: Đưa ra thuật toán

Hs: Chú ý

B1: Z:=x;

B2: X:=y;

B3: Y:=z;

Input: Cho 2 số thực a và b

Outout: kết quả so sánh

B1: nếu a>b, kết quả “a lớn hơn b”

B2: néu a<b, kết quả “ a nho hon b” ngược lại “ Kết quả a=b”

Hs: Thảo luận nhóm

Đứng lên trình bày nếu a=9 và b=7 thì sẽ có hai kết quả a lớn hơn b và a=b.

B1: nếu a>b, kết quả “a lớn hơn b” chuyển đến b3.

B2: néu a<b, kết quả “ a nho hon b” ngược lại “ Kết quả a=b”

B3: Kết thúc.

Hs: Trả lời

Hs: Trả lời

Input: Dãy số a1,a2,…an

Output: Giá trị lớn nhất trong dãy số

Hs: Ta cho Max=1;

So sánh Max với 5 nếu max<5 thì 5 là max, tiếp tục lấy max so sánh hết dãy số. và cuối cùng tìm được số lớn nhất.

Hs: Thảo luận nhóm(4 nhóm)

B1: Maxa1; i1;

B2: ii+1

B3: Nếu i>n, chuyển đến b5

B4: Nếu a_i >Max, Maxa_i. Quay lại B2.

B5: Kết thúc thuật toán.

* Rót kinh nghiÖm