Phương Pháp Giải Các Bài Tập Dòng Điện Xoay Chiều Có Lời Giải Và Đáp Án

CHƯƠNG 3: DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

I. KHÁI NIỆM DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

1) Định nghĩa

Dòng điện xoay chiều là dòng điện có cường độ biến thiên tuần hoàn theo thời gian (theo hàm cos hay sin của thời gian).

2) Biểu thức: i = I₀cos(ωt + φi) A

trong đó:

i: giá trị cường độ dòng điện xoay chiều tức thời, đơn vị là (A)

I₀ > 0: giá trị cường độ dòng điện cực đại của dòng điện xoay chiều

ω, φ_i : là các hằng số.

ω > 0 là tần số góc.

(ωt + φ_i): pha tại thời điểm t.

φi : Pha ban đầu của dòng điện.

3) Chu kỳ, tần số của dòng điện

Chu kì, tần số của dòng điện:

Ví dụ 1: Cho dòng điện xoay chiều có biểu thức i = 2cos(100πt + π/3) A.

a) Tính cường độ dòng điện trong mạch khi t = 0,5 (s); t = 0,125 (s).

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

b) Tìm những thời điểm mà cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 1 A.

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

c) Tại thời điểm t cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 1 A và đang giảm. Hỏi sau đó 1/200 (s) thì cường độ dòng điện có giá trị là bao nhiêu?

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 2: Cho dòng điện xoay chiều có biểu thức i = 4cos(100πt + π/6) A.

a) Tính cường độ dòng điện trong mạch khi t = 0,5 (s); t = 0,125 (s).

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

b) Tìm những thời điểm mà cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 2 A.

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

c) Tại thời điểm t cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 2 A và đang tăng. Tìm cường độ dòng điện sau đó

* t = s * t = s * t = s * t =

II. ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

Cho khung dây dẫn có diện tích S gồm có N vòng dây quay đều với vận tốc góc ω xung quanh trục đối xứng x’x trong từ trường đều có xx '. Tại t = 0 giả sử

Sau khoảng thời t, n quay được một góc ωt. Từ thông gởi qua khung là  = NBScos(ωt) Wb.

Đặt Φo = NBS  Φ = Φocos(ωt), Φo được gọi là từ thông cực đại. Theo hiện tượng cảm ứng điện từ trong khung hình thành suất điện động cảm ứng có biểu thức e = – Φ’ = ωNBSsin(ωt).

Đặt E₀ = ωNBS = ωΦ₀  e = E₀sin(ωt) = E₀cos(ωt - )

Vậy suất điện động trong khung dây biến thiên tuần hoàn với tần số góc ω và chậm pha hơn từ thông góc π/2. Nếu mạch ngoài kín thì trong mạch sẽ có dòng điện, điện áp gây ra ở mạch ngoài cũng biến thiên điều hòa: u = U₀cos(ωt + φu) V.

Đơn vị : S (m²), Φ (Wb) – Webe, B (T) – Testla, N (vòng), ω (rad/s), e (V)…

Chú ý: 1 vòng/phút =  =  ( rad/s ); 1 cm² = 10^{- 4} m²

Ví dụ 1: Một khung dây dẫn có diện tích S = 50 cm² gồm 150 vòng dây quay đều với vận tốc 3000 vòng/phút trong một từ trường đều có cảm ứng từ vuông góc trục quay của khung và có độ lớn B = 0,002 T. Tính

a) từ thông cực đại gửi qua khung.

b) suất điện động cực đại.

Hướng dẫn giải

Tóm tắt đề bài:

S = 50 cm² = 50.10^–4 m²

N = 150 vòng

B = 0,002 T

ω = 3000 vòng/phút = 100π (rad/s)

a) Từ thông qua khung là Φ = NBScos(ωt) 

từ thông cực đại là Φ₀ = NBS = 150.0, 002.50.10^-4 = 1, 5.10^-3 Wb.

b) Suất điện động qua khung là e = Φ' = ωNBSsin(ωt)  E₀ = ωNBS = ωΦ₀ = 100π.1,5.10^-3 = 0,47 V.

Vậy suất điện động cực đại qua khung là E₀ = 0,47 V.

Ví dụ 2: Một khung dây dẹt hình chữ nhật gồm 500 vòng dây, diện tích mỗi vòng dây là 53,5 cm², quay đều với tốc độ góc là 3000 vòng/phút quanh trục xx’ trong một từ trường đều có B = 0,02 T và đường cảm ứng từ vuông góc với trục quay xx’. Tính suất điện động cực đại của suất điện động xuất hiện trong khung.

Hướng dẫn giải:

Tóm tắt đề bài:

S = 53,5 cm² = 53,5.10^–4 m²

N = 500 vòng, B = 0,02 (T).

ω = 3000 vòng/phút = 100π (rad/s).

Suất điện động cực đại là E₀ = ωNBS = 100π.500.0,02.53,5.10^–4 = 16,8 V.

Ví dụ 3: Một khung dây hình chữ nhật, kích thước (40 cm x 60 cm), gồm 200 vòng dây, được đặt trong một từ trường đều có cảm ứng từ 0,2 (T). Trục đối xứng của khung dây vuông góc với từ trường. Khung dây quay quanh trục đối xứng đó với vận tốc 120 vòng/phút.

a) Tính tần số của suất điện động.

b) Chọn thời điểm t = 0 là lúc mặt phẳng khung dây vuông góc với đường cảm ứng từ. Viết biểu thức suất điện động cảm ứng trong khung dây.

c) Suất điện động tại t = 5 (s) kể từ thời điểm ban đầu có giá trị nào ?

Hướng dẫn giải:

Tóm tắt đề bài:

S = 40.60 = 2400 cm² = 0,24 m²

N = 200 vòng, B = 0,2 (T).

ω = 120 vòng/phút = 4π (rad/s).

a) Tần số của suất điện động là f =  = 2 Hz.

b) Suất điện động cực đại: E₀ = ωNBS = 4π.200.0,2.0,24 = 120,64 V.

Do tại t = 0, mặt phẳng khung vuông góc với cảm ứng từ nên φ = 0 (hay )

Từ đó ta được biểu thức của suất điện động là e = E₀sin(ωt) = 120,64sin(4πt) V.

c) Tại t = 5 (s) thay vào biểu thức của suất điện động viết được ở trên ta được e = E₀ = 120,64 V.

Ví dụ 4: Một khung dây dẫn phẳng có diện tích S = 50 cm², có N = 100 vòng dây, quay đều với tốc độ 50 vòng/giây quanh một trục vuông góc với các đường sức của một từ trường đều có cảm ứng từ B = 0,1 (T). Chọn t = 0 là lúc vectơ pháp tuyến của khung dây cùng chiều với vectơ cảm ứng từ và chiều dương là chiều quay của khung dây.

a) Viết biểu thức xác định từ thông Φ qua khung dây.

b) Viết biểu thức xác định suất điện động e xuất hiện trong khung dây.

Hướng dẫn giải:

Tóm tắt đề bài:

S = 50 cm² = 50.10^–4 m²

N = 100 vòng, B = 0,1 (T).

ω = 50 vòng/giây = 100π (rad/s).

a) Theo bài tại t = 0 ta có φ = 0.

Từ thông cực đại Φ₀ = N.B.S = 100.0,1.50.10^–4 = 0,05 Wb.

Từ đó, biểu thức của từ thông là Φ = 0,05cos(100πt) Wb.

b) Suất điện động cảm ứng e = - Φ’ = 0,05.100π sin100πt = 5πsin100πt V.

III. ĐỘ LỆCH PHA CỦA ĐIỆN ÁP VÀ DÒNG ĐIỆN

Đặt φ = φ_u – φ_i, được gọi là độ lệch pha của điện áp và dòng điện trong mạch.

Nếu φ > 0 thi khi đó điện áp nhanh pha hơn dòng điện hay dòng điện chậm pha hơn điện áp.

Nếu φ > 0 thi khi đó điện áp chậm pha hơn dòng điện hay dòng điện nhanh pha hơn điện áp.

Chú ý:

- Khi độ lệch pha của điện áp và dòng điện là π/2 thì ta có phương trình của dòng điện và điện áp thỏa mãn 

- Nếu điện áp vuông pha với dòng điện, đồng thời tại hai thời điểm t₁, t₂ điện áp và dòng điện có các cặp giá trị tương ứng là u₁; i₁ và u₂; i₂ thì ta có: = 

IV. CÁC GIÁ TRỊ HIỆU DỤNG

Cho dòng điện xoay chiều i = I₀cos(ωt + φ) A chạy qua R, công suất tức thời tiêu thụ trên R:

p = Ri² = RI cos²(t +) = RI =

Giá trị trung bình của p trong 1 chu kì: =

Kết quả tính toán, giá trị trung bình của công suất trong 1 chu kì (công suất trung bình): P = =

Nhiệt lượng tỏa ra khi đó là Q = P.t =

Cũng trong cùng khoảng thời gian t cho dòng điện không đổi (dòng điện một chiều) qua điện trở R nói trên thì nhiệt lượng tỏa ra là Q’ = I²Rt.

Cho Q = Q’  = I²Rt  I =

I được gọi là giá trị hiệu dụng của cường độ dòng điện xoay chiều hay cường độ hiệu dụng.

Tương tự, ta cũng có điện áp hiệu dụng và suất điện động hiệu dụng là U = ; E =

Ngoài ra, đối với dòng điện xoay chiều, các đại lượng như điện áp, suất điện động, cường độ điện trường, … cũng là hàm số sin hay cosin của thời gian, với các đại lượng này.

Chú ý :

Trong mạch điện xoay chiều các đại lượng có sử dụng giá trị tức thời là:

và các đại lượng sử dụng giá trị hiệu dụng là cường độ dòng điện I, điện áp U, suất điện động E.

Ví dụ 1: Dòng điện chạy qua đoạn mạch xoay chiều có dạng i = 200cos(100πt) A, điện áp giữa hai đầu đoạn mạch có giá trị hiệu dụng là 12 V, và sớm pha π/3 so với dòng điện.

a) Tính chu kỳ, tần số của dòng điện.

b) Tính giá trị hiệu dụng của dòng điện trong mạch.

c) Tính giá trị tức thời của dòng điện ở thời điểm t = 0,5 (s).

d) Trong một giây dòng điện đổi chiều bao nhiêu lần.

e) Viết biểu thức của điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

Hướng dẫn giải:

a) Từ biểu thức của dòng điện i = 200cos(100πt) A; ta có ω = 100π (rad/s).

Từ đó ta có chu kỳ và tần số của dòng điện là:

b) Giá trị hiệu dụng của dòng điện trong mạch là I = = A

c) Tại thời điểm t = 0,5 (s) thì i = 2cos(10π.0,5) = 0. Vậy tại t = 0,5 (s) thì i = 0.

d) Từ câu b ta có f = 50 Hz, tức là trong một giây thì dòng điện thực hiện được 50 dao động. Do mỗi dao động dòng điện đổi chiều hai lần nên trong một giây dòng điện đổi chiều 100 lần.

e) Do điện áp sớm pha π/3 so với dòng điện nên có π/3 = φ_u – φ_i  φ_u = π/3 (do φ_i = 0)

Điện áp cực đại là U₀ = U = 12 V

Biểu thức của điện áp hai đầu mạch điện là u = 12cos(100πt + ) V

Ví dụ 2: Một mạch điện xoay chiều chỉ có điện trở R = 50 Ω, dòng điện qua mạch có biểu thức i = 2cos(100πt + π/3) A.

a) Viết biểu thức điện áp hai đầu mạch điện biết rằng điện áp hiệu dụng là 50 V và điện áp nhanh pha hơn dòng điện góc π/6.

b) Tính nhiệt lượng tỏa trên điện trở R trong 15 phút.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có

Biểu thức của điện áp là u = 100cos(100πt + π/2) V.

b) Cường độ hiệu dụng của dòng điện: I = = A

Từ đó, nhiệt lượng tỏa ra trong 15 phút (15.60 = 900 (s)) là Q = I²Rt = 2.50.15.60 = 90000 J = 90 kJ.

Ví dụ 3: Một mạch điện xoay chiều có độ lệch pha giữa điện áp và cường độ dòng điện chạy trong mạch là π/2. Tại một thời điểm t, cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 2 A thì điện áp giữa hai đầu mạch là 50 V. Biết điện áp hiệu dụng của mạch là 100 V. Tính giá trị hiệu dụng cường độ dòng điện trong mạch.

Hướng dẫn giải:

Do điện áp và dòng điện lệch pha nhau góc π/2 nên giả sử biểu thức của dòng điện và điện áp có dạng như sau: 

Thay các giá trị đề bài cho   I = 2 A

Ví dụ 4: Cho một mạch điện xoay chiều có điện áp hai đầu mạch là u = 50cos(100πt + π/6) V. Biết dòng điện qua mạch chậm pha hơn điện áp góc π/2. Tại một thời điểm t, cường độ dòng điện trong mạch có giá trị A thì điện áp giữa hai đầu mạch là 25 V. Biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 2cos(100πt + ) A B. i = 2cos(100πt - ) A

C. i = cos(100πt - ) A D. i = cos(100πt + ) A

Hướng dẫn giải:

Do điện áp và dòng điện lệch pha nhau góc π/2 nên 

 I₀ = 2A

Mặt khác, dòng điện chậm pha hơn điện áp góc π/2 nên φ_i = φ_u - = - = -

 i = 2cos(100t - ) A

V. MỘT SỐ BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ĐIỂN HÌNH

Câu 1. Dòng điện chạy qua đoạn mạch xoay chiều có dạng i = 2cos(100πt + π/6) A, điện áp giữa hai đầu đoạn mạch có giá trị hiệu dụng là 12 V, và sớm pha π/6 so với dòng điện. Biểu thức của điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

A. u = 12cos(100πt + ) V B. u = 12cos 100πt V.

C. u = 12cos(100πt - ) V D. u = 12cos(100πt + ) V

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta có :   u = 12cos(100t + ) V

Câu 2. Một mạch điện xoay chiều có điện áp giữa hai đầu mạch là u = 200cos(100πt + π/6) V. Cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy trong mạch là 2 A. Biết rằng, dòng điện nhanh pha hơn điện áp hai đầu mạch góc π/3, biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 4cos(100πt + π/3) A. B. i = 4cos(100πt + π/2) A.

C. i = 2cos(100πt - π/6) A. D. i = 2cos(100πt + π/2) A.

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta có :   i = 4cos(100t + ) V

Câu 3. Một mạch điện xoay chiều có độ lệch pha giữa điện áp và cường độ dòng điện chạy trong mạch là π/2. Tại một thời điểm t, cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 2 A thì điện áp giữa hai đầu mạch là 100 V. Biết cường độ dòng điện cực đại là 4 A. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mạch điện có giá trị là

A. U = 100 V. B. U = 200 V. C. U = 300 V. D. U = 220 V.

Hướng dẫn giải:

Do điện áp và dòng điện lệch pha nhau góc π/2 nên

Thay số ta được:  U₀= 200 V  U = 200 V

Câu 4. Một khung dây quay đều quanh trục xx’ trong một từ trường đều có đường cảm ứng từ vuông góc với trục quay xx’. Muốn tăng biên độ suất điện động cảm ứng trong khung lên 4 lần thì chu kỳ quay của khung phải

A. tăng 4 lần. B. tăng 2 lần. C. giảm 4 lần. D. giảm 2 lần.

Hướng dẫn giải:

Từ biểu thức từ thông ta được  = NBScos(ωt + φ)  e = ’ = ωNBSsin(ωt+ φ)

Biên độ của suất điện động là E₀ = ωNBS, khi đó để E₀ tăng lên 4 lần thì ω tăng 4 lần, tức là chu kỳ T giảm 4 lần.

Câu 5. Một khung dây dẫn có diện tích S = 50 cm² gồm 250 vòng dây quay đều với tốc độ 3000 vòng/phút trong một từ trường đều có véc tơ cảm ứng từ vuông góc với trục quay của khung, và có độ lớn B = 0,02 (T). Từ thông cực đại gửi qua khung là

A. 0,025 Wb. B. 0,15 Wb. C. 1,5 Wb. D. 15 Wb.

Hướng dẫn giải:

Từ biểu thức tính của từ thông Φ = NBScos(ωt + φ)  từ thông cực đại là Φ₀ = NBS.

Thay số với:  ₀ = 250.0,02.50.10^-4 = 0,025 Wb

Câu 6. Một vòng dây phẳng có đường kính 10 cm đặt trong từ trường đều có độ lớn cảm ứng từ B = 1/π (T). Từ thông gởi qua vòng dây khi véctơ cảm ứng từ hợp với mặt phẳng vòng dây một góc α = 30⁰ bằng

A. 1,25.10^–3 Wb. B. 0,005 Wb. C. 12,5 Wb. D. 50 Wb.

Hướng dẫn giải:

Biểu thức tính của từ thông Φ = NBScosα, với α = ( ), từ giả thiết ta được α = 60⁰.

Mặt khác khung dây là hình tròn có đường kính 10 cm, nên bán kính là R = 5 cm  S = πR² = π.0,05².

Từ đó ta được  = ..0,05².cos60⁰ = 1,25.10^-3 Wb

ĐẠI CƯƠNG VỀ DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

1. Dòng điện xoay chiều là dòng điện

A. có chiều biến thiên tuần hoàn theo thời gian.

B. có cường độ biến đổi tuần hoàn theo thời gian.

C. có chiều biến đổi theo thời gian.

D. có chu kỳ thay đổi theo thời gian.

2. Chọn câu sai trong các phát biểu sau ?

A. Nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

B. Khi đo cường độ dòng điện xoay chiều, người ta có thể dùng ampe kế nhiệt.

C. Số chỉ của ampe kế xoay chiều cho biết giá trị hiệu dụng của dòng điện xoay chiều.

D. Giá trị hiệu dụng của dòng điện xoay chiều bằng giá trị trung bình của dòng điện xoay chiều.

3. Dòng điện xoay chiều hình sin là

A. dòng điện có cường độ biến thiên tỉ lệ thuận với thời gian.

B. dòng điện có cường độ biến thiên tuần hoàn theo thời gian.

C. dòng điện có cường độ biến thiên điều hòa theo thời gian.

D. dòng điện có cường độ và chiều thay đổi theo thời gian.

4. Các giá trị hiệu dụng của dòng điện xoay chiều

A. được xây dựng dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện

B. chỉ được đo bằng ampe kế nhiệt.

C. bằng giá trị trung bình chia cho 2.

D. bằng giá trị cực đại chia cho 2.

5. Đối với dòng điện xoay chiều cách phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Trong công nghiệp, có thể dùng dòng điện xoay chiều để mạ điện.

B. Điện lượng chuyển qua một tiết diện thẳng dây dẫn trong một chu kỳ bằng không.

C. Điện lượng chuyển qua một tiết diện thẳng của dây dẫn trong khoảng thời gian bất kỳ đều bằng không.

D. Công suất toả nhiệt tức thời có giá trị cực đại bằng 2 lần công suất toả nhiệt trung bình.

6. Trong các câu sau, câu nào đúng ?

A. Dòng điện có cường độ biến đổi tuần hoàn theo thời gian là dòng điện xoay chiều.

B. Dòng điện và điện áp ở hai đầu mạch xoay chiều luôn lệch pha nhau.

C. Không thể dùng dòng điện xoay chiều để mạ điện.

D. Cường độ hiệu dụng của dòng điện xoay chiều bằng một nửa giá trị cực đại của nó.

7. Cường độ dòng điện trong mạch không phân nhánh có dạng i = 2cos100πt A. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch là

A. I = 4A B. I = 2,83A C. I = 2A D. I = 1,41 A.

8. Điện áp tức thời giữa hai đầu đoạn mạch có dạng u = 141cos(100πt) V. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch là

A. U = 141 V. B. U = 50 V. C. U = 100 V. D. U = 200 V.

9. Trong các đại lượng đặc trưng cho dòng điện xoay chiều sau đây, đại lượng nào có dùng giá trị hiệu dụng?

A. điện áp. B. chu kỳ. C. tần số. D. công suất.

10. Trong các đại lượng đặc trưng cho dòng điện xoay chiều sau đây, đại lượng nào không dùng giá trị hiệu dụng?

A. Điện áp. B. Cường độ dòng điện. C. Suất điện động. D. Công suất.

11. Phát biểu nào sau đây là không đúng?

A. điện áp biến đổi điều hoà theo thời gian gọi là điện áp xoay chiều.

B. dòng điện có cường độ biến đổi điều hoà theo thời gian gọi là dòng điện xoay chiều.

C. suất điện động biến đổi điều hoà theo thời gian gọi là suất điện động xoay chiều.

D. cho dòng điện một chiều và dòng điện xoay chiều lần lượt đi qua cùng một điện trở thì chúng toả ra nhiệt lượng như nhau.

12. Một dòng điện xoay chiều chạy qua điện trở R = 10 Ω, nhiệt lượng tỏa ra trong 30 phút là 900 kJ. Cường độ dòng điện cực đại trong mạch là

A. I₀ = 0,22A B. I₀ = 0,32A C. I₀ = 7,07A D. I₀ = 10,0 A.

13. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng hóa học của dòng điện.

B. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng nhiệt của dòng điện.

C. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng từ của dòng điện.

D. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng phát quang của dòng điện.

14. Phát biểu nào sau đây là không đúng?

A. Điện áp biến đổi theo thời gian gọi là điện áp xoay chiều.

B. Dòng điện có cường độ biến đổi điều hòa theo thời gian gọi là dòng điện xoay chiều.

C. Suất điện động biến đổi điều hòa theo thời gian gọi là suất điện động xoay chiều.

D. Cho dòng điện một chiều và dòng điện xoay chiều lần lượt đi qua cùng một điện trở thì chúng tỏa ra nhiệt lượng như nhau.

15. Đối với suất điện động xoay chiều hình sin, đại lượng nào sau đây luôn thay đổi theo thời gian?

A. Giá trị tức thời. B. Biên độ. C. Tần số góc D. Pha ban đầu.

16. Tại thời điểm t = 0,5 (s), cường độ dòng điện xoay chiều qua mạch bằng 4 A, đó là

A. cường độ hiệu dụng. B. cường độ cực đại.

C. cường độ tức thời. D. cường độ trung bình.

17. Cường độ dòng điện trong một đoạn mạch có biểu thức i = sin(100πt + ) A . Ở thời điểm t = s cường độ trong mạch có giá trị

A. 2A. B. -  A. C. bằng 0. D. 2 A.

18. Một mạng điện xoay chiều 220 V – 50 Hz, khi chọn pha ban đầu của điện áp bằng không thì biểu thức của điện áp có dạng

A. u = 220cos(50t) V. B. u = 220cos(50πt) V.

C. u = 220cos(100t) V. D. u = 220cos 100πt V.

19. Dòng điện chạy qua đoạn mạch xoay chiều có dạng i = 2cos(100πt) A, điện áp giữa hai đầu đoạn mạch có giá trị hiệu dụng là 12 V và sớm pha π/3 so với dòng điện. Biểu thức của điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

A. u = 12cos(100πt) V. B. u = 12sin 100πt V.

C. u = 12cos(100πt -π/3) V. D. u = 12cos(100πt + π/3) V.

20. Dòng điện chạy qua đoạn mạch xoay chiều có dạng i = 2cos(100πt + π/6) A, điện áp giữa hai đầu đoạn mạch có giá trị hiệu dụng là 12 V, và sớm pha π/6 so với dòng điện. Biểu thức của điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

A. u = 12cos(100πt + ) V B. u = 12cos(100πt + ) V

C. u = 12cos(100πt - ) V D. u = 12cos(100πt + ) V

21. Một mạch điện xoay chiều có điện áp giữa hai đầu mạch là u = 200cos(100πt + π/6) V. Cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy trong mạch là 2 A. Biết rằng, dòng điện nhanh pha hơn điện áp hai đầu mạch góc π/3, biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 4cos(100πt + π/3) A B. i = 4cos(100πt + π/2) A.

C. i = 2cos(100πt - ) A D. i = 2cos(100πt + ) A

22. Một mạch điện xoay chiều có điện áp giữa hai đầu mạch là u = 120cos(100πt - π/4) V. Cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy trong mạch là 5A. Biết rằng, dòng điện chậm pha hơn điện áp góc π/4, biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 5sin(100πt - ) A B. i = 5cos(100πt - ) A

C. i = 5cos(100πt - ) A D. i = 5cos(100πt) A

23. Một mạch điện xoay chiều có độ lệch pha giữa điện áp và cường độ dòng điện chạy trong mạch là π/2. Tại một thời điểm t, cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 2 A thì điện áp giữa hai đầu mạch là 100 V. Biết cường độ dòng điện cực đại là 4A. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mạch điện có giá trị là

A. U = 100 V. B. U = 200 V. C. U = 300 V. D. U = 220 V.

24. Một mạch điện xoay chiều có độ lệch pha giữa điện áp và cường độ dòng điện chạy trong mạch là π/2. Tại một thời điểm t, cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 2 A thì điện áp giữa hai đầu mạch là 100 V. Biết điện áp hiệu dụng của mạch là  V. Giá trị hiệu dụng của cường độ dòng điện trong mạch là

A. 2A B. 2A C. 2 A D. 4 A.

25. Cho một mạch điện xoay chiều có điện áp hai đầu mạch là u = 50cos(100πt + π/6) V. Biết rằng dòng điện qua mạch chậm pha hơn điện áp góc π/2. Tại một thời điểm t, cường độ dòng điện trong mạch có giá trị A thì điện áp giữa hai đầu mạch là 25 V. Biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 2cos(100πt + ) A B. i = 2cos(100πt - ) A

C. i = cos(100πt - ) A D. i = cos(100πt + ) A

26. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều có điện áp cực đại và dòng điện cực đại là U₀; I₀. Biết rằng điện áp và dòng điện vuông pha với nhau. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện có giá trị lần lượt là u₁; i₁. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện có giá trị lần lượt là u₂; i₂. Điện áp cực đại giữa hai đầu đoạn mạch được xác định bởi hệ thức nào dưới đây?

A. B. C. D.

27. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều có điện áp cực đại và dòng điện cực đại là U₀; I₀. Biết rằng điện áp và dòng điện vuông pha với nhau. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện có giá trị lần lượt là u₁; i₁. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện có giá trị lần lượt là u₂; i₂. Cường độ dòng điện hiệu dụng của mạch được xác định bởi hệ thức nào dưới đây?

A. B. C. D.

28. Một dòng điện xoay chiều có biểu thức cường độ tức thời là i = 10cos(100πt + π/3) A. Phát biểu nào sau đây không chính xác ?

A. Biên độ dòng điện bằng 10A B. Tần số dòng điện bằng 50 Hz.

C. Cường độ dòng điện hiệu dụng bằng 5A D. Chu kỳ của dòng điện bằng 0,02 (s).

29. Một dòng điện xoay chiều có biểu thức điện áp tức thời là u = 100cos(100πt + π/3) A. Phát biểu nào sau đây không chính xác ?

A. Điện áp hiệu dụng là 50 V. B. Chu kỳ điện áp là 0,02 (s.)

C. Biên độ điện áp là 100 V. D. Tần số điện áp là 100 Hz

30. Nhiệt lượng Q do dòng điện có biểu thức i = 2cos(120πt) A toả ra khi đi qua điện trở R = 10 Ω trong thời gian t = 0,5 phút là

A. 1000 J. B. 600 J. C. 400 J. D. 200 J.

31. Một dòng điện xoay chiều đi qua điện trở R = 25 Ω trong thời gian 2 phút thì nhiệt lượng toả ra là Q = 6000 J. Cường độ hiệu dụng của dòng điện xoay chiều là

A. 3A B. 2A C. 3A D. 2 A.

32. Chọn phát biểu sai ?

A. Từ thông qua một mạch biến thiên trong mạch xuất hiện suất điện động cảm ứng.

B. Suất điện động cảm ứng trong một mạch điện tỉ lệ thuận với tốc độ biến thiên của từ thông qua mạch đó.

C. Suất điện động cảm ứng trong một khung dây quay trong một từ trường đều có tần số bằng với số vòng quay trong 1 (s).

D. Suất điện động cảm ứng trong một khung dây quay trong một từ trường đều có biên độ tỉ lệ với chu kỳ quay của khung.

33. Một khung dây phẳng quay đều quanh một trục vuông góc với đường sức từ của một cảm ứng từ trường đều B. Suất điện động trong khung dây có tần số phụ thuộc vào

A. số vòng dây N của khung dây. B. tốc độ góc của khung dây.

C. diện tích của khung dây. D. độ lớn của cảm ứng từ B của từ trường.

34. Một khung dây quay đều quanh trục xx’ trong một từ trường đều có đường cảm ứng từ vuông góc với trục quay xx’. Muốn tăng biên độ suất điện động cảm ứng trong khung lên 4 lần thì chu kỳ quay của khung phải

A. tăng 4 lần. B. tăng 2 lần. C. giảm 4 lần. D. giảm 2 lần.

35. Một khung dây dẫn có diện tích S = 50 cm² gồm 250 vòng dây quay đều với tốc độ 3000 vòng/phút trong một từ trường đều có véc tơ cảm ứng từ vuông góc với trục quay của khung, và có độ lớn B = 0,02 (T). Từ thông cực đại gửi qua khung là

A. 0,025 Wb. B. 0,15 Wb. C. 1,5 Wb. D. 15 Wb.

36. Một vòng dây phẳng có đường kính 10 cm đặt trong từ trường đều có độ lớn cảm ứng từ B = 1/π (T). Từ thông gởi qua vòng dây khi véctơ cảm ứng từ hợp với mặt phẳng vòng dây một góc α = 300 bằng

A. 1,25.10^–3 Wb. B. 0,005 Wb. C. 12,5 Wb. D. 50 Wb.

37. Một khung dây quay đều quanh trục  trong một từ trường đều có véc tơ cảm ứng từ vuông góc với trục quay. Biết tốc độ quay của khung là 150 vòng/phút. Từ thông cực đại gửi qua khung là ₀ =  (Wb). Suất điện động hiệu dụng trong khung có giá trị là

A. 25 V. B. 25 V. C. 50 V. D. 50 V.

38. Khung dây kim loại phẳng có diện tích S, có N vòng dây, quay đều với tốc độ góc ω quanh trục vuông góc với đường sức của một từ trường đều có cảm ứng từ B. Chọn gốc thời gian t = 0 là lúc pháp tuyến của khung dây có chiều trùng với chiều của vectơ cảm ứng từ B. Biểu thức xác định từ thông Φ qua khung dây là

A. Φ = NBSsin(ωt) Wb. B. Φ = NBScos(ωt) Wb.

C. Φ = ωNBSsin(ωt) Wb. D. Φ = ωNBScos(ωt) Wb.

39. Khung dây kim loại phẳng có diện tích S = 50 cm², có N = 100 vòng dây, quay đều với tốc độ 50 vòng/giây quanh trục vuông góc với đường sức của một từ trường đều B = 0,1 (T). Chọn gốc thời gian t = 0 là lúc pháp tuyến của khung dây có chiều trùng với chiều của vectơ cảm ứng từ. Biểu thức xác định từ thông qua khung dây là

A. Φ = 0,05sin(100πt) Wb. B. Φ = 500sin(100πt) Wb.

C. Φ = 0,05cos(100πt) Wb. D. Φ = 500cos(100πt) Wb.

40. Khung dây kim loại phẳng có diện tích S, có N vòng dây, quay đều với tốc độ góc ω quanh trục vuông góc với đường sức của một từ trường đều B. Chọn gốc thời gian t = 0 là lúc pháp tuyến n của khung dây có chiều trùng với chiều của vectơ cảm ứng từ B. Biểu thức xác định suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung dây là

A. e = NBSsin(ωt) V. B. e = NBScos(ωt) V.

C. e = ωNBSsin(ωt) V. D. e = ωNBScos(ωt) V.

41. Khung dây kim loại phẳng có diện tích S = 100 cm², có N = 500 vòng dây, quay đều với tốc độ 3000 vòng/phút quanh quanh trục vuông góc với đường sức của một từ trường đều B = 0,1 (T). Chọn gốc thời gian t = 0 là lúc pháp tuyến của khung dây có chiều trùng với chiều của vectơ cảm ứng từ B. Biểu thức xác định suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung dây là

A. e = 15,7sin(314t) V. B. e = 157sin(314t) V.

C. e = 15,7cos(314t) V. D. e = 157cos(314t) V.

42. Khung dây kim loại phẳng có diện tích S = 40 cm², có N = 1000 vòng dây, quay `đều với tốc độ 3000 vòng/phút quanh quanh trục vuông góc với đường sức của một từ trường đều B = 0,01 (T). Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung dây có trị hiệu dụng bằng

A. 6,28 V. B. 8,88 V. C. 12,56 V. D. 88,8 V.

43. Một khung dây quay điều quanh trục trong một từ trường đều vuông góc với trục quay với tốc độ góc ω. Từ thông cực đại gởi qua khung và suất điện động cực đại trong khung liên hệ với nhau bởi công thức

A. B. C. D.

44. Một khung dây đặt trong từ trường đều có trục quay  của khung vuông góc với các đường cảm ứng từ. Cho khung quay đều quanh trục , thì suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung có phương trình e = 200cos(100πt - ) V. Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung tại thời điểm t = s là

A. 100 V. B. 100 V. C. 100 V. D. 100 V.

45. Một khung dây đặt trong từ trường đều có trục quay  của khung vuông góc với các đường cảm ứng từ. Cho khung quay đều quanh trục , thì từ thông gởi qua khung có biểu thức  =  cos(100πt + ) Wb. Biểu thức suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung là

A. e = 50cos(100πt + ) V B. e = 50cos(100πt + ) V

C. e = 50cos(100πt - ) V D. e = 50cos(100πt - ) V

1B	6C	11D	16C	21B	26B	31D	36A	41B	46
2D	7C	12D	17B	22C	27C	32D	37B	42B	47
3C	8C	13B	18D	23B	28C	33B	38B	43D	48
4A	9A	14D	19D	24D	29D	34C	39C	44D	49
5B	10D	15A	20D	25B	30B	35A	40C	45C	50

BÀI GIẢNG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU CÓ 2 PHẦN TỬ

I. MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU GỒM R, L

Đặc điểm:

Điện áp và tổng trở của mạch:

Định luật Ohm cho đoạn mạch:

Đ iện áp nhanh pha hơn dòng điện góc φ, xác định từ biểu thức

Giản đồ véc tơ:

Khi đó: _u = _i + 

Chú ý: Để viết biểu thức của u, u_L, u_R trong mạch RL thì ta cần phải xác định được pha của i, rồi tính toán các pha theo quy tắc

Ví dụ 1. Tính độ lệch pha của u và i, tổng trở trong đoạn mạch điện xoay chiều RL biết tần số dòng điện là 50 Hz và

a) R = 50 Ω, L =  (H).

b) R = 100 Ω, L =  H

Hướng dẫn giải:

Áp dụng các công thức ta được

a) Z_L = 50 Ω  

b) Z = 100 Ω  

Ví dụ 2. Cho mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R, L với R = 50 Ω, L =  H. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 120cos(100πt + π/4) V.

a) Tính tổng trở của mạch.

b) Viết biểu thức cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch.

c) Viết biểu thức điện áp hai đầu cuộn cảm thuần, hai đầu điện trở.

Hướng dẫn giải:

a) Từ giả thiết ta tính được Z = 50 Ω 

b) Ta có I₀ = = 1,2 A

Độ lệch pha của điện áp và dòng điện là φ thỏa mãn tanφ = =  =    = rad

Mà điện áp hai đầu mạch nhanh pha hơn dòng điện nên φ_u = φ_i + φ  φ_i = φ_u - φ = - = 

Vậy biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là i = 1,2cos(100πt + ) A

c) Viết biểu thức u_L và u_R.

Ta có

Do u_L nhanh pha hơn i góc π/2 nên = φ_i + =  + =   u_L =60cos(100πt + )

Do u_R cùng pha với i nên = φ_i =   u_R = 60cos(100πt + ) V

Ví dụ 3. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần L và điện trở R. Nếu đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp u = 100cos(100πt + π/4) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = cos(100πt) A. Tính giá trị của R và L.

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta có  

Ví dụ 4. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở R = 50 Ω và cuộn cảm thuần có hệ số tự cảm L =  (H). Cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch có biểu thức i = 2cos(100πt - /6) A. Viết biểu thức điện áp hai đầu mạch, hai đầu điện trở, hai đầu cuộn cảm.

Hướng dẫn giải:

Cảm kháng của mạch Z_L = .L = 50   Z_RL = 100

Viết biểu thức của u:

- Điện áp cực đại hai đầu đoạn mạch U_0L = I₀.Z_L = 200 V

- Độ lệch pha của u và i: tanφ =  φ = = φ_u - _i  _u = _i + =

Từ đó ta được u = 200cos(100πt + ) V

Viết biểu thức của u_R:

- Điện áp cực đại hai đầu điện trở U_0R = I₀.Z_L = 100 V

- u_R và i cùng pha nên: = φ_i = -  u_R = 100cos(100πt - ) V.

Viết biểu thức của u_L:

- Điện áp cực đại hai đầu cuộn cảm thuần U_0L =I₀Z_L= 100 V

- u nhanh pha hơn i góc π/6 nên: = φ_i + = 0  u_L = 100cos(100πt) V.

II. MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU GỒM R, C

Đặc điểm:

Điện áp và tổng trở của mạch:

Định luật Ohm cho đoạn mạch:

Điện áp chậm pha hơn dòng điện góc φ, xác định từ biểu thức: ;  = _u - _i

G iản đồ véc tơ:

Chú ý: Để viết biểu thức của u, u_C, u_R trong mạch RC thì ta cần phải xác định được pha của i, rồi tính toán các pha theo quy tắc

Ví dụ 1. Cho mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R, C với R 100 Ω, C = (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos(100πt + π/3) V.

a) Tính tổng trở của mạch.

b) Viết biểu thức cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch.

c) Viết biểu thức điện áp hai đầu tụ điện, hai đầu điện trở thuần.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có Z_L = 100 Ω tổng trở của mạch là Z_RC = 100 

b) Ta có = A

Độ lệch pha của điện áp và dòng điện là φ thỏa mãn tanφ = - = -1   = - /4

Mà φ_u - φ_i = φ  φ_i = φ_u - φ = rad.

Vậy biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là i = cos(100πt + ) A

c) Viết biểu thức u_C và u_R.

* Ta có U_0C = I₀.Z_C = 100 V và u_C chậm pha hơn i góc π/2 nên = φ_i - = 

 u_C = 100cos(100πt + ) V

* Ta có U_0R = I₀.R = 100 V và u_R cùng pha với i nên = φ_i = 

 u_R = 100cos(100πt + ) V

Ví dụ 2. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện C và điện trở R. Nếu đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp u = 100cos(100t) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = cos(100πt + ) A. Tính giá trị của R và C.

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta có  

Ví dụ 3. Đoạn mạch điện xoay chiều nối tiếp gồm điện trở R = 50 Ω và tụ điện C =  µF. Viết biểu thức điện áp tức thời giữa hai bản của tụ điện và ở hai đầu đoạn mạch. Cho biết biểu thức cường độ dòng điện i = sin(100πt + ) A

Hướng dẫn giải:

Ta có ω = 100π rad  Z_C =  = 50 

Tổng trở của mạch Z_RC = 100 

Từ giả thiết ta có I₀ = A 

Viết biểu thức điện áp giữa hai đầu tụ C:

Do u_C chậm pha hơn i góc π/2 nên - φ_i = -  = φ_i - = - rad.

Biểu thức hai đầu C là u_C = 50cos(100t - ) V

Viết biểu thức điện áp giữa hai đầu đoạn mạch RC:

Độ lệch pha của u và i là tanφ = - = -   = - rad

Mà  = - _i  =  +_i = 0  u_RC = 100cos100πt V.

III. MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU GỒM L, C

Đặc điểm:

Điện áp và tổng trở của mạch: 

* Giản đồ véc tơ:

- Khi U_L > U_C hay Z_L > Z_C thì u_LC nhanh pha hơn i góc π/2. (Hình 1). Khi đó ta nói mạch có tính cảm kháng.

- Khi U_L < U_C hay Z_L < Z_C thì u_LC chậm pha hơn i góc π/2. (Hình 2). Khi đó ta nói mạch có tính dung kháng.

Ví du 1. Một đoạn mạch gồm một tụ điện C có dung kháng 100 Ω và một cảm thuần có cảm kháng 200 Ω mắc nối tiếp nhau. Điện áp hai đầu cuộn cảm có biểu thức u_L = 100cos(100πt + π/6) V. Viết biểu thức điện áp ở hai đầu tụ điện.

Hướng dẫn giải:

Ta có I₀ =  U_0C = = 50 V

Mặt khác  rad

Vậy biểu thức hai đầu điện áp qua tụ C là u_C = 50cos(100πt - ) V

Ví du 2. Đoạn mạch gồm cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 2/π (H) mắc nối tiếp với tụ điện rồi mắc vào một điện áp xoay chiều tần số 50 Hz. Khi thay tụ C₁ bằng một tụ C₂ khác thì thấy cường độ dòng điện qua mạch không thay đổi. Điện dung của tụ C₂ có giá trị bằng:

A. B. C. D.

Hướng dẫn giải:

Ta có I =

Do I không đổi nên  

Từ giả thiết ta tính được  = 300  C₂ = F

TRẮC NGHIỆM MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU CÓ 2 PHẦN TỬ

1. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R và L. Tổng trở của mạch được cho bởi công thức

A. B. C. Z_RL= R + Z_L D. Z_RL=R²+

2. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R và L. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

3. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R và L. Độ lệch pha của điện áp và dòng điện trong mạch được cho bởi công thức

A. tanφ = - B. tanφ = - C. tanφ = - D. tanφ =

4. Chọn phát biểu đúng khi nói về mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần và điện trở thuần?

A. Dòng điện trong mạch luôn nhanh pha hơn điện áp.

B. Khi R = Z_L thì dòng điện cùng pha với điện áp.

C. Khi R = Z_L thì điện áp nhanh pha hơn so với dòng điện góc π/6.

D. Khi R = Z_Lthì điện áp nhanh pha hơn so với dòng điện góc π/3.

5. Chọn phát biểu đúng khi nói về mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần và điện trở thuần?

A. Khi Z_L = R thì điện áp nhanh pha hơn so với dòng điện góc π/6.

B. Khi Z_L = R thì dòng điện chậm pha hơn so với điện áp góc π/3.

C. Khi R = Z_L thì điện áp cùng pha hơn với dòng điện.

D. Khi R = Z_L thì dòng điện nhanh pha hơn so với điện áp góc π/4.

6. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có điện trở R và cuộn cảm thuần L. Phát biểu nào dưới đây là không đúng?

A. Điện áp nhanh pha hơn dòng điện góc π/4 khi R = Z_L.

B. Điện áp nhanh pha hơn dòng điện góc π/3 khi Z_L = R.

C. Điện áp chậm pha hơn dòng điện góc π/6 khi R = Z_L.

D. Điện áp luôn nhanh pha hơn dòng điện.

7. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R = 50 Ω và cuộn thuẩn cảm có độ tự cảm L. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Biêt rằng điện áp và dòng điện trong mạch lệch pha nhau góc π/3. Giá trị của L là

A. H B. H C. H D. H

8. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở R và cuộn cảm thuần có độ tự cảm (H). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Tìm giá trị của R để dòng điện chậm pha so với điện áp góc π/6 ?

A. R = 50 Ω. B. R = 100 Ω. C. R = 150 Ω D. R = 100 Ω.

9. Một đoạn mạch điện gồm một cuộn dây thuần cảm mắc nối tiếp với một điện trở thuần. Nếu đặt vào hai đầu mạch một điện áp có biểu thức u = 15cos(100πt -  ) V thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm là 5 V. Khi đó điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở có giá trị là

A. 15 V. B. 5 V. C. 5 V. D. 10 V.

10. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R và một cuộn cảm thuần có hệ số tự cảm L. Điện áp hai đầu đoạn mạch có biểu thức u = 100cos(100πt - ) V. Biết dòng điện chậm pha hơn điện áp góc π/6. Điện áp hai đầu cuộn cảm có giá trị là

A. 50 V. B. 50 V. C. 100 V. D. 50 V.

11. Một cuộn dây có lõi thép, độ tự cảm L = 318 (mH) và điện trở thuần 100 Ω. Người ta mắc cuộn dây vào mạng điện không đổi có điện áp 20 V thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là

A. 0,2A B. 0,14A C. 0,1A D. 1,4 A.

12. Một cuộn dây có độ tự cảm L = 318 (mH) và điện trở thuần 100 Ω. Người ta mắc cuộn dây vào mạng điện xoay chiều 20 V, 50 Hz thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là

A. 0,2A B. 0,14A C. 0,1A D. 1,4 A.

13. Một đoạn mạch điện gồm một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm H và điện trở thuần R = 50 Ω. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp có biểu thức u = 100cos(100πt - π/6) V thì biểu thức của cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch là

A. i = cos(100πt - π/3) A B. i = cos(100πt - π/2) A

C. i = cos(100πt - π/2) A D. i = cos(100πt - π/2) A

14. Một đoạn mạch điện gồm điện trở R = 50 Ω mắc nối tiếp với cuộn thuần cảm có L = 0,5/π (H). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 100sin(100πt - π/4) V. Biểu thức của cường độ dòng điện qua đoạn mạch là

A. i = 2sin(100πt - π/2) A B. i = 2sin(100πt - π/4) A

C. i = 2sin(100πt) A D. i = 2sin(100πt) A

15. Một đoạn mạch điện gồm một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 0,5/π (H) mắc nối tiếp với điện trở thuần R = 50 . Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều thì dòng điện trong mạch có biểu thức là i = 2cos(100πt + π/3) A. Biểu thức nào sau đây là của điện áp hai đầu đoạn mạch?

A. u = 200cos(100πt+ π/3) V. B. u = 200cos(100πt+ π/6) V.

C. u = 100cos(100πt+ π/2) V. D. u = 200cos(100πt+ π/2) V.

16. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm cuộn cảm thuần L và điện trở R. Nếu đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp u = 100cos(100πt +π/4) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = cos(100πt) A. Giá trị của R và L là

A. R = 50 , L = H B. R = 50 , L = H

C. R = 50 , L = H D. R = 50  , L = H

17. Một đoạn mạch điện gồm một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 1/π (H) và điện trở thuần R = 100 Ω. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều u = 200cos(100πt + π/4) V thì biểu thức nào sau đây là của điện áp hai đầu cuộn cảm thuần ?

A. u_L = 100cos(100πt + π/4) V. B. u_L = 100cos(100πt + π/2) V.

C. u_L = 100cos(100πt - π/2) V. D. u_L = 100cos(100πt + π/2) V.

Trả lời các câu hỏi 18, 19, 20, 21 với cùng dữ kiện sau:

Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R = 50 Ω, cuộn dây thuần cảm có hệ số tự cảm L =  (H). Đặt điện áp u = 100cos(100πt + π/6) V vào hai đầu đoạn mạch.

18. Biểu thức cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch là

A. i = cos(100πt - ) A B. i = cos(100πt - ) A

C. i = cos(100πt - ) A D. i = cos(100πt + ) A

19. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu L, R có giá trị lần lượt là

A. 25 V, 25 V. B. 25 V, 25 V. C. 25 V, 25 V. D. 25 V, 25 V.

20. Biểu thức điện áp hai đầu cuộn cảm thuần là

A. u_L =50cos(100πt+ π/3) V. B. u_L =50cos(100πt+ π/2) V.

C. u_L =50cos(100πt+ π/2) V. D. u_L =50cos(100πt+ π/3) V.

21. Biểu thức điện áp hai đầu điện trở R là

A. u_R = 50cos(100πt + /6) V B. u_R = 25cos(100πt + /6) V

C. u_R = 25cos(100πt - /6) V D. u_R = 50cos(100πt - /6) VD

22. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở R = 50 Ω và cuộn cảm thuần có hệ số tự cảm L =  H. Để điện áp và dòng điện lệch pha nhau góc π/6 thì tần số của dòng điện có giá trị nào sau đây?

A. f = 50 Hz. B. f = 25 Hz. C. f = Hz. D. f = Hz.

23. Cho đoạn mạch RL nối tiếp, điện áp hai đầu đoạn mạch có dạng u =100sin(100πt) V thì biểu thức dòng điện qua mạch là i = 2sin(100πt - π/6) A . Tìm giá trị của R, L.

A. R = 25 Ω, L =  H. B. R = 25 Ω, L =  H.

C. R = 20 Ω, L =  H D. R = 30 Ω, L =  H.

24. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm điện trở thuần R nối tiếp cuộn dây thuần cảm L. Khi tần số dòng điện bằng 100 Hz thì điện áp hiệu dụng U_R = 10 V, U_AB = 20 V và cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch là 0,1 A. Giá trị của R và L là

A. R = 100 Ω, L =  H B. R = 100 Ω, L =  H

C. R = 200 Ω, L =  H D. R = 200 Ω, L =  H

25. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R và C. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

26. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R và tụ điện có điện dung C thì tổng trở của mạch là

A. B. C. Z_RC= D. Z_RC =

27. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử R và C. Độ lệch pha của điện áp và dòng điện trong mạch được cho bởi công thức

A. tanφ = - B. tanφ = - C. tanφ = D. tanφ = -

28. Đoạn mạch điện xoay chiều AB chỉ chứa một trong các phần tử: điện trở thuần, cuộn dây hoặc tụ điện. Khi đặt điện áp u = U₀cos(ωt – π/6) V lên hai đầu A và B thì dòng điện trong mạch có biểu thức i = Iocos(ωt + π/3)A. Đoạn mạch AB chứa

A. điện trở thuần. B. cuộn dây có điện trở thuần.

C. cuộn dây thuần cảm. D. tụ điện.

29. Chọn phát biểu đúng khi nói về mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện và điện trở thuần?

A. Dòng điện trong mạch luôn chậm pha hơn điện áp.

B. Khi R = Z_C thì dòng điện cùng pha với điện áp.

C. Khi R = Z_C thì điện áp chậm pha hơn so với dòng điện góc π/3.

D. Dòng điện luôn nhanh pha hơn điện áp.

30. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R mắc nối tiếp với tụ điện C. Điện áp hai đầu mạch là u. Nếu dung kháng Z_C = R thì cường độ dòng điện chạy qua điện trở luôn

A. nhanh pha π/2 so với u. B. nhanh pha π/4 so với u.

C. chậm pha π/2 so với u. D. chậm pha π/4 so với u.

31. Một đoạn mạch gồm tụ có điện dung C = (F) ghép nối tiếp với điện trở R = 100 Ω, mắc đoạn mạch vào điện áp xoay chiều có tần số f. Để dòng điện lệch pha π/3 so với điện áp thì giá trị của f là

A. f = 25 Hz. B. f = 50 Hz. C. f = 50 Hz. D. f = 60 Hz.

32. Một đoạn mạch điện gồm tụ điện có điện dung C = 10^–4/π (F) và điện trở thuần R = 100 Ω. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp có biểu thức u = 200cos(100πt - π/4) V thì biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = cos(100πt - π/3) A. B. i = cos100πt A.

C. i = 2cos 100πt A D. i = 2cos(100πt - π/2) A.

33. Một đoạn mạch điện xoay chiều RC có C = (F), R = 50. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều thì dòng điện trong mạch có biểu thức là i = cos(100πt + π/6) A. Biểu thức nào sau đây là của điện áp hai đầu đoạn mạch?

A. u = 100cos(100πt - π/6) V. B. u = 100cos(100πt +π/2) V

C. u = 100cos(100πt - π/6) V. D. u = 100cos(100πt + π/6) V.

34. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần và tụ điện có điện dung C, f = 50 Hz. Biết rằng tổng trở của đoạn mạch là 100 Ω và cường độ dòng điện lệch pha góc π/3 so với điện áp. Giá trị của điện dung C là

A. C = (F). B. C = (F) C. C = (F) D. C = (F)

35. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều RC. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp u = 100cos 100πt V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = cos(100πt + π/4) A. Giá trị của R và C là

A. R = 50 Ω, C = (F). B. R = 50 Ω, C = (F).

C. R = 50 Ω, C = (F). D. R = 50 Ω, C = (F).

36. Một đoạn mạch điện xoay chiều RC có R = 100 Ω, C = (F). Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều u = 200cos(100πt + π/4) V thì biểu thức nào sau đây là của điện áp hai đầu tụ điện?

A. u_C = 100cos100πt V. B. u_C = 100cos(100πt + /4) V

C. u_C = 100cos(100πt - /2) V. D. u_C = 100cos(100πt + /2) V.

37. Đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thì cường độ dòng điện trong mạch

A. luôn nhanh pha hơn điện áp góc π/2.

B. luôn trễ pha hơn điện áp góc π/2.

C. luôn nhanh pha hơn điện áp góc π/2 khi Z_L > Z_C

D. luôn nhanh pha hơn điện áp góc π/2 khi Z_L < Z_C

38. Chọn phát biểu không đúng. Đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thì cường độ dòng điện trong mạch

A. luôn nhanh pha hơn điện áp góc π/2 khi Z_L < Z_C

B. luôn trễ pha hơn điện áp góc π/2.

C. luôn trễ pha hơn điện áp góc π/2 khi Z_L > Z_C

D. luôn nhanh pha hơn điện áp góc π/2 khi Z_L < Z_C.

39. Đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch là

A. I₀ = B. I₀ = C. I₀ = D. I₀ =

40. Đoạn mạch gồm cuộn dây có độ tự cảm L = 2/π (H) mắc nối tiếp với tụ điện C₁ = 10^–4/π (F) rồi mắc vào một điện áp xoay chiều tần số 50 Hz. Khi thay tụ C₁ bằng một tụ C₂ khác thì thấy cường độ dòng điện qua mạch không thay đổi. Điện dung của tụ C₂ bằng

A. C₂ = F B. C₂ = F C. C₂ = F A. C₂ = F

41. Một đoạn mạch gồm một tụ điện có dung kháng Z_C = 100 Ω và cuộn dây có cảm kháng Z_L = 200 Ω mắc nối tiếp nhau. Điện áp tại hai đầu cuộn cảm có dạng uL = 100cos(100πt + π/6) V. Biểu thức điện áp ở hai đầu tụ điện có dạng như thế nào?

A. u_C = 100cos(100πt + π/6) V. B. u_C = 50cos(100πt – π/3) V.

C. u_C = 100cos(100πt – π/2) V. D. u_C = 50cos(100πt – 5π/6) V.

42. Một đoạn mạch gồm một tụ điện có dung kháng Z_C = 200 Ω và cuộn dây có cảm kháng Z_L = 120 Ω mắc nối tiếp nhau. Điện áp tại hai đầu tụ điện có dạng u_C = 100cos(100πt – π/3) V. Biểu thức điện áp ở hai đầu cuộn cảm có dạng như thế nào?

A. u_L = 60cos(100πt + π/3) V. B. u_L = 60cos(100πt + 2π/3) V.

C. u_L = 60cos(100πt – π/3) V. D. u_L = 60cos(100πt + π/6) V.

43. Đặt một điện áp xoay chiều u = 60sin(100πt) V vào hai đầu đoạn mạch gồm cuộn thuần cảm L = 1/π (H) và tụ C = 50/π (µF) mắc nối tiếp. Biểu thức của cường độ dòng điện chạy trong mạch là

A. i = 0,2sin(100πt + π/2) A. B. i = 0,2sin(100πt – π/2) A.

C. i = 0,6sin(100πt + π/2) A. D. i = 0,6sin(100πt – π/2) A.

44. Một đoạn mạch xoay chiều chỉ chứa 2 trong 3 phần tử R, L, C mắc nối tiếp. Biết rằng điện áp ở hai đầu đoạn mạch sớm pha π/3 so với cường độ dòng điện. Đoạn mạch chứa

A. R, C với Z_C < R. B. R, C với Z_C > R. C. R, L với Z_L < R. D. R, L với Z_L > R.

45. Một đoạn mạch xoay chiều chỉ chứa 2 trong 3 phần tử R, L, C mắc nối tiếp. Biết rằng điện áp ở hai đầu đoạn mạch chậm pha π/4 so với cường độ dòng điện. Đoạn mạch chứa

A. R, C với Z_C < R. B. R, C với Z_C = R. C. R, L với Z_L = R. D. R, C với Z_C > R.

46. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử mắc nối tiếp. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện trong mạch có biểu thức u = 100cos(100πt - ) V, i = 10cos(100πt - ) A. Chọn kết luận đúng ?

A. Hai phần tử đó là R, L. B. Hai phần tử đó là R, C.

C. Hai phần tử đó là L, C. D. Tổng trở của mạch là 10 

47. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R và một cuộn cảm thuần có hệ số tự cảm L. Điện áp hai đầu đoạn mạch có biểu thức u = 100cos(100πt + φ) V. Cường độ dòng điện trong mạch có giá trị hiệu dụng là 2 A và chậm pha hơn điện áp góc π/3. Giá trị của điện trở thuần R là

A. R = 25 Ω. B. R = 25 Ω. C. R = 50 Ω. D. R = 50 Ω.

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM ĐIỆN XOAY CHIỂU CÓ 2 PHẦN TỬ

1B	6C	11A	16A	21D	26D	31D	36A	41D	46B
2C	7C	12B	17D	22C	27B	32C	37D	42B	47C
3D	8B	13B	18A	23A	28D	33A	38B	43C	48
4C	9D	14A	19C	24A	29D	34C	39B	44D	49
5B	10A	15D	20A	25B	30B	35D	40C	45B	50

BÀI GIẢNG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC - PHẦN 1

I. MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC NỐI TIẾP

Đặc điểm:

Điện áp và tổng trở của mạch:

Định luật Ohm cho mạch:

Độ lệch pha của điện áp và cường độ dòng điện trong mạch là φ, được cho bởi ; = _u- _i

- Khi U_L > U_C hay Z_L > Z_C thì u nhanh pha hơn i góc φ. (Hình 1). Khi đó ta nói mạch có tính cảm kháng.

- Khi U_L < U_C hay Z_L < Z_C thì u chậm pha hơn i góc φ. (Hình 2). Khi đó ta nói mạch có tính dung gháng.

Giản đồ véc tơ:

Ví dụ 1: Cho mạch điện RLC có R = 10 , L = (H), C= (F). Đặt vào hai đầu mạch điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 120 V, tần số 50 Hz.

a) Tính tổng trở của mạch.

b) Tính cường độ hiệu dụng của dòng điện qua mạch.

c) Điện áp hiệu dụng trên từng phần tử R, L, C.

Hướng dẫn giải:

a) Tính tổng trở của mạch

Ta có Z_L = .L = 30 Ω; Z_C = 20 Ω

Tổng trở của mạch = 20 

b) Cường độ hiệu dụng qua mạch I = = 6 A

c) Điện áp hiệu dụng trên từng phần tử là UL

Ví dụ 2: Cho mạch điện RLC có R = 10 , L =  (H), C = (F). Điện áp hai đầu mạch là u = 60cos(100πt + ) V. Viết biểu thức của i, u_R; u_L; u_C; u_RL

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 3: Cho mạch điện RLC có R = 10 , L =  (H), C = (F). Điện áp hai đầu mạch là u_C = 50cos(100πt + ) V. Viết biểu thức của i, u_R; u_L

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 4: Cho đoạn mạch RLC gồm R = 80 Ω, L = 318 (mH), C = 79,5 (µF). Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch có biểu thức u = 120cos100πt V.

a) Viết biểu thức cường độ dòng điện chạy trong mạch và tính điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mỗi dụng cụ.

b) Tính điện áp hiệu dụng giữa hai đầu R, hai đầu L và hai đầu C.

c) Viết biểu thức điện áp hai đầu R, hai đầu L, hai đầu C.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có ω = 100πn rad  Z_L = L  100  và Z_C =   40 

Tổng trở của mạch là = 100 

Cường độ dòng điện của mạch : I = = 1 A  I₀ = A

Gọi  là độ lệch pha của u và i, ta có =    0.64 rad

Mà φ = φ_u - φ_i  φ_i = φ_u - φ = -0,64 rad.

Vậy biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là i = cos(100πt - 0,64) A.

b) Theo a ta có I = 1 A, điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mỗi phần tử là

c) Viết biểu thức hai đầu mỗi phần tử R, L và C.

Biểu thức điện áp giữa hai đầu R

U_R = 80 V  U_0R = 80 V.

Do u_R cùng pha với i nên = φ₁ = 0,64 rad  u_R = 80cos(100πt - 0,64) V.

Biểu thức điện áp giữa hai đầu L

U_L = 100 V  U_0L = 100 V

Do u_L nhanh pha hơn i góc π/2 nên - φ_i =  = + φ_i = - 0.64 rad

Biểu thức điện áp hai đầu L là u_L = 100cos(100t + - 0,64  V.

Biểu thức điện áp giữa hai đầu C

U_C = 40 V  U_0C = 40 V.

Do u_C chậm pha hơn i góc π/2 nên - φ_i = -  = φ_i - = - - 0.64 rad

Biểu thức điện áp hai đầu tụ C là u_C = 40cos(100t - - 0,64  V.

Ví dụ 5: Cho đoạn mạch RLC gồm R = 10, L =  (H), C = (F). Điện áp hai đầu cuộn cảm có biểu thức u = 20cos(100πt + ) V.

a) Viết biểu thức cường độ dòng điện chạy trong mạch.

b) Viết biểu thức điện áp hai đầu đoạn mạch u, hai đầu điện trở u_R, hai đầu tụ điện u_C, u_RL, u_RC.

Hướng dẫn giải:

a) Từ giả thiết ta có

Từ đó ta được I₀ = = 2 A

Do u_L nhanh pha hơn i góc π/2 nên - φ_i = φ_i = - = 0  i = 2cos100πt A.

b) Viết biểu thức u, u_R, u_C, u_RL, u_RC

Viết biểu thứ của u:

+ Ta có U₀ = I₀.Z = 2.10 = 40 V.

+ Độ lệch pha của u và i: = - 1   = -  = φ_u - φ_i  φ_u = φ_i -

Từ đó ta có biểu thức của điện áp hai đầu mạch u = 40cos(100πt - ) V

Viết biểu thức của u_R:

+ Ta có U₀R = I₀.R = 2.10 = 20 V.

+ Độ lệch pha của u_R và i: φ_u = φ_i = 0  u_R = 20cos(100πt - ) V.

Viết biểu thức của u_C:

+ Ta có U_0C = I₀.Z_C = 2.20 = 40 V.

+ Độ lệch pha của u_C và i: - φ_i = -  u_C = 40cos(100πt - ) V.

Viết biểu thức của u_RL:

+ Ta có U_0RL = I₀.Z_RL = 2. = 40 V

+ Độ lệch pha của u_RL và i: = 1  _RL = = - _i  =

Từ đó ta có: u_RL = 40cos(100t + ) V

Viết biểu thức của u_RC:

+ Ta có U_0RC = I₀.Z_RC = 2. = 20 V

+ Độ lệch pha của u_RC và i: = - 2

 _RC  -  = - _i  = -  + _i = - 

Từ đó ta có: u_RC = 20cos(100t -  ) V

Ví dụ 6: Cho đoạn mạch RLC gồm R = 40, L =  (H), C = (F). Điện áp hai đầu đoạn mạch RL có biểu thức u_RL = 120cos100πt V.

a) Viết biểu thức cường độ dòng điện chạy trong mạch.

b) Viết biểu thức điện áp hai đầu đoạn mạch.

Hướng dẫn giải:

a) Từ giả thiết ta có

Từ đó ta được I₀ = = 2,4 A

Mặt khác  _RL =  = - _i = -   i = 2,4cos(100πt -  ) A

b) Độ lệch pha của u và i:  φ = - = φ_u - φ_i  φ_u = _i - = - 

Đồng thời U₀ = I₀.Z = 96 V  u = 96cos(100πt -  ) V

Ví dụ 7: Cho mạch điện xoay chiều RLC với R = 30 ; C = F; u = 120cos(100πt)V; U_L = 120 V. Tìm giá trị của L và viết biểu thức cường độ dòng điện.

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

II. CỘNG HƯỞNG ĐIỆN TRONG MẠCH RLC NỐI TIẾP

* Khái niệm về cộng hưởng điện

Khi Z_L = Z_C  L =   ² =   =  thì trong mạch có xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện.

* Đặc điểm của hiện tượng cộng hưởng điện

+ Khi xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện thì tổng trở của mạch đạt giá trị nhỏ nhất, Z_min = R cường độ hiệu dụng của dòng điện đạt giá trị cực đại với I_max= .

+ Điện áp giữa hai đầu điện trở R bằng với điện áp hai đầu mạch, U_R = U.

+ Cường độ dòng điện trong mạch cùng pha với điện áp hai đầu mạch

+ Các điện áp giữa hai đầu tu điện và hai đầu cuộn cảm có cùng độ lớn (tức U_L = U_C) nhưng ngược pha nên triệt tiêu nhau.

+ Điều kiện cộng hưởng điện ω =    ²LC = 1

Chú ý: Khi đang xảy ra cộng hưởng thì tổng trở của mạch đạt cực tiểu, cường độ dòng điện đạt cực đại. Nếu ta tăng hay giảm tần số dòng điện thì tổng trở của mạch sẽ tăng, đồng thời cường độ dòng điện sẽ giảm.

Ví dụ 1. Một đoạn mạch nối tiếp gồm một điện trở R = 10 Ω, cuộn dây thuần L = 5 mH và tụ điện C = 5.10^–4 F. Hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch U = 220 V.

a) Xác định tần số của dòng điện để có cộng hưởng.

b) Tính cường độ qua mạch và các hiệu điện thế U_L, U_C khi có cộng hưởng.

Hướng dẫn giải:

a) Khi cộng hưởng thì =  100 Hz

b) Với f = 100 Hz thì ω = 200π  Z_L = ωL = 200π.5.10^-3  3,14  = Z_C

Khi có cộng hưởng thì I = I_max = = 22 A  U_L = U_C = I.Z_L = 69 V

Ví dụ 2. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC nối tiếp một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi thì điện áp hiệu dụng trên các phần tử R, L và C lần lượt là 30 V, 50 V và 90 V. Khi thay tụ C bằng tụ C để mạch có cộng hưởng điện thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở R bằng

A. 50 V. B. 70 V. C. 100 V. D. 100 V.

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta tính được điện áp hai đầu mạch là U = = 50 V

Khi thay tụ C bằng tụ C’ để có cộng hưởng điện, theo đặc điểm cộng hưởng ta được U_R = U = 50 V. Vậy A đúng.

TRẮC NGHIỆM MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC - PHẦN 1

1. Cho mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp u = U₀cos(ωt) V. Công thức tính tổng trở của mạch là

A. B.

C. D.

2. Công tức tính tổng trở của đoạn mạch RLC măc nối tiếp là

A. B.

C. D. Z = R + Z_L + Z_C

3. Mạch điện xoay chiều gồm RLC mắc nối tiếp, có R = 30 Ω, Z_C = 20 Ω, Z_L = 60 Ω. Tổng trở của mạch là

A. Z = 50 Ω. B. Z = 70 Ω. C. Z = 110 Ω. D. Z = 2500 Ω.

4. Cho mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp u = U₀cos(ωt) V. Cường độ dòng điện hiệu dụng của mạch là

A. B.

C. D.

5. Cho mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp. Cường độ dòng điện chạy trong mạch có biểu thức i = I₀cos(ωt) A. Điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch được cho bởi

A. B.

C. D.

6. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp có R = 60 Ω, L = 0,2/π (H), C = 10^–4/π (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 50cos 100πt V. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch là

A. 0,25A. B. 0,50 A. C. 0,71 A. D. 1,00 A.

7. Cho đoạn mạch gồm điện trở R = 100 Ω, tụ điện C = 10^–4/π (F) và cuộn cảm L = 2/π (H) mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 200cos(100πt) V. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch là

A. 2A B. 1,4A C. 1A D. 0,5 A.

8. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp, điện áp hai đầu đoạn mạch có giá trị hiệu dụng là 100 V. Tìm U_R biết Z_L = R = 2Z_C .

A. 60 V . B. 120 V. C. 40 V . D. 80 V.

9. Khi đặt một điện áp u = U₀cos(120πt + π) V vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở, hai đầu cuộn dây và giữa hao bản tụ điện có giá trị lần lượt là 30 V, 120 V và 80 V. Giá trị của U₀ bằng

A. 50 V. B. 60 V. C. 50 V. D. 30 V.

10. Đoạn mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp. Độ lệch pha của điện áp và cường dòng điện trong mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

11. Trong mạch điện xoay chiều không phânh nhánh RLC thì

A. độ lệch pha của u_R và u là π/2. B. pha của u_L nhanh hơn pha của i một góc π/2.

C. pha của u_C nhanh hơn pha của i một góc π/2. D. pha của u_R nhanh hơn pha của i một góc π/2.

12. Trong mạch RLC mắc nối tiếp, độ lệch pha giữa dòng điện và điện áp phụ thuộc vào

A. cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch. B. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. cách chọn gốc tính thời gian. D. tính chất của mạch điện.

13. Một điện trở thuần R mắc vào mạch điện xoay chiều tần số 50 Hz, muốn dòng điện trong mạch sớm pha hơn điện áp giữa hai đầu đoạn mạch một góc π/2 người ta phải

A. mắc thêm vào mạch một tụ điện nối tiếp với điện trở.

B. thay điện trở nói trên bằng một tụ điện.

C. mắc thêm vào mạch một cuộn cảm nối tiếp với điện trở.

D. thay điện trở nói trên bằng một cuộn cảm.

14. Điều kiện xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện trong mạch RLC nối tiếp là

A. B. C. D.

15. Đoạn mạch RLC nối tiếp đang xảy ra cộng hưởng. Tăng dần tần số của dòng điện một lượng nhỏ và giữ nguyên các thông số khác của mạch, kết luận nào dưới đây không đúng?

A. Cường độ dòng điện giảm, cảm kháng của cuộn dây tăng, điện áp ở hai đầu cuộn dây không đổi.

B. Cảm kháng của cuộn dây tăng, điện áp ở hai đầu cuộn dây thay đổi.

C. Điện áp ở hai đầu tụ giảm.

D. Điện áp ở hai đầu điện trở giảm.

16. Phát biểu nào sau đây là không đúng. Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh khi điện dung của tụ điện thay đổi và thoả mãn điều kiện thì

A. cường độ dòng điện cùng pha với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

B. cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch đạt cực đại.

C. công suất tiêu thụ trung bình trong mạch đạt cực đại.

D. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện đạt cực đại.

17. Chọn phát biểu không đúng. Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh khi điện dung của tụ điện thay đổi và thoả mãn điều kiện ωL =  thì

A. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm đạt cực đại.

B. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện và cuộn cảm bằng nhau.

C. tổng trở của mạch đạt giá trị lớn nhất.

D. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở đạt cực đại.

18. Trong đoạn mạch RLC, mắc nối tiếp đang xảy ra hiện tượng cộng hưởng. Tăng dần tần số dòng điện và giữ nguyên các thông số của mạch, kết luận nào sau đây là không đúng?

A. hệ số công suất của đoạn mạch giảm. B. cường độ hiệu dụng của dòng điện giảm.

C. điện áp hiệu dụng trên tụ điện tăng. D. điện áp hiệu dụng trên điện trở giảm.

19. Dung kháng của một đoạn mạch RLC nối tiếp có giá trị nhỏ hơn cảm kháng. Ta làm thay đổi chỉ một trong các thông số của đoạn mạch bằng cách nêu sau đây. Cách nào có thể làm cho hiện tượng cộng hưởng điện xảy ra?

A. Tăng điện dung của tụ điện. B. Tăng hệ số tự cảm của cuộn dây.

C. Giảm điện trở của đoạn mạch. D. Giảm tần số dòng điện.

20. Mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp. Kết luận nào sau đây là đúng ứng với lúc đầu ωL > ?

A. Mạch có tính dung kháng.

B. Nếu tăng C đến một giá trị C₀ nào đó thì trong mạch có cộng hưởng điện.

C. Cường độ dòng điện sớm pha hơn điện áp giữa hai đầu mạch.

D. Nếu giảm C đến một giá trị C₀ nào đó thì trong mạch có cộng hưởng điện.

21. Đặt một điện áp xoay chiều có tần số thay đổi được vào hai đầu một đoạn mạch RLC không phân nhánh. Khi tần số trong mạch lớn hơn giá trị thì

A. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây nhỏ hơn điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ.

B. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở bằng điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mạch.

C. dòng điện trong sớm pha so với điện áp giữa hai đầu mạch.

D. dòng điện trong trể pha so với điện áp giữa hai đầu mạch.

22. Dòng điện xoay chiều qua điện trở thuần biến thiên điều hoà cùng pha với điện áp giữa hai đầu điện trở trong trường hợp nào?

A. Mạch RLC xảy ra cộng hưởng điện. B. Mạch chỉ chứa điện trở thuần R.

C. Mạch RLC không xảy ra cộng hưởng điện. D. Trong mọi trường hợp.

23. Chọn phương án đúng nhất. Trong mạch xoay chiều RLC nối tiếp, dòng điện và điện áp cùng pha khi

A. đoạn mạch chỉ có điện trở thuần.

B. trong đoạn mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện.

C. đoạn mạch chỉ có điện trở thuần hoặc trong mạch xảy ra cộng hưởng.

D. trong đoạn mạch dung kháng lớn hơn cảm kháng.

24. Phát biểu nào sau đây là không đúng. Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh ta có thể tạo ra điện áp hiệu dụng giữa hai đầu

A. cuộn cảm lớn hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

B. tụ điện lớn hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. điện trở lớn hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

D. tụ điện bằng điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm.

25. Đặt vào một đoạn mạch RLC không phân nhánh một điện áp u = U₀cos(ωt) V thì cường độ dòng điện trong mạch có biểu thức i = I₀cos(ωt – π/3) A. Quan hệ giữa các trở kháng trong đoạn mạch này thỏa mãn hệ thức

A. B. C. D.

26. Đặt vào một đoạn mạch RLC không phân nhánh một điện áp u = U₀cos(ωt – π/3) V thì cường độ dòng điện trong mạch có biểu thức i = I₀cos(ωt – π/6) A. Quan hệ giữa các trở kháng trong đoạn mạch này thỏa mãn

A. B. C. D.

27. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V. Kí hiệu U_R, U_L, U_C tương ứng là điện áp hiệu dụng ở hai đầu điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm (cảm thuần) L và tụ điện C. Nếu U_R = 0,5U_L = U_C thì dòng điện qua đoạn mạch

A. trễ pha π/2 so với điện áp hai đầu đoạn mạch.

B. trễ pha π/4 so với điện áp hai đầu đoạn mạch.

C. trễ pha π/3 so với điện áp hai đầu đoạn mạch.

D. sớm pha π/4 so với điện áp hai đầu đoạn mạch.

28. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V. Kí hiệu U_R, U_L, U_C tương ứng là điện áp hiệu dụng ở hai đầu điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm (cảm thuần) L và tụ điện C. Khi U_R = 2U_L = U_C thì pha của dòng điện so với điện áp là

A. trễ pha π/3. B. trễ pha π/6. C. sớm pha π/3. D. sớm pha π/6.

29. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp, giá trị của R đã biết, L cố định. Đặt một điện áp xoay chiều ổn định vào hai đầu đoạn mạch, ta thấy cường độ dòng điện qua mạch chậm pha π/3 so với điện áp trên đoạn RL. Để trong mạch có cộng hưởng thì dung kháng Z_C của tụ phải có giá trị bằng

A.  B. R. C. R . D. 3R.

30. Cần ghép một tụ điện nối tiếp với các linh kiện khác theo cách nào dưới đây, để có được đoạn mạch xoay chiều mà dòng điện trễ pha π/4 đối với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch. Biết tụ điện trong mạch này có dung kháng bằng 20 Ω.

A. một cuộn thuần cảm có cảm kháng bằng 20 Ω.

B. một điện trở thuần có độ lớn bằng 20 Ω.

C. một điện trở thuần có độ lớn bằng 40 Ω và một cuộn thuần cảm có cảm kháng 20 Ω.

D. một điện trở thuần có độ lớn bằng 20 Ω và một cuộn thuần cảm có cảm kháng 40 Ω.

31. Cho mạch điện xoay chiều R, L, C. Khi chỉ nối R, C vào nguồn điện thì thấy i sớm pha π/4 so với điện áp trong mạch. Khi mắc cả R, L, C nối tiếp vào mạch thì thấy i chậm pha π/4 so với điện áp hai đầu đoạn mạch. Xác định liên hệ Z_L theo Z_C.

A. Z_L = 2Z_C B. Z_C = 2Z_L.

C. Z_L = Z_C D. không thể xác định được mối liên hệ.

32. Mạch RLC nối tiếp có R = 100 Ω, L = 2/π (H), f = 50 Hz. Biết i nhanh pha hơn u một góc π/4 rad. Điện dung C có giá trị là

A. µF B. µF C. µF D. µF

33. Cho đoạn mạch xoay chiều không phân nhánh gồm cuộn dây thuần cảm có hệ số tự cảm L = 2/π (H), tụ điện F và một điện trở thuần R. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện qua đoạn mạch có biểu thức là u = U₀cos(100t) V và i = I₀cos(100t – π/4) A. Điện trở R có giá trị là

A. 400 Ω. B. 200 Ω. C. 100 Ω. D. 50 Ω.

34. Đặt một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dung luôn không đổi và hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh. Điện áp giữa hai đầu

A. cuộn dây luôn vuông pha với điện áp giữa hai bản tụ điện.

B. cuộn dây luôn ngược pha với điện áp giữa hai bản tụ điện.

C. tụ điện luôn sớm pha π/2 so với cường độ dòng điện.

D. đoạn mạch luôn cùng pha với cường độ dòng điện trong mạch

35. Khi điện áp giữa hai đầu đoạn mạch RLC mắc nối tiếp sớm pha π/4 đối với dòng điện trong mạch thì

A. cảm kháng bằng điện trở thuần.

B. dung kháng bằng điện trở thuần.

C. hiệu của cảm kháng và dung kháng bằng điện trở thuần.

D. tổng của cảm kháng và dung kháng bằng điện trở thuần.

36. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch RLC mắc nối tiếp sớm pha 3π/4 so với điện áp hai đầu tụ điện. Phát biểu nào sau đây là đúng với đoạn mạch này?

A. Tổng trở của mạch bằng hai lần điện trở thuần của mạch.

B. Dung kháng của mạch bằng với điện trở thuần.

C. Hiệu số giữa cảm kháng và dung kháng bằng điện trở thuần của mạch.

D. Cảm kháng của mạch bằng với điện trở thuần.

37. Cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy trên đoạn mạch RLC nối tiếp không có tính chất nào dưới đây?

A. Không phụ thuộc vào chu kỳ dòng điện. B. Tỉ lệ thuận với điện áp ở hai đầu đoạn mạch.

C. Phụ thuộc vào tần số dòng điện. D. Tỉ lệ nghịch với tổng trở của đoạn mạch.

38. Một đoạn mạch không phân nhánh RLC có dòng điện sớm pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch.

A. Trong đoạn mạch không thể có cuộn cảm, nhưng có tụ điện.

B. Hệ số công suất của đoạn mạch có giá trị khác không.

C. Nếu tăng tần số dòng điện lên một lượng nhỏ thì độ lệch pha giữa dòng điện và điện áp giảm.

D. Nếu giảm tần số của dòng điện một lượng nhỏ thì cường độ hiệu dụng giảm.

39. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm một cuộn dây thuần cảm có cảm kháng Z_L mắc nối tiếp với tụ điện có dung kháng Z_C. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Tổng trở của mạch được xác định bởi biểu thức Z = Z_L – Z_C.

B. Dòng điện chậm pha hơn π/2 so với điện áp giữa hai đầu mạch.

C. Dòng điện nhanh pha hơn π/2 so với điện áp giữa hai đầu mạch.

D. Điện áp giữa hai bản tụ và hai đầu cuộn dây ngược pha nhau.

40. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần, cuộn cảm thuần và tụ điện mắc nối tiếp. Biết cảm kháng gấp đôi dung kháng. Dùng vôn kế xoay chiều (điện trở rất lớn) đo điện áp giữa hai đầu tụ điện và điện áp giữa hai đầu điện trở thì số chỉ của vôn kế là như nhau. Độ lệch pha của điện áp giữa hai đầu đoạn mạch so với cường độ dòng điện trong đoạn mạch là

A. π/4 B. π/6. C. π/3. D. –π/3.

41. Cường độ dòng điện luôn luôn trễ pha so với điện áp ở hai đầu đoạn mạch khi

A. đoạn mạch chỉ có tụ điện C. B. đoạn mạch có R và C mắc nối tiếp.

C. đoạn mạch có R và L mắc nối tiếp. D. đoạn mạch có L và C mắc nối tiếp.

42. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp thì dòng điện nhanh pha hay chậm pha so với điện áp của đoạn mạch là tuỳ thuộc vào

A. R và C. B. L và C. C. L, C và ω. D. R, L, C và ω.

43. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp thì tổng trở Z phụ thuộc vào

A. L, C và ω. B. R, L, C. C. R, L, C và ω. D. ω.

44. Trong đoạn mạch xoay chiều RLC nối tiếp. Gọi U, U_R, U_L, U_C lần lượt là điện áp hiệu dụng giữa Cai đầu đoạn mạch, hai đầu điện trở R, hai đầu cuộn dây L và hai bản tụ điện C. Điều nào sau đây không thể xảy ra?

A. U_R > U_C B. U_L > U C. U = U_R = U_L = U_C D. U_R > U

45. Mạch điện có i = 2cos(100πt) A, và C = 250/π (µF), R = 40 Ω, L = 0,4/π (H) nối tiếp nhau thì có

A. cộng hưởng điện. B. u_RL = 80cos(100πt – π/4) V.

C. u = 80cos(100πt + π/6) V. D. u_RC = 80cos(100πt + π/4) V.

46. Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh có f = 50 Hz và lần lượt C = 1000/π (µF), R = 40 Ω, L = 0,1/π (H). Chọn kết luận đúng ?

A. Z_C = 40 Ω, Z = 50 Ω. B. tanφ_u/i = –0,75.

C. Khi R = 30 Ω thì công suất cực đại. D. Điện áp cùng pha so với dòng điện.

1B	6A	11B	16D	21D	26D	31A	36C	41C	46D
2C	7C	12D	17C	22D	27B	32C	37A	42C	47
3A	8A	13B	18C	23C	28D	33C	38B	43C	48
4D	9C	14C	19D	24C	29C	34B	39D	44D	49
5C	10B	15A	20D	25A	30D	35C	40A	45A	50

BÀI GIẢNG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC - PHẦN 2

II. MẠCH ĐIỆN RLC NỐI TIẾP KHI CUỘN DÂY CÓ THÊM ĐIỆN TRỞ r

C ho mạch điện xoay chiều RLC trong đó cuộn dây không thuẩn cảm mà có thêm một điện trở r

Khi đó R và r được gọi là tổng trở thuần của mạch và do R, r nối

tiếp nên tổng trở thuần kí hiệu là R₀ = R + r  U_R0 = U_R + U_r

Đặc điểm của mạch điện:

Điện áp và tổng trở của mạch

Định luật Ôm

Độ lệch pha của điện áp và cường độ dòng điện trong mạch là φ, được cho bởi hệ thức

Nhận xét :

Cuộn dây có thêm điện trở hoạt động r nên có thể coi như một mạch điện (r, L) thu nhỏ. Các công thức tính toán với cuộn dây cũng như tính toán với đoạn mạch RL đã khảo sát ở trên:

- Điện áp hai đầu cuộn dây U_d = U_Lr =

- Tổng trở của cuộn dây Z_d = Z_Lr =

- Độ lệch pha của u_d và i được cho bởi tanφ_d =  điện áp u_d nhanh pha hơn i góc φ_d hay φ_d = φ_ud – φ_i

Chú ý : Trong một số bài toán mà khi đề bài cho “nhập nhằng” không biết được cuộn dây có thuẩn cảm hay không hoặc đôi khi yêu cầu chứng minh rằng cuộn dây có thêm điện trở hoạt động r thì ta làm theo cách sau:

- Giả sử rằng cuộn dây không có điện trở hoạt động, r = 0.

- Thiết lập các biểu thức với r = 0 thì sẽ mâu thuẫn với giả thiết cho.

- Kết luận là cuộn dây phải có điện trở hoạt động r ≠ 0.

Ví dụ 1: Cho mạch điện xoay chiều RLC với R = 30 ; L = (H);r = 20 ();C = (F). Cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch có biểu thức i = 2cos(100πt + ) A.

a) Tính tổng trở và điện áp hai đầu mạch.

b) Tính tổng trở và điện áp hai đầu cuộn dây.

c) Viết biểu thức điện áp hai đầu mạch, điện áp hai đầu cuộn dây.

d) Viết biểu thức u_R; u_L; u_C; u_r.

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 2: Cho mạch điện xoay chiều AB gồm hai đoạn mạch AM và MB. Đoạn mạch AM gồm điện trở R = 70 . Đoạn mạch MB là một cuộn dây không thuần cảm có L =  (H); r = 90  và điện áp hai đầu đoạn mạch AB là u_AB = 200cos100πt V.

a) Viết biểu thức cường độ dòng điện i.

b) Viết biểu thức u_d

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 3: Cho mạch điện xoay chiều AB gồm hai đoạn mạch AM và MB. Đoạn mạch AM gồm cuộn dây không thuần cảm, đoạn MB gồm một tụ điện. Biết u_AM = 100cos100πt V; u_MB = 100cos( 100πt - ) V

a) Tính r, C.

b) Viết biểu thức u_AB

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 4: Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nỗi tiếp, cuộn dây có điện trở r. Các thông số của mạch điện R = 60; r = 20 ;C= ; i = 2cos(100πt - ) A; U = 160 V. Tính hệ số tự cảm của cuộn dây.

Đ/s: L = 

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 5: Cho mạch điện xoay chiều gồm điện trở R và cuộn dây không thuần cảm. Biết R = 40; r = 20 ; u= 120cos(100πt + ) V; Z_L = 60 . Hãy viết biểu thức điện áp hai đầu cuộn dây?

Đ/s: u = 120cos(100πt + ) V

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 6: Cho mạch điện xoay chiều gồm điện trở R, tụ điện C và cuộn dây không thuần cảm. Điện áp hai đầu mạch là u = 50cosωt V. Biết R = 30 ; r =Z= 10 ; Z_C = 40 . Hãy viết biểu thức điện áp hai đầu cuộn dây?

Đ/s: u_d = 20cos(ωt + ) V

Hướng dẫn giải:

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

V í dụ 7. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ, biết R = 50 , C = 2.10^–4/π (F), u = 80cos(100πt) V, u = 200 cos(100πt + ) V.

a) Tính giá trị của r và L.

b) Viết biểu thức của cường độ dòng điện và điện áp hai đầu mạch.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có ω = 100π rad Z_C =  = 50 Ω.

Tổng trở của đoạn mạch AM là Z_AM = Z_RC = = 50 Ω.

Cường độ dòng điện = 0,8 A  Z_AM = Z_Lr = = 250   r² + Z = 250² (1)

Độ lệch pha của u_AM với i thỏa mãn tanφ_AM = - = -1  _AM = - , hay u_AM chậm pha hơn i góc π/4.

Mà u_MB nhanh pha hơn u_AM góc π/  u_MB nhanh pha hơn i góc π/4.

Từ đó tan = = 1  r = Z_L (2)

Giải hệ (1) và (2) ta được r =Z_L = 125 và L =  H

b) Viết biểu thức của u và i.

Viết biểu thức của i :

Từ câu a ta có φ_AM = -  = - φ_i  φ_i =

Mà I = 0,8 A  i = 0,8cos(100πt + ) A

Viết biểu thức của điện áp hai đầu mạch:

Tổng trở của mạch = 150 

Điện áp hai đầu mạch U =I.Z = 0,8.150 V  U₀ = 120 V

Độ lệch pha của u và i là  0,56 V    0,51 rad

Mà  = _u - _i  _u = _i +  =  + 0,51  u = 120cos(100t +  + 0,51) V

V í dụ 8. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ, biết u = 120 cos(100πt) V, L =  (H). Tìm R và C biết u_AN trễ pha π/3 so với u_AB và u_MB sớm pha π/3 so với u_AB.

H ướng dẫn giải:

Ta có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Từ giả thiết ta được Z_L = 300 Ω.

Đoạn mạch MB chứa L và C, do u_MB nhanh pha hơn u_AB nên Z_L > Z_C và u_AB nhanh pha hon i góc π/6.

Mặt khác, u_AN chậm pha hơn u_AB góc π/3, mà u_AB nhanh pha hơn i góc π/6 nên u_AN chậm pha hơn i góc π/6.

Từ các lập luận đó ta được:

 U_R = U_C và U_L = 2U_C

Mà U_AB = 120 V = 

Lại có, I = = = 0,4 A  

Cách 2: (Sử dụng giản đồ véc tơ)

Từ giản đồ ta tính được: 

Với U_R tính được, ta lại có U_C = U_R.tan = 60 V  U_L = 120 V

Từ đó ta giải tiếp như trên thu được kết quả.

TRẮC NGHIỆM MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC - PHẦN 2

1. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Biết L, C không đổi và tần số dòng điện thay đổi được. Biết rằng ứng với tần số f₁ thì Z_L = 50 Ω và Z_C = 100 Ω. Tần số f của dòng điện ứng với lúc xảy ra cộng hưởng điện phải thoả mãn

A. f > f₁. B. f < f₁. C. f = f₁. D. f = 0,5f₁.

2. Cho một đoạn mạch RLC nối tiếp. Biết L = 1/π (H), C = 2.10^-4/π (F), R thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Để u_C chậm pha 3π/4 so với u thì R phải có giá trị

A. R = 50 Ω. B. R = 50  C. R = 100 Ω. D. R = 100 

3. Cho một đoạn mạch RLC nối tiếp. Biết L =  (H), C = (F), R thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Để u_L nhanh pha 2π/3 so với u thì R phải có giá trị

A. R = 50 Ω. B. R = 50  C. R = 100 Ω. D. R = 100 

4. Khi mắc lần lượt R, L, C vào một điện áp xoay chiều ổn định thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua của chúng lần lượt là 2A, 1A, 3A. Khi mắc mạch gồm R, L, C nối tiếp vào điện áp trên thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch bằng

A. 1,25 A B. 1,2 A. C. 3 A. D. 6 A.

5. Đặt một điện áp xoay chiều u = U₀sin(ωt) V vào hai đầu đoạn mạch chỉ có cuộn dây thuần cảm L. Gọi U là điện áp hiệu dụng ở hai đầu đoạn mạch; i, I₀, I lần lượt là giá trị tức thời, giá trị cực đại và giá trị hiệu dụng của cường độ dòng điện trong mạch. Hệ thức nào sau đây không đúng?

A. B. C. D.

6. Khi ta mắc R, C vào một điện áp có biểu thức không đổi, giá trị hiệu dụng U = 100 V, thì thấy i sớm pha so với u là π/4, khi ta mắc R, L vào điện áp này thì thấy điện áp sớm pha so với dòng điện là π/4. Hỏi khi ta mắc cả ba phần tử trên vào điện áp đó thì điện áp hai đầu L và C có giá trị là

A. 100 V. B. 50 V. C. 0 V. D. 200 V.

7. Khi ta mắc R, C vào một điện áp có biểu thức không đổi thì thấy i sớm pha so với u là π/4, khi ta mắc R, L vào điện áp này thì thấy điện áp sớm pha so với dòng điện là π/4. Hỏi khi ta mắc cả ba phần tử trên vào điện áp đó thì u và i lệch pha nhau là

A. π. B. 0. C. π/2. D. π/4.

8. Cho mạch R, L, C với các giá trị ban đầu thì cường độ trong mạch đang có giá trị I, và dòng điện sớm pha π/3 so với điện áp. Nếu ta tăng L và R lên hai lần, giảm C đi hai lần thì I và độ lệch pha của u và i sẽ biến đổi thế nào?

A. I không đổi, độ lệch pha không đối. B. I giảm, độ lệch pha không đổi.

C. I giảm lần, độ lệch pha không đổi. D. I và độ lệch đều giảm.

9. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC nối tiếp một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi thì điện áp hiệu dụng trên các phần tử R, L và C lần lượt là 30 V, 50 V và 90 V. Khi thay tụ C bằng tụ C để mạch có cộng hưởng điện thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở R bằng

A. 50 V. B. 70 V. C. 100 V. D. 100 V.

10. Trong mạch điện gồm r, R, L, C mắc nối tiếp. Gọi Z là tổng trở của mạch. Độ lệch pha φ giữa điện áp hai đầu mạch và cường độ dòng điện trong mạch được tính bởi công thức

A. B. C. D.

11. Trong mạch điện gồm r, R, L, C mắc nối tiếp. Gọi Z là tổng trở của mạch. Độ lệch pha φ giữa điện áp hai đầu mạch và cường độ dòng điện trong mạch được tính bởi công thức

A. B. C. D.

12. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây mắc nối tiếp với một tụ điện. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây, giữa hai bản tụ, giữa hai đầu đoạn mạch lần lượt là: U_d, U_C, U. Biết U_d = U_C; U = U_C

A. Vì U_L ≠ U_C nên Z_L ≠ Z_C, vậy trong mạch không xảy ra cộng hưởng.

B. Cuộn dây có điện trở thuần đáng kể,trong mạch không xảy ra hiện tượng cộng hưởng.

C. Cuộn dây có điện trở thuần đáng kể, trong mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng.

D. Cuộn dây có điện trở thuần không đáng kể.

13. Biểu thức hiệu điện thế hai đầu một đoạn mạch u = 200cos(ωt) V. Tại thời điểm t, điện áp u = 100 V và đang tăng. Hỏi vào thời điểm t’ = t + điện áp u có giá trị bằng bao nhiêu ?

A. 100 V. B. 100 V. C. 100 V. D. –100 V.

14. Tại thời điểm t, điện áp xoay chiều u = 200cos(100πt - π/2) V có giá trị 100 V và đang giảm. Sau thời điểm đó (s) , điện áp này có giá trị là

A. - 100 V. B. –100 V. C. 100 V. D. 200 V.

15. Điện áp giữa hai đầu một đoạn mạch có biểu thức u = 220cos(100πt + π/2) V. Tại một thời điểm t₁ nào đó điện áp đang giảm và có giá trị tức thời là 110 V. Hỏi vào thời điểm t₂ = t₁ + 0,005 (s) thì điện áp có giá trị tức thời bằng bao nhiêu ?

A. - 110 V. B. 110 V. C. -110 V. D. 110 V.

16. Dòng điện chạy qua một đoạn mạch có biểu thức i = I₀cos(100πt) A. Trong khoảng thời gian từ 0 đến 0,018 (s) cường độ dòng điện có giá trị tức thời có giá trị bằng 0,5I₀ vào những thời điểm nào?

A. s; s B. s; s C. s; s D. s; s

17. Cho một nguồn xoay chiều ổn định. Nếu mắc vào nguồn một điện trở thuần R thì dòng điện qua R có giá trị hiệu dụng I₁ = 3A. Nếu mắc tụ C vào nguồn thì được dòng điện có cường độ hiệu dụng I₂ = 4A. Nếu mắc R và C nối tiếp rồi mắc vào nguồn trên thì dòng điện qua mạch có giá trị hiệu dụng là

A. 1 A . B. 2,4 A. C. 5 A. D. 7 A.

18. Một mạch điện gồm điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm và một tụ điện có điện dung thay đổi được mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch trên một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt) V. Khi thay đổi điện dung của tụ để cho điện áp giữa hai bản tụ đạt cực đại và bằng 2U. Mối quan hệ giữa Z_L và R là

A. Z_L =  B. Z_L = 2R. C. Z_L = R . D. Z_L = 3R.

19. Nếu đặt vào hai đầu cuộn dây một điện áp một chiều 9 V thì cường độ dòng điện trong cuộn dây là 0,5 A. Nếu đặt vào hai đầu cuộn dây một điện áp xoay chiều tần số 50 Hz và có giá trị hiệu dụng là 9 V thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn dây là 0,3 A. Điện trở thuần và cảm kháng của cuộn dây là

A. R = 18 Ω, Z_L = 30 Ω. B. R = 18 Ω, Z_L = 24 Ω.

C. R = 18 Ω, Z_L = 12 Ω. D. R = 30 Ω, Z_L = 18 Ω.

20. Đặt vào hai đầu một cuộn dây có độ tự cảm L = 0,4/π (H) một điện áp một chiều U₁ = 12 V thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là I₁ = 0,4A. Nếu đặt vào hai đầu cuộn dây này một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U₂ = 100 V, tần số f = 50 Hz thì cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy qua cuộn dây là

A. I = 2,5 A. B. I = 2 A C. I = 0,5 A D. I = 2,4 A.

21. Một chiếc đèn nêôn đặt dưới một điện áp xoay chiều 119 V – 50 Hz. Nó chỉ sáng lên khi điện áp tức thời giữa hai đầu bóng đèn lớn hơn 84 V. Thời gian bóng đèn sáng trong một chu kỳ là

A. t = 0,0100 (s). B. t = 0,0133 (s). C. t = 0,0200 (s). D. t = 0,0233(s).

22. Một đèn nêon đặt dưới điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 220 V và tần số 50 Hz. Biết đèn sáng khi điện áp giữa hai cực không nhỏ hơn 155 V. Trong một giây đèn sáng lên hoặc tắt đi bao nhiêu lần?

A. 50 lần. B. 100 lần. C. 150 lần. D. 200 lần.

23. Một đèn nêon đặt dưới điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 220 V và tần số 50 Hz. Biết đèn sáng khi điện áp giữa hai cực không nhỏ hơn 155 V. Tỉ số giữa thời gian đèn sáng và thời gian đèn tắt trong một chu kỳ là

A. 0,5 lần. B. 1 lần. C. 2 lần. D. 3 lần

24. Cho đoạn mạch gồm cuộn dây có điện trở thuần R = 100 Ω, hệ số tự cảm L = 1/π (H) mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 200sin(100πt)V. Biểu thức điện áp tức thời giữa hai đầu cuộn dây là

A. u_d = 200sin(100πt + π/2) V. B. u_d = 200sin(100πt + π/4) V.

C. u_d = 200sin(100πt - π/4) V. D. u_d = 200sin(100πt) V.

25. Cho một đoạn mạch xoay chiều gồm cuộn dây có điện trở r, độ tự cảm L mắc nối tiếp với điện trở thuần R = 50 Ω. Điện áp hai đầu mạch và cường độ dòng điện qua mạch có biểu thức u = 100 cos(100πt + π/2) V và i = cos(100πt + π/3) A. Giá trị của r bằng

A. r = 20,6 Ω. B. r = 36,6 Ω. C. r = 15,7 Ω. D. r = 25,6 Ω.

26. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp, độ lệch pha giữa điện áp giữa hai đầu điện trở R và điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là φ = – π/3. Chọn kết luận đúng ?

A. Mạch có tính dung kháng. B. Mạch có tính cảm kháng.

C. Mạch có tính trở kháng. D. Mạch cộng hưởng điện.

27. Cho đoạn mạch điện xoay chiều RLC, cuộn dây không thuần cảm. Biết r = 20 Ω, R = 80 Ω, C = F. Tần số dòng điện trong mạch là 50 Hz. Để mạch điện áp hai đầu mạch nhanh pha hơn dòng điện góc π/4 thì hệ số tự cảm của cuộn dây là

A. L = H B. L = H C. L = H D. L =

Trả lời các câu hỏi 28, 29, 30: Một đoạn mạch xoay chiều gồm điện trở thuần R = 100 Ω, một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 2/π (H) và một tụ điện có điện dung C = (F) mắc nối tiếp giữa hai điểm có điện áp u = 200cos(100πt)V.

28. Biểu thức tức thời cường độ dòng điện qua mạch là

A. i = 2cos(100πt - ) A B. i = 2cos(100πt - ) A

C. i = 2cos(100πt + ) A D. i = cos(100πt + ) A

29. Điện áp hai đầu cuộn cảm là

A. u_L = 400cos(100πt + ) V B. u_L = 200cos(100πt + ) V

C. u_L = 400cos(100πt + ) V D. u_L = 400cos(100πt + ) V

30. Điện áp hai đầu tụ điện là

A. u_C = 200cos(100πt - ) V B. u_C = 200cos(100πt - ) V

C. u_C = 200cos(100πt - ) V D. u_C = 200cos(100πt - ) V

31. Cho đoạn mạch xoay chiều gồm R, L mắc nối tiếp có R = 40 Ω, L = 0,4/π (H). Đoạn mạch được mắc vào điện áp u = 40cos(100πt )V. Biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là

A. i = cos(100πt - ) A B. i = cos(100πt + ) A

C. i = cos(100πt - ) A D. i = cos(100πt +  ) A

32. Cho đoạn mach xoay chiều gồm R, L mắc nối tiếp. R = 20 Ω, L = 0,2/π H. Đoạn mạch được mắc vào điện vào điện áp u = 40cos(100πt )V. Biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là

A. i = 2cos(100πt - ) A B. i = 2cos(100πt + ) A

C. i = cos(100πt - ) A D. i = cos(100πt +  ) A

33. Cho mạch R, L, C mắc nối tiếp có R = 20 Ω, L =  (H), C = (F). Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 200cos(100πt )V. Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 5cos(100πt + ) A B. i = 5cos(100πt -  ) A

C. i = 5cos(100πt +  ) A D. i = 5cos(100πt -  ) A

34. Đặt điện áp xoay chiều vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Biết R = 10 Ω, cuộn cảm thuần có L =  H, tụ điện có C = (F) và điện áp giữa hai đầu cuộn cảm thuần là u_L = 20cos(100πt + ) V. Biểu thức điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

A. u = 40cos(100πt + ) V B. u = 40cos(100πt - ) V

C. u = 40cos(100πt + ) V D. u = 40cos(100πt - ) V

35. Đặt điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 60 V vào hai đầu đoạn mạch R, L, C mắc nối tiếp thì cường độ dòng điện qua đoạn mạch là i₁ = I₀cos(100πt + ) A. Nếu ngắt bỏ tụ điện C thì cường độ dòng điện qua đoạn mạch là i₂ = I₀cos(100πt - ) A. Điện áp hai đầu đoạn mạch là

A. u = 60cos(100πt -  ) V B. u = 60cos(100πt - ) V

C. u = 60cos(100πt +  ) V D. u = 60cos(100πt +  ) V

36. Khi đặt điện áp không đổi 30 V vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần có độ tự cảm L =  (H) thì dòng điện trong đoạn mạch là dòng điện một chiều có cường độ 1A. Nếu đặt vào hai đầu đoạn mạch này điện áp u = 150cos120πt V thì biểu thức của cường độ dòng điện trong đoạn mạch là

A. i = 5cos(120πt - /4) A B. i = 5cos(120πt + /4) A

C. i = 5cos(120πt + /4) A D. i = 5cos(120πt - /4) A

37. Đặt điện áp u = U₀cos(100πt - /3) V vào hai đầu một tụ điện có điện dung C = (F) . Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu tụ điện là 150 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 4A. Biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 4cos(100πt + /6) A B. i = 5cos(100πt + /6) A

C. i = 5cos(100πt - /6) A D. i = 4cos(100πt - /6) A

38. Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos(100πt + /3) V vào hai đầu một cuộn cảm thuần có độ tự cảm L =  H. Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu cuộn cảm là 100 V thì cường độ dòng điện qua cuộn cảm là 2A. Biểu thức của cường độ dòng điện qua cuộn cảm là:

A. i = 2cos(100πt - /6) A B. i = 2cos(100πt + /6) A

C. i = 2cos(100πt + /6) A D. i = 2cos(100πt - /6) A

39. Đoạn mạch xoay chiều như hình vẽ, biết L = 2/π (H), C = 31,8 (µF), R có giá trị xác định. Cường độ dòng điện trong mạch có biểu thức i = 2cos(100πt - /3) A. Biểu thức u_MB có dạng

A. u_MB = 200cos(100πt - /3) V B. u_MB = 600cos(100πt + /6) V

C. u_MB = 200cos(100πt + /6) V D. u_MB = 600cos(100πt - /2) V

40. Điện áp ở hai đầu đoạn mạch xoay chiều chỉ có tụ C = (F) có biểu thức u = 100cos(100πt + /3) V, biểu thức cường độ dòng điện qua mạch trên là những dạng nào sau đây?

A. i = cos(100πt - /2) A B. i = cos(100πt - /6) A

C. i = cos(100πt - 5/6) A D. i = 2cos(100πt - /6) A

41. Mạch điện xoay chiều gồm điện trở R = 40 Ω ghép nối tiếp với cuộn cảm L. Điện áp tức thời hai đầu đoạn mạch u = 80cos(100πt) V và điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn cảm U_L = 40 V. Biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là

A. i = cos(100t - /4) A. B. i = cos(100t + /4) A.

C. i = cos(100t - /4) A. D. i = cos(100t + /4) A.

42. Một đoạn mạch gồm tụ C = (F) và cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 2/π (H) mắc nối tiếp. Điện áp giữa 2 đầu cuộn cảm là u_L = 100cos(100πt + /3) V. Điện áp tức thời ở hai đầu tụ có biểu thức như thế nào

A. u_C = 50cos(100πt - 2/3) V B. u_C = 50cos(100πt - /6) V

C. u_C = 50cos(100πt + /6) V D. u_C = 100cos(100πt + /3) V

43. Mạch xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp (cuộn dây thuần cảm), R = 100 Ω, C = 31,8 µF, hệ số công suất mạch cosφ =  , điện áp hai đầu mạch u = 200cos(100πt) V. Độ từ cảm L và cường độ dòng điện chạy trong mạch là:

A. H, i = A B. H, i = A

C. H, i = A D. H, i = A

44. Một bàn là 200 V – 1000 W được mắc vào điện áp xoay chiều u = 100cos100πt V. Bàn là có độ tự cảm nhỏ không đáng kể. Dòng điện chạy qua bàn là có biểu thức nào ?

A. i = 2,5cos(100πt) A. B. i = 2,5cos(100πt+ /2) A.

C. i = 2,5cos(100πt) A. D. i = 2,5cos(100πt - /2) A.

45. Một mạch gồm cuộn dây thuần cảm có cảm kháng bằng 10 Ω mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C = F. Dòng điện qua mạch có biểu thức i = 2cos(100πt + /3) A. Biểu thức điện áp của hai đầu đoạn mạch là

A. u = 80cos(100πt - /6) V B. u = 80cos(100πt + /6) V

C. u = 120cos(100πt - /6) V D. u = 80cos(100πt - 2/3) V

46. Cho đoạn mạch xoay chiều mắc nối tiếp gồm điện trở có R = 100 Ω, tụ điện có dung kháng 200Ω, cuộn dây có cảm kháng 100 Ω. Điện áp hai đầu mạch cho bởi biểu thức u = 200cos(120πt + π/4)V. Biểu thức điện áp hai đầu tụ điện là

A. u_C = 200cos(120πt + /4) V B. u_C = 200cos(120πt) V

C. u_C = 200cos(120πt - /4) V D. u_C = 200cos(120πt - /2) V

47. Đoạn mạch R, L, C mắc nối tiếp có R = 40 Ω, L =  (H), C = (F). Đặt vào hai đầu mạch điện áp xoay chiều có biểu thức u = 120cos100πt V. Cường độ dòng điện tức thời trong mạch là

A. i = 1,5cos(100πt + /4) A B. i = 1,5cos(100πt - /4) A

C. i = 3cos(100πt + /4) A D. i = 3cos(100πt - /4) A

48. Nếu đặt vào hai đầu một mạch điện chứa một điện trở thuần R và một tụ điện C mắc nối tiếp một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt - /2) V, khi đó dòng điện trong mạch có biểu thức i=I₀cos(ωt - /4) A. Biểu thức điện áp giữa hai bản tụ sẽ là

A. u_C = I₀Rcos(t - 3/4) V B. u_C = cos(t + /4) V

C. u_C = I₀Z_Ccos(t + /4) V D. u_C = I₀Rcos(t - /2) V

49. Một đoạn mạch xoay chiều gồm R và C ghép nối tiếp. Đặt giữa hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức tức thời u = 220cos(100πt - /2) V thì cường độ dòng điện qua đoạn mạch có biểu thức tức thời i = 4,4cos(100πt - /4) A. Điện áp giữa hai đầu tụ điện có biểu thức tức thời là

A. u_C = 220cos(100t - /4) V B. u_C = 220cos(100t - 3/4) V

C. u_C = 220cos(100t + /2) V D. u_C = 220cos(100t - 3/4) V

50. Một đoạn mạch gồm cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L =  (H) mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C = (F). Dòng điện chạy qua đoạn mạch có biểu thức i = 2cos(100πt + /3) A. Biểu thức điện áp hai đầu đoạn mạch sẽ là

A. u = 80cos(100πt + /6) V B. u = 80cos(100πt - /3) V

C. u = 80cos(100πt - /6) V D. u = 80sin(100πt - /6) V

51. Điện áp và cường độ dòng điện trong đoạn mạch chỉ có tụ điện có dạng u = U₀cos(ωt + π/4) V và i = I₀cos(ωt + φ) A. Hỏi I₀ và φ có giá trị nào sau đây ?

A. I₀ = CU₀;  = 3/4 B. I₀ = CU₀;  = - /2

C. I₀ = ;  = 3/4 D. I₀ = ;  = -/2

52. Dòng điện xoay chiều i = I₀cos(ωt + π/4) A qua cuộn dây thuần cảm L. Điện áp giữa hai đầu cuộn dây là u = U₀cos(ωt + φ) V. Hỏi U₀ và φ có các giá trị nào sau đây ?

A. U₀ = ;  = /2 B. U₀ = I₀L;  = 3/4 C. U₀ = ;  = 3/4 D. U₀ = I₀L;  = -/4

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC - PHẦN 2

1A	6C	11D	16C	21B	26B	31A	36D	41C	46B	51A
2A	7B	12C	17B	22B	27D	32A	37B	42A	47D	52B
3B	8B	13C	18C	23C	28B	33B	38A	43A	48A
4B	9A	14A	19B	24A	29C	34B	39C	44A	49B
5B	10C	15C	20B	25B	30D	35C	40C	45A	50C

CÁC LOẠI MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

I. MẠCH ĐIỆN CHỈ CÓ ĐIỆN TRỞ THUẦN R

Đặc điểm:

* Điện áp và dòng điện trong mạch cùng pha với nhau (tức φ_u = φ_i):

* Định luật Ohm cho mạch:

* Giản đồ véc tơ:

* Đồ thị của u_R theo i (hoặc ngược lại) có dạng đường thẳng đi qua gốc tọa độ.

* Nhiệt lượng tỏa ra trên điện trở R trong thời gian t là: Q = I²Rt =

* Nếu hai điện trở R₁ và R₂ ghép nối tiếp thì ta có công thức R = R₁ + R₂, ngược lại hai điện trở mắc song song thì

Ví dụ 1. Mắc điện trở thuần R = 55 Ω vào mạch điện xoay chiều có điện áp u = 110cos(100πt + π/2) V.

a) Viết biểu thức cường độ dòng điện qua mạch.

b) Tính nhiệt lượng tỏa ra trên điện trở trong 10 phút.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có U₀ = 110 V, R = 55   I₀ = = 2A

Do mạch chỉ có R nên u và i cùng pha. Khi đó φ_u = φ_i =  i = 2cos(100πt + ) A

b) Nhiệt lượng tỏa ra trên điện trở R trong 10 phút: Q = I²Rt = R.t = ()²55.10.60 = 66000 J = 66 kJ.

Ví dụ 2. Điều nào sau đây là đúng khi nói về đoạn mạch xoay chiều chỉ có điện trở thuần?

A. Dòng điện qua điện trở và điện áp hai đầu điện trở luôn cùng pha.

B. Pha của dòng điện qua điện trở luôn bằng không.

C. Mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và điện áp hiệu dụng là U = I/R.

D. Nếu điện áp ở hai đầu điện trở là u = U₀sin(ωt + φ) V thì biểu thức dòng điện là i = I₀sin(ωt) A.

Hướng dẫn giải:

Phương án B sai vì pha của dòng điện bằng với pha của điện áp chứ không phải luôn bằng 0.

Phương án C sai vì biểu thức định luật Ohm là U = I.R

Phương án D sai vì dòng điện và điện áp cùng pha nên u = Uosin(ωt + φ) V  i = I₀sin(ωt + φ) A.

II. MẠCH ĐIỆN CHỈ CÓ CUỘN CẢM THUẦN VỚI ĐỘ TỰ CẢM L

Đặc điểm:

* Điện áp nhanh pha hơn dòng điện góc π/2 (tức φ_u = φ_i + π/2):

* Cảm kháng của mạch: Z_L = ωL = 2πf.L  Đồ thị của cảm kháng theo L là đường thẳng đi qua gốc tọa độ (dạng y = ax).

* Định luật Ohm cho mạch

Giản đồ véc tơ:

* Do u_L nhanh pha hơn i góc π/2 nên ta có phương trình liên hệ của u_L và i độc lập với thời gian



Từ hệ thức trên ta thấy đồ thị của u_L theo i (hoặc ngược lại) là đường elip

Hệ quả:

Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện có giá trị là u₁; i₁, tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện có giá trị là u₂; i₂ thì ta có

= 1 =   

Ví dụ 1. Tính cảm kháng của cuộn cảm thuần trong đoạn mạch điện xoay có tần số f = 50 Hz biết

a) L =  H. …………………………………………………. …………………………………………

b) L =  H. …………………………………………………. …………………………………………

c) L =  H. …………………………………………………. ……………………………………

Ví dụ 2. Tính cảm kháng của cuộn cảm thuần trong đoạn mạch điện xoay có tần số f = 60 Hz biết

a) L =  H. …………………………………………………. …………………………………………

b) L =  H. …………………………………………………. …………………………………………

c) L =  H. …………………………………………………. ……………………………………

Ví dụ 3. Viêt biểu thức u_L trong đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần L biết

a) L =  H, i = 2cos(100πt + ) A

b) L =  H, i = cos(100πt - ) A

c) L =  H, i = cos(100πt - ) A

Hướng dẫn giải:

Với mạch điện chỉ có L thì ta luôn có

a) L =  H  Z_L= 50. Từ đó ta có

 u_L = 100cos(100πt + ) V

b) L =  H  Z_L = 100 

. …………………………………………………. ………………………………………………………

. …………………………………………………. ………………………………………………………

c) L =  H  Z_L = 50 

. …………………………………………………. ………………………………………………………

. …………………………………………………. ………………………………………………………

Ví dụ 4. Cho mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm có độ tự cảm L với L = 2/π (H). Đặt vào hai đầu mạch điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 200 V, tần số 50 Hz, pha ban đầu bằng không.

a) Tính cảm kháng của mạch.

b) Tính cường độ hiệu dụng của dòng điện.

c) Viết biểu thức cường độ dòng điện qua mạch.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 5. (Đề thi Đại học 2009).

Đặt điện áp u = U₀cos(100πt + ) V vào hai đầu một cuộn cảm thuần có độ tự cảm L =  (H) . Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu cuộn cảm là 100 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 2 A. Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 2cos(100πt + ) A B. i = 2cos(100πt - ) A

C. i = 2cos(100πt + ) A D. i = 2cos(100πt - ) A

Hướng dẫn giải:

Cảm kháng của mạch là Z = ωL =100π. = 50 

Do mạch chỉ có L nên φ_u - φ_i =   φ_i = φ_u- = - rad

Từ hệ thức liên hệ    I₀ = 2 A

Vậy biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là i = 2cos(100 -  ) A

Ví dụ 6. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 117 V; 0,6 A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 108 V; 1 A. Tính hệ số tự cảm L.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

III. MẠCH ĐIỆN CHỈ CÓ TỤ ĐIỆN VỚI ĐIỆN DUNG C

Đặc điểm:

* Điện áp chậm pha hơn dòng điện góc π/2 (tức φ_u = φ_i - π/2):

* Dung kháng của mạch: Z_C = =  Đồ thị của dung kháng theo C là đường cong hupebol (dạng y = ).

* Định luật Ohm cho mạch

Giản đồ véc tơ:

* Do u_C chậm pha hơn i góc π/2 nên ta có phương trình liên hệ của u_L và i độc lập với thời gian



Từ hệ thức trên ta thấy đồ thị của u_C theo i (hoặc ngược lại) là đường elip

Hệ quả:

Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện có giá trị là u₁; i₁, tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện có giá trị là u₂; i₂ thì ta có

= 1 =   

Ví dụ 1. Tính dung kháng của tụ điện trong đoạn mạch điện xoay có tần số f = 50 Hz biết

a) C = (F) …………………………………………………………………………………….............

b) C = (F) …………………………………………………………………………………… .. .........

c) C = (F) …………………………………………………………………………………….. . . . . . .

Ví dụ 2. Viêt biểu thức cường độ dòng điện tức thời trong đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ C biết

a) C = F, u_C = 100cos(100πt + ) V

b) C = F, u_C = 200cos(100πt - ) V

c) C = = F, u_C = 50cos(100πt - ) V

Hướng dẫn giải:

Với mạch điện chỉ có C thì ta luôn có

a) C = F  Z_C= =100 . Từ đó ta có

 i = cos(100πt +  ) A

b) C = F

…………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………..............................

c) C = F

…………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………..............................

Ví dụ 3. Cho mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C = (F) . Dòng điện trong mạch có biểu thức là i = 2cos(100πt + π/3) A.

a) Tính dung kháng của mạch.

b) Tính hiệu điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện.

c) Viết biểu thức điện áp hai đầu mạch.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 4. Đặt điện áp u = U₀cos(100πt + ) V vào hai đầu một tụ điện có điện dung C = (F) . Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu tụ điện là 300 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 2 A. Viết biểu thức cường độ dòng điện chạy qua tụ điện.

Hướng dẫn giải:

Mạch chỉ có tụ điện nên điện áp chậm pha hơn dòng điện góc π/2, khi đó φ_u = φ_i – π/2  φ_i = 2π/3 rad.

Dung kháng của mạch là Z_C =  = 50   U_0C = 50I₀

Áp dụng hệ thức liên hệ ta được   I₀=2 A

Vậy cường độ dòng điện chạy qua bản tụ điện có biểu thức i = 2cos(100πt +  ) A

Ví dụ 5. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là 65 V; 0,15 A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là 63 V ; 0,25 A. Dung kháng của mạch có giá trị là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Mạch chỉ có C nên u và i vuông pha. Khi đó

Tại thời điểm t₁: Tại thời điểm t₂:
Từ đó ta được:  

 Z_C . Thay số ta được Z_C = 80 

Vậy dung kháng của mạch là 80 Ω

IV. MỘT SỐ BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ĐIỂN HÌNH

Câu 1. Mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn thuần cảm với độ tự cảm L. Đặt vào hai đầu cuộn thuần cảm một điện áp xoay chiều u = Ucos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện cực đại của mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

Hướng dẫn giải:

Với đoạn mạch chỉ có L thì

Câu 2. Mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn thuần cảm với độ tự cảm L. Đặt vào hai đầu cuộn thuần cảm một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện tức thời của mạch có biểu thức là

A. i = A B. i = A

C. i = A D. i = A

Hướng dẫn giải:

Với đoạn mạch chỉ có L thì  i = A

Câu 3. Dòng điện xoay chiều chạy qua một đoạn mạch chỉ có cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 1/π (H) có biểu thức i = 2cos(100πt - ) A. Biểu thức điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch này là

A. u = 200cos(100πt + ) V B. u = 200cos(100πt + ) V

C. u = 200cos(100πt - ) V D. u = 200cos(100πt - ) V

Hướng dẫn giải:

Cảm kháng của mạch là Z_L = 100 Ω.

Với đoạn mạch chỉ có L thì  u = 200cos(100πt + ) V

Câu 4. Đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm có hệ số tự cảm L. Điện áp tức thời và cường độ dòng điện tức thời của mạch là u và i. Điện áp hiệu dụng và cường độ hiệu dụng là U, I. Biểu thức nào sau đây là đúng?

A. B. C. D.

Hướng dẫn giải:

Mạch chỉ có cuộn cảm nên điện áp nhanh pha hơn dòng điện góc π/2.

Khi đó ta có

 

Câu 5. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 25 V; 0,3 A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 15 V; 0,5 A. Cảm kháng của mạch có giá trị là

A. 30 Ω. B. 50 Ω. C. 40 Ω. D. 100 Ω.

Hướng dẫn giải:

Mạch chỉ có cuộn cảm nên điện áp nhanh pha hơn dòng điện góc π/2.

Khi đó ta có

Tại thời điểm t₁: Tại thời điểm t₂:
Từ đó ta được:  

 Z_L . Thay số ta được Z_L = 50 

Câu 6. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là u₁; i₁. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là u₂; i₂. Chu kỳ của cường độ dòng điện được xác định bởi hệ thức nào dưới đây?

A. B. C. D.

Hướng dẫn giải:

Ta có  

 Z_L = L.

 .L  T

Câu 7. Mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Đặt vào hai đầu tụ điện một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện tức thời của mạch có biểu thức là

A. i = U₀ωCsin(t +  + ) A B. i = U₀ωCcos(t +  - ) A

C. i = U₀ωCcos(t +  + ) A D. i = cos(t +  + ) A

Hướng dẫn giải:

Với đoạn mạch chỉ có tụ C thì  i = U₀C A

Câu 8. Đặt vào giữa hai đầu một đoạn mạch điện chỉ có tụ điện có điện dung C = (F) một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos(100πt - π/6) V. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch có biểu thức

A. i = 2cos(100πt + ) A B. i = 2cos(100πt + ) A

C. i = cos(100πt + ) A D. i = 2cos(100πt - ) A

Hướng dẫn giải:

Dung kháng của mạch là Z_C = 100 Ω.

Với đoạn mạch chỉ có tụ C thì  i = 2cos(100πt + ) A

Câu 9. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là 40 V; 1 A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là 50 V ; 0,6 A. Dung kháng của mạch có giá trị là

A. 30 Ω. B. 40 Ω. C. 50 Ω. D. 37,5 Ω.

Hướng dẫn giải:

Áp dụng hệ thức liên hệ ta được: 

 Z_C

Thay số ta được Z_C = 37, 5 Ω.

Câu 10. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C = (F). Đặt điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch. Tại thời điểm mà điện áp hai đầu mạch có giá trị 100 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 2 A. Điện áp hiệu dụng hai đầu tụ điện có giá trị là

A. U_C = 100 V. B. U_C = 100 V. C. U_C = 100 V. D. U_C = 200 V.

Hướng dẫn giải:

Dung kháng của mạch là Z_C = 100 Ω.

Áp dụng hệ thức liên hệ ta được:  

I₀=2 A  U_0C = 200 V  U = = = 100 V

TRẮC NGHIỆM CÁC LOẠI MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỂU

1. Điều nào sau đây là đúng khi nói về đoạn mạch xoay chiều chỉ có điện trở thuần?

A. Dòng điện qua điện trở và điện áp hai đầu điện trở luôn cùng pha.

B. Pha của dòng điện qua điện trở luôn bằng không.

C. Mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và điện áp hiệu dụng là U = I/R.

D. Nếu điện áp ở hai đầu điện trở là u = U₀sin(ωt + φ) V thì biểu thức dòng điện qua điện trở là i = I₀sin(ωt) A.

Trả lời các câu hỏi 2, 3, 4 với cùng dữ kiện sau:

Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có điện trở thuần R = 50 . Đặt điện áp u = 120cos(100πt + π/3) V vào hai đầu đoạn mạch.

2. Giá trị hiệu dụng của cường độ dòng điện trong mạch là

A. 2,4 A B. 1,2 A C. 2,4 A D. 1,2 A.

3. Biểu thức của cường độ dòng điện chạy qua điện trở là

A. i = 2,4cos(100πt) A B. i = 2,4cos(100πt + π/3) A.

C. i = 2,4cos(100πt + π/3) A D. i = 1,2cos(100πt + π/3) A.

4. Nhiệt lượng tỏa ra trên R trong thời gian 5 phút là

A. 43,2 J. B. 43,2 kJ. C. 86,4 J. D. 86,4 kJ.

5. Chọn phát biểu đúng khi nói về đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có điện trở thuần R?

A. Dòng điện xoay chiều chạy qua điện trở luôn có pha ban ban đầu bằng không.

B. Dòng điện xoay chiều chạy qua điện trở luôn cùng pha với điện áp xoay chiều giữa hai đầu điện trở.

C. Nếu điện áp ở hai đầu điện trở có biểu thức dạng u = cos(ωt + π/2) V thì biểu thức cường độ dòng điện chạy qua điện trở R có dạng i = Uo cos(ωt) A

D. Cường độ hiệu dụng I của dòng điện xoay chiều chạy qua điện trở, điện áp cực đại U₀ giữa hai đầu điện trở và điện trở R liên hệ với nhau bởi hệ thức I =

6. Đặt vào hai đầu đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt) V thì cường độ dòng điện chạy qua điện trở có biểu thức i = Icos(ωt+ φ_i) A, trong đó I và φ_i được xác định bởi các hệ thức tương ứng là

A. I = ; _i = B. I = ; _i =0 C. I = ; _i = - D. I = ; _i = 0

7. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai điện trở thuần R₁ = 20 Ω và R₂ = 40 Ω mắc nối tiếp với nhau. Đặt vào giữa hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 120cos100πt V. Kết luận nào sau đây là không đúng ?

A. Dòng điện xoay chiều chạy qua hai điện trở thuần cùng pha với nhau.

B. Dòng điện xoay chiều chạy qua hai điện trở thuần có cùng cường độ hiệu dụng I = 2 A.

C. Dòng điện xoay chiều chạy qua hai điện trở thuần có biểu thức i = 2cos100πt A.

D. Dòng điện xoay chiều chạy qua hai điện trở thuần R₁ và R₂ có cường độ cực đại lần lượt là I₀₁ = 6 A; I₀₁ = 3 A

8. Đặt vào giữa hai đầu một đoạn mạch điện chỉ có điện trở thuần R = 220 Ω một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 220cos(100πt - π/3) V. Biểu thức cường độ dòng điện chạy qua điện trở thuần R là

A. i = cos(100πt - π/3) A. B. i = cos(100πt - π/6) A

C. i = 2cos(100πt - π/3) A D. i = 2cos(100πt + π/3) A

9. Biểu thức cường độ của dòng điện xoay chiều chạy qua một điện trở thuần R = 110 Ω là i = 2cos(100πt - π/3) A. Biểu thức điện áp xoay chiều giữa hai đầu điện trở là

A. u = 220cos(100πt) V B. u = 110cos(100πt ) V

C. u = 220cos(100πt + π/2) V D. u = 110cos(100πt + π/3) V

10. Phát biểu nào sau đây là đúng ?

A. Cuộn cảm có tác dụng cản trở dòng điện xoay chiều, không có tác dụng cản trở dòng điện một chiều.

B. Điện áp tức thời giữa hai đầu cuộn thuần cảm và cường độ dòng điện qua nó có thể đồng thời bằng một nửa các biên độ tương ứng của chúng.

C. Cảm kháng của cuộn cảm tỉ lệ nghịch với chu kỳ của dòng điện xoay chiều.

D. Cường độ dòng điện qua cuộn cảm tỉ lệ với tần số dòng điện.

11. Với mạch điện xoay chiều chỉ chứa cuộn cảm thì dòng điện trong mạch

A. sớm pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/2.

B. sớm pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/4.

C. trễ pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/2.

D. trễ pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/4.

12. Cảm kháng của cuộn cảm

A. tỉ lệ nghịch với tần số dòng điện xoay chiều qua nó.

B. tỉ lệ thuận với hiệu điện thế xoay chiều áp vào nó.

C. tỉ lệ thuận với tần số của dòng điện qua nó.

D. có giá trị như nhau đối với cả dòng xoay chiều và dòng điện không đổi.

13. Công thức cảm kháng của cuộn cảm L đối với tần số f là

A. Z_L = 2πfL. B. Z_L = πfL. C. Z_L = D. Z_L =

14. Khi tần số dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch chỉ chứa cuộn cảm tăng lên 4 lần thì cảm kháng của cuộn cảm

A. tăng 2 lần. B. tăng 4 lần. C. giảm 2 lần. D. giảm 4 lần.

15. Mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn thuần cảm với độ tự cảm L. Đặt vào hai đầu cuộn thuần cảm một điện áp xoay chiều u = Ucos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện cực đại của mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

16. Trong đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L, điện áp giữa hai đầu cuộn dây có biểu thức u = U₀cos(ωt) V thì cường độ điện chạy qua đoạn mạch có biểu thức i = I cos(ωt + φ_i)A , trong đó I và φ_i được xác định bởi các hệ thức

A. I = U₀L; _i =0 B. I = ; _i = - C. I = ; _i = - D. I = ; _i =

17. Mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn thuần cảm với độ tự cảm L. Đặt vào hai đầu cuộn thuần cảm một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện tức thời của mạch có biểu thức là

A. i = A B. i = A

C. i = A D. i = A

18. Mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn thuần cảm với độ tự cảm L. Cường độ dòng điện trong mạch có biểu thức i = I₀cos(ωt + φ) A. Biểu thức của điện áp hai đầu cuộn thuần cảm là

A. u = I₀ωLcos(ωt + φ - π/2) V. B. u = I₀ωLcos(ωt + φ - π/2) V.

C. u = I₀ωLcos(ωt + φ + π/2) V D. u = I₀ωLcos(ωt + φ + π/2) V

19. Một cuộn dây dẫn điện trở không đáng kể được cuộn lại và nối vào mạng điện xoay chiều 127 V – 50 Hz. Dòng điện cực đại qua nó bằng 10A. Độ tự cảm của cuộn dây là

A. 0,04 (H). B. 0,08 (H). C. 0,057 (H). D. 0,114 (H).

20. Một cuộn dây có độ tự cảm L và điện trở thuần không đáng kể, mắc vào mạng điện xoay chiều tần số 60 Hz thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là 12A. Nếu mắc cuộn dây trên vào mạng điện xoay chiều có tần số 1000 Hz thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là

A. 0,72A. B. 200A. C. 1,4 A. D. 0,005A

21. Đặt vào hai đầu cuộn cảm L = 1/π (H) một điện áp xoay chiều u = 141cos(100πt) V. Cảm kháng của cuộn cảm có giá trị là

A. Z_L = 200  B. Z_L = 100 C. Z_L = 50 D. Z_L = 25

22. Đặt vào hai đầu cuộn cảm L = 1/π (H) một điện áp xoay chiều 220 V – 50 Hz. Cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn cảm là

A. I = 2,2A B. I = 2A C. I = 1,6A D. I = 1,1A

23. Đặt vào hai đầu cuộn cảm L = 1/π (H) một điện áp xoay chiều u = 141cos(100πt) V. Cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn cảm là

A. I = 1,41A B. I = 1A C. I = 2A D. I = 100 A.

24. Đặt vào giữa hai đầu một đoạn mạch điện chỉ có cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L =  (H) một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 120cos 100πt V. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch có biểu thức

A. i = 2,2cos100πt A. B. i = 2,2cos(100πt+ π/2) A.

C. i = 2,2 cos(100πt- π/2) A D. i = 2,2cos(100πt - π/2) A.

25. Đặt vào giữa hai đầu một đoạn mạch điện chỉ có cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 1/π (H) một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 220cos(100πt + π/6) V. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch có biểu thức

A. i = 2,2cos(100πt + ) A. B. i = 2,2cos(100πt+ π/2) A.

C. i = 2,2cos(100πt- π/3) A D. i = 2,2cos(100πt - π/3) A.

26. Điện áp u = 200cos(100πt) V đặt ở hai đầu một cuộn dây thuần cảm L = 1/π (H). Biểu thức cường độ dòng điện chạy qua cuộn cảm là

A. i = 2cos(100πt) A B. i = 2cos(100πt – π/2) A.

C. i = 2cos(100πt + π/2) A D. i = 2cos(100πt – π/4) A.

27. Mắc cuộn cảm có hệ số tự cảm L = 0,318 (H) vào điện áp u = 200cos(100πt + π/3) V. Biểu thức của dòng điện chạy qua cuộn cảm L là

A. i = 2cos(100πt + ) A. B. i = 2cos(100πt+ π/3) A.

C. i = 2cos(100πt- π/3) A D. i = 2cos(100πt - π/6) A.

28. Dòng điện xoay chiều chạy qua một đoạn mạch chỉ có cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = 1/π (H) có biểu thức i = 2cos(100πt- π/6) A. Biểu thức điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch này là

A. u = 200cos(100πt + π/6) V. B. u = 200cos(100πt + π/3) V.

C. u = 200cos(100πt - π/6) V. D. u = 200cos(100πt - π/2) V.

29. . Đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm có hệ số tự cảm L. Điện áp tức thời và cường độ dòng điện tức thời của mạch là u và i. Điện áp hiệu dụng và cường độ hiệu dụng là U, I. Biểu thức nào sau đây là đúng ?

A. B.

C. D.

30. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là u₁; i₁. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là u₂; i₂. Cảm kháng của mạch được cho bởi công thức nào dưới đây?

A. Z_L B. Z_L C. Z_L D. Z_L

31. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 25 V; 0,3A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 15 V; 0,5A. Cảm kháng của mạch có giá trị là

A. 30 Ω. B. 50 Ω. C. 40 Ω. D. 100 Ω.

32. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là u₁; i₁. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là u₂; i₂. Chu kỳ của cường độ dòng điện được xác định bởi hệ thức nào dưới đây?

A. B. C. D.

33. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần với hệ số tự cảm L =  (H). Tại thời điểm t điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 25 V; 0,3A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua cuộn cảm có giá trị lần lượt là 15 V; 0,5 A. Chu kỳ của dòng điện có giá trị là

A. T = 0,01 (s). B. T = 0,05 (s). C. T = 0,04 (s). D. T = 0,02 (s).

34. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần có hệ số tự cảm L với L = 1/π (H). Đặt điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch. Tại thời điểm mà điện áp hai đầu mạch có giá trị 100 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 1 A. Điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn cảm có giá trị là

A. U_L = 100 V. B. U_L = 100 V. C. U_L = 50 V. D. U_L = 50 V.

35. Đặt điện áp u = U₀cos(100πt + π/3) V vào hai đầu một cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = 0,5/π (H). Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu cuộn cảm là 100 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 2A. Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 2cos(100πt + π/6) A B. i = 2cos(100πt - π/6) A.

C. i = 2cos(100πt + π/6) A D. i = 2cos(100πt - π/6) A.

36. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần có hệ số tự cảm L với L =  H. Đặt điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch thì trong mạch có dòng điện i = I₀cos(100πt - ) A. Tại thời điểm mà điện áp hai đầu mạch có giá trị 50 V thì cường độ dòng điện trong mạch là A. Biểu thức của điện áp hai đầu đoạn mạch là

A. u = 50cos(100πt + ) V B. u = 100cos(100πt + ) V

C. u = 50cos(100πt - ) V D. u = 100cos(100πt - ) V

37. Đặt điện áp u = U₀cos(100πt + π/6) V vào hai đầu một cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = 1/π (H). Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu cuộn cảm là 75 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 1A. Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 1,25cos(100πt - ) A B. i = 1,25cos(100πt - ) A

A. i = 1,25cos(100πt + ) A D. i = 1,25cos(100πt - ) A

38. Mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Tần số của dòng điện trong mạch là f, công thức đúng để tính dung kháng của mạch là

A. Z_C = 2πfC. B. Z_C = fC. C. Z_C = D. Z_C =

39. Với mạch điện xoay chiều chỉ chứa tụ điện thì dòng điện trong mạch

A. sớm pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/2.

B. sớm pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/4.

C. trễ pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/2.

D. trễ pha hơn điện áp ở hai đầu đoạn mạch góc π/4.

40. Chọn câu đúng trong các phát biểu sau đây ?

A. Tụ điện cho cả dòng điện xoay chiều và dòng điện một chiều đi qua.

B. Điện áp giữa hai bản tụ biến thiên sớm pha π/2 đối với dòng điện.

C. Cường độ hiệu dụng của dòng điện xoay chiều qua tụ điện tỉ lệ nghịch với tần số dòng điện.

D. Dung kháng của tụ điện tỉ lệ thuận với chu kỳ của dòng điện xoay chiều.

41. Để tăng dung kháng của tụ điện phẳng có chất điện môi là không khí ta phải

A. tăng tần số của điện áp đặt vào hai bản tụ điện. B. tăng khoảng cách giữa hai bản tụ điện.

C. giảm điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ điện. D. đưa thêm bản điện môi vào trong lòng tụ điện.

42. Dung kháng của tụ điện

A. tỉ lệ nghịch với tần số của dòng điện xoay chiều qua nó.

B. tỉ lệ thuận với hiệu điện thế hai đầu tụ.

C. tỉ lệ nghịch với cường độ dòng điện xoay chiều qua nó.

D. có giá trị như nhau đối với cả dòng xoay chiều và dòng điện không đổi.

43. Khi tần số dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch chỉ chứa tụ điện tăng lên 4 lần thì dung kháng của tụ điện

A. tăng 2 lần. B. tăng 4 lần. C. giảm 2 lần. D. giảm 4 lần.

44. Mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Đặt vào hai đầu tụ điện một điện áp u = U₀cos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện hiệu dụng của mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

45. Mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Đặt vào hai đầu tụ điện một điện áp xoay chiều có biểu thức u = Uocos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện cực đại của mạch được cho bởi công thức

A. B. C. D.

46. Mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Đặt vào hai đầu tụ điện một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt + φ) V. Cường độ dòng điện tức thời của mạch có biểu thức là

A. i = U₀ωCsin(t +  + ) A B. i = U₀ωCcos(t +  - ) A

C. i = U₀ωCcos(t +  + ) A D. i = cos(t +  + ) A

47. Phát biểu nào sau đây là sai ?

A. Trong đoạn mạch chỉ chứa tụ điện, dòng điện biến thiên sớm pha π/2 so với điện áp ở hai đầu đoạn mạch.

B. Trong đoạn mạch chỉ chứa tụ điện, dòng điện biến thiên chậm pha π/2 so với điện áp ở hai đầu đoạn mạch.

C. Trong đoạn mạch chỉ chứa cuộn thuần cảm, dòng điện biến thiên chậm pha π/2 so với điện áp ở hai đầu đoạn mạch.

D. Trong đoạn mạch chỉ chứa cuộn thuần cảm, điện áp ở hai đầu đoạn mạch biến thiên sớm pha π/2 so với dòng điện trong mạch.

48. Đặt vào hai đầu tụ điện có điện dung C (F) một điện áp xoay chiều tần số 100 Hz, dung kháng của tụ điện có giá trị là

A. Z_C = 200 B. Z_C = 100 C. Z_C = 50 D. Z_C = 25

49. Đặt vào hai đầu tụ điện C = (F) một điện áp xoay chiều u = 141cos(100πt) V. Dung kháng của tụ điện có giá trị là

A. Z_C = 50 B. Z_C = 0,01 C. Z_C = 1 D. Z_C = 100

50. Đặt vào hai đầu tụ điện C = (F) một điện áp xoay chiều u = 141cos(100πt) V. Cường độ dòng điện qua tụ điện là

A. I = 1,41A B. I = 1,00 A C. I = 2,00A D. I = 100A.

51. Giữa hai bản tụ điện có điện áp xoay chiều 220 V – 60 Hz. Dòng điện qua tụ điện có cường độ 0,5A. Để dòng điện qua tụ điện có cường độ bằng 8 A thì tần số của dòng điện là

A. 15 Hz. B. 240 Hz. C. 480 Hz. D. 960 Hz.

52. Một tụ điện có điện dung C = 31,8 (µF). Điện áp hiệu dụng hai đầu bản tụ khi có dòng điện xoay chiều có tần số 50 Hz và cường độ dòng điện cực đại 2 A chạy qua nó là

A. 200 V. B. 200 V. C. 20 V. D. 2 V.

53. Cường độ dòng điện xoay chiều qua đoạn mạch chỉ có cuộn cảm thuần họăc tụ điện giống nhau ở điểm nào?

A. Đều biến thiên trễ pha π/2 đối với điện áp ở hai đầu đoạn mạch.

B. Đều có cường độ hiệu dụng tỉ lệ với điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. Đều có cường độ hiệu dụng tăng khi tần số dòng điện tăng.

D. Đều có cường độ hiệu dụng giảm khi tần số dòng điện tăng.

54. Đặt vào hai bản tụ điện có điện dung C = (F) một điện áp xoay chiều u = 120cos(100πt – π/6) V. Chọn biểu thức đúng về cường độ dòng điên qua tụ điện ?

A. i = 12cos(100πt + π/3) A. B. i = 1,2cos(100πt + π/3) A.

C. i = 12cos(100πt – 2π/3)A. D. i = 1200cos(100πt + π/3) A.

55. Đặt vào giữa hai đầu một đoạn mạch điện chỉ có tụ điện có điện dung C = (F) một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 220cos(100πt)V. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch có biểu thức

A. i = 2,2cos(100πt) A. B. i = 2,2cos(100πt+ π/2) A.

C. i = 2,2cos(100πt + π/2) A. D. i = 2,2cos(100πt - π/2) A.

56. Đặt vào giữa hai đầu một đoạn mạch điện chỉ có tụ điện có điện dung C = (F) một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos(100πt - π/6) V. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch có biểu thức

A. i = 2cos(100πt + /3) A. B. i = 2cos(100πt+ π/2) A.

C. i = cos(100πt + π/3) A. D. i = 2cos(100πt - π/6) A.

57. Cường độ dòng điện qua tụ điện i = 4cos(100πt) A. Điện dung của tụ có giá trị 31,8 (µF). Biểu thức của điện áp đặt vào hai đầu tụ điện là

A. u_C = 400cos(100πt) V. B. u_C = 400cos(100πt + π/2) V.

C. u_C = 400cos(100πt – π/2) V. D. u_C = 400cos(100πt – π) V.

58. Mắc tụ điện có điện dung C = 31,8 (µF) vào mạng điện xoay chiều có biểu thức i = 3cos(100πt + π/3) A. Biểu thức của điện áp tức thời qua tụ điện là

A. u = 200cos(100πt - π/6) V. B. u = 100cos(100πt + π/3) V.

C. u = 200cos(100πt - π/3) V. D. u = 200cos(100πt + π/6) V.

59. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch chỉ có tụ điện có điện dung C = (F) có biểu thức i = 2cos(100πt + π/3) A.Biểu thức điện áp xoay chiều giữa hai đầu tụ điện là

A. u = 200cos(100πt - π/6) V. B. u = 200cos(100πt + π/3) V.

C. u = 200cos(100πt - π/6) V. D. u = 200cos(100πt -π/2) V.

60. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm một tụ điện có điện dung C₁ = (F) mắc nối tiếp với một tụ điện có điện dung C₁ = F. Dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch có biểu thức i = cos(100πt +π/3) A. Biểu thức điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch là

A. u = 200cos(100πt - π/6) V. B. u = 200cos(100πt +π/3) V.

C. u  85,7cos(100πt - π/6) V. D. u  85,7cos(100πt -π/2) V.

61. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện. Điện áp tức thời và cường độ dòng điện tức thời của đoạn mạch là u và i. Điện áp hiệu dụng và cường độ hiệu dụng là U, I. Biểu thức nào sau đây là đúng?

A. B. C. D.

62. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là u₁; i₁. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là u₂; i₂. Tần số góc của dòng điện được xác định bởi hệ thức nào dưới đây?

A.  B.  C.  D. 

63. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C. Tại thời điểm t₁ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là 40 V; 1A. Tại thời điểm t₂ điện áp và dòng điện qua tụ điện có giá trị lần lượt là 50 V ; 0,6 A. Dung kháng của mạch có giá trị là

A. 30 Ω. B. 40 Ω. C. 50 Ω. D. 37,5 Ω.

64. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C = (F). Đặt điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch. Tại thời điểm mà điện áp hai đầu mạch có giá trị 100 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 2A. Điện áp hiệu dụng hai đầu tụ điện có giá trị là

A. U_C = 100 V. B. U_C = 100 V. C. U_C = 100 V. D. U_C = 200 V.

65. Đặt điện áp u = U₀cos(100π – π/3) V vào hai đầu một tụ điện có điện dung C = (F) . Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu tụ điện là 150 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 4A. Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = 5cos(100πt +π/6) A. B. i = 4cos(100πt - π/6) A.

C. i = 4cos(100πt+ π/6) A. D. i = 5cos(100πt - π/6) A.

66. Cho đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện với điện dung C = (F) . Đặt điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch thì cường độ dòng điện chạy qua tụ điện có biểu thức i = I₀cos(100π + π/6) A Tại thời điểm mà điện áp hai đầu mạch có giá trị 100 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 2A. Biểu thức điện áp hai đầu tụ điện là

A. u = 100cos(100πt + 2π/3) V. B. u = 200cos(100πt - π/2) V

C. u = 100cos(100πt - π/3) D. u = 200cos(100πt - π/3) V

67. Đặt điện áp u = U₀cos(100π – π/4) V vào hai đầu một tụ điện có điện dung (F). Ở thời điểm điện áp giữa hai đầu tụ điện là 50 V thì cường độ dòng điện trong mạch là 0,5A. Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là

A. i = cos(100π – π/4) A B. i = 0,5cos(100π – π/4) A

C. i = cos(100π + π/4) A. D. i = 0,5cos(100π – π/4) A

68. Một mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện, mối quan hệ về pha của u và i trong mạch là

A. i sớm pha hơn u góc π/2. B. u và i ngược pha nhau.

C. u sớm pha hơn i góc π/2. D. u và i cùng pha với nhau.

69. Một mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn thuần cảm, mối quan hệ về pha của u và i trong mạch là

A. i sớm pha hơn u góc π/2. B. u và i ngược pha nhau.

C. u sớm pha hơn i góc π/2. D. u và i cùng pha với nhau.

70. Chọn phát biểu đúng khi nói so sánh pha của các đại lượng trong dòng điện xoay chiều?

A. u_R nhanh pha hơn u_L góc π/2. B. u_R và i cùng pha với nhau.

C. u_R nhanh pha hơn u_C góc π/2. D. u_L nhanh pha hơn u_C góc π/2.

71. Vẽ đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của cảm kháng Z_L vào tần số của dòng điện xoay chiều qua cuộn dây ta được đường biểu diễn là

A. đường parabol. B. đường thẳng qua gốc tọa độ.

C. đường hypebol. D. đường thẳng song song với trục hoành.

72. Vẽ đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của dung kháng Z_C vào tần số của dòng điện xoay chiều qua tụ điện ta được đường biểu diễn là

A. đường cong parabol. B. đường thẳng qua gốc tọa độ.

C. đường cong hypebol. D. đường thẳng song song với trục hoành.

73. Đồ thị biểu diễn của u_L theo i trong mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần có dạng là

A. đường cong parabol. B. đường thẳng qua gốc tọa độ.

C. đường cong hypebol. D. đường elip.

74. Đồ thị biểu diễn của u_C theo i trong mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện có dạng là

A. đường cong parabol. B. đường thẳng qua gốc tọa độ.

C. đường cong hypebol. D. đường elip.

75. Đồ thị biểu diễn của uR theo i trong mạch điện xoay chiều có dạng là

A. đường cong parabol. B. đường thẳng qua gốc tọa độ.

C. đường cong hypebol. D. đường elip.

ĐÁP ÁN

1A

6D

11C

16C

21B

26B

31B

36B

41B

46C

51D

56A

61B

66D

71B

2D

7D

12C

17A

22A

27F

32C

37A

42A

47B

52B

57C

62D

67C

72A

3D

8A

13A

18D

23B

28B

33D

38C

43D

48C

53B

58A

63D

68A

73D

4B

9C

14B

19C

24D

29B

34A

39A

44B

49D

54B

59C

64B

69C

74D

5B

10C

15C

20A

25D

30A

35D

40D

45D

50B

55B

60A

65A

70C

75B

BÀI GIẢNG CÔNG SUẤT CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

I. CÔNG SUẤT MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

1) Biểu thức của công suất

Cho mạch điện xoay chiều có biểu thức điện áp và dòng điện

Công suất của mạch được cho bởi P = UIcosφ, với φ = φ_u – φ_i là độ lệch pha của u và i.

Chú ý: Khi tính toán công suất tiêu thụ của đoạn mạch điện xoay chiều thì ta phải chuyển đổi các phương trình của

u và i về cùng dạng với nhau theo quy tắc sinx = cos(x - /2)

2) Điện năng tiêu thụ của mạch điện

Điện năng tiêu thụ của mạch điện là W = P.t, với t là thời gian dòng điện chạy trong mạch, đơn vị giây, (s).

Ví dụ 1. Cho mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp có L = 1/π (H). Biểu thức điện áp và dòng điện trong mạch là

a) Tính giá trị của điện trở R.

b) Tính công suất tiêu thụ của mạch điện.

c) Tính điện năng mà mạch tiêu thụ trong 1 giờ.

Hướng dẫn giải:

a) Tổng trở và độ lệch pha của u, i trong mạch là

Giải hệ trên ta được R = 30 

b) Công suất tiêu thụ của đoạn mạch là P = UI.cosφ = 120.2.cos(-  ) =120 W

c) Điện năng mạch tiêu thụ trong 1 giờ (hay 3600 s) là W = P.t = 120 .3600 = 432 kJ.

Ví dụ 2. Tính công suât tiêu thụ của đoạn mạch điện xoay chiều RLC biết

a) b)

Hướng dẫn giải:

a) Từ giả tiết ta chuyển phương trình i về dạng cosin ta được

=

Từ đó ta có P = UI.cosφ = = = 100 W

b) Ta có i = 2sin(100πt + ) A = cos100t A  P = UI.cosφ = = 50 W

II. HỆ SỐ CÔNG SUẤT

1) Khái niệm hệ số công suất

Đại lượng cosφ trong công thức tính công suất P = UIcosφ được gọi là hệ số công suất của mạch điện xoay chiều.

2) Công thức tính hệ số công suất

a) Theo khái niệm hệ số công suất ta có cosφ = =

b ) Theo giản đồ ta có cosφ = (*)

(*) là công thức tính giá trị của hệ số công suất trong các bài toán

thường gặp.

3) Biểu thức tính công suất khi mạch có R

Ta có P = UIcosφ = UI. = .IR = I².R

Ví dụ 1: Cho mạch điện RL. Nếu đặt vào hai đầu mạch điện hiệu điện thế 220 V, tần số 50 Hz thì cường độ hiệu dụng của dòng điện qua mạch là 2A, và lệch pha so với điện áp góc π/4.

a) Tìm R, L.

b) Tìm công suất tiêu thụ của mạch.

Hướng dẫn giải:

a) Tổng trở của mạch là Z = 220/2 = 110 Ω.

Độ lệch pha của u và i là π/4 nên cosφ =  R = Z.cosφ = 110 = 55 

Mặt khác, mạch chỉ có R và L nên u nhanh pha hơn i góc π/4.

Khi đó tan() =  Z_L = Rtan() = 55   L = =  H

b) Công suất tiêu thu của mạch là P = UIcosφ = 220. W

Ví dụ 2: Tính hệ số công suất của đoạn mạch điện xoay chiều có các thông số thỏa mãn

a) U_L = U = 2U_C

b) U_R = U_L = U_C

c) R = Z_L= 2Z_C .

Hướng dẫn giải:

a) Từ giả thiết ta có: 

giải ra được U_R =  cos = =

b) Ta có 

giải ra được U_R =  cos = =

c) Quy các biểu thức đã cho theo R và sử dụng công thức tính cosφ = ta được

   cos = =

Ví dụ 3 : Cho mạch điện xoay chiều RLC có U = 220 V, R = 100 Ω, L = 0,5 (H), tụ C có điện dung thay đổi được. Dòng điện có tần số 50 Hz, tụ được điều chỉnh có giá trị C = 10^–5 (F).

a) Tính tổng trở của mạch.

b) Tính cường độ hiệu dụng của mạch

c) Tìm C để cường độ qua mạch cực đại.

d) Tính hệ số công suất trong hai trường hợp trên.

Hướng dẫn giải:

Ta có ω = 100π rad/s 

a) Tổng trở của mạch Z = = 190 Ω.

b) Cường độ hiệu dụng I = = = 1,16 A

c) Từ biểu thức I = = , ta thấy để I_max thì Z_min hay mạch có cộng hưởng điện.

Khi đó Z_L - Z_C = 0 biến đổi ta được C = = 2.10^-5 F

d) Hệ số công suất của mạch điện:

Khi C = 10^-5 (F)  cosφ = = 0,526

Khi C = 2.10^-5 (F)  cosφ = = 1

III. CÔNG SUẤT, HỆ SỐ CÔNG SUẤT CỦA MỘT SỐ LOẠI ĐOẠN MẠCH ĐIỆN THƯỜNG GẶP

Mạch chỉ có R Đặc điểm:  = 0cos = 1  P = UI = I2R	Mạch chỉ có L Đặc điểm:  =  cos = 0  P = 0		Mạch chỉ có C Đặc điểm:  = -  cos = 0  P = 0
Mạch RL Đặc điểm  P = I2R	Mạch RC Đặc điểm  P = I2R		Mạch LC Đặc điểm  P =0
Mạch RL (cuộn dây có thêm r ≠ 0) * Hệ số công suất cos = = * Công suất tỏa nhiệt trên toàn mạch là P = I2(R+r), I = * Công suất tỏa nhiệt trên R là PR = I2R, I =		Mạch RLC (cuộn dây có thêm r ≠ 0) * Hệ số công suất cos = = * Công suất tỏa nhiệt trên toàn mạch là P = I2(R+r), I = * Công suất tỏa nhiệt trên R là PR = I2R, I =

Chú ý:

- Công suất P = UIcosφ là công suất tiêu thụ trên toàn mạch điện, còn công suất P = I²R là công suất tỏa nhiệt khi mạch có điện trở R, một phần công suất của mạch bị hao phí dưới dạng công suất tỏa nhiệt còn phần lớn là công suất có ích, khi đó P = P_{có ích} + P_{hao phí}  Uicosφ = P_{có ích} + I ²R

Mà I =   P_{hao phí} =

Từ công thức tính công suất hao phí trên cho thấy để làm giảm đi công suất hao phí thì người ta tìm cách nâng cao hệ số công suất. Và trong thực tế thì không sử dụng những thiết bị mà có hệ số công suất cosφ < 0,85.

- Hiệu suất của mạch điện (thiết bị tiêu thụ điện) là H =

V í dụ 1: Một mạch điện gồm một cuộn dây có độ tự cảm L = 0,5/π

(H), một tụ điện có điện dung C = 10^–4/π (F) và một điện trở thuần R = 50  mắc như hình vẽ. Điện trở cuộn dây nhỏ không đáng kể. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AB có tần số f = 50 Hz và có giá trị hiệu dụng U = 100 V.

a) Tính tổng trở và công suất tiêu thụ của đoạn mạch.

b) Tính độ lệch pha của điện áp giữa hai điểm A và N đối với điện áp giữa hai điểm M và B.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có: ω = 100π rad/s, Z_L = ωL = 50 Ω, Z_C = = 100 

Tổng trở của mạch Z = = 50 

Cường độ hiệu dụng của mạch I = = A

Công suất tiêu thụ của mạch là P = I²R = 2.50 = 100 W.

b) Độ lệch pha của u_AN và i thỏa mãn tanφ = = 1  φ =  = φ_i =

Độ lệch pha của điện áp hai điểm MB và i thỏa mãn tanφ_AN = = - = - ∞  _MB = -  - _i = -

Theo công thức chồng pha ta có độ lệch pha giữa hai điểm AN với hai điểm MB là

- = ( - _i) - ( - _i) = - (-) = 

Ví dụ 2: Một mạch điện AB gồm một điện trở thuần R = 50 Ω, mắc nối tiếp với một cuộn dây có độ tự cảm L = 1/π (H) và điện trở hoạt động r = 50 Ω. Điện áp hai đầu mạch là u_AB =100cos100πt V.

a) Tính tổng trở của đoạn mạch.

b) Viết biểu thức cường độ dòng điện tức thời đi qua đoạn mạch và biểu thức điện áp tức thời ở hai đầu cuộn dây.

c) Tính công suất tỏa nhiệt trên điện trở, của cuộn dây và của đoạn mạch.

d) Muốn cho cường độ dòng điện tức thời cùng pha với điện áp tức thời ở hai đầu đoạn mạch thì phải mắc nối tiếp thêm vào đoạn mạch nói trên một tụ điện có điện dung C bằng bao nhiêu? Tính công suất tỏa nhiệt của đoạn mạch điện lúc đó.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có cảm kháng của mạch Z_L = ωL = 100 Ω.

Tổng trở của mạch Z = = 100 

b) Viết biểu thức của i và u_d

* Gọi biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(100πt + φ_i) A.

Ta có  i = cos(100t - ) A

Tổng trở của cuộn dây Z = = 50 

Điện áp cực đại hai đầu cuộn dây là U_0d = I₀.Z_d = 50V

Độ lệch pha của của u_d và i thỏa mãn tanφ_d = =    0,46 rad

Mà _d = - _i  = _i + _d = 0,46 -  u = 50cos(100t + 0,46 - ) V

c) Tính công suất tiêu thụ

* Trên điện trở R : P = I²R = = 35W

* Trên cuộn dây có điện trở r : P = I²r = = 25 W

* Trên toàn mạch : P = I²(R +r) = = 50 W

d) Khi mắc thêm vào mạch một tụ có điện dung C thì độ lệch pha của u và i thỏa mãn tanφ =

Để u và i cùng pha thì φ = 0  Z_L = Z_C  ω²LC = 1  C = F

Khi đó thì xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện và cường độ hiệu dụng của dòng điện đạt giá trị cực đại nên công suất tỏa nhiệt của mạch cũng đạt giá trị cực đại P_max = = 100 W

Ví dụ 3: Cho mạch điện RLC có R = 100 , C = (F), cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = 200cos(100πt) V. Xác định độ tự cảm của cuộn dây khi

a) hệ số công suất của mạch cosφ = 1.

b) hệ số công suất của mạch cosφ = 

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta có Z_C = 200 Ω.

Ta có công thức tính hệ số công suất cosφ =

a) Khi cosφ = 1  R = Z  Z_L - Z_C = 0  Z_L = Z_C = 200   L =  H

b) Khi cosφ =  =  4R² = 3Z²  4R² = 3R² + 3(Z_L - Z_C)²  Z_L - Z_C =   =  100 

Từ đó ta tìm được hai giá trị của Z_L là Z_L = 100 Ω và Z_L = 300 Ω, tương ứng với các giá trị L = 1/π (H), L = 3/π (H).

Ví dụ 4: (Trích đề thi TSĐH – 2010)

Đặt điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng và tần số không đổi vào hai đầu đoạn mạch gồm biến trở R mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C. Gọi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện, giữa hai đầu biến trở và hệ số công suất của đoạn mạch khi biến trở có giá trị R₁ lần lượt là U_C1, U_R1 và cosφ₁; khi biến trở có giá trị R₂ thì các giá trị tương ứng nói trên là U_C2, U_R2 và cosφ₂. Biết U_C1 = 2U_C2, U_R2 = 2U_R1. Giá trị của cosφ₁ và cosφ₂ là

A. cos₁ = , cos₂ = B. cos₁ = , cos₂ =

C. cos₁ = , cos₂ = D. cos₁ = , cos₂ =

Hướng dẫn giải:

Do điện áp hai đầu mạch không thay đổi trong hai trường hợp của R nên ta có:

 U_C1 = 2U_R2

 U = 

Ví dụ 5: (Trích đề thi TSĐH – 2011)

Một đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn mạch AM gồm điện trở thuần R1 mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C, đoạn mạch MB gồm điện trở thuần R2 mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần có độ tự cảm L. Đặt điện áp xoay chiều có tần số và giá trị hiệu dụng không đổi vào hai đầu đoạn mạch AB. Khi đó đoạn mạch AB tiêu thụ công suất bằng 120 W và có hệ số công suất bằng 1. Nếu nối tắt hai đầu tụ điện thì điện áp hai đầu đoạn mạch AM và MB có cùng giá trị hiệu dụng nhưng lệch pha nhau π/3, công suất tiêu thụ trên đoạn mạch AB trong trường hợp này bằng

A. 75 W. B. 90 W. C. 160 W. D. 180 W.

Hướng dẫn giải:

Ban đầu, mạch xảy ra cộng hưởng nên P = = 120  U² = 120(R₁+R₂)

L úc sau, khi nối tắt C, mạch còn R₁R₂L: Khi đó U_AM = U_MB ;  = π/3

Vẽ giản đồ ta có φ =  tan =

Khi đó P’ = I²(R₁+ R₂) = = = 90 W

Ví dụ 6: (Trích đề thi TSĐH – 2011)

Đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở thuần R₁ = 40  mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C = F , đoạn mạch MB gồm điện trở thuần R₂ mắc với cuộn thuần cảm. Đặt vào A, B điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng và tần số không đổi thì điện áp tức thời ở hai đầu đoạn mạch AM và MB lần lượt là u_AM = 50cos(100πt - )V; u_MB = 150cos100πt V . Hệ số công suất của đoạn mạch AB là

A. 0,84. B. 0,71. C. 0,86. D. 0,95.

Hướng dẫn giải:

Xét đoạn mạch AM:

Theo đề bài, u_MB nhanh pha hơn u_AM góc  nên nhanh pha hơn i góc

 tan =  Z_L = R₂

Xét đoạn mạch MB: Z_MB =  R₂ = 60 ; Z_L = 60 

Hệ số công suất của mạch AB là cosφ =  0,84

Ví dụ 7: Cho đoạn mạch xoay chiều gồm R = 25 , cuộn cảm và tụ điện có điện dung C₀. Đặt vào hai đầu mạch điện áp u = 120cos100πt V thì trong mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng, cường độ dòng điện hiệu dụng khi đó là 2,4 A. Thay tụ C₀ bằng tụ C’ có giá trị C’ = thì công suất tiêu thụ của mạch giảm 2 lần. Tính giá trị C’.

Đ/s: Z_C’ = 100

TRẮC NGHIỆM CÔNG SUẤT CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

1. Công suất của dòng điện xoay chiều trên một đoạn mạch RLC nối tiếp nhỏ hơn tích UI là do

A. một phần điện năng tiêu thụ trong tụ điện.

B. trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng.

C. điện áp giữa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện lệch pha với nhau.

D. Có hiện tượng cộng hưởng điện trên đoạn mạch.

2. Công suất của dòng điện xoay chiều trên đoạn mạch RLC nối tiếp không phụ thuộc vào đại lượng nào sau đây?

A. Tỉ số giữa điện trở thuần và tổng trở của mạch.

B. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. Độ lệch pha giữa dòng điện và điện áp giữa hai bản tụ.

D. Cường độ dòng điện hiệu dụng.

3. Trên một đoạn mạch xoay chiều, hệ số công suất bằng 0 (cosφ = 0), khi

A. đoạn mạch chỉ chứa điện trở thuần. B. đoạn mạch có điện trở bằng không.

C. đoạn mạch không có tụ điện. D. đoạn mạch không có cuộn cảm.

4. Công suất của một đoạn mạch xoay chiều được tính bằng công thức nào dưới đây ?

A. P = U.I B. P = Z.I² C. P = Z.I².cosφ D. P = R.I.cosφ.

5. Phát biểu nào dưới đây không đúng?

A. Công thức cosφ = R/Z có thể áp dụng cho mọi đoạn mạch điện.

B. Không thể căn cứ vào hệ số công suất để xác định độ lệch pha giữa điện áp và cường độ dòng điện.

C. Cuộn cảm có thể có hệ số công suất khác không.

D. Hệ số công suất phụ thuộc vào điện áp xoay chiều ở hai đầu mạch.

6. Công suất toả nhiệt trung bình của dòng điện xoay chiều được tính theo công thức nào sau đây?

A. P = u.i.cosφ. B. P = u.i.sinφ. C. P = U.I.cosφ. D. P = U.I.sinφ.

7. Phát biểu nào sau đây là không đúng?

A. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch.

B. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào bản chất của mạch điện và tần số dòng điện trong mạch.

D. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào công suất hao phí trên đường dây tải điện.

8. Đại lượng nào sau đây được gọi là hệ số công suất của mạch điện xoay chiều?

A. k = sinφ. B. k = cosφ. C. k = tanφ. D. k = cotφ.

9. Trong đoạn mạch điện không phân nhánh gồm điện trở thuần R và tụ điện C, mắc vào điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V. Hệ số công suất của đoạn mạch là

A. cosφ = B. cosφ = C. cosφ = D. cosφ =

10. Trong đoạn mạch điện không phân nhánh gồm điện trở thuần R và cuộn cảm thuần L, mắc vào điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V. Hệ số công suất của đoạn mạch là

A. cosφ = B. cosφ = C. cosφ = D. cosφ=

11. Trong đoạn mạch điện xoay chiều không phân nhánh RLC, đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt) V. Hệ số công suất của mạch là

A. cosφ = B. cosφ =

C. cosφ = D. cosφ=

12. Đoạn mạch điện nào sau đây có hệ số công suất lớn nhất?

A. Điện trở thuần R₁ nối tiếp với điện trở thuần R₂.

B. Điện trở thuần R nối tiếp với cuộn cảm L.

C. Điện trở thuần R nối tiếp với tụ điện C.

D. Cuộn cảm L nối tiếp với tụ điện C.

13. Đoạn mạch điện nào sau đây có hệ số công suất nhỏ nhất?

A. Điện trở thuần R₁ nối tiếp với điện trở thuần R₂.

B. Điện trở thuần R nối tiếp với cuộn cảm L.

C. Điện trở thuần R nối tiếp với tụ điện C.

D. Cuộn cảm L nối tiếp với tụ điện C.

14. Mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp đang có tính cảm kháng, khi tăng tần số của dòng điện xoay chiều thì hệ số công suất của mạch

A. không thay đổi. B. tăng. C. giảm. D. bằng 1.

15. Mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp đang có tính dung kháng, khi tăng tần số của dòng điện xoay chiều thì hệ số công suất của mạch

A. không thay đổi. B. tăng. C. giảm. D. bằng 0.

16. Một tụ điện có điện dung C = 5,3 (µF) mắc nối tiếp với điện trở R = 300  thành một đoạn mạch. Mắc đoạn mạch này vào mạng điện xoay chiều 220 V – 50 Hz. Hệ số công suất của mạch là

A. 0,3331. B. 0,4469. C. 0,4995. D. 0,6662.

17. Một tụ điện có điện dung C = 5,3 (µF) mắc nối tiếp với điện trở R = 300  thành một đoạn mạch. Mắc đoạn mạch này vào mạng điện xoay chiều 220 V – 50 Hz. Điện năng mà đoạn mạch tiêu thụ trong một phút là

A. 32,22 J. B. 1047 J. C. 1933 J. D. 2148 J.

18. Một cuộn dây khi mắc vào điện áp xoay chiều 50 V – 50 Hz thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là 0,2 A và công suất tiêu thụ trên cuộn dây là 1,5 W. Hệ số công suất của mạch là bao nhiêu?

A. k = 0,15. B. k = 0,25. C. k = 0,50. D. k = 0,75.

19. Một dòng điện xoay chiều chạy qua điện trở R = 10 , nhiệt lượng toả ra trong 30 phút là 900 kJ. Cường độ dòng điện cực đại trong mạch là

A. I₀ = 0,22 A. B. I₀ = 0,32 A. C. I₀ = 7,07 A. D. I₀ = 10,0 A.

20. Đoạn mạch gồm tụ điện có điện dung C = (F) mắc nối tiếp với điện trở thuần có giá trị thay đổi. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 200sin(100πt)V. Khi công suất tiêu thụ trong mạch đạt giá trị cực đại thì điện trở phải có giá trị là

A. R = 50 B. R = 100 C. R = 150 D. R = 200

21. Khi xảy ra hiện tượng cộng hưởng trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp thì biểu thức nào sau đây sai?

A. cosφ = 1. B. Z_L = Z_C. C. U_L = U_R. D. U = U_R.

22. Đặt một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U không đổi nhưng tần số f thay đổi vào hai đầu một đoạn mạch RLC nối tiếp. Công suất toả nhiệt trên điện trở

A. tỉ lệ với U. B. tỉ lệ với L. C. tỉ lệ với R. D. phụ thuộc f.

23. Phát biểu nào sau đây là sai ?

A. Hệ số công suất của các thiết bị điện quy định phải 0,85.

B. Hệ số công suất càng lớn thì công suất tiêu thụ của mạch càng lớn.

C. Hệ số công suất càng lớn thì công suất hao phí của mạch càng lớn.

D. Để tăng hiệu quả sử dụng điện năng, ta phải nâng cao hệ số công suất.

24. Hệ số công suất của đoạn mạch R,L,C nối tiếp không phụ thuộc vào đại lượng nào ?

A. Điện trở R. B. Độ tự cảm L.

C. Điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch. D. Điện dung C của tụ điện.

25. Điện áp xoay chiều giữa hai đầu mạch điện là u = 220sin(100πt - ) V và cường độ dòng điện qua mạch là i = 2sin(100πt + ) A. Công suất tiêu thụ của đoạn mạch có giá trị bằng bao nhiêu?

A. P = 880 W. B. P = 440 W. C. P = 220 W. D. P = 200 W.

26. Đặt vào hai đầu một đoạn mạch điện xoay chiều một điện áp u = 100cos(100πt) V thì cường độ dòng điện qua đoạn mạch là i = 2cos(100πt + π/3) A. Công suất tiêu thụ trong đoạn mạch này là

A. P = 100 W. B. P = 50 W. C. P = 50 W. D. P = 100 W.

27. Mạch điện xoay chiều gồm điện trở R = 100 Ω, cuộn dây thuần cảm có cảm kháng bằng 100 , tụ điện có điện dung C = (F) mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điên một điện áp xoay chiều u = 200cos(100πt) V. Công suất tiêu thụ bởi đoạn mạch này có giá trị

A. P = 200 W. B. P = 400 W. C. P = 100 W. D. P = 50 W.

28. Một đoạn mạch điện xoay chiều không phân nhánh, gồm: R = 100  , tụ điện có điện dung C = 31,8 (µF), mắc vào điện áp xoay chiều u = 100cos100πt V. Công suất tiêu thụ năng lượng điện của đoạn mạch là

A. P = 43,0 W. B. P = 57,67 W. C. P = 12,357 W. D. P = 100 W.

29. Cho đoạn mạch RC có R = 15 . Khi cho dòng điện xoay chiều i = I₀cos(100πt) A qua mạch thì điện áp hiệu dụng hai đầu mạch AB là U_AB = 50 V, U_C = U_R . Công suất của mạch điện là

A. 60 W. B. 80 W. C. 100 W. D. 120 W.

30. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm một tụ điện có dung kháng Z_C = 200  và một cuộn dây mắc nối tiếp. Khi đặt vào hai đầu đoạn mạch trên một điện áp xoay chiều luôn có biểu thức u = 120 cos(100πt + ) V thì thấy điện áp giữa hai đầu cuộn dây có giá trị hiệu dụng là 120 V và sớm pha π/2 so với điện áp đặt vào mạch. Công suất tiêu thụ của cuộn dây là

A. 72 W. B. 240 W. C. 120 W. D. 144 W.

31. Cho mạch xoay chiều R, L, C không phân nhánh có R = 50 , U = U_RL = 100 V, U_C = 200 V. Công suất tiêu thụ của mạch là

A. P = 100 W. B. P = 200 W. C. P = 200 W. D. P = 100 W.

32. Một đoạn mạch gồm điện trở thuần R = 50  và cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = H mắc nối tiếp. Mắc đoạn mạch này vào nguồn xoay chiều có giá trị hiệu dụng bằng 100 V và tần số 50 Hz. Tổng trở và công suất tiêu thụ của mạch đã cho lần lượt là

A. Z = 100 , P = 100 W. B. Z = 100 , P = 200 W.

C. Z = 50 , P = 100 W. D. Z = 50 , P = 200 W.

33. Đoạn mạch gồm cuộn dây thuần cảm và điện trở R nối tiếp. Nếu đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp 1 chiều 24 V thì cường độ dòng điện là 0,48 A. Nếu đặt điện áp xoay chiều thì cường độ dòng điện hiệu dụng là 1 A. Công suất tiêu thụ của đoạn mạch lúc mắc vào điện áp xoay chiều là

A. 100 W. B. 200 W. C. 50 W. D. 11,52 W.

34. Đặt vào hai đầu một cuộn dây có độ tự cảm L =  (H) một điện áp một chiều U = 12 V thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là I₁ = 0,4A. Nếu đặt vào hai đầu cuộn dây này một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U₂ = 12 V, tần số f = 50 Hz thì công suất tiêu thụ ở cuộn dây bằng

A. 1,2 W. B. 1,6 W. C. 4,8 W. D. 1,728 W.

35. Cho đọan mạch có điện trở R, cuộn dây thuần cảm L và tụ điện C mắc nối tiếp. Biết điện áp hiệu dụng giữa hai đầu các phần tử trên lần lượt là 40 V, 80 V, 50 V. Hệ số công suất của đoạn mạch

A. 0,8. B. 0,6. C. 0,25. D. 0,71.

36. Đoạn mạch điện gồm cuộn dây mắc nối tiếp với tụ điện. Độ lệch pha giữa điện áp giữa hai đầu cuộn dây, U_d và dòng điện là π/3. Gọi điện áp giữa hai đầu tụ điện là U_C, ta có U_C = U_d. Hệ số công suất của mạch điện là

A. cosφ =  B. cosφ = 0,5. C. cosφ =  D. cosφ = .

37. Một cuộn dây có điện trở r = 50 , hệ số tự cảm L =  H, mắc vào mạng điện xoay chiều có tần số 50 Hz. Hệ số công suất của cuộn dây là

A. 0,50. B. 1,414. C. 1,00. D. 0,707.

38. Một mạch điện xoay chiều RLC. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có tần số và điện áp hiệu dụng U không đổi. Biết điện áp hiệu dụng giữa các phần tử có mối liên hệ U = U_C = 2U_L. Hệ số công suất của mạch điện là

A. cosφ =  B. cosφ = 1 C. cosφ =  D. cosφ = 0,5.

39. Một đoạn mạch nối tiếp gồm một cuộn dây và một tụ điện. Điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch, hai đầu cuộn dây, hai đầu tụ điện đều bằng nhau. Tìm hệ số công suất cosφ của mạch ?

A. cosφ = 0,5 B. cosφ =  C. cosφ =  D. cosφ =

40. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V. Kí hiệu U_R, U_L, U_C tương ứng là điện áp hiệu dụng ở hai đầu điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm (cảm thuần) L và tụ điện C. Nếu U_R = 0,5U_L = U_C thì hệ số công suất của mạch là

A.  B.  C.  D. .

41. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V. Kí hiệu U_R, U_L, U_C tương ứng là điện áp hiệu dụng ở hai đầu điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm (cảm thuần) L và tụ điện C. Khi U_R = 2U_L = U_C thì pha của dòng điện so với điện áp là

A.  B.  C.  D. .

42. Một đoạn mạch gồm một điện trở thuần mắc nối tiếp với một tụ điện. Biết hệ số công suất của đoạn mạch là 0,5. Tỉ số giữa dung kháng và điện trở R là

A. . B. C.  D. 

43. Giữa hai đầu điện trở nếu có điện áp 1 chiều U thì công suất toả nhiệt là P, nếu có điện áp xoay chiều biên độ 2U thì công suất toả nhiệt là P’. So sánh P với P’ ta thấy

A. P = P’ . B. P’ = P/2. C. P’ = 2P. D. P = 4P.

44. Cho mạch R, L, C với R = Z_L = Z_C, mạch có công suất là P₁. Tăng R lên 2 lần, Z_L = Z_C thì mạch có công suất là P₂. So sánh P₁ và P₂ ta thấy

A. P₁ = P₂. B. P₂ = 2P₁. C. P₂ = 0,5P₁. D. P₂ = P₁

45. Một điện áp xoay chiều được đặt vào hai đầu một điện trở thuần. Giữ nguyên giá trị hiệu dụng, thay đổi tần số của điện áp. Công suất toả nhiệt trên điện trở

A. tỉ lệ thuận với bình phương của tần số. B. tỉ lệ thuận với tần số.

C. tỉ lệ ngịch với tần số. D. không phụ thuộc vào tần số.

46. Cho đoạn mạch xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp với cảm kháng lớn hơn dung kháng. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch có giá trị hiệu dụng và tần số luôn không đổi. Nếu cho C giảm thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch sẽ

A. tăng đến một giá trị cực đại rồi lại giảm. B. luôn giảm.

C. không thay đổi. D. luôn tăng.

47. Cho mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp, R biến đổi. Biết L = (H), C = (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 75cos100πt V. Công suất trên toàn mạch là P = 45 W. Điện trở R có giá trị bằng bao nhiêu ?

A. 45 . B. 45  hoặc 80  C. 80  . D. 60

48. Mạch điện R, L, C mắc nối tiếp có L =  H, C = F, f = 50 (Hz). Điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch U = 80 V. Nếu công suất tiêu thụ của mạch là 80 W thì giá trị điện trở R có giá trị là

A. R = 40 B. R = 80 C. R = 20 D. R = 30

49. Cho đoạn mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp có R = 50 Ω, C = (F). Biết tần số dòng điện là 50 Hz, để hệ số công suất của đoạn mạch điện là 3 thì hệ số tự cảm của cuộn dây có giá trị bằng bao nhiêu, biết mạch có tính cảm kháng?

A. L =  (H). B. L =  (H). C. L =  (H). D. L =  (H).

50. Cho đoạn mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp có R = 100 Ω, L = 1/π (H). Tần số dòng điện là 50 Hz, biết mạch có tính dung kháng. Để hệ số công suất của đoạn mạch điện là  thì điện dung của tụ điện có giá trị là

A. C = (F) B. C = (F) C. C = (F) D. C = (F)

51. Đặt điện áp xoay chiều u = 100cos(ωt)V có ω thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R = 200 , cuộn cảm thuần có độ tự cảm L =  (H) và tụ điện có điện dung C = F mắc nối tiếp. Công suất tiêu thụ của đoạn mạch là P = 50 W. Giá trị của ω là

A. 150π (rad/s). B. 50π (rad/s). C. 100π (rad/s). D. 120π (rad/s).

52. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm một cuộn dây có điện trở thuần r = 5 Ω và độ tự cảm L =  (H) mắc nối tiếp với điện trở thuần R = 30 Ω. Điện áp hai đầu mạch là u = 70cos100πt V. Công suất tiêu thụ của đoạn mạch là

A. P = 35 W. B. P = 70 W. C. P = 35 W. D. P = 30 W.

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CÔNG SUẤT CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

1C	6C	11B	16B	21C	26B	31A	36B	41B	46A	51D
2C	7D	12A	17C	22D	27A	32D	37D	42B	47B	52B
3B	8B	13D	18A	23C	28A	33C	38C	43C	48A
4C	9D	14C	19D	24C	29A	34D	39B	44C	49D
5A	10C	15B	20B	25C	30A	35A	40C	45D	50A

CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 1

Nguyên tắc chung thiết lập các biểu thức tìm cực trị trong mạch điện xoay chiều:

Để tìm cực trị của một biểu thức nào đó thì chúng ta xuất phát từ công thức tổng quát của chúng, thực hiện các phép biến đổi theo quy tắc nếu tử số và mẫu số đều là đại lượng biến thiên thì chỉ để một biểu thức thay đổi (chia cả tử và mẫu cho tử số chẳng hạn..)

Bổ đề :

Bất đẳng thức Cauchy : Cho hai số không âm a, b khi đó  a + b  2

Dấu bằng xảy ra khi a = b.

Hàm số bậc hai y = ax² + bx + c, với a > 0 đạt giá trị nhỏ nhất tại điểm x = - ; y_min = -  = - 

I. MẠCH RLC CÓ R THAY ĐỔI

BÀI TOÁN TỔNG QUÁT 1:

Cho mạch điện xoay chiều RLC trong đó R có thể thay đổi được (R còn được gọi là biến trở). Tìm giá trị của R để

a) cường độ hiệu dụng I của mạch đạt giá trị cực đại.

b) điện áp hiệu dụng hai đầu L hoặc C đạt cực đại.

c) công suất tỏa nhiệt trên R là P₀ cho trước.

d) công suất tỏa nhiệt trên điện trở R đạt cực đại.

e) điện áp giữa hai đầu đoạn mạch RL, RC đạt cực đại, cực tiểu (nếu có)

Hướng dẫn giải:

a) Cường độ hiệu dụng I = =  I_max  R = 0

Vậy R = 0 thì I_max và giá trị I_max =

b) Ta có U_L = I.Z_L. Do L không đổi nên (U_L)_max khi I_max  R = 0.

Khi đó, U_{L max} = I_max.L =

Tương tự ta cũng có

c) Theo bài ta có P = P₀  I²R = P₀  = P₀  P₀R² - U²R + P₀(Z_L-Z_C)² = 0

Thay các giá trị của U, Z_L, Z_C và P₀ vào phương trình trên ta giải được R cần tìm.

d) Công suất tỏa nhiệt trên R:

P = I²R = = =

Dấu bằng xảy ra khi  R = |Z_L - Z_C| và P_max = =

Vậy mạch RLC có R thay đổi, giá trị của R và P_max tương ứng là

Ví dụ 1: Cho mạch điện RLC có u = 150cos100π V, L =  (H), C = (F), điện trở R có thể thay đổi được. Tìm R để

a) công suất tỏa nhiệt P = 90 W và viết biểu thức của cường độ dòng điện khi đó.

b) hệ số công suất của mạch là cosφ = 1/2.

c) công suất tỏa nhiệt trên mạch cực đại P_max và tính giá trị P_max

Hướng dẫn giải:

Ta có Z_L = 200 Ω, Z_C = 125 Ω, U = 150 V.

a) Ta có P = I²R = 90   90R² - 150²R + 90.75² = 0

Với R = 225 Ω  Z = 75   I₀ =  A

Độ lệch pha của u va i thỏa mãn tanφ = =   = arctan() = _u - _i  _i = - arctan()

Biểu thức cường độ dòng điện là i = cos(100t - arctan()) A

Với R = 25 Ω  Z = 25   I₀ =  A

Độ lệch pha của u va i thỏa mãn tanφ = = 3   = arctan(3) = _u - _i  _i = - arctan(3)

Biểu thức cường độ dòng điện là i = cos(100t - arctan(3)) A

b) Từ công thức tính hệ số công suất ta có cosφ =  

 R = 25 

c) Ta có P_max khi

Thay số ta được R = 75 Ω và P_max = 150 W

Chú ý:

* Trong trường hợp P_max thì hệ số công suất của mạch khi đó là cosφ = = , do R= |Z_L - Z_C| . Tức là độ lệch pha của u và i khi đó là π/4.

* Khi cuộn dây có thêm điện trở hoạt động r ≠ 0 thì ta còn có thêm dạng bài tính công suât tỏa nhiệt trên R, trên cuộn dây và trên toàn mạch.

TH1: Công suất tỏa nhiệt trên toàn mạch cực đại

P = I²(R+r) = = =

Từ đó ta cũng được giá trị của R và P_max tương ứng:

TH2: Công suất tỏa nhiệt trên R cực đại

P = I²R = = =

Áp dụng BĐT Cauchy cho mẫu số ta cũng được

P_R 

Từ đó ta cũng được giá trị của R và (P_R)max tương ứng:

Ví dụ 2: Cho mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây có r = 50 Ω, L = 0,4/π (H) và tụ điện có điện dung C = 10^–4/π (F) và điện trở thuần R thay đổi được. Điện áp hai đầu mạch là u = 100cos 100πt V. Tìm R để

a) hệ số công suất của mạch là cosφ = 0,5.

b) công suất tỏa nhiệt trên toàn mạch đạt cực đại. Tính giá trị cực đại đó.

c) công suất tỏa nhiệt trên điện trở R cực đại. Tính giá trị cực đại của công suất đó.

Hướng dẫn giải:

Ta có Z_L = 40 Ω, Z_C = 100 Ω, U = 100V

a) Hệ số công suất của mạch là cosφ = = 

Thay số ta được:

Giải phương trình trên ta được các nghiệm R cần tìm.

b) Công suất tiêu thụ trên đoạn mạch đạt giá trị cực đại khi R + r = |Z_L - Z_C|

 R + 50 = 60  R = 10 Ω.

Khi đó, công suất cực đại của mạch = W

c) Công suất tỏa nhiệt trên R cực đại khi

Thay số ta được R = 10  và (P_R)_max = W

Ví dụ 3: Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Biểu thức điện áp hai đầu mạch có dạng u = 100cos(100πt + ) V. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ của mạch đạt giá trị cực đại và bằng 100 W. Viết biểu thức cường độ dòng điện trong mạch, biết mạch có tính dung kháng.

Hướng dẫn giải:

 Khi công suất tỏa nhiệt trên R cực đại thì ta có   R = 50

Khi đó

Do mạch có tính dung kháng nên φ < 0  φ = - = _u - _i  _i =

Từ đó, biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là i = 2cos(100πt + ) A

BÀI TOÁN TỔNG QUÁT 2:

Cho mạch điện RLC có R thay đổi. Điện áp hiệu dụng hai đầu mạch điện là U. Khi R = R₁ và R = R₂ thì mạch tiêu thụ cùng một công suất (hay P₁ = P₂). Chứng minh rằng:

a) R₁.R₂= (Z_L- Z_C)²

b) |φ₁| + |φ₂| = , với φ₁, φ₂ lần lượt là độ lệch pha của u và i khi R = R₁, R = R₂.

c) Công suất tỏa nhiệt tương ứng khi đó P₁ = P₂ =

Hướng dẫn giải

a) Theo giả thiết ta có P₁ = P₂



 

  R₁R₂ = (Z_L - Z_C)²

b) Ta có do R₁R₂ = (Z_L - Z_C)²   tan|₁| = cot|₂|

Từ đó ta được |₁| + |2| =  đpcm

c) Ta có P = P₁ = P₂ = I .R   đpcm

Vậy mạch RLC có R thay đổi mà R = R₁ và R = R₂ thì P₁ = P₂ sẽ thỏa mãn

Chú ý:

* Trong trường hợp mạch điện bị khuyết một phần tử (hoặc L hoặc C) thì ta có các điều kiện tương tự

+ Với mạch R, L:

+ Với mạch R, C:

* Các em cần phân biệt rõ hai trường hợp công suất cực đại khi R biến thiên và công suất bằng nhau.

+ Khi R biến thiên thì công suất cực đại là

+ Khi R biến thiên có hai giá trị cho P bằng nhau thì



Ví dụ 1: (Trích ĐTST Đại học 2009)

Đặt điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi vào hai đầu đoạn mạch gồm biến trở R mắc nối tiếp với tụ điện. Dung kháng của tụ điện là 100 . Khi điều chỉnh R thì tại hai giá trị R₁ và R₂ công suất tiêu thụ của đoạn mạch như nhau. Biết điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện khi R = R₁ bằng hai lần điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện khi R = R₂. Các giá trị R₁ và R₂ là

A. R₁ = 50 , R₂ = 100  B. R₁ = 40 , R₂ = 250 .

C. R₁ = 50 , R₂ = 200 . D. R₁ = 25 , R₂ = 100 .

Hướng dẫn giải:

Theo giả thiết ta có P₁ = P₂

 

   R₁R₂ = =100² (1)

Mặt khác, gọi U_1C là điện áp tụ điện khi R = R₁ và U_2C là điện áp tụ điện khi R = R₂

Khi đó theo bài ta được U_1C = 2U_2C  I₁Z_C = 2I₂Z_C 

Lại có P₁ = P₂  (2)

Giải (1) và (2) ta được R₁ = 50 Ω, R₂ = 200 Ω.

Ví dụ 2: Một mạch điện gồm một tụ điện C, một cuộn cảm L thuần cảm kháng và một biến trở R được mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos120πt V. Biết rằng ứng với hai giá trị của biến trở R₁ = 18  và R₂ = 32 thì công suất tiêu thụ P trên đoạn mạch là như nhau. Công suất P của đoạn mạch có thể nhận giá trị nào?

Hướng dẫn giải:

Theo chứng minh công thức ở trên ta được = 288 W

Ví dụ 3: Cho mạch điện RLC có điện áp hai đầu mạch là u = 30cos(100πt)V, R thay đổi được. Khi mạch có R = R₁ = 9  thì độ lệch pha giữa u và i là φ₁ . Khi mạch có R = R₂ = 16  thì độ lệch pha giữa u và i là φ₂. Biết

a) Tính công suất ứng với các giá trị của R₁ và R₂

b) Viết biểu thức của cường độ dòng điện ứng với R₁, R₂

c) Tính L biết C = (F).

d) Tính công suất cực đại của mạch.

Hướng dẫn giải:

a) Theo chứng minh công thức ở trên, khi  P = P₁ = P₂ = 36 W

b) Ta có  = 144  Z_L - Z_C =  12 

Khi R = R₁ = 9 Ω thì ta có tổng trở của mạch là Z = = 15   I = = 2A

Độ lệch pha của u và i thỏa mãn tanφ =   = arctan( ) = _u - _i  _i=  arctag(  )

Từ đó, biểu thức cường độ dòng điện là i = 2cos(100πt  arctag(  )) A.

Khi R = R₁ = 16 Ω thì ta có tổng trở của mạch là Z = = 20   I = = 1,5 A

Độ lệch pha của u và i thỏa mãn tanφ =   = arctan() = _u - _i  _i=  arctag(  )

Từ đó, biểu thức cường độ dòng điện là i = 1,5cos(100πt  arctag(  )) A.

c) Khi C = (F)  Z_C = 20 . Mà Z_L - Z_C =  12  

d) Công suất cực đại của mạch khi R biến thiên được tính bởi P_max = 37,5 W

BÀI TẬP LUYỆN TẬP:

Bài 1: Cho mạch điện RLC có điện áp hai đầu mạch u = Ucos(ωt)V, R thay đổi được. Khi mạch có R = R₁ = 90 Ω thì độ lệch pha giữa u và i là φ₁. Khi mạch có R = R₂ = 160 Ω thì độ lệch pha giữa u và i là φ₂. Biết rằng

a) Tìm L biết C = 10^–4/π (F) và ω = 100π rad/s.

b) Tìm ω biết L =  ( H ),C = ( F ).

Bài 2: Cho mạch điện RLC có điện áp hai đầu mạch là u =Ucos(100πt )V, R thay đổi được. Khi mạch có R = R₁ = 90 Ω và R = R₂ = 160 Ω thì mạch có cùng công suất P.

a) Tính C biết L = 2/π (H).

b) Tính U khi P = 40 W.

Bài 3: Cho mạch điện RLC, R có thể thay đổi được. Hiệu điện thế hai đầu mạch là u = 200cos(100πt )V , L = 2/π (H), C = 10^–4/π (F). Tìm R để

a) hệ số công suất của mạch là .

b) điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở là U_R = 50 V

c) công suất tỏa nhiệt trên R là P = 80 W.

Bài 4: Cho mạch điện RLC, R có thể thay đổi được, điện áp hai đầu mạch là u= 240cos(100πt )V, C= ( F ). Khi R = R₁ = 90 Ω và R = R₂ = 160 Ω thì mạch có cùng công suất P.

a) Tính L, công suất P của mạch.

b) Giả sử chưa biết L, chỉ biết P_max = 240 W và với 2 giá trị R₃ và R₄ thì mạch có cùng công suất là P = 230,4 W. Tính giá trị R₃ và R₄.

TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG BÀI TOÁN MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 1

1. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, C, ω không đổi. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì P_max. Khi đó

A. R₀= (Z_L - Z_C)² B. R₀ = |Z_L - Z_C| C. R₀= Z_C - Z_L D. R₀ =Z_L - Z_C .

2. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, C, ω không đổi. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì P_max. Khi đó, giá trị của P_max là

A. P_max = B. P_max = C. P_max= D. P_max=

3. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, C, ω không đổi. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì P_max . Khi đó, cường độ dòng điện trong mạch được cho bởi

A. I = B. I = C. I = D. I =

4. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp, trong đó cuộn dây có thêm điện trở trong r. Biết rằng R của mạch thay đổi được. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì P_max . Khi đó, cường độ dòng điện trong mạch được cho bởi

A. I = B. I = C. I = D. I =

5. Đặt điện áp u = U₀sin(ωt) V, (với U₀ và ω không đổi) vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh. Biết độ tự cảm và điện dung được giữ không đổi. Điều chỉnh trị số điện trở R để công suất tiêu thụ của đoạn mạch đạt cực đại. Khi đó hệ số công suất của đoạn mạch bằng

A. 0,5. B. 0,85. C.  D. 1.

6. Đặt vào hai đầu mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp có R thay đổi được một điện áp xoay chiều luôn ổn định và có biểu thức u = U₀cos(ωt) V. Mạch tiêu thụ một công suất P và có hệ số công suất cosφ. Thay đổi R và giữ nguyên C và L để công suất trong mạch đạt cực đại khi đó

A. P_max = , cos = 1 B. P_max = , cos = 

C. P_max = , cos =  D. P_max = , cos = 1

7. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm một biến trở R mắc nối tiếp với một cuộn thuần cảm L = 1/π (H). Điện áp hai đầu đoạn mạch ổn định và có biểu thức u = 100sin(100πt) V. Thay đổi R, ta thu được công suất toả nhiệt cực đại trên biến trở bằng

A. 12,5 W. B. 25 W. C. 50 W. D. 100 W.

8. Cho một đoạn mạch điện RLC nối tiếp. Biết L =  (H), C = (F), R thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp ổn định có biểu thức u = U₀sin(100πt) V. Để công suất tiêu thụ của đoạn mạch đạt cực đại thì R có giá trị bằng bao nhiêu ?

A. R = 0. B. R = 100 Ω. C. R = 50 Ω. D. R = 75 Ω.

9. Cho đoạn mạch xoay chiều gồm biến trở R, cuộn thuần cảm L =  (H), C = (F) mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = 120cos100πt V. Điện trở của biến trở phải có giá trị bao nhiêu để công suất của mạch đạt giá trị cực đại? Giá trị cực đại của công suất là bao nhiêu ?

A. R = 120 Ω, P_max = 60 W. B. R = 60 Ω, P_max = 120 W.

C. R = 400 Ω, P_max = 180 W. D. R = 60 Ω, P_max = 1200 W.

10. Cho mạch điện như hình vẽ. Biết cuộn dây có L = 1,4/π (H), r = 30 Ω; tụ điện có C = 31,8 (µF); R thay đổi được. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u =100cos100πt V. Giá trị của R để công suất tiêu thụ của mạch đạt cực đại và giá trị cực đại đó là

A. R = 20 Ω, P_max = 120W. B. R = 10 Ω, P_max = 125W.

C. R = 10 Ω, P_max = 250W. D. R = 20 Ω, P_max = 125W.

11. Đoạn mạch xoay chiều gồm tụ điện có điện dung C = (F) mắc nối tiếp với điện trở thuần có giá trị thay đổi được. Đặt vào hai dầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có dạng u = 200sin(100πt) V. Khi công suất tiêu thụ trong mạch đạt giá trị cực đại thì điện trở phải có giá trị là

A. R = 200 Ω. B. R = 150 Ω. C. R = 50 Ω. D. R = 100 Ω.

12. Cho đoạn mạch RLC không phân nhánh có L= (H), C = (F) và R thay đổi được. Đặt giữa hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có tần số 50 Hz. Thay đổi R để công suất của đoạn mạch đạt cực đại, giá trị của R lúc đó bằng

A. 140 Ω. B. 100 Ω. C. 50 Ω. D. 20 Ω.

13. Cho mạch xoay chiều không phân nhánh RLC có L = (H), C = (F) và R thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Để công suất tiêu thụ của mạch cực đại thì giá trị của R bằng

A. 120 Ω. B. 50 Ω. C. 100 Ω. D. 200 Ω.

14. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết Z_L = 300 Ω, Z_C = 200 Ω, R là biến trở. Điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch có dạng u = 200cos100πt V. Điều chỉnh R để cường độ dòng điện hiệu dụng đạt cực đại bằng

A. I_max = 2A. B. I_max= 2A C. I_max= 2A D. I_max= A.

15. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Điều chỉnh R để công suất tỏa nhiệt trên R đạt giá trị cực đại bằng 50 W, khi đó điện áp hiệu dụng giữa hai đầu R là 20 V. Điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch có giá trị là

A. 40 V. B. 20 V. C. 20 V. D. 50 V.

16. Cho mạch điện xoay chiều RL mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Điều chỉnh R để công suất tỏa nhiệt trên R đạt giá trị cực đại, khi đó điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn cảm bằng 40 V, cường độ dòng điện hiệu dụng của mạch là 2A. Tính giá trị của R, L biết tần số dòng điện là 50 Hz.

A. R = 20 Ω, L =   B. R = 20 Ω, L =  H C. R = 10 Ω, L =  H D. R = 40 Ω, L =  H

17. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Điều chỉnh R để công suất tỏa nhiệt trên R đạt giá trị cực đại, khi đó dung kháng của mạch gấp hai lần cảm kháng. Tính điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện, biết điện áp hiệu dụng hai đầu mạch là 220 V.

A. 200 V. B. 220 V. C. 220 V. D. 110 V.

18. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Điều chỉnh R = R₀ thì công suất tỏa nhiệt trên R đạt giá trị cực đại và bằng 80 W. Khi điều chỉnh R = 2R₀ thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch có giá trị là bao nhiêu?

A. 60 W. B. 64 W. C. 40 W. D. 60 W.

19. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Biểu thức điện áp hai đầu mạch có dạng u = 100cos(100πt + ) V. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ của mạch đạt giá trị cực đại và bằng 100 W. Viết biểu thức cường độ dòng điện trong mạch, biết mạch có tính dung kháng.

A. i = 2cos(100πt + ) A B. i = 2cos(100πt + ) A

C. i = 2cos(100πt + ) A D. i = 2cos(100πt + ) A

20. Cho mạch điện xoay RLC có R thay đổi được. Cuộn dây thuần cảm có , điện áp hiệu dụng hai đầu mạch là u = 75cos100πt V. Công suất tiêu thụ trong mạch P = 45 W. Điện trở R có thể có những giá trị nào sau:

A. R= 45 Ω hoặc R = 60 Ω. B. R = 80 Ω hoặc R = 160 Ω.

C. R = 45 Ω hoặc R = 80 Ω. D. R = 60 Ω hoặc R = 160 Ω.

21. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Biết L =  (H); C = 31,8 (µF); f = 50 Hz điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch là U = 200 V. Nếu công suất tiêu thụ của mạch là 400 W thì R có những giá trị nào?

A. R = 160 Ω hoặc R = 40 Ω. B. R = 80 Ω hoặc R = 120 Ω.

C. R = 30 Ω hoặc R = 90 Ω. D. R = 60 Ω.

22. Cho mạch RLC nối tiếp, R là biến trở. Điện áp hai đầu mạch có dạng u = 200cos100πt V, . Điện trở R có giá trị bao nhiêu để công suất tiêu thụ của mạch là P = 320W?

A. R = 25 Ω hoặc R = 80 Ω. B. R = 20 Ω hoặc R = 45 Ω.

C. R = 25 Ω hoặc R = 45 Ω. D. R = 45 Ω hoặc R = 80 Ω.

23. Đặt vào hai đầu đoạn mạch gồm một điện trở thuần R, một cuộn dây có hệ số tự cảm L có điện trở r và một tụ điện có điện dung C theo thứ tự đó mắc nối tiếp một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt) V. Khi trong mạch có cộng hưởng điện thì điều nào sau đây là sai ?

A. Công suất tiêu thụ trên mạch là lớn nhất và bằng P_max =

B. Cường độ dòng điện hiệu dụng lớn nhất bằng I_max =

C. Điện áp giữa hai đầu mạch cùng pha với dòng điện.

D. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch chứa cuộn dây và tụ điện triệt tiêu.

24. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, có điện trở R biến đổi được. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ cực đại, biết mạch có tính dung kháng. Khi đó, điện áp hai đầu mạch

A. sớm pha so với cường độ dòng điện góc π/2. B. sớm pha so với cường độ dòng điện góc π/4.

C. trễ pha so với cường độ dòng điện góc π/2. D. trễ pha so với cường độ dòng điện góc π/4.

25. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, có điện trở R biến đổi được. Điều chỉnh R để công suất tỏa nhiệt trên R cực đại, biết mạch có tính dung kháng. Độ lệch pha φ của u và i là

A. φ = π/2. B. φ = π/4. C. φ = – π/4. D. φ = 0.

26. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, có điện trở R biến đổi được. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ cực đại, biết mạch có tính cảm kháng. Khi đó

A. điện áp hai đầu mạch sớm pha so với cường độ dòng điện góc π/4.

B. điện áp hai đầu mạch trễ pha so với cường độ dòng điện góc π/4.

C. cường độ dòng điện hiệu dụng đạt giá trị lớn nhất.

D. hệ số công suất của mạch đạt giá trị lớn nhất.

27. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, có điện trở R biến đổi được. Điều chỉnh giá trị của R, nhận xét nào dưới đây không đúng?

A. Có một giá trị của R làm công suất của mạch cực đại.

B. Với mọi giá trị của R thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở luôn nhỏ hơn điện áp hiệu dụng hai đầu mạch.

C. Khi công suất tiêu thụ của mạch cực đại thì hệ số công suất bằng 1.

D. Khi công suất tiêu thụ của mạch cực đại thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mạch gấp lần điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở.

28. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp. Biết L = 318 (mH), C = 17 (µF). Điện áp hai đầu mạch là u = 120cos(100πt - ) V, cường độ dòng điện trong mạch có biểu thức i = 1,2cos(100πt + ) A. Để hệ số công suất của mạch là 0,6 thì phải ghép thêm một điện trở R₀ với R

A. nối tiếp, R₀ = 15 Ω. B. nối tiếp, R₀ = 65 Ω.

C. song song, R₀ = 25 Ω. D. song song, R₀ = 35,5 Ω.

29. Đặt vào hai đầu đoạn mạch chứa điện trở R₀ = 25 Ω, cuộn dây thuần cảm có mắc nối tiếp một điện áp xoay chiều có biểu thức u =50cos100πt V. Để công suất tiêu thụ trên mạch lớn nhất người ta ghép thêm một một điện trở R. Khi đó

A. R = 25 Ω, ghép song song với R₀. B. R = 50 Ω, ghép song song với R₀.

C. R = 50 Ω, ghép nối tiếp với R₀. D. R = 25 Ω, ghép nối tiếp với R₀.

30. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R, cuộn dây có hệ số tự cảm L và điện trở hoạt động r, tụ điện có điện dung C. Điện trở R có giá trị có thể thay đổi được, điều chỉnh R để công suất tiêu thụ của mạch đạt giá trị lớn nhất. Khi đó

A. hệ số công suất của mạch bằng 1. B. hệ số công suất của mạch bằng  .

C. điện áp và dòng điện lệch pha nhau góc π/2. D. điện áp và dòng điện cùng pha với nhau.

31. Cho mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm và tụ C mắc nối tiếp, với Z_C > Z_L. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ trên mạch lớn nhất, khi đó

A. tổng trở của mạch lớn gấp lần điện trở R.

B. tổng trở của mạch lớn gấp lần dung kháng Z_C.

C. tổng trở của mạch lớn gấp lần cảm kháng Z_L.

D. tổng trở của mạch lớn gấp lần tổng trở thuần của mạch.

32. Một đoạn mạch gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có cảm kháng 44 Ω và điện trở R, tụ C có dung kháng 102 Ω. Khi điều chỉnh giá trị của R = 56 Ω thì công suất tiêu thụ trên mạch cực đại. Giá trị của r là

A. 6 Ω. B. 4 Ω. C. 2 Ω. D. 8 Ω.

33. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp, trong đó cuộn dây có thêm điện trở trong r. Biết rằng R của mạch thay đổi được. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì công suất tỏa nhiệt trên mạch đạt cực đại. Giá trị của R₀ là

A. B.

C. R₀ = |Z_L - Z_C| + r D. R₀ = |Z_L - Z_C| - r.

34. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có cảm kháng 10 Ω và điện trở hoạt động 1 Ω. Điện áp hai đầu mạch có biểu thức u = 10cos100πt V. Phải điều chỉnh R bằng bao nhiêu để công suất trên mạch có giá trị lớn nhất. Tính giá trị lớn nhất đó?

A. R = 9 Ω, P = 5 W. B. R = 10 Ω, P = 10 W.

C. R = 9 Ω, P = 11 W. D. R = 11 Ω, P = 9 W.

35. Một đoạn mạch nối tiếp gồm cuộn dây có điện trở thuần r 100 3 Ω và độ tự cảm L = 0,191 (H), tụ điện có điện dung C =  (mF), điện trở R có giá trị thay đổi được. Điện áp u = 200cos(100πt)V vào hai đầu đoạn mạch. Thay đổi giá trị của R, xác định giá trị cực đại của công suất tiêu thụ điện trong mạch ?

A. 50 W. B. 200 W. C. 1000 W. D. 100 W.

36. Cho một đoạn mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có cảm kháng 10 Ω và điện trở hoạt động 1 Ω. Điện áp hai đầu mạch có biểu thức u = 10cos100πt V. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ trên mạch cực đại. Biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch khi đó là

A. i = cos(100πt - ) A B. i = cos(100πt) A

C. i = cos(100πt - ) A D. i = cos(100πt) A

37. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R, cuộn dây có hệ số tự cảm L và điện trở hoạt động r, tụ điện có điện dung C. Điện trở R có giá trị có thể thay đổi được, điều chỉnh R để công suất tiêu tỏa nhiệt trên R đạt giá trị lớn nhất. Khi đó

A. điện áp hai đầu mạch và cường độ dòng điện cùng pha

B. hệ số công suất của mạch bằng 

C. hệ số công suất của mạch nhỏ hơn 

D. hệ số công suất của mạch lớn hơn 

38. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp, trong đó cuộn dây không thuần cảm có cảm kháng 14 Ω và điện trở r = 12 Ω. Tụ C có dung kháng 30 Ω. Điều chỉnh R đến giá trị bằng bao nhiêu để công suất tiêu thụ trên R lớn nhất?

A. 16 Ω. B. 24 Ω. C. 20 Ω. D. 18 Ω.

39. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp, trong đó cuộn dây có thêm điện trở trong r. Biết rằng R của mạch thay đổi được. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì công suất tỏa nhiệt trên R đạt cực đại. Khi đó, giá trị cực đại của P_R là

A. B.

C. D.

40. Một đoạn mạch gồm biến trở R mắc nối tiếp với cuộn dây có độ tự cảm L = 0,08 (H) và điện trở thuần r = 32 Ω. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp dao động điều hoà ổn định có tần số góc 300 (rad/s). Để công suất toả nhiệt trên biến trở đạt giá trị lớn nhất thì điện trở của biến trở phải có giá trị bằng bao nhiêu?

A. 56 Ω. B. 24 Ω. C. 32 Ω. D. 40 Ω.

41. Cho một mạch gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có cảm kháng 30 Ω, điện trở thuần 5 Ω và một tụ điện có dung kháng 40 Ω. Điện áp hiện dụng giữa hai đầu mạch là 200 V. Phải điều chỉnh R đến giá trị bằng bao nhiêu để công suất tiêu thụ trên cuộn dây có giá trị lớn nhất

A. 5 Ω. B. 0 Ω. C. 10 Ω. D. 11,2 Ω.

42. Cho mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có điện trở r với Z_L = r = . Khi điều chỉnh giá trị của R thì nhận định nào dưới đây không đúng?

A. Khi công suất tiêu thụ trên mạch cực đại thì hệ số công suất của mạch là  .

B. Khi cường độ hiệu dụng của dòng điện cực đại thì mạch xảy ra cộng hưởng điện.

C. Với mọi giá trị của R thì dòng điện luôn sớm pha hơn so với điện áp hai đầu mạch.

D. Khi công suất tiêu thụ trên R cực đại thì R = Z_L .

43. Cho mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm và tụ C mắc nối tiếp, với Z_C > Z_L. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ trên R lớn nhất, khi đó

A. cường độ dòng điện sớm pha hơn điện áp góc π/4.

B. cường độ dòng điện trễ pha hơn điện áp góc π/4.

C. cường độ dòng điện cùng pha với điện áp.

D. cường độ dòng điện sớm pha hơn điện áp góc φ < π/4.

44. Cho mạch điện xoay chiều gồm biến trở R và cuộn dây không thuần cảm. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ trên R lớn nhất, khi đó

A. điện áp hai đầu mạch sớm pha so với cường độ dòng điện góc π/4.

B. điện áp hai đầu cuộn dây có cùng giá trị với điện áp hai đầu điện trở.

C. điện áp hai đầu cuộn dây sớm pha so với dòng điện góc π/4.

D. cường độ hiệu dụng của dòng điện cực đại.

45. Cho một mạch gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm và tụ điện C có dung kháng Z_C < Z_L. Khi điều chỉnh R thì ta thấy với R = 100 Ω thì công suất tiêu thụ trên R là lớn nhất và khi đó dòng điện lệch pha góc π/6 so với điện áp hai đầu mạch. Giá trị điện trở r của cuộn dây là

A. 50 Ω. B. 100 Ω. C. 50 Ω. D. 50 Ω.

46. Cho một mạch gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có điện trở r. Khi điều chỉnh R thì với R = 20 Ω thì công suất tiêu thụ trên R là lớn nhất và khi đó điện áp hai đầu cuộn dây lệch pha góc π/3 so với điện áp hai đầu điện trở. Phải điều chỉnh R đến giá trị bằng bao nhiêu thì công suât tiêu thụ trên mạch cực đại?

A. 10 Ω. B. 7,3 Ω. C. 10 Ω. D. 10 Ω.

47. Cho một mạch gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có điện trở r và tụ C mắc nối tiếp. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ trên R là lớn nhất, khi đó điện áp hai đầu đoạn mạch lớn gấp 1,5 lần điện áp hai đầu điện trở. Hệ số công suất của mạch khi đó là

A. 0,75 Ω. B. 0,67 Ω. C. 0,5. D. 0,71.

48. Cho một mạch gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có điện trở r = 2 Ω và tụ C. Đặt vào hai đầu mạch điện áp xoay chiều u = 20cos100πt V. Điều chỉnh R để công suất tiêu thụ trên R là lớn nhất và có giá trị bằng 8 W, giá trị của R khi đó là

A. 8 Ω. B. 3 Ω. C. 18 Ω. D. 23 Ω.

49. Cho một mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có điện trở r = 10 Ω và tụ C có dung kháng 100 Ω, trong đó Z_L < Z_C. Điều chỉnh giá trị của R người ta nhận thấy khi R = R₁ = 30 Ω thì công suất trên mạch cực đại, khi R = R₂ thì công suất trên R cực đại. Giá trị của cảm kháng Z_L và R₂ là

A. Z_L = 60 Ω; R₂ = 41,2 Ω. B. Z_L = 60 Ω ; R₂ = 60 Ω.

C. Z_L = 40 Ω ; R₂ = 60 Ω. D. Z_L = 60 Ω ; R₂ = 56,6 Ω.

50. Cho một đoạn mạch nối tiếp gồm một cuộn dây thuần cảm L, một tụ điện C và một biến trở R. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch bằng U không đổi. Khi điện trở của biến trở bằng R₁ và R₂ người ta thấy công suất tiêu thụ trong đoạn mạch trong hai trường hợp bằng nhau. Tìm công suất cực đại khi điện trở của biến trở thay đổi?

A. B. C. D.

51. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm cuộn cảm thuần L nối tiếp với biến trở R. Điện áp hai đầu đoạn mạch là U ổn định, có tần số f. Ta thấy có hai giá trị của biến trở R là R₁ và R₂ làm độ lệch pha tương ứng của u và i là φ₁ và φ² với |φ₁| + |φ₂| = π/2. Giá trị của độ tự cảm L là

A. B. C. D.

52. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm cuộn tụ điện có điện dung C nối tiếp với biến trở R. Điện áp hai đầu đoạn mạch là U ổn định, có tần số f. Ta thấy có hai giá trị của biến trở R là R₁ và R₂ làm công suất tỏa nhiệt trên biến trở không đổi. Giá trị của điện dung C là

A. B. C. D.

53. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp, R thay đổi được, điện áp hai đầu đoạn mạch u = 60sin100πt V. Khi R = R₁ = 9 Ω hoặc R = R₂ = 16 Ω thì công suất trong mạch như nhau. Hỏi với giá trị nào của R thì công suất mạch cực đại, giá trị cực đại đó?

A. 12 Ω; 150 W. B. 12 Ω; 100 W. C. 10 Ω; 150 W. D. 10 Ω; 100 W.

54. Đặt một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U = 100 V vào hai đầu đoạn mạch RLC nối tiếp, cuộn dây thuần cảm kháng, R có giá trị thay đổi được. Điều chỉnh R ở hai giá trị R₁ và R₂ sao cho R₁ + R₂ = 100 Ω thì thấy công suất tiêu thụ của đoạn mạch ứng với hai trường hợp này như nhau. Công suất này có giá trị là

A. 50 W. B. 100 W. C. 400 W. D. 200 W.

55. Cho mạch điện xoay chiều gồm biến trở R và tụ C= 10-4/π(F) mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điện một hiệu điện thế xoay chiều ổn định tần số 50 Hz. Thay đổi R ta thấy ứng với hai giá trị R = R₁ và R= R₂ thì công suất của mạch điện đều bằng nhau. Khi đó tích số R₁R₂ là:

A. 2.10⁴ B. 10² C. 2.10² D. 10⁴

56. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp, trong đó cuộn dây thuần cảm L= 1/π (H); tụ điện có điện dung C = 16 F và trở thuần R. Đặt hiệu điện thế xoay chiều tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch. Tìm giá trị của R để công suất của mạch đạt cực đại.

A. R = 200  B. R = 100  C. R = 100  D. R = 200 

57. Đặt một điện áp xoay chiều vào hai đầu đoạn mạch RLC nối tiếp có R thay đổi thì thấy khi R= 30 Ω và R= 120 Ω thì công suất toả nhiệt trên đoạn mạch không đổi. Để công suất đó đạt cực đại thì giá trị R là

A. 24 Ω. B. 90 Ω . C. 150 Ω. D. 60 Ω.

58. Đặt điện áp xoay chiều u = 120cos(100πt)V vào hai đầu một đoạn mạch RLC nối tiếp, điện trở R có thể thay đổi được. Thay đổi R thì giá trị công suất cực đại của mạch P = 300 W. Tiếp tục điều chỉnh R thì thấy với hai giá trị của điện trở R₁ và R₂ mà R₁ = 0,5625R₂ thì công suất tiêu thụ trên đoạn mạch là như nhau. Giá trị của R₁ là

A. 20 Ω. B. 28 Ω. C. 18 Ω. D. 32 Ω.

59. Cho một đoạn mạch điện gồm một biến trở R mắc nối tiếp với một tụ điện có C =  (µF). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều ổn định u với tần số góc 100π (rad/s). Thay đổi R ta thấy với hai giá trị của R là R = R₁ và R = R₂ thì công suất của đoạn mạch đều bằng nhau. Tích R₁R₂ có giá trị bằng

A. 10. B. 100. C. 1000. D. 10000.

60. Cho một đoạn mạch điện RLC nối tiếp. Biết L =  (H), C = (F), R thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp ổn định có biểu thức u = Ucos100πt V. Khi thay đổi R, ta thấy có hai giá trị khác nhau của biến trở là R₁ và R₂ ứng với cùng một công suất tiêu thụ P của mạch. Kết luận nào sau đây là không đúng với các giá trị khả dĩ của P?

A. R₁.R₂ = 2500 Ω. B. R₁ + R₂ = U²/P. C. |R₁ – R₂| = 50 Ω. D. P < U²/100.

61. Đặt điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi vào hai đầu đoạn mạch gồm biến trở R mắc nối tiếp với tụ điện. Dung kháng của tụ điện là 100 Ω. Khi điều chỉnh R thì tại hai giá trị R₁ và R₂ công suất tiêu thụ của đoạn mạch như nhau. Biết điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện khi R = R₁ bằng hai lần điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện khi R = R₂. Các giá trị R₁ và R₂ là

A. R₁ = 50 Ω, R₂ = 100 Ω. B. R₁ = 40 Ω, R₂ = 250 Ω.

C. R₁ = 50 Ω, R₂ = 200 Ω. D. R₁ = 25 Ω, R₂ = 100 Ω.

62. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R có thể thay đổi được. Điều chỉnh cho R = 200 Ω thì công suất tiêu thụ của mạch lớn nhất và có giá trị bằng 50 W. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mạch có giá trị là

A. 100 V. B. 50 V. C. 50 V. D. 100 V.

63. Cho một đoạn mạch gồm một cuộn dây thuần cảm L = 1/π (H) mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung không đổi C và một biến trở R. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 200 V, tần số 50 Hz. Thay đổi giá trị của biến trở R thấy công suất tiêu thụ cực đại trong đoạn mạch là 200 W. Điện dung C trong mạch có giá trị

A. F B. F C. F D. F

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 1

1B

6B

11D

16A

21A

26A

31D

36C

41B

46B

51B

56

61C

2C

7B

12D

17C

22D

27C

32C

37D

42B

47A

52D

57

62D

3C

8C

13A

18B

23D

28A

33D

38C

43D

48D

53A

58C

63D

4D

9B

14D

19D

24D

29D

34A

39C

44B

49A

54B

59D

5C

10B

15C

20C

25C

30B

35C

40D

45A

50A

55

60C

BÀI GIẢNG CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 2

II. MẠCH RLC CÓ L THAY ĐỔI

BÀI TOÁN TỔNG QUÁT:

Cho mạch điện xoay chiều RLC trong đó L có thể thay đổi được. Tìm giá trị của L để

a) cường độ hiệu dụng I của mạch đạt giá trị cực đại.

b) công suất tỏa nhiệt của mạch đạt cực đại. Tính giá trị P_max.

c) hệ số công suất của mạch bằng k cho trước.

d) công suất tiêu thụ của mạch là P₀ cho trước.

e) điện áp hiệu dụng hai đầu L đạt cực đại.

f) điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch RL cực đại.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có I = =  I_max  Z_min  Z_L - Z_C = 0  L =

Vậy L = thì I_max và giá trị I_max =

b) Công suất tỏa nhiệt trên mạch P = I²R. Do R không đổi nên P_max khi I_maxL  L =

Từ đó P_max = =

c) Ta có k = cosφ = = 

d) P₀ = I²R  P₀ =   Z_L = ...

e) U_L = I.Z_L = .Z_L = = = =

 (U_L)_max  y_min

Với y = , đặt  y = R²x² + (1-Z_C.x)² = (R² + )x² - 2Z_C.x + 1  ax²+ bx + c

Do hệ số a = (R² + ) > 0  y_min khi x = - =   Z_L =

Khi đó y = -  = -  = - = 

Vậy khi Z_L =

Chú ý:

- Khi L = L₁ hoặc L = L₂ mà công suất P (hoặc cường độ hiệu dụng I) không đổi thì ta có Z_C =

- Khi U_L cực đại thì ta có

- Khi U_L cực đại thì điện áp hai đầu đoạn mạch RC vuông pha với điện áp u của hai đầu mạch.

- Khi L = L₁ hoặc L = L₂ mà U_L không đổi, đồng thời khi L = L₀ mà U_L đạt cực đại thì ta có hệ thức liên hệ giữa các đại lượng là (*).

Chứng minh (*):









 =

 

Từ đó ta được

Khi L = L₀ mà U_L đạt cực đại thì 

  

f) U_RL= I.Z_RL = = = = =

Với y = , đặt Z_L = x  y =

Ta có y’ =  y’ = 0  

Lập bảng biến thiên ta được y_min  \

Thay giá trị của x ta được y_min = =

 (U_RL)_max = = =

Vậy khi L biến thiên để (U_RL) _max thì ta có

Ví dụ 1: Cho mạch điện RLC có R = 100 Ω, C = (F). Cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = 200cos(100πt) V. Xác định độ tự cảm của cuộn dây trong các trường hợp sau?

a) Hệ số công suất của mạch cosφ = 1.

b) Hệ số công suất của mạch cosφ =  .

c) Điện áp hiệu dụng trên cuộn cảm L là cực đại.

d) Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch RL; RC cực đại.

Hướng dẫn giải:

Ta có Z_C =  = 200 Ω.

a) Từ cosφ = 1 mạch có cộng hưởng điện. Khi đó Z_L = Z_C = 200   L =  H

b) Khi cosφ =   =   4R² = 3Z² = 3[R²+(Z_L-Z_C)²]  R² = 3(Z_L - Z_C)²

Thay số ta được Z_L - Z_C =   =  100 

c) Theo chứng minh trên, U_L đạt cực đại khi =350   L =  H

Giá trị cực đại là =  V

d) Khi L biến thiên để (U_RL)_max thì ta có

Lại có, U_RC = I.Z_RC  (U_RC)_max 

Ví dụ 2: Cho mạch điện RLC, L có thể thay đổi được, điện áp hai đầu mạch là u = 170cos100πt V. Biết rằng R = 80 Ω, C = (F). Tìm L để

a) công suất tỏa nhiệt trên R cực đại. Tính P_max

b) công suất tỏa nhiệt có giá trị P = 80 W.

c) điện áp hiệu dụng giữa hai đầu L đạt cực đại. Tính giá trị cực đại đó.

d) điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch RL cực đại. Tính giá trị cực đại đó.

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta có R = 80 Ω, Z_C = 200 Ω.

a) Do P = I²R  P_max  Z_L = Z_C = 200 Ω  L =  H

Khi đó P_max = I².R = = = 361,25 W

b) P = I²R  = 200  = 80  

c) Điện áp hiệu dụng hai đầu L đạt cực đại khi Z_L = = 232   L =  H

Giá trị cực đại của U_L là = 85 V

d) Ta có, khi L biến thiên để U_RL max thì ta có

Ví dụ 3: Cho mạch điện RLC có L thay đổi được. Điện áp hai đầu mạch điện là u = 200 cos100πt V. Khi mạch có L = L₁ =  H và L = L₂ =  H thì mạch có cùng cường độ dòng điện hiệu dụng nhưng giá trị tức thời lệch pha nhau góc 2π/3 rad.

a) Tính giá trị của R và C.

b) Viết biểu thức của cường độ dòng điện chạy trong mạch.

Hướng dẫn giải:

Ta có Z_L1 = 300 Ω, Z_L2 = 100 Ω.

a) Do I₁ = I₂  Z₁ = Z₂ 

 

Chỉ có một trường hợp thỏa mãn, thay số ta được = 200   C = F

Gọi φ₁ là độ lệch pha của u và i khi L = L₁, φ₂ là độ lệch pha của u và i khi L = L₂.

Ta có

Do  ₁ = - ₂

Mặt khác Z_L1 > Z_L2 

Từ đó ta được tan =   R = 100

Vậy các giá trị cần tìm là R =100 Ω, C = F

b) Viết biểu thức của i:

Với R =100 Ω, Z_C = 200 Ω, Z_L = 300 Ω  Z = 200 Ω  I₀ = A

Độ lệch pha của u và i:   = = _u - _i  _i = -

Vậy i = cos(100πt - ) A

Với R = 100 Ω, Z_C = 200 Ω, Z_L = 100 Ω  Z = 200 

Ta có   = - = _u - _i  _i =

Vậy i = cos(100πt + ) A

Ví dụ 4: (Trích Đề thi TSĐH 2011). Đặt điện áp xoay chiều u =Ucos100πt V vào hai đầu đoạn mạch mắc nối tiếp gồm điện trở thuần R, tụ điện có điện dung C và cuộn cảm thuần có độ tự cảm L thay đổi được. Điều chỉnh L để điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn cảm đạt giá trị cực đại thì thấy giá trị cực đại đó bằng 100 V và điện áp hiệu dụng ở hai đầu tụ điện bằng 36 V. Giá trị của U là

A. 80 V. B. 136 V. C. 64 V. D. 48 V.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 5: Cho đoạn mạch điện xoay chiều có R = 60 ; tụ C và cuộn dây thuần cảm L, U_AB = 120 V, f = 50 Hz. Khi thay đổi L có một giá trị của L =  H thì điện áp hai đầu cuộn dây đạt giá trị cực đại U = 200 V. Tính giá trị của C?

A. C = F B. C = F. C. C = F. D. C = F.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

BÀI TẬP LUYỆN TẬP:

Bài 1: Cho mạch điện RLC có C= ( F ), R 120Ω. Điện áp hai đầu mạch là u = 200cos(100πt)V , L có thể thay đổi được.

a) Tính L để U_Lmax. Tính giá trị U_Lmax

b) Tính L để U_L = 175 V

Bài 2: Cho mạch điện RLC có L có thể thay đổi được. Điện áp hai đầu mạch là u = 100cos(100πt) V. khi L = L₁ =  H và L = L₂ =  H thì mạch có cùng công suất tỏa nhiệt P = 40 W.

a) Tính R và C

b) Viết biểu thức của i ứng với các giá trị L₁ và L₂.

Bài 3: Cho mạch điện RLC có C= F, R = 80Ω. Điện áp hai đầu mạch là u = 170cos(100πt )V, L có thể thay đổi được. Tìm L để

a) công suất tỏa nhiệt cực đại, tính giá trị P_max

b) công suất tỏa nhiệt của mạch đạt P = 80 W.

TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 2

1. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm, độ tự cảm L thay đổi và tụ điện C. Điện áp hai đầu là U ổn định, tần số f. Khi U_L cực đại, cảm kháng Z_L có giá trị là

A. Z_L = B. Z_L = R + Z_C C. Z_L = D. Z_L =

2. Cho đoạn mạch R, L, C nối tiếp với L có thể thay đổi được. Trong đó R và C xác định. Mạch điện được đặt dưới điện áp u= Ucos(ωt) V, với U không đổi và ω cho trước. Khi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm cực đại. Giá trị của L xác định bằng biểu thức nào sau đây?

A. L = R² + B. L = 2CR² + C. L = CR² + D. L = CR² +

3. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm, độ tự cảm L thay đổi và tụ điện C. Điện áp hai đầu là U ổn định, tần số f. Thay đổi L để U_L cực đại, giá trị cực đại của U_L là

A. B.

C. D.

4. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì điện áp U_Cmax. Khi đó U_Cmax đó được xác định bởi biểu thức

A. U_Cmax = I₀.Z_C B. U_Cmax= C. U_{C max}= D. U_Cmax = U.

5. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm L đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. L₀ = B. L₀ = C. L₀ = D. L₀ =

6. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm L đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. L₀ = B. L₀ = C. L₀ = D. L₀ =

7. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì điện áp U_Rmax. Khi đó U_Rmax đó được xác định bởi biểu thức

A. B. C. D.

8. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở R đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. L₀ = B. L₀ = C. L₀ = D. L₀ =

9. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện C đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. L₀ = B. L₀ = C. L₀ = D. L₀ =

10. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho C, R, ω không đổi. Thay đổi L đến khi L = L₀ thì công suất P_max. Khi đó P_max được xác định bởi biểu thức

A. B. C. D.

11. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được và tụ điện có điện dung C. Điện áp hai đầu là U ổn định, tần số f. Thay đổi L để U_Lmax. Chọn hệ thức đúng ?

A. B.

C. D.

12. Cho đoạn mạch điện xoay chiều RLC có L thay đổi được. Khi L = L₁ và L = L₂ thì công suất tỏa nhiệt trong mạch không thay đổi. Tìm hệ thức đúng trong các hệ thức sau?

A. B. C. D.

13. Cho đoạn mạch điện xoay chiều RLC có L thay đổi được. Khi L = L₁ và L = L₂ thì điện áp hai đầu cuộn cảm không thay đổi. Khi L = L₀ thì U_L đạt cực đại. Hệ thức nào sau đây thể hiện mỗi quan hệ giữa L₁, L₂, L₀?

A. L₀ B. C. D. L₀ = L₁ + L₂

14. Cho mạch điện RLC nối tiếp. Trong đó R = 100 Ω, C = (F) , cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = 200cos(100πt) V. Độ tự cảm của cuộn dây để điện áp hiệu dụng trên cuộn cảm L là cực đại là.

A. L =  (H). B. L =  (H). C. L =  (H). D. L =  (H).

15. Cho đoạn mạch RLC mắc nối tiếp, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm thay đổi được; điện trở R = 100 Ω; điện dung C = (F) . Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có U = 100 V và tần số f = 50 Hz. Khi U_L cực đại thì L có giá trị

A. B. C. D.

16. Một doạn mạch RLC không phân nhánh gồm điện trở R = 50 Ω, tụ điện có dung kháng bằng điện trở và cuộn thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được. Mắc đoạn mạch vào điện áp xoay chiều có điện áp hiệu dụng không đổi và tần số 50 Hz. Điều chỉnh L để điện áp giữa hai đầu cuộn dây cực đại, giá trị của L là

A. B. C. D.

Trả lời các câu hỏi 17, 18 với cùng dữ kiện sau:

Cho đoan mạch điện xoay chiều RLC có điện áp hai đầu mạch là u = 120cos100πt V (V). Biết R = 20 Ω, Z_C = 60 Ω và độ tự cảm L thay đổi (cuộn dây thuần cảm).

17. Xác định L để U_L cực đại và giá trị cực đại của U_L bằng bao nhiêu?

A. B.

C. D.

18. Để U_L = 120 V thì L phải có các giá trị nào sau đây ?

A. B.

C. D.

19. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp, R = 40 , C = (F), L thay đổi được. Điện áp hai đầu đoạn mạch có biểu thức u = 120sin100πt V. Điều chỉnh L để điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn dây cực đại, giá trị cực đại đó là

A. 150 V. B. 120 V. C. 100 V. D. 200 V.

20. Đặt điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 120 V, tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch mắc nối tiếp gồm điện trở thuần 30 Ω, cuộn cảm thuần có độ tự cảm L =  (H) và tụ điện có điện dung thay đổi được. Điều chỉnh điện dung của tụ điện thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm đạt giá trị cực đại bằng

A. 150 V. B. 160 V. C. 100 V. D. 250 V.

21. Cho mạch RLC mắc nối tiếp, biết R = 100 Ω, C =  (µF), độ tự cảm L thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = 200cosωt V. Điều chỉnh L để Z = 100 Ω, U_C = 100 V khi đó điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm bằng

A. 200 V. B. 100 V. C. 150 V. D. 50 V.

22. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Điện áp xoay chiều đặt vào hai đầu đoạn mạch có dạng u = 160cos100πt V. Điều chỉnh L đến khi điện áp U_AM đạt cực đại thì U_MB = 120V. Điện áp hiệu dụng trên cuộn cảm cực đại có giá trị bằng

A. 300 V. B. 200 V. C. 106 V. D. 100 V.

23. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R = 100 Ω. Điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch có dạng u = Ucos 100πt V, mạch có L biến đổi được. Khi L =  H thì U_LC = và mạch có tính dung kháng. Để U_LC = 0 thì độ tự cảm có giá trị bằng

A. B. C. D.

24. Cho mạch RLC mắc nối tiếp, biết R = 100 Ω, C =  (µF), độ tự cảm L thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = 200cos(100πt) V. Để điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm cực đại thì cảm kháng có giá trị bằng

A. 200 Ω. B. 300 Ω. C. 350 Ω. D. 100 Ω.

25. Đặt điện áp u = 120sinωt V vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở R = 100 Ω, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi và r = 20 Ω, tụ C có dung kháng 50 Ω. Điều chỉnh L để U_Lmax, giá trị U_Lmax là

A. 65 V. B. 80 V. C. 92 V. D. 130 V.

26. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, điện áp hai đầu mạch điện là u = 200cos(100πt - π/6) V , điện trở R = 100 Ω, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được, tụ điện có C =  (µF) . Khi điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn dây đạt giá trị cực đại thì độ tự cảm của cuộn dây và giá trị cực đại đó sẽ là

A. B.

C. D.

27. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, R = 80 Ω cuộn dây có điện trở trong r = 20 Ω, có độ tự cảm L thay đổi được, tụ điện có điện dung C =  (µF). Điện áp hai đầu mạch điện có biểu thức u = 200cos(100πt - π/6) V. Khi công suất tiêu thụ trên mạch đạt giá trị cực đại thì độ tự cảm của cuộn dây và công suất sẽ là

A. B.

C. D.

28. Cho đoạn mạch RLC mắc nối tiếp với R = 30 , C = (F). L là một cảm biến với giá trị ban đầu L =  (H). Mạch được mắc vào mạng điện xoay chiều có tần số f = 50 Hz và điện áp hiệu dụng U = 220 V. Điều chỉnh cảm biến để L giảm dần về 0. Chọn phát biểu sai ?

A. Cường độ dòng điện tăng dần sau đó giảm dần.

B. Công suất của mạch điện tăng dần sau đó giảm dần.

C. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm tăng dần rồi giảm dần về 0.

D. Khi cảm kháng Z_L = 60 Ω thì điện áp hiệu dụng của L đạt cực đại (U_L)_max = 220 V.

29. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 60 Ω, C = 125 (µF), L thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t + π/2) V. Khi L = L₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở đạt giá trị cực đại. Khi đó biểu thức điện áp gữa hai bản tụ là

A. u_C = 160cos(100t – π/2) V. B. u_C = 80cos(100t + π) V.

C. u_C = 160cos(100t) V. D. u_C = 80 cos(100t – π/2) V.

30. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 20 Ω, C = 250 (µF), L thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 40cos(100t + π/2) V. Tăng L để cảm kháng tăng từ 20 Ω đến 60 Ω, thì công suất tiêu thụ trên mạch

A. không thay đổi khi cảm kháng tăng.

B. giảm dần theo sự tăng của cảm kháng.

C. tăng dần theo sự tăng của cảm kháng.

D. ban đầu tăng dần sau đó lại giảm dần về giá trị ban đầu.

31. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 30 Ω, C = 250 (µF), L thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t + π/2) V. Khi L = L₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại. Khi đó biểu thức điện áp giữa hai đầu điện trở là

A. u_R = 60cos(100t + ) V B. u_R = 120cos(100t) V

A. u_R = 60cos(100t) V A. u_R = 120cos(100t + ) V

32. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 30 Ω, C = 250 (µF), L thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t + π/2) V. Khi L = L₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại. Khi đó biểu thức điện áp giữa hai đầu cuộn cảm L là

A. u_L = 160cos(100t + π/2)V. B. u_L = 80cos(100t + π) V.

C. u_L = 160cos(100t + π)V. D. u_L = 80cos(100t + /2) V.

33. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 50 Ω, C = 100 µF, L thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 200cos(100t + π/2) V. Khi L = L₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại. Khi đó cường độ dòng điện hiệu dụng I qua mạch và điện áp giữa hai đầu điện trở R bằng bao nhiêu?

A. I = 4 A; U_R = 200 V. B. I = 0,8 A ; U_R = 40 V.

C. I = 4 A; U_R = 20 V. D. I = 2 A; U_R = 100 V.

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 2

1C	6A	11B	16D	21B	26A	31D
2D	7D	12C	17D	22B	27B	32C
3D	8C	13B	18A	23A	28D	33D
4C	9A	14D	19A	24C	29C
5D	10A	15A	20B	25D	30D

BÀI GIẢNG CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 3

III. MẠCH RLC CÓ C THAY ĐỔI

BÀI TOÁN TỔNG QUÁT:

Cho mạch điện xoay chiều RLC trong đó C có thể thay đổi được. Tìm giá trị của C để

a) cường độ hiệu dụng I của mạch đạt giá trị cực đại.

b) công suất tỏa nhiệt của mạch đạt cực đại. Tính giá trị P_max đó.

c) điện áp hiệu dụng hai đầu C đạt cực đại.

d) điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch RC cực đại.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có I = =  I_max  Z_min  Z_L - Z_C = 0  C =

Vậy C = thì I_max và giá trị I_max =

b) Công suất tỏa nhiệt trên mạch P = I²R. Do R không đổi nên P_max khi I_maxL  C =

Từ đó P_max = =

c) U_C = I.Z_C = .Z_C = = = =

 (U_L)_max  y_min

Với y = , đặt  y = R²x² + (1-Z_L.x)² = (R² + )x² - 2Z_L.x + 1  ax²+ bx + c

Do hệ số a = (R² + ) > 0  y_min khi x = - =   Z_C =

Khi đó y = -  = -  = - = 

Vậy khi Z_C =

Chú ý:

- Khi C = C₁ hoặc C = C₂ mà công suất P (hoặc cường độ hiệu dụng I) không đổi thì ta có Z_L =

- Khi U_C cực đại thì ta có

- Khi U_C cực đại thì điện áp hai đầu đoạn mạch RL vuông pha với điện áp u của hai đầu mạch.

- Khi C = C₁ hoặc C = C₂ mà U_C không đổi, đồng thời khi C = C₀ mà U_C đạt cực đại thì ta có hệ thức liên hệ giữa các đại lượng là

d) U_RC= I.Z_RC = = = = =

Với y = , đặt Z_C = x  y =

Ta có y’ =  y’ = 0  

Lập bảng biến thiên ta được y_min  \

Thay giá trị của x ta được y_min = =

 (U_RC)_max = = =

Vậy khi L biến thiên để (U_RC) _max thì ta có

Ví dụ 1: Cho mạch điện RLC có R = 100 Ω, L = 1/π (H), C thay đổi. Điện áp hai đầu mạch có biểu thức là u = 100cos100πt V. Tìm giá trị của điện dung C để

a) mạch tiêu thụ công suất P = 50 W.

b) mạch tiêu thụ công suất cực đại. Tính P_max

c) U_Cmax

Hướng dẫn giải:

Ta có R = 100 Ω, Z_L = 100 Ω

a) P = I²R = 50  = 50  = 50   NhNhận nghiệm Z_C = 200 Ω ta được C = (F).

b) Từ P = I²R ta thấy do R không đổi nên P_max  I_max  Z_L - Z_C = 0

 Z_L = Z_C = 100 C = = F

Khi đó, P_max = I²R = = = 100 W

c) (U_C)_max khi Z_C = = 200  C = F

Khi đó = 100 V

Ví dụ 2: Cho mạch điện RLC có C thay đổi, điện áp hai đầu đoạn mạch là u = 200cos100πt V. Khi C = C₁ = F và và C = C₂ = (F) thì mạch có cùng công suất P = 200 W.

a) Tính R và L.

b) Tính hệ số công suất của mạch ứng với các giá trị C₁, C₂.

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết ta tính được Z_C1 = 400 Ω, Z_C2 = 200 Ω.

a) Theo giải thiết ta có P = P₁ = P₂   I₁ = I₂  Z₁ = Z₂

  = 300   L =  H

Với Z_L = 300 Ω, P₁ = 200 W ta được 

 R² - 200R + 100² = 0

Giải phương trình ta được nghiệm duy nhất R = 100 Ω.

Vậy R = 100 Ω, L =  (H).

b) Tính hệ số công suất ứng với các trường hợp của C₁ và C₂.

* Khi C = C₁ = F  Z = =100   cos = = 

* Khi C = C₂ = F  Z = =100   cos = = 

Nhận xét :

Trong hai trường hợp L thay đổi và C thay đổi chúng ta thấy vai trò của L và C là bình đẳng nên hoán đổi vị trí của L và C ta sẽ được kết quả:

Ví dụ 3: Cho mạch điện RLC có C thay đổi, điện áp hai đầu đoạn mạch là u = 200cos(100πt) V. Điều chỉnh C đến các giá trị (F) hoặc thì i₁ và i₂ đều lệch pha với u một góc π/3 rad.

a) Tính R, L.

b) Viết biểu thức i₁ và i₂

Hướng dẫn giải:

a) Từ giả thiết ta tính được Z_C1 = 100 Ω, Z_C2 = 50 Ω.

Gọi φ₁ và φ₂ tương ứng là các độ lệch pha của u và i ứng với hai trường hợp của C.

Ta có ;

Do i₁ và i₂ đều lệch pha với u cùng một góc π/3 nên |φ₁| = |φ₂| = π/3 và trái dấu nhau (do u cố định).

Do Z_C1 > Z_C2 

Từ đó ta được  Giải ra ta được

b) Viết biểu thức i₁ và i₂ tương ứng với các giá trị của C

Khi Z_C1 = 100 Ω  Z =    I₀ = 2 A

Độ lệch pha của u và i: ₁ =- = _u - _i  _i =  i₁ = 2cos(100t + )A

Khi Z_C2 = 50 Ω  Z =    I₀ = 2 A

Độ lệch pha của u và i: ₁ = = _u - _i  _i = -  i₁ = 2cos(100t - )A

Ví dụ 4: (Trích Đề thi TSĐH 2011). Đặt điện áp xoay chiều u = Ucos 100πt V (với U không đổi, t tính bằng s) vào hai đầu đoạn mạch mắc nối tiếp gồm điện trở thuần R, cuộn cảm thuần có độ tự cảm  H và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Điều chỉnh điện dung của tụ điện để điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ điện đạt giá trị cực đại. Giá trị cực đại đó bằng U . Điện trở R bằng

A. 10 B. 20. C. 10 D. 20

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 5: Một đoạn mạch điện gồm điện trở R, cuộn dây thuần cảm L và tụ điện C mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch đó một điện áp u = Ucosωt V và làm thay đổi điện dung của tụ điện thì thấy điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt cực đại bằng 2U. Quan hệ giữa cảm kháng Z_L và điện trở R là

A. Z_L = R. B. Z_L =  C. Z_L = R D. Z_L = 3R.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………BÀI TẬP LUYỆN TẬP

Bài 1: Cho mạch điện RLC, C thay đổi, điện áp đầu mạch là u = 120cos(100πt )V , R = 240 Ω , L= . Tìm giá trị của C để

a) I = I_max, P = P_max. Tính I_max, P_max. Tính U_L khi đó.

b) (U_C)_max. Tính giá trị (U_C)_max

Bài 2: Cho mạch điện RLC, C thay đổi, điện áp hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(100πt) V. Khi thay đổi C đến các giá trị C= C₁= F và C = C₂ = F thì mạch có cùng công suất, nhưng i₁ và i₂ (ứng với 2 giá trị của C) đều lệch pha với nhau một góc π/3. Tính R và ω biết L =  H

TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 3

1. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Điện áp hai đầu là U ổn định, tần số f. Khi U_C cực đại, giá trị của dung kháng Z_C là

A. Z_C = B. Z_C = R + Z_L C. Z_C = D. Z_C =

2. Cho mạch RLC nối tiếp. Trong đó R và L xác định. Mạch được đặt dưới điện áp u = Ucos(ωt)V. Với U không đổi, ω cho trước. Khi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện cực đại. Giá trị của C xác định bằng biểu thức nào sau đây?

A. C = B. C = C. C = D. C =

3. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Điện áp hai đầu là U ổn định, tần số f. Thay đổi C để U_C cực đại, giá trị cực đại của U_C là

A. B.

C. D.

4. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, R, ω không đổi. Thay đổi C đến khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuôn cảm L đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. C₀ = B. C₀ = C. C₀ = D. C₀ =

5. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, R, ω không đổi. Thay đổi C đến khi C = C₀ thì điện áp U_Rmax. Khi đó U_Rmax đó được xác định bởi biểu thức

A. B. C. D.

6. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, R, ω không đổi. Thay đổi C đến khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện C đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. C₀ = B. C₀ = C. C₀ = D. C₀ =

7. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, R, ω không đổi. Thay đổi C đến khi C = C₀ thì điện áp U_Lmax. Khi đó U_Lmax đó được xác định bởi biểu thức

A. U_Lmax = B. U_Lmax= U C. U_{L max}= I₀.Z_L D. U_Lmax =

8. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L, R, ω không đổi. Thay đổi C đến khi C = C₀ thì công suất P_max. Khi đó P_max được xác định bởi biểu thức

A. B. C. D.

9. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Điện áp hai đầu là U ổn định, tần số f. Thay đổi C để U_Cmax. Chọn hệ thức đúng ?

A. B.

C. D.

10. Cho mạch RLC nối tiếp. Trong đó R và L xác định, C có thể thay đổi được. Khi C = C₁ và C = C₂ thì cường độ dòng điện trong mạch không thay đổi. Hệ thức nào sau đây đúng?

A. B. C. D.

11. Cho mạch RLC nối tiếp, trong đó R và L xác định, C có thể thay đổi được. Khi C = C₁ và C = C₂ thì công suất tỏa nhiệt trong trên R không đổi. Khi đó tần số góc của dòng điện được cho bởi công thức

A. B. C. D.

12. Cho mạch RLC nối tiếp. Trong đó R và L xác định, C có thể thay đổi được. Khi C = C₁ và C = C₂ thì U_C có cùng giá trị. Khi C = C₀ thì U_C đạt cực đại. Mối liên hệ giữa C₁, C₂ và C₀ là

A. B. C. D.

13. Cho mạch điện RLC có L =  (H), R = 50 , điện dung của tụ điện C có thể thay đổi được. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = 100cos100πt V. Giá trị của C để điện áp hiệu dụng giữa 2 đầu tụ là cực đại là

A. C = 20 (µF). B. C = 30 (µF). C. C = 40 (µF). D. C = 10 (µF).

14. Cho mạch điện RLC có R = 100 Ω, L =  (H). Điện áp hai đầu mạch u = 100sin100πt V. Với giá trị nào của C thì U_C có giá trị lớn nhất? Giá trị lớn nhất đó bằng bao nhiêu?

A. B.

B. D.

15. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp có L =  (H), R = 50 , f = 50 Hz, C thay đổi được. Điều chỉnh C để U_Cmax. L Tìm giá trị của C khi đó?

A. B. C. D.

16. Cho mạch R, L, C mắc nối tiếp có Z_L = 200 Ω, Z_C = 100 Ω. Khi tăng C thì công suất của mạch sẽ

A. luôn giảm B. luôn tăng.

C. tăng đến giá trị cực đại rồi lại giảm. D. giữ nguyên giá trị ban đầu.

17. Một đoạn mạch RLC không phân nhánh gồm điện trở thuần 100 Ω, cuộn dây thuần cảm (cảm thuần) có hệ số tự cảm L = 1/π (H) và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos100πt V. Thay đổi điện dung C của tụ điện cho đến khi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây đạt giá trị cực đại. Giá trị cực đại đó bằng

A. 200 V. B. 100 V. C. 50 V. D. 50 V.

18. Cho một đoạn mạch xoay chiều RLC₁ mắc nối tiếp (cuộn dây thuần cảm). Biết tần số dòng điện là 50 Hz, L =  H, C₁ = F. Muốn dòng điện trong mạch cực đại thì phải ghép thêm với tụ điện C₁ một tụ điện có điện dung C₂ bằng bao nhiêu và ghép thế nào?

A. Ghép nối tiếp và C₂ = F B. Ghép song song và C₂ = F

C. Ghép song song và C₂= F D. Ghép nối tiếp và C₂ = F

19. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, R = 50 Ω cuộn dây có điện trở trong r = 10 Ω, L =  (H), tụ điện có điện dung thay đổi được. Điện áp hai đầu mạch điện có biểu thức u = 200cos(100πt + π/6) V. Thay đổi điện dung của tụ để điện áp hiệu dụng hai đầu bản tụ đạt giá trị cực đại thì điện dung của tụ sẽ là

A. C =  (µF). B. C =  (µF). C. C =  (µF). D. C =  (µF).

20. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, R = 60 Ω cuộn dây thuần cảm có L = 0,8/π (H), tụ điện có điện dung thay đổi được. Điện áp hai đầu mạch điện có biểu thức u = 200 cos(100πt + π/6) V. Thay đổi điện dung của tụ để điện áp hiệu dụng hai đầu bản tụ đạt giá trị cực đại thì điện dung của tụ và giá trị cực đại đó sẽ là

A. B.

B. D.

21. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Cuộn dây có r = 10 Ω, L = 0,1/π (H). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U = 50 V và tần số f = 50 Hz. Khi điện dung của tụ điện có giá trị là C₁ thì số chỉ của ampe kế cực đại và bằng 1A. Giá trị của R và C₁ là

A. R = 50 Ω, C₁ = F B. R = 50 Ω, C₁ = F

C. R = 40 Ω, C₁ = F D. R = 40 Ω, C₁ = F

22. Đoạn mạch xoay chiều gồm điện trở thuần R, tụ điện có C thay đổi được, cuộn dây có độ tự cảm L = 2/π (H) và điện trở thuần r = 30 Ω mắc nối tiếp. Đặt vào hai đoạn mạch điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U = 60 V và tần số f = 50 Hz. Điều chỉnh C đến giá trị C₁ thì công suất tiêu thụ trên mạch đạt cực đại và bằng 30 W. Tính R và C₁.

A. R = 90 Ω, C₁ = F B. R = 120 Ω, C₁ = F

C. R = 120 Ω, C₁ = F D. R = 90 Ω, C₁ = F

23. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp, C thay đổi được. Khi C = C₁ = F và C = C₂ = F thì công suất của mạch có giá trị như nhau. Hỏi với giá trị nào của C thì công suất trong mạch cực đại?

A. C = (F). B. C = (F). C. C = (F). D. C = (F).

24. Một mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây có điện trở thuần 40 Ω, độ tự cảm 1/3π (H), Một tụ điện có điện dung C thay đổi được và một điện trở thuần 80 Ω mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều có giá trị lớn nhất 120 V, tần số 50 Hz. Thay đỏi điện dung của tụ điện đến giá trị C₀ thì điện áp đặt vào hai đầu mạch chứa cuộn dây và tụ điện cực tiểu. Dòng điện hiệu dụng trong mạch khi đó là

A. 1A B. 0,7A C. 1,4A D. 2 A.

25. Một mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây có điện trở thuần 50 Ω , độ tử cảm L =  H , một tụ điện có điện dung C thay đổi được và một điện trở thuần 100 Ω. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 20 V tần số 50 Hz. Thay đổi điện dung của tụ điện đến giá trị C₀ thì điện áp đặt vào hai đầu phần mạch chứa cuộn dây và tụ điện cực tiểu. Dòng điện trong mạch khi đó lệch pha so với điện áp hai đầu mạch là

A. 60⁰. B. 90⁰. C. 150⁰. D. 120⁰.

Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 50 Ω, L = 1 H, C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 200cos(100t + π/2) V. Khi C = C₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại. Khi đó cường độ dòng điện hiệu dụng I qua mạch và điện áp giữa hai đầu điện trở R bằng bao nhiêu? A. B.

C. D.

26. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 30 Ω, L = 0,4 (H), C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t + π/2) V. Khi C = C₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại. Khi đó, biểu thức điện áp giữa hai đầu cuộn cảm L là

A. u_L= 80cos(100t+ π) V. B. u_L = 160cos(100t+ π) V.

C. u_L = 80cos(100t + /2) V D. u_L = 160cos(100t + /2) V

27. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở r = 70 Ω và độ tự cảm L = 0,7 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 140cos(100t – π/2) V. Khi C = C₀ thì u cùng pha với cường độ dòng điện i trong mạch. Khi đó, biểu thức điện áp gữa hai đầu cuộn dây là

A. u_d = 140cos(100t) V. B. u_d = 140cos(100t- /4) V.

C. u_d = 140cos(100t - /4) V. B. u_d = 140cos(100t+ /4) V.

28. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 30 Ω, L = 0,4 (H), C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t + π/2) V. Khi C = C₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại. Khi đó biểu thức điện áp giữa hai đầu điện trở là

A. u_R = 60cos(100t + /2) V B. u_R = 120cos(100t) V

C. u_R = 120cos(100t + /2) V D. u_R = 60cos(100t) V

29. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 60 Ω, L = 0,8 (H), C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t + π/2) V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở đạt giá trị cực đại. Khi đó biểu thức điện áp gữa hai bản tụ là

A. u_C = 80cos(100t + ) V B. u_C = 160cos(100t - /2) V

C. u_C = 160cos(100t) V D. u_C = 80cos(100t - /2) V

30. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở r = 70 Ω và độ tự cảm L = 0,7 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 140cos(100t – π/4) V. Khi C = C₀ thì u cùng pha với cường độ dòng điện i trong mạch. Khi đó biểu thức điện áp gữa hai bản tụ là

A. B.

C. D.

31. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở r = 70 Ω và độ tự cảm L = 0,7 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 70cos(100t) V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt giá trị cực đại. Khi đó độ lệch pha của điện áp giữa hai đầu cuộn dây so với điện áp giữa hai bản tụ là

A. 90⁰ B. 0⁰ C. 45⁰ D. 135⁰

32. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở r = 70 Ω và độ tự cảm L = 0,7 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 70cos(100t) V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt giá trị cực đại. Khi đó độ lệch pha của điện áp giữa hai đầu cuộn dây so với điện áp u là

A. 135⁰ B. 90⁰ C. 45⁰ D. 0⁰

33. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở R = 20 Ω và cảm kháng Z_L = 20 Ω nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 40cos(ωt) V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt giá trị cực đại. Khi đó độ lệch pha của điện áp giữa hai bản tụ so với điện áp u là

A. 90⁰ B. 45⁰ C. φ = 135⁰ D. φ = 180⁰

34. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở r = 70 Ω và L = 0,7 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 70cos(100t) V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt giá trị cực đại. Khi đó độ lệch pha của điện áp u so với cường độ dòng điện trong mạch một góc

A. 60⁰ B. 90⁰ C. 0⁰ D. 45⁰

35. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở R = 40Ω và độ tự cảm L = 0,8 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 100cos(100t)V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt giá trị cực đại. Khi đó công suất tiêu thụ trên mạch là

A. P = 250 W. B. P = 5000 W. C. P = 1250 W. D. P = 1000 W.

36. Cho mạch điện gồm cuộn dây có điện trở r = 40 Ω và độ tự cảm L = 0,8 (H) nối tiếp với tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp u = 100cos100t V. Khi C = C₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt giá trị cực đại. Khi đó cường độ dòng điện I qua mạch là

A. I = 2,5A. B. I = 2,5 A C. I = 5A D. I = 5 A.

_{ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 3}

1A	6D	11D	16A	21C	26C	31A	36D	41	46
2B	7D	12B	17A	22A	27B	32D	37C	42	47
3D	8A	13A	18B	23B	28B	33B	38	43	48
4D	9D	14D	19A	24C	29C	34B	39	44	49
5D	10C	15A	20D	25D	30C	35D	40	45	50

BÀI GIẢNG CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 4

IV. MẠCH RLC CÓ TẦN SỐ THAY ĐỔI

BÀI TOÁN TỔNG QUÁT:

Cho mạch điện xoay chiều RLC trong đó tần số góc ω thay đổi được. Tìm ω để

a) cường độ hiệu dụng của dòng điện đạt cực đại. Tính giá trị cực đại đó.

b) công suất tỏa nhiệt trên mạch đạt cực đại. Tính giá trị cực đại đó.

c) điện áp hiệu dụng hai đầu R, hai đầu L, hai đầu C đạt cực đại.

Hướng dẫn giải:

a) Ta có I = =  I_max  Z_min  Z_L - Z_C = 0  

Vậy thì cường độ hiệu dụng trong mạch đạt cực đại I_max và giá trị I_max =

b) Công suất tỏa nhiệt trên mạch P = I²R. Do R không đổi nên P_max khi I_max . Khi đó mạch xảy ra cộng hưởng điện. Ta được Z_L - Z_C = 0  

Giá trị cực đại của công suất tỏa nhiệt khi đó là: P_max = =

c) Điện áp hiệu dụng giữa các phần tử R, L, C đạt cực đại

* U_R đạt cực đại

U_R = IR  (UR)_max  I_max 

Khi đó (U_R) _max = I_max.R

* U_L đạt cực đại

U_L = I.Z_L = .Z_L = = =

 (U_L)_max  y_min

Với y = , đặt  y = =

 ax²+ bx + c

Do hệ số a = > 0  y_min khi x = - = = 

 =

Vậy U_L đạt cực đại khi _L =

U_C đạt cực đại

U_C = I.Z_C = .Z_C = = =

Với y = , đặt ² = x  y = R²C²x + (LCx -1)² = L²C²x² +(R²C² -2LC)x² + 1

Do hệ số a = L²C² > 0  y_min khi x = - =   =

Vậy U_C đạt cực đại khi ω_C =

Nhận xét:

Do việc tính toán để tìm các giá trị (U_L)_max hay (U_C)_max là tương đối phức tạp nên những bài toán dạng này chỉ dừng lại ở việc tìm giá trị ω (hay f ) để cho điện áp hiệu dụng giữa các phần tử đạt cực đại.

Ví dụ 1: Cho đoạn mạch điện MN gồm một điện trở thuần R = 100 Ω, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L =  (H), tụ điện có điện dung C = (F) mắc nối tiếp. Mắc hai đầu M, N vào nguồn điện xoay chiều có điện áp tức thời u_MN = 120cos(2πft) V có tần số f của nguồn điện có thể điều chỉnh thay đổi được.

a) Khi f = f₁ = 50 Hz, tính cường độ hiệu dụng của dòng điện và tính công suất tỏa nhiệt P₁ trên đoạn mạch điện MN. Viết biểu thức cường độ dòng điện tức thời chạy trong đoạn mạch đó.

b) Điều chỉnh tần số của nguồn điện đến giá trị f₂ sao cho công suất tiêu thụ trên đoạn mạch điện MN lúc đó là P₂ = 2P₁. Hãy xác định tần số f₂ của nguồn điện khi đó. Tính hệ số công suất.

Hướng dẫn giải:

a) Khi f = f₁ = 50 Hz  ω = 100π 

Cường độ hiệu dụng của dòng điện trong mạch là I = =  A

Công suất tiêu thu trên đoạn mạch điện là P₁ = I²R = 72W

Độ lêch pha của u và i thỏa mãn: tanφ =   = - = _u - _i  _i =

Biểu thức của cường độ dòng điện trong mạch là i = 1,2cos(100πt + ) A

b) Khi thay đổi f để P₂ = 2P₁ tức P₂ = 144W

Ta có P₂ = I R = 144   

Khi đó mạch xảy ra cộng hưởng điện, thay số ta được f₂ = Hz

Hệ số công suất khi đó là cosφ = =1

Ví dụ 2: Một đoạn mạch điện xoay chiều RLC có R = 100, L =  (H), C = (F). Đoạn mạch được mắc vào một điện áp xoay chiều có tần số f có thể thay đổi. Khi điện áp giữa hai đầu tụ điện đạt giá trị cực đại thì tần số f có giá trị là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Ta có U_C = I.Z_C = .Z_C = = =

Với y = , đặt ² = x  y = R²C²x + (LCx -1)² = L²C²x² +(R²C² -2LC)x² + 1

Do hệ số a = L²C² > 0  y_min khi x = - =   =

Thay số ta được  = =50  ƒ =   61 Hz

Vậy U_C đạt cực đại khi tần số dao động f ≈ 61 Hz.

Chú ý:

+ Khi ω = ω_L để U_L đạt cực đại, ω = ω_C để U_C đạt cực đại và ω = ω_R để U_R cực đại. Khi đó ta có hệ thức liên hệ giữa các tần số ω = ω_L.ω_C  f =ƒ_Lf_C

+ Khi ω = ω₁ hoặc ω = ω₂ mà công suất P (hoặc cường độ hiệu dụng I) không đổi đồng thời khi ω = ω₀ mà công suất P cực đại (hoặc I cực đại, hoặc mạch có cộng hưởng điện) thì ta có hệ thức liên hệ giữa các đại lượng là ω = ω₁.ω₂  f =ƒ₁f₂

Ví dụ 3 (Trích Đề thi TSĐH 2011): Đặt điện áp u = Ucos2πft V (với U không đổi, tần số f thay đổi được) vào hai đầu đoạn mạch mắc nối tiếp gồm điện trở thuần R, cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C. Khi tần số là f₁ thì cảm kháng và dung kháng của đoạn mạch có giá trị lần lượt là 6  và 8 . Khi tần số là f₂ thì hệ số công suất của đoạn mạch bằng 1. Hệ thức liên hệ giữa f₁ và f₂ là

A. B. A. A.

...………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ví dụ 4 (Trích Đề thi TSĐH 2011): Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) (với U₀ không đổi và ω thay đổi được) vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R, cuộn càm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp, với CR² < 2L. Khi ω = ω₁ hoặc ω = ω₂ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ điện có cùng một giá trị. Khi ω = ω₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ điện đạt cực đại. Hệ thức liên hệ giữa ω₁, ω₂ và ω₀ là

A. B.

C. D.

Hướng dẫn giải:

Ta có: U_1C = U_2C  =

 



  (1)

Khi U_Cmax thì  (2)

So sánh (1) và (2) được 

Ví dụ 5: Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Biết r = 100 ; L =  (H); C =  (µF); u = 100cos2πft V

a) Tìm f₀ để P_max? Tính P_max?

b) Tính giá trị của f để P = 50 W. Lập biểu thức i?

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

Ví dụ 6 (Tổng hợp về cực trị): Cho điện áp xoay chiều u_AB = 100cos100πt V .

a) Mắc vào AB một đoạn mạch gồm điện trở thuần r nối tiếp với cuộn dây. Cường độ hiệu dụng trong mạch là 10A, điện áp hiệu dụng hai đầu điện trở r là 20 V. Tính r?

b) Cuộn dây có điện trở hoạt động R = 6 Ω. Hãy tính:

- hệ số tự cảm L của cuộn dây.

- hệ số công suất của cuộn dây và của đoạn mạch AB.

c) Mắc nối tiếp thêm một tụ điện C. Tìm C để I_max. Tính U_C.

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

Ví dụ 7: Cho mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây có điện trở r = 0, L, C biến thiên. Điện áp hai đầu đoạn mạch có biểu thức là u = 200cos100πt V .

a) Khi điều chỉnh C = F, thì dòng điện nhanh pha hơn điện áp hai đầu đoạn mạch góc π/4 và I = 1 A. Tính R, lập biểu thức i và tính P?

b) Tính C để P_max?

c) Tính C để P  P_max

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

Ví dụ 8: Cho mạch RLC có C thay đổi. Biết L =  (H); f = 50 Hz. Khi C thay đổi thì (U_RC) _max = 2U. Tìm giá trị của R và C.

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...

TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 4

Cho mạch RLC nối tiếp, trong đó R, L, C không đổi. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức u = U cos(2πft)V, với tần số f thay đổi. Khi thay đổi f = f₀ thì U_R = U. Tần số f₀ nhận giá trị là A. B. C. D.

1. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R, L, C không đổi. Thay đổi ω đến khi ω = ω₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở R đạt giá trị cực đại. Khi đó

A. B. C. D.

2. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R, L, C không đổi. Thay đổi ω đến khi ω = ω₀ thì công suất P_max. Khi đó P_max được xác định bởi biểu thức

A. B. C. D.

3. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R, L, C không đổi. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp u = U₀cos(2πft) V có tần số f thay đổi thì kết luận nào sau đây là đúng?

A. Khi f tăng thì Z_L tăng dẫn đến tổng trở Z tăng và công suất của mạch P tăng.

B. Khi f tăng thì Z_L tăng và Z_C giảm nhưng thương của chúng không đổi.

C. Khi f thay đổi thì Z_L và Z_C đều thay đổi, khi Z_C = Z_L thì U_C đạt giá trị cực đại.

D. Khi f thay đổi thì Z_L và Z_C đều thay đổi nhưng tích của chúng không đổi.

4. Trong mạch điện xoay chiều gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R, L, C không đổi. Thay đổi ω đến khi ω = ω₀ thì điện áp U_Rmax. Khi đó U_Rmax đó được xác định bởi biểu thức

A. U_Rmax = I₀.R B. U_{R max}= I_{0 max}.R C. U_{R max} = D. U_{R max} = U.

5. Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) V có U₀ không đổi và ω thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Thay đổi ω thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch khi ω = ω₁ bằng cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch khi ω = ω₂. Chọn hệ thức đúng trong các hệ thức cho dưới đây?

A. B. C. D.

6. Cho mạch điện xoay chiều RLC, ω thay đổi được, khi ω₁ = 50π (rad/s) hoặc ω₂ = 200π (rad/s) thì công suất của mạch là như nhau. Hỏi với giá trị nào của ω thì công suất trong mạch cực đại?

A. ω = 100π (rad/s). B. ω = 150π (rad/s). C. ω = 125π (rad/s). D. ω = 175π (rad/s).

7. Đoạn mạch RLC mắc vào mạng điện có tần số f₁ thì cảm kháng là 36 Ω và dung kháng là 144 Ω. Nếu mạng điện có tần số f₂ = 120 Hz thì cường độ dòng điện cùng pha với điện áp ở hai đầu đoạn mạch. Giá trị của tần số f₁ là

A. f₁ = 50 Hz. B. f₁ = 60 Hz. C. f₁ = 85 Hz. D. f₁ = 100 Hz.

8. Trong đoạn mạch RLC mắc nối tiếp có R = 50 , L =  (H), C= (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có U = 100 V và tần số góc thay đổi được. Khi ω = ω₁ = 200π rad/s thì công suất là 32 W. Để công suất trong mạch vẫn là 32 W thì tần số góc là ω = ω₂ và bằng

A. 100π rad/s. B. 50π rad/s. C. 300π rad/s. D. 150π rad/s.

9. Cho mạch RLC mắc nối tiếp, cuộn dây thuần cảm. Điện áp xoay chiều đặt vào đoạn mạch có tần số thay đổi được. Khi tần số của dòng điện xoay chiều là f₁ = 25 Hz hoặc f₂= 100 Hz thì cường độ dòng điện trong mạch có cùng giá trị. Hệ thức giữa L, C với ω₁ hoặc ω₂ thoả mãn hệ thức

A. B. C. D.

10. Đặt vào hai đầu một tụ điện một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U không đổi và tần số f₁ = 50 Hz thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua tụ là 1A. Để cường độ dòng điện hiệu dụng là 4 A thì tần số dòng điện là f₂ bằng

A. f = 400 Hz. B. f = 200 Hz. C. f = 100 Hz. D. f = 50 Hz.

11. Cho đoạn mạch RLC không phân nhánh R =50 Ω, L =  (H), C = (F). Đặt giữa hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 200 V và tần số f thay đổi được. Khi điều chỉnh tần số f để cường độ dòng điện hiệu dụng qua đoạn mạch bằng 4 A thì giá trị của f là

A. f = 100 Hz. B. f = 25 Hz. C. f = 50 Hz. D. f = 40 Hz.

12. Một đoạn mạch RLC không phân nhánh mắc vào nguồn điện xoay chiều có điện áp hiệu dụng không đổi, tần số thay đổi được. Khi điều chỉnh tần số, người ta thấy rằng với tần số bằng 16 Hz và 36 Hz thì công suất tiêu thụ trên mạch như nhau. Hỏi muốn mạch xảy ra cộng hưởng thì phải điều chỉnh tần số của điện áp bằng bao nhiêu?

A. f = 24 Hz. B. f = 26 Hz. C. f = 52 Hz. D. f = 20 Hz.

13. Cho mạch xoay chiều không phân nhánh RLC có tần số dòng điện thay đổi được. Gọi f₀, f₁, f₂ lần lượt là các giá trị của tần số dòng điện làm cho U_Rmax, U_Lmax, U_Cmax. Khi đó ta có

A. B. f₀ = f₁ + f₂ . C. D.

14. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, R = 80 Ω cuộn dây có điện trở r = 20 Ω, độ tự cảm L = 0,318 (H), tụ điện có điện dung C = 15,9 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một dòng điện xoay chiều có tần số f thay đổi được có điện áp hiệu dụng là 200 V. Khi công suất trên toàn mạch đạt giá trị cực đại thì giá trị của f và P lần lượt là

A. f = 70,78 Hz và P = 400 W. B. f = 70,78 Hz và P = 500 W.

C. f = 444,7 Hz và P = 2000 W. D. f = 31,48 Hz và P = 400 W.

15. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, R = 80 Ω cuộn dây có điện trở r = 20 Ω, độ tự cảm L = 0,318 (H), tụ điện có điện dung C = 15,9 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một dòng điện xoay chiều có tần số f thay đổi được có điện áp hiệu dụng là 200 V. Khi cường độ dòng điện chạy qua mạch mạch đạt giá trị cực đại thì giá trị của f và I lần lượt là

A. f = 70,78 Hz và I = 2,5A. B. f = 70,78 Hz và I = 2 A.

C. f = 444,7 Hz và I = 10A D. f = 31,48 Hz và I = 2A.

16. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC có R = 100 Ω, cuộn dây có thuần cảm có độ tự cảm L = 1,59 (H), tụ điện có điện dung C = 31,8 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một dòng điện xoay chiều có tần số f thay đổi được có điện áp hiệu dụng là 200 V. Khi điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn dây đạt giá trị cực đại thì tần số f có giá trị là

A. f = 148,2 Hz. B. f = 21,34 Hz C. f = 44,696 Hz. D. f = 23,6 Hz.

17. Cho đoạn mạch không phân nhánh RLC, R = 80 Ω cuộn dây có điện trở r = 20 Ω, độ tự cảm L = 0,318 (H), tụ điện có điện dung C = 15,9 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một dòng điện xoay chiều có tần số f thay đổi được có điện áp hiệu dụng là 200 V. Khi điện áp hiệu dụng hai đầu tụ C đạt giá trị cực đại thì tần số f có giá trị là

A. f = 70,45 Hz. B. f = 192,6 Hz. C. f = 61,3 Hz. D. f = 385,1Hz.

18. Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức u = Ucos(ωt)V, tần số dòng điện thay đổi được. Khi tần số dòng điện là f₀ = 50 Hz thì công suất tiêu thụ trên mạch là lớn nhất. Khi tần số dòng điện là f₁ hoặc f₂ thì mạch tiêu thụ cùng công suất là P. Biết rằng f₁ + f₂ = 145 Hz (với f₁ < f₂), tần số f₁, f₂ có giá trị lần lượt là

A. f₁ = 45 Hz; f₂ = 100 Hz. B. f₁ = 25 Hz; f₂ = 120 Hz.

C. f₁ = 50 Hz; f₂ = 95 Hz. D. f₁ = 20 Hz; f₂ = 125 Hz.

19. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L = 1/π (H), C = 50/π (µF) và R = 100 Ω. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 220cos(2πft + π/2) V, trong đó tần số f thay đổi được. Khi f = f₀ thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch I đạt giá trị cực đại. Khi đó biểu thức điện áp giữa hai đầu R sẽ có dạng

A. u_R = 220cos(2πf₀t – π/4) V. B. u_R = 220cos(2πf₀t + π/4) V.

C. u_R = 220cos(2πf₀t + π/2) V. D. u_R = 220cos(2πf₀t + 3π/4) V.

20. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L = 1 (H), C = 60 (µF) và R = 50 Ω. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 130cos(2πft + π/6) V, trong đó tần số f thay đổi được. Khi f = f₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu R đạt giá trị cực đại. Khi đó độ lệch pha của điện áp giữa hai bản tụ so với điện áp hai đầu mạch là

A. 90⁰ B. 60⁰ C. 120⁰ D. 150⁰

21. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L = 1/π² (H), C = 100 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 100cos(2πft) V, trong đó tần số f thay đổi được. Khi công suất trong mạch đạt giá trị cực đại thì tần số là

A. f = 100 Hz. B. f = 60 Hz. C. f = 100π Hz. D. f = 50 Hz.

22. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho L = 1 (H), C = 50 (µF) và R = 50 Ω. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 220cos(2πft) V, trong đó tần số f thay đổi được. Khi f = f₀ thì công suất trong mạch đạt giá trị cực đại P_max. Khi đó

A. P_max = 480 W. B. P_max = 484 W. C. P_max = 968 W. D. P_max = 117 W.

23. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 40 Ω, L = 1 (H) và C = 625 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 220cos(ωt) V, trong đó ω thay đổi được. Khi ω = ω₀ điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ C đạt giá trị cực đại. ω₀ có thể nhận giá trị nào sau đây?

A. ω₀ = 35,5 rad/s. B. ω₀ = 33,3 rad/s. C. ω₀ = 28,3 rad/s. D. ω₀ = 40 rad/s.

24. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cho R = 40 Ω, L = 1 (H) và C = 625 (µF). Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 220cos(ωt) V, trong đó ω thay đổi được. Khi ω = ω₀ điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm L đạt giá trị cực đại. ω₀ có thể nhận giá trị nào sau đây?

A. ω₀ = 56,6 rad/s. B. ω₀ = 40 rad/s. C. ω₀ = 60 rad/s. D. ω₀ = 50,6 rad/s.

25. Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 220cos(2πft) V, trong đó tần số f thay đổi được. Khi f = f₁ thì Z_L = 80 Ω và Z_C = 125Ω. Khi f = f₂ = 50 Hz thì cường độ dòng điện i trong mạch cùng pha với điện áp u. Giá trị của L và C là

A. L = 100/π (H) và C = 10^–6/π(F) B. L = 100/π (H) và C = 10^–5/π (F)

C. L = 1/π (H) và C = 10^–3/π(F) D. L = 1/π (H) và C = 100/π (µF)

26. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ, điện áp hai đầu mạch là u = Ucos(100πt) V. Khi C = (F) thì vôn kế chỉ giá trị nhỏ nhất. Giá trị của L bằng

A. L = 1/π (H). B. L = 2/π (H). C. L = 3/π (H). D. L = 4/π (H).

Trả lời các câu hỏi 28 và 29 với cùng dữ kiện sau:

Cho đoạn mạch điện xoay chiều có R biến thiên. Điều chỉnh R thì nhận thấy ứng với hai giá trị R₁ = 5 Ω và R₂ = 20 Ω thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch đều có giá trị 100 W.

27. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch là

A. 100 V. B. 50 V. C. 100 V. D. 50 V.

28. R có giá trị bằng bao nhiêu thì công suất tiêu thụ của mạch là lớn nhất?

A. R = 10 Ω. B. R = 15 Ω. C. R = 12,5 Ω. D. R = 25 Ω.

29. Cho đoạn mạch điện xoay chiều RLC có R biến thiên. Điều chỉnh R thì nhận thấy khi R = 20 Ω và R = 80 Ω thì công suất tiêu thụ trên đoạn mạch đều bằng 100 W. Hỏi khi điều chỉnh R để công suất tiêu thụ cực đại thì giá trị cực đại của công suất đó là bao nhiêu?

A. 200 W. B. 120 W. C. 800 W. D. 125 W.

30. Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R(có giá trị có thể thay đổi được), mắc nối tiếp với cuộn dây không thuần cảm có cảm kháng 10 Ω và điên trở hoạt động r. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng là 20 V. Khi thay đổi R thì nhận thấy có hai giá trị của R là R₁ = 3 Ω và R₂ = 18 Ω thì công suất tiêu thụ trên đoạn mạch có cùng giá trị P. Hỏi phải điều chỉnh R đến giá trị bao nhiêu thì công suất tiêu thụ trên đoạn mạch lớn nhất?

A. R = 9 Ω. B. R = 8 Ω. C. R = 12 Ω. D. R = 15 Ω.

Trả lời các câu hỏi 32, 33, 34 và 35 với cùng dữ kiện sau:

Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây không thuần cảm có L = 0,4/π (H) và điện trở thuần r, tụ C có điện dung C = (F). Tần số của dòng điện là 50 Hz. Khi điều chỉnh R thì nhận thấy ứng với hai giá trị R₁ = 6 Ω và R₂ = 15 Ω thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch đều có giá trị 40 W.

31. Điện trở r của cuộn dây có giá trị là

A. r = 8 Ω. B. r = 12 Ω. C. r = 10 Ω. D. r = 20 Ω.

32. Giá trị của R để công suất tiêu thụ trên mạch lớn nhất là

A. R = 10 Ω. B. R = 12 Ω. C. R = 8 Ω. D. R = 9 Ω.

33. Giá trị lớn nhất của công suất khi điều chỉnh R là

A. 80 W. B. 41 W. C. 42 W. D. 50 W.

34. Điều chỉnh R đến giá trị nào để công suất tiêu thụ trên R cực đại, tính giá trị cực đại đó?

A. R = 10 Ω, P = 41 W. B. R = 10 Ω, P = 42 W.

C. R = 23,5 Ω, P = 22,4 W. D. R = 22,4 Ω, P = 25,3 W.

35. Cho mạch điện xoay chiều RLC có L biến thiên, biết C = ; R = 100 ; u = 120cos (100πt + ) V. Điều chỉnh L để điện áp hai đầu đoạn mạch gồm RL cực đại. Giá trị cực đại của U_RL là

A. 120 (V). B. 40(V). C.  (V). D. 80(V).

36. Đoạn mạch gồm biến trở R, cuộn thuần cảm có độ tự cảm L =  H và tụ điện có điện dung C = F mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi U. Điện áp hiệu dụng của đoạn R,L có giá trị không đổi khi R biến thiên. Giá trị của ω là

A. 50π (rad/s). B. 60π (rad/s). C. 80π (rad/s). D. 100π (rad/s).

37. Cho mạch điện xoay chiều AB gồm R, L, C mắc nối tiếp, với là biến trở, L và C không đổi. Điện áp hai đầu đoạn mạch AB là u_AB = 100cos100πt V. Gọi R₀ là giá trị của biến trở để công suất cực đại. Gọi R₁, R₂ là 2 giá trị khác nhau của biến trở sao cho công suất của mạch là như nhau. Mối liên hệ giữa hai đại lượng này là:

A. R₁R₂ = R . B. R₁R₂ = 3R C. R₁R₂ = 4R D. R₁R₂ = 2R

38. Cho đoạn mạch xoay chiều gồm cuộn dây có điện trở thuần r, độ tự cảm L mắc nối tiếp với tụ điện C có điện dung thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = 120cos(100t+ ) V và thay đổi điện dung của tụ điện sao cho điên áp hiệu dụng trên tụ đạt giá trị cực đại và thấy điện áp cực đại bằng 150V. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây khi đó là

A. 120 V. B. 150 V. C. 30 V. D. 90 V.

39. Một đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn mạch AM có điện trở thuần R = 100 Ω mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C, đoạn mạch MB chỉ có cuộn thuần cảm với độ tự cảm thay đổi được. Đặt điện áp u = 100cos(πt + ) V vào hai đầu đoạn mạch AB. Điều chỉnh L để U_{L max}, khi đó u_AM = 100cos(100πt + φ) V. Giá trị của C và φ là

A. C (F); φ = - B. C (F); φ = π.

C. C (F); φ = - D. C (F); φ = π.

40. Cho mạch điện xoay chiều RLC có C biến thiên. Biết L = 1 (H); R = 50 ; u = 100cos(100πt + π/6) V. Điều chỉnh C để điện áp hai đầu đoạn mạch gồm RC cực đại. Giá trị cực đại của U_RC là

A. 100(V). B. 100 (V). C. 100 (V). D. 50 (V).

41. Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) có U₀ không đổi và ω thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Khi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu L đạt được giá trị lớn nhất (hữu hạn) thì giá trị của tần số ω là

A. B. C.  =  D. ω = .

42. Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt) có 0 không đổi và ω thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Khi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu C đạt được giá trị lớn nhất (hữu hạn) thì giá trị của tần số là

A.  = B.  =  C. D.

43. Đặt điện áp xoay chiều u = 100cos(ωt) V (có ω thay đổi được trên đoạn [50π; 100π]) vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Cho biết R = 100 , L =  H, C = F. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện có giá trị lớn nhất và nhỏ nhất tương ứng là

A. V;100 V. B. 100 V; 100 V. C. 200 V; 100 V. D. 200 V; 100 V.

44. Đặt điện áp xoay chiều u = 100cos(ωt) V (có ω thay đổi được trên đoạn [100π; 200π]) vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Cho biết R = 300 Ω; L =  H, C = F. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu L có giá trị lớn nhất và nhỏ nhất tương ứng là

A. V; V. B. 100 V; 50V. C. 50 V; V. D. 50V; 50V.

45. Đặt điện áp xoay chiều u = 100cos(ωt) V (có ω thay đổi được trên đoạn [50π; 100π]) vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Cho biết R = 300 Ω; L =  H, C = F. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện C có giá trị lớn nhất và nhỏ nhất tương ứng là

A. V;50 V. B. V; V. C. 80V; V. D. 80 V; 50 V.

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CỰC TRỊ TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU - PHẦN 4

1B	6B	11B	16B	21A	26D	31B	36D	41B	46B
2A	7A	12B	17D	22D	27A	32C	37D	42B
3A	8B	13A	18C	23B	28B	33A	38A	43D
4D	9B	14A	19D	24C	29A	34B	39D	44A
5D	10B	15A	20C	25A	30D	35D	40C	45A

BÀI GIẢNG ĐỘ LỆCH PHA – PP GIẢN ĐỒ VÉCTƠ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU – P1

I. ĐỘ LỆCH PHA TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

* Mạch chỉ có R: φ = 0.

* Mạch chỉ có L: φ = π/2.

* Mạch chỉ có C: φ = π/2.

* Mạch chỉ có R, L nối tiếp:

Đặc biệt:

* Mạch chỉ có R, C nối tiếp:

Đặc biệt:

* Mạch chỉ có R, L, C nối tiếp:

Đặc biệt:

*  > 0  Z_L > Z_C 

*  < 0  Z_L < Z_C 

Chú ý: Trong các bài toán độ lệch pha có cho biểu thức của u và i, chúng ta phải quy đổi phương trình u, i về cùng dạng hàm theo quy tắc

Ví dụ 1: Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt + π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt – π/6) A. Mạch điện có

A. B. C. D.

Hướng dẫn giải:

Từ biểu thức của u và i ta có độ lệch pha φ = φ_u = φ_i = >0  Z_L > Z_C  L >  

Do đó ta được đáp án đúng là C.

Ví dụ 2: Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt – π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀sin(ωt + π/3) A. Mạch điện có

A. B. C. D.

Hướng dẫn giải:

Do các biểu thức của u và i chưa đồng nhất với nhau nên ta phải chuyển về cùng dạng phương trình.

  _u = _i  Z_L = Z_C   = 

Do đó ta được đáp án đúng là A.

Ví dụ 3: Một mạch điện xoay chiều gồm hai trong ba phần tử R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt + π/2) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt + π/6) A. Mạch điện có

A. R và L, với R > Z_L. B. R và L, với R < Z_L.

C. R và C, với R > Z_C. D. R và C, với R < Z_C.

Hướng dẫn giải:

Từ biểu thức của u và i ta có độ lệch pha φ = φ_u - φ_i =  > 0 mạch có chứa R, L.

Mặt khác tanφ = tan =  = >1  R < Z_L

Từ đó ta được đáp án đúng là B.

Ví dụ 4: Cho mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử mắc nối tiếp: Biết điện áp hai đầu đoạn mạch chậm pha π/3 so với dòng điện.

a) Xác định hai phần tử trên.

b) Biết U₀ = 32 V, I₀ = 8 A. Tính giá trị của các phần tử.

Ví dụ 5: Cho mạch điện AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở R và tụ điện có điện dung C, đoạn MB gồm cuộn dây thuần cảm có hệ số tự cảm L. Biết R = 10 Ω, điện áp hai đầu đoạn mạch u = 100cos100πt V . Dòng điện trong mạch chậm pha hơn u_AB góc π/4 và nhanh pha hơn u_AM góc π/4.

a) Lập biểu thức i.

b) Lập biểu thức u_AM.

Ví dụ 6: Cuộn dây điện trở r và hệ số tự cảm L được mắc vào điện áp xoay chiều u = U₀cos(100πt) V. Dòng điện qua cuộn dây có cường độ hiệu dụng 10 A và trễ pha π/3 so với điện áp. Công suất tiêu hao trên cuộn dây là P = 200 W.

a) Tính r, U₀, và L?

b) Mắc cuộn dây trên với một tụ C và điện trở R rồi mắc vào điện áp trên. Dòng điện qua cuộn dây có cường độ như trước nhưng sớm pha π/6 so với điện áp. Tính công suất tiêu hao trên mạch, R và C.

Ví dụ 7: Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm ba đoạn mạch AM, MN, NB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm tụ C, đoạn MN gồm cuộn dây không thuần cảm với điện trở hoạt động r; đoạn NB gồm biến trở R. Điện áp hai đầu đoạn mạch AB có dạng u = U₀cos(2πft) V với tần số f thay đổi được.

a) Khi f = 50 Hz, R = 30 Ω; u_MN lệch pha π/4 so với i và U_MN = 60 V; và lệch pha π/2 so với u_AB. Tính các giá trị r, L, C, P_AB và viết biểu thức của i khi đó.

b) Cố định f = 50 Hz, thay đổi R. Cố định R = 30 Ω thay đổi f. Tìm tỉ số U_Cmax trong hai trường hợp trên.

Ví dụ 8: Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm ba đoạn mạch AM, MN, NB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm cuộn dây không thuần cảm có hệ số tự cảm L và điện trở r; đoạn MN gồm tụ điện có điện dung C; đoạn NB gồm điện trở R. Biết L =  (H); C = (F); u = 100cos(100πt + ) V; P = 100 W. u_AM lệch pha góc 5π/6 so với u_MN. Tính giá trị của r, R, và viết biểu thức điện áp hai đầu mạch AB

ĐỘ LỆCH PHA – PP GIẢN ĐỒ VÉC TƠ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU – P2

II. MỘT SỐ DẠNG GIẢN ĐỒ VÉC TƠ THƯỜNG GẶP

1) Mạch RLC có u_RL vuông pha với u_RC

T a có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Từ giản đồ ta thu được một số kết quả quan trọng như sau:

* Xét về độ lớn: φ₁ + φ₂ =  tan₁ = cot₂

Từ đó,  = U_L.U_C  R² = Z_L.Z_C

* Theo định lý Pitago cho tam giác vuông OU_RLU_RC ta được

* Cũng trong tam giác vuông OU_RLU_RC, từ công thức tính đường cao

ta được:

* Áp dụng công thức tính diện tích tam giác ta được dt(OU_RLU_RC) = U_RL.U_RC = U_R(U_L + U_C)

 U_RL.U_RC = U_R(U_L + U_C)

Chú ý: Khi cuộn dây có thêm điện trở r ≠ 0, nếu u_rL vuông pha với u_RC ta có hệ thức U_RU_r = U_LU_C  R_r = Z_LZ_C

2) Mạch R_LC có u_RL vuông pha với u

T a có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Từ giản đồ ta thu được một số kết quả quan trọng như sau:

* Xét về độ lớn: φ₁ + φ₂ =  tan₁ = cot₂

Từ đó,  = U_L(U_C - U_L)  R² = Z_L(Z_C - Z_L)

* Theo định lý Pitago cho tam giác vuông OU_RLU ta được

* Cũng trong tam giác vuông OU_RLU, từ công thức tính đường cao

ta được:

* Áp dụng công thức tính diện tích tam giác ta được dt(OU_RLU) = U_RL.U = U_RU_C  U_RL.U = U_R.U_C



3) Mạch RLC có u_RC vuông pha với u

Ta có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Từ giản đồ ta thu được một số kết quả quan trọng như sau:

* Xét về độ lớn: φ₁ + φ₂ =  tan₁ = cot₂

Từ đó,  = U_C(U_L - U_C)  R² = Z_C(Z_L - Z_C)

* Theo định lý Pitago cho tam giác vuông OU_RCU ta được

* Cũng trong tam giác vuông OU_RCU, từ công thức tính đường cao

ta được:

* Áp dụng công thức tính diện tích tam giác ta được dt(OU_RCU) = U_RC.U = U_R.U_L

 U_RL.U = U_R.U_L 

Chú ý: Khi cuộn dây có thêm điện trở r ≠ 0, nếu u_rL vuông pha với u_RC ta có hệ thức U_RU_r = U_LU_C  R_r = Z_LZ_C

V í dụ 1: Đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần 30 Ω mắc nối tiếp với cuộn dây. Điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn dây là 120 V. Dòng điện trong mạch lệch pha π/6 so với điện áp hai đầu đoạn mạch và lệch pha π/3 so với điện áp hai đầu cuộn dây. Cường độ hiệu dụng dòng qua mạch có giá trị bằng bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Ta có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Từ giản đồ ta dễ dàng tính được OUU_LR là tam giác cân tại U_Lr

 U.U_Lr = 120

 OU_Rr - OU_r = 120  U_R = 120

Cường độ dòng điện trong mạch là I = = = 4 A

V í dụ 2: Đặt điện áp xoay chiều u = 120cosωt V vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM là cuộn dây có điện trở thuần r và có độ tự cảm L, đoạn MB gồm điện trở thuần R mắc nối tiếp với tụ điện C. Điện áp hiệu dụng trên đoạn MB gấp đôi điện áp hiệu dụng trên R và cường độ hiệu dụng của dòng điện trong mạch là 0,5 A. Điện áp trên đoạn MB lệch pha so với điện áp hai đầu đoạn mạch là π/2. Tính Công suất tiêu thụ toàn mạch là

Hướng dẫn giải:

Ta có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Theo giả thiết U_MB = 2U_R

  =

Từ đó, φ =  P = U.I.cos = 90 W

V í dụ 3: Đặt điện áp xoay chiều u = 160cos(100πt) V vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở R và tụ điện C mắc nối tiếp, đoạn MB gồm cuộn dây có hệ số tự cảm L và điện trở r. Biết và điện áp giữa hai đầu đoạn AM và MB vuông pha với nhau. Tính giá trị của R, r, L, C.

Hướng dẫn giải:

Theo dữ kiện của đề bài ta có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Ta có: tứ giác OU_MBU_ABU_AM là hình vuông

 U_AM = U_MB = = 80 V

 Z_AM = Z_MB = = 40 

Ta lại có, u_AB chậm pha hơn i góc π/12, suy ra u_MB nhanh pha hơn i góc + =  _AN = -

Ta có

Ta có

Ví dụ 4: Đặt điện áp xoay chiều u = 120cos100πt V vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở R và tụ điện C mắc nối tiếp, đoạn MB gồm cuộn dây có hệ số tự cảm L và điện trở r. Biết và điện áp giữa hai đầu đoạn AM và MB vuông pha với nhau. Tính giá trị của R, r, L, C.

H ướng dẫn giải:

Theo dữ kiện của đề bài ta có giản đồ véc tơ như hình vẽ.

Ta có Ta có:  tứ giác OU_MBU_ABU_AM là hình

chữ nhật. Từ đó ta tính được



Xét tam giác OU_MBU_AB  cos(|φ_MB| + |φ_AB|)=  |φ_MB| + |φ_AB| =  |φ_MB| = -  =

Do u_MB nhanh pha hơn i nên φ_MB =

Ta lại có |φ_MB| + |φ_AM| =  |φ_AM| =  φ_AM = -

Ta có

Ta có

Ví dụ 5: Một mạch điện xoay chiều nối tiếp gồm tụ điện có điện dung C, điện trở thuần R và cuộn dây có độ tự cảm L có điện trở thuần r. Dùng vôn kế có điện trở rất lớn lần lượt đo hai đầu điện trở, hai đầu cuộn dây và hai đầu đoạn mạch thì số chỉ lần lượt là 50 V, 30 V, 80 V. Biết điện áp tức thời trên cuộn dây sớm pha hơn dòng điện là π/4. Điện áp hiệu dụng trên tụ có giá trị bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Từ giả thiết, u_d sớm pha hơn i góc π/4 nên  U_L = U_r = 30 V

Mặt khác, U² = (U_R + U_r)² + (U_L - U_C)²  80² = (50 + 30)² + (U_L - U_C)²  U_C = U_L = 30 V

Vậy điện áp giữa hai bản tụ có giá trị là 30 (V).

Ví dụ 6: Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm ba đoạn mạch AM, MN, NB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm tụ C, đoạn MN gồm điện trở thuần R; đoạn NB gồm cuộn dây thuần cảm. Biết Tính các giá trị R; Z_L; Z_C

Ví dụ 7: Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm ba đoạn mạch AM, MN, NB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở R; đoạn MN tụ điện C; đoạn NB gồm cuộn dây. Biết và u_MB sớm pha hơn u_AB góc π/6.

a) Chứng minh rằng cuộn dây không thuần cảm.

b) Tính các giá trị r; L; C (với r là điện trở của cuộn dây).

TRẮC NGHIỆM ĐỘ LỆCH PHA – PP GIẢN ĐỒ VÉC TƠ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU PHẦN 1

1. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt + π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt – π/6) A. Mạch điện có

A. B. C. D.

2. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt – π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀sin(ωt + π/3) A. Mạch điện có

A. B. C. D.

3. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt + π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt + π/2) A. Mạch điện có

A. R > Z_C – Z_L. B. R = Z_C – Z_L. C. R < Z_L – Z_C D. R < Z_C – Z_L.

4. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

u = U₀cos(ωt + π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt + π/2) A. Mạch điện có

A. Z_L > Z_C B. Z_L < Z_C C. L < C D. L > C.

5. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

u = U₀cos(ωt – π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt – π/2) A. Mạch điện có

A. Z_L < Z_C B. L < C C. Z_L > Z_C D. L > C.

6. Một mạch điện xoay chiều gồm hai trong ba phần tử R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt + π/2) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt + π/6) A. Mạch điện có

A. R và L, với R > Z_L. B. R và L, với R < Z_L.

C. R và C, với R > Z_C D. R và C, với R < Z_C.

7. Một mạch điện xoay chiều gồm hai trong ba phần tử R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = U₀cos(ωt + π/5) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt + π/2) A. Mạch điện gồm có

A. R và L, với R > Z_L. B. R và L, với R < Z_L.

C. R và C, với R > Z_C D. R và C, với R < Z_C.

8. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Nếu điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là

u = U₀sin(ωt + π/6) V thì cường độ dòng điện trong mạch là i = I₀cos(ωt – π/4) A. Mạch điện có

A. R < Z_L – Z_C B. R < Z_C – Z_L. C. R > Z_C – Z_L. D. R = Z_C – Z_L.

9. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Khi mắc vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt + π/3) V thì điện áp giữa hai bản tụ là u_C = U_0Ccos(ωt – π/3) V. Khi đó

A. mạch có tính cảm kháng. B. mạch có tính dung kháng.

C. mạch có tính trở kháng. D. trong mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng.

10. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Khi mắc vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt + π/3) V thì điện áp giữa hai bản tụ là u_C = U_0Ccos(ωt – π/6) V. Khi đó

A. mạch có tính trở kháng. B. mạch có tính cảm kháng.

C. mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng. D. mạch có tính dung kháng.

11. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Khi mắc vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = U₀cos(ωt + π/3) V thì điện áp giữa hai bản tụ là u_C = U_0Ccos(ωt) V. Khi đó

A. mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng. B. mạch có tính cảm kháng.

C. mạch có tính trở kháng. D. mạch có tính dung kháng.

Trả lời các câu hỏi 12, 13 và 14 với cùng dữ kiện sau:

Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp theo thứ tự trên. Biết rằng u_RC lệch pha π/2 so với điện áp u_RL và R = 25 Ω, U_RL = 100 V, U_RC = 100 V.

12. Cường độ hiệu dụng của dòng điện trong mạch có giá trị là

A. I = 1A. B. I = 2A C. I = A D. I = A.

13. Điện áp giữa hai đầu tụ điện có giá trị là

A. 50 V. B. 50 V. C. 25 V. D. 50 V

14. Biết f = 50 Hz, hệ số tự cảm và điện dung có giá trị tương ứng là

A. L = H, C = F B. L = H, C = F

C. L = H, C = F D. L = H, C = F

Trả lời các câu hỏi 15 và 16 với cùng dữ kiện sau:

Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp theo thứ tự trên. Biết rằng u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch và lệch pha 2π/3 so với điện áp hai đầu tụ điện. Cho R = 30 Ω, u = 120cos(100πt - ) V

15. Cường độ hiệu dụng của dòng điện trong mạch có giá trị là

A. I = 4A B. I = A C. I = 2A D. I = A.

16. Cảm kháng và dung kháng có giá trị lần lượt là

A. Z_L = 30 V, Z_C = 120 V B. Z_L= 90 V, Z_C = 120 V

C. Z_L = 30 V, Z_C = 90 V D. Z_L = 120 V, Z_C = 30 V

17. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với uR_C thì ta có hệ thức

A. R = (Z_L -Z_C)² B. R = C. D. R² =Z_L.Z_C

18. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với u_RC thì ta có

A. B. C. D.

19. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với u_RC thì ta có hệ thức

A. B.

C. D.

20. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với u_RC thì hệ thức nào dưới dây là đúng?

A. U_RL.U_RC = U_R(U_L - U_C) B.

C. D.

21. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với u_RC thì hệ thức nào dưới dây là đúng?

A. B.

C. D.

22. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch thì ta có hệ thức

A. R = (Z_L - Z_C)² B. R² = Z_L.(Z_C - Z_L) C. R² = Z_L(Z_C + Z_L)² D. R² = Z_L.(Z_L - Z_C)

23. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch thì ta có hệ thức

A. B.

C. D.

24. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch thì ta có hệ thức

A. B. C. D.

25. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Biết rằng, u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch và u_C lệch pha góc π/6 so với u. Hệ thức nào dưới đây được viết đúng?

A. Z_C = 4Z_L B. Z_C = Z_L C. Z_L = R D. R= Z_C

26. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Biết rằng, u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch và u_C lệch pha góc π/4 so với u. Hệ thức nào dưới đây được viết đúng?

A. Z_C = 2Z_L = R B. Z_C = Z_L = R C. Z_C= 2R =2Z_L D. R = 2Z_C

27. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Biết rằng, u_RL lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch và lệch pha góc 5π/6 so với u_C. Chọn hệ thức đúng trong các hệ thức sau?

A. R = Z_L B. R= Z_C C. R = D. R =

28. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RC lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch thì ta có hệ thức

A. R² = Z_C(Z_C- Z_L) B. R² = Z_L(Z_C- Z_L) C. R² = Z_C(Z_L- Z_C) D. R² = Z_L(Z_L- Z_C)

29. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RC lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch thì ta có hệ thức

A. B.

C. D.

30. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RC lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch thì ta có hệ thức

A. B. C. D.

31. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Biết rằng, u_RC lệch pha π/2 so với điện áp u của hai đầu mạch và lệch pha góc 3π/4 so với u_L. Chọn hệ thức đúng trong các hệ thức sau?

A. U = U_L B. U = 2U_C C. U = U_R D. U = 2U_R

32. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp có U_L = U_R = U_C/2 thì độ lệch pha giữa điện áp hai đầu đoạn mạch với dòng điện qua mạch là

A. u nhanh pha π/4 so với i. B. u chậm pha π/4 so với i.

C. u nhanh pha π/3 so với i. D. u chậm pha π/3 so với i.

33. Cho mạch điện xoay chiều RLC. Khi u_RC lệch pha 3π/4 so với điện áp u_L thì ta có hệ thức

A. B. R = Z_L C. Z_L - Z_C = R. D. R = Z_C

34. Cho một đoạn mạch RLC nối tiếp. Biết L =  (H), C = (F), R thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Để u_C chậm pha 3π/4 so với u_AB thì R phải có giá trị là

A. R = 50 Ω. B. R = 150 . C. R = 100 Ω. D. R = 100

35. Cho mạch điện LRC nối tiếp theo thứ tự trên. Biết R là biến trở, L =  (H), C = (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(100πt) V. Để điện áp u_RL lệch pha π/2 so với u_RC thì R có giá trị bằng bao nhiêu?

A. R = 300 Ω. B. R = 100 Ω. C. R = 100 Ω. D. R = 200 Ω.

36. Cho mạch điện mắc nối tiếp theo thứ tự R nối tiếp với L và nối tiếp với C, cuộn dây thuần cảm. Biết R thay đổi, L = (H), C = (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = U₀cos(100πt) V. Để u_RL lệch pha π/2 so với u_RC thì điện trở bằng

A. R = 50 Ω. B. R = 100 Ω. C. R = 100 Ω. D. R = 100 Ω.

37. Cho một mạch điện RLC nối tiếp. Biết R thay đổi được, L =  (H), C = (F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp có biểu thức u = U₀cos(100πt). Để u_RL lệch pha π/2 so với u thì R có giá trị là

A. R = 20 Ω. B. R = 40 Ω. C. R = 48 Ω. D. R = 140 Ω.

38. Cho một đoạn mạch RLC nối tiếp. Biết L =  (H), C =  (µF). Điện áp xoay chiều đặt vào hai đầu mạch ổn định và có biểu thức u = U₀cos(100πt)V. Ghép thêm tụ C’ vào đoạn chứa tụ C. Để điện áp hai đầu đoạn mạch lệch pha π/2 so với điện áp giữa hai đầu bộ tụ thì phải ghép thế nào và giá trị của C bằng bao nhiêu?

A. ghép C’ song song C, C’ = 75/π (µF). B. ghép C’ nối tiếp C, C’ = 75/π (µF).

C. ghép C’ song song C, C’ = 25 (µF). D. ghép C nối tiếp C, C’ = 100 (µF).

Trả lời các câu hỏi 39 và 40 với cùng dữ kiện sau:

Cho mạch điện gồm R, L, C mắc nối tiếp, điện áp giữa hai đầu mạch là u = 100cos100πt V. Cuộn cảm có độ tự cảm L =  (H ), điện trở thuần r = R = 100 Ω. Người ta đo được hệ số công suất của mạch là cosφ = 0,8.

39. Biết điện áp giữa hai đầu mạch sớm pha hơn cường độ dòng điện qua mạch. Giá trị của C là bao nhiêu?

A. C = (F). B. C = F C. C = (F). D. C = (F).

40. Để công suất tiêu thụ cực đại, người ta mắc thêm một tụ có điện dung C₁ với tụ C để có một bộ tụ điện có điện dung thích hợp. Xác định cách mắc và giá trị của C₁?

A. Mắc song song, C₁ = F B. Mắc song song, C₁ = F

C. Mắc nối tiếp, C₁ = F D. Mắc nối tiếp, C₁ = F

41. Mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R = 30 Ω mắc nối tiếp với cuộn dây. Đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều u = Ucos(100πt) V. Điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn dây là U_d = 60 V. Dòng điện trong mạch lệch pha π/6 so với u và lệch pha π/3 so với u_d. Điện áp hiệu dụng ở hai đầu mạch U có giá trị là

A. U = 60 V. B. U = 120 V. C. U = 90 V. D. U = 60 V.

42. Một mạch điện xoay chiều gồm một cuộn dây và một tụ điện có điện dung thay đổi được mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điện này một điện áp xoay chiều có tần số và điện áp hiệu dụng không đổi, điều chỉnh điện dung của tụ sao cho điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ có giá trị lớn nhất. Khi đó

A. điện áp giữa hai đầu cuộn dây sớm pha π/2 so với điện áp giữa hai bản tụ.

B. công suất tiêu thụ trên mạch là lớn nhất.

C. trong mạch có cộng hưởng điện.

D. điện áp giữa hai đầu mạch chậm pha π/2 so với điện áp giữa hai đầu cuộn dây.

43. Đoạn mạch RLC mắc nối tiếp, cuộn dây thuần cảm. Gọi U_R, U_L, U_C lần lượt là điện áp hiệu dụng ở hai đầu điện trở, cuộn cảm và tụ điện. Biết U_L = 2U_R = 2U_C. Kết luận nào dưới đây về độ lệch pha giữa điện áp và cường độ dòng điện là đúng?

A. u sớm pha hơn i một góc π/4. B. u chậm pha hơn i một góc π/4.

C. u sớm pha hơn i một góc 3π/4. D. u chậm pha hơn i một góc π/3.

44. Cho đoạn mạch điện RLC nối tiếp. Đặt vào hai đầu một điện áp xoay chiều ổn định u thì điện áp giữa hai đầu các phần tử U_R = U_C, U_L = 2U_C. Độ lệch pha giữa điện áp hai đầu mạch và cường độ dòng điện là

A. π/6. B. –π/6. C. π/3. D. –π/3.

45. Một tụ điện có dung kháng 30 Ω. Chọn cách ghép tụ điện này nối tiếp với các linh kiện điện tử khác dưới đây để được một đoạn mạch mà dòng điện qua nó trễ pha so với hiệu thế hai đầu mạch một góc π/4?

A. Tụ ghép với một cuộn thuần cảm có cảm kháng bằng 60 Ω.

B. Tụ ghép với một điện trở thuần có độ lớn 30 Ω.

C. Tụ ghép với một điện trở thuần 15 Ω và một cuộn thuần cảm có cảm kháng 15 Ω.

D. Tụ ghép với một điện trở thuần 30 Ω và một cuộn thuần cảm có cảm kháng 60 Ω.

46. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ, cuộn dây thuần c ảm. Đặt điện áp xoay chiều có biểu thức u_AB = U₀cos100πt V vào hai đầu mạch. Biết L =  (H), C = (F) và điện áp tức thời u_AM và u_AB lệch pha nhau π/2. Điện trở thuần của đoạn mạch là

A. 100 Ω B. 200 Ω C. 50 Ω D. 75 Ω

47. Cho mạch điện RLC có L thay đổi được. Đặt vào hai đầu một điện áp xoay chiều u = U₀cos(100πt + φ)V. Điều chỉnh giá trị của độ tự cảm L ta thấy khi L = L₁ =  (H) và L = L₂ =  (H) thì dòng điện tức thời i , i tương ứng đều lệch pha một một góc π/4 so với điện áp hai đầu mạch điện. Tính giá trị của C.

A. C =  (µF). B. C =  (µF). C. C =  (µF). D. C =  (µF).

48. Cho đoạn mạch như hình vẽ. R = 100 , cuộn dây có L = 318 (mH) và điện trở thuần không đáng kể, tụ điện có điện dung C = 15,9 (µF). Điện áp hai đầu đoạn mạch AB là u = Ucos100πt V. Độ lệch pha giữa u_AN và u_AB là

A. 30⁰ B. 60⁰ C. 90⁰ D. 120⁰

49. Cho mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp có L =  (H), C = (F). Tần số dòng điện xoay chiều là 50 Hz. Tính R để dòng điện xoay chiều trong mạch lệch pha π/6 với u_AB?

A. R =   B. R = 100 . C. R = 50 . D. R =  

50. C ho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Biết Z_L = 20 ; Z_C = 125  . Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 200cos100πt V. Điều chỉnh R để u_AN và u_MB vuông pha, khi đó điện trở có giá trị bằng

A. 100 . B. 200 . C. 50 . D. 130 

51. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Biết R = 100 , C =  (µF) . Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = 200cos100πt V. Điều chỉnh L để u_AN và u_MB lệch pha nhau góc π/2. Độ tự cảm khi đó có giá trị bằng

A. 1/π (H). B. 3/π (H). C. 2/π (H). D. 0,5/π (H).

52. Đặt điện áp u = 220cos(100πt)V vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở thuần R mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần L, đoạn MB chỉ có tụ điện C. Biết điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AM và điện áp giữa hai đầu đoạn mạch MB có giá trị hiệu dụng bằng nhau nhưng lệch pha nhau 2π/3. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch AM bằng

A. 220 V. B.  V. C. 220 V. D. 110 V.

53. Đoạn mạch xoay chiều RLC mắc nối tiếp . Điện trở thuần R = 100 , cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L, tụ có điện dung C = 1(F) . Mắc vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = U₀sin(100πt) V. Để điện áp hai đầu đoạn mạch cùng pha với điện áp hai đầu điện trở R thì giá trị độ từ cảm của cuộn dây là

A. L =  (H). B. L =  (H). C. L =  (H). D. L =  (H).

54. Cho mạch điện RLC như hình vẽ, điện áp hai đầu mạch là với u_AB = 200cos(100πt) V và R = 100 Ω. Điện áp hai đầu đoạn mạch MN nhanh pha hơn hiệu thế hai đầu đoạn mạch AB một góc 2π/3. Cường độ dòng điện i qua mạch có biểu thức nào sau đây?

A. i = cos(100πt + ) A B. i = cos(100πt + ) A

C. i = cos(100πt - ) A A. i = cos(100πt - ) A

55. Một mạch điện xoay chiều nối tiếp gồm tụ điện có điện dung C, điện trở thuần R và cuộn dây có độ tự cảm L có điện trở thuần r. Dùng vôn kế có điện trở rất lớn lần lượt đo hai đầu điện trở, hai đầu cuộn dây và hai đầu đoạn mạch thì số chỉ lần lượt là 50 V, 30 V, 80 V. Biết điện áp tức thời trên cuộn dây sớm pha hơn dòng điện là π/4. Điện áp hiệu dụng trên tụ có giá trị bao nhiêu?

A. U_C = 30 V . B. U_C = 60 V . C. U_C = 20 V . D. U_C = 30 V .

56. Cho mạch gồm có ba phần tử là RLC, khi ta mắc R, C vào một điện áp có biểu thức không đổi thì thấy i sớm pha so với u là π/4, khi ta mắc R, L vào điện áp trên thì thấy điện áp nhanh pha so với dòng điện là π/4. Hỏi khi ta mắc cả ba phần tử trên vào điện áp đó thì điện áp hai đầu L và C có giá trị là bao nhiêu? Biết U = 100 V.

A. 100 V. B. 50 V. C. 0 V. D. 200 V

57. Cho đoạn mạch RLC nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điện điện áp u = 100cos(ωt)V. Biết u_RL sớm pha hơn dòng điện qua mạch góc π/6, u_C và u lệch pha nhau π/6. Điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ là:

A. 100 V. B. 100 V. C. 200 V. D. 200 V.

58. Đoạn mạch gồm điện trở R = 226 Ω, cuộn dây có độ tự cảm L và tụ có điện dung C biến đổi mắc nối tiếp. Hai đầu đoạn mạch có điện áp tần số 50 Hz. Khi C = C₁ = 12 (µF) và C = C₂ = 17 (µF) thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn dây không đổi. Để trong mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện thì L và C₀ có giá trị là

A. L = 7,2 (H); C₀ = 14 (µF). B. L = 0,72 (H); C₀ = 1,4 (µF).

C. L = 0,72 (mH); C₀ = 0,14 (µF). D. L = 0,72 (H); C₀ = 14 (µF).

59. Cho mạch điện như hình vẽ với U_AB = 300 V, U_NB = 140 V, dòng điện i trễ pha so với u_AB một góc φ (với cosφ = 0,8), cuộn dây thuần cảm. Vôn kế V chỉ giá trị là V

A. 100 V. B. 200 V.

C. 300 V. D. 400 V

60. Một mạch xoay chiều RLC không phân nhánh trong đó R = 50 , đặt vào hai đầu mạch một điện áp U = 120 V thì i lệch pha với u một góc 60⁰, công suất của mạch là

A. 36 W. B. 72 W. C. 144 W. D. 288 W.

61. Đặt điện áp xoay chiều tần số 50 Hz vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở thuần R = 100 Ω mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần có độ tự cảm L, đoạn MB chỉ có tụ điện có điện dung C = 0,05/π (mF). Biết điện áp giữa hai đầu đoạn mạch MB và điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AB lệch pha nhau π/3. Giá trị L bằng

A. L =  (H). B. L =  (H). C. L =  (H). D. L =  (H).

62. Trên đoạn mạch xoay chiều không phân nhánh có bốn điểm theo đúng thứ tự A, M, N và B. Giữa hai điểm A và M chỉ có điện trở thuần, giữa hai điểm M và N chỉ có tụ điện, giữa hai điểm N và B chỉ có cuộn dây. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều 240 V – 50 Hz thì u_MB và u_AM lệch pha nhau π/3, u_AB và u_MB lệch pha nhau π/6. Điện áp hiệu dụng trên R là

A. U_R = 80 V . B. U_R = 80 V . C. U_R = 80 V . D. U_R = 60 V .

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM ĐỘ LỆCH PHA – PP GIẢN ĐỒ VÉC TƠ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU PHẦN 1

1C

6B

11D

16A

21C

26C

31C

36B

41D

46A

51C

56C

61A

2A

7D

12B

17D

22B

27D

32B

37B

42D

47A

52C

57C

62B

3D

8C

13D

18C

23A

28C

33D

38A

43A

48C

53A

58D

63

4B

9A

14B

19B

24D

29C

34A

39B

44A

49C

54A

59D

64

5C

10C

15B

20A

25A

30A

35D

40D

45D

50C

55D

60B

65

BIỆN LUẬN HỘP KÍN TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

I. KIẾN THỨC VỀ DÒNG ĐIỆN MỘT CHIỀU

* Dòng điện một chiều không qua tụ điện.

* Dòng điện một chiều có qua cuộn cảm nhưng Z_L = 0.

* Dòng điện một chiều qua được điện trở, khi đó điện trở có giá trị xác định bởi R = U/I.

Ví dụ 1: Cho dòng điện một chiều có điện áp U = 12 V chạy qua một cuộn dây, khi đó cường độ dòng điện đo được là 0,4 A. Cho dòng điện xoay chiều có điện áp hai đầu mạch 100 V, tần số 50 Hz chạy qua cuộn dây trên thì cường độ dòng điện đo được là 2 A. Tính hệ số tự cảm của cuộn dây.

Hướng dẫn giải:

* Khi cho dòng một chiều chạy qua cuộn dây thì chỉ có điện trở r của cuộn dây có tác dụng. Giá trị của r xác định bởi r = U/I = 12/0,4 = 30 Ω.

* Khi cho dòng xoay chiều chạy qua cuộn dây, thì cuộn dây đóng vai trò như một đoạn mạch xoay chiều Lr thu nhỏ.

Tổng trở của cuộn dây là  Z_L = = 40 

Từ đó ta được hệ số tự cảm của cuộn dây là L = H

Ví dụ 2: Cho dòng điện một chiều có điện áp U = 20 V chạy qua một cuộn dây, khi đó cường độ dòng điện đo được là 0,5 A. Cho dòng điện xoay chiều có điện áp hai đầu mạch 120 V, tần số 50 Hz chạy qua cuộn dây trên thì cường độ dòng điện đo được là 2,4 A.

a) Tính hệ số tự cảm của cuộn dây.

b) Tính công suất tỏa nhiệt trên cuộn dây khi mắc dòng một chiều và dòng xoay chiều tương ứng.

Hướng dẫn giải:

a) Tính L:

* Khi cho dòng một chiều chạy qua cuộn dây thì chỉ có điện trở r của cuộn dây có tác dụng. Giá trị của r xác định bởi r = U/I = 20/0,5 = 40 Ω.

* Khi cho dòng xoay chiều chạy qua cuộn dây thì ta có

 Z_L = = 30   L =  Hb) Tính công suất tỏa nhiệt trên cuộn dây:

- Khi cho dòng một chiều chạy qua thì P = I²r = 0,5².40 = 10W.

- Khi cho dòng xoay chiều chạy qua thì P = I²r = 2,4².40 = 230, 4W.

Ví dụ 3: Một đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp, đoạn mạch AM chỉ có điện trở thuần R, đoạn mạch MB là một cuộn dây có độ tự cảm L và điện trở r. Khi mắc vào hai đầu AB vào nguồn điện không đổi có giá trị 20 V thì điện áp giữa hai điểm MB là 5 V và cường độ dòng điện qua mạch là 0,5 A. Khi mắc vào hai đầu AB nguồn điện xoay chiều u = 20cos100πt V thì điện áp hiệu dụng giữa hai điểm MB là 10 V. Độ tự cảm của cuộn dây có giá trị là bao nhiêu?

A.  (H). B.  (H). C.  (H). D.  (H).

Hướng dẫn giải:

II. MỐI QUAN HỆ VỀ PHA CỦA CÁC ĐẠI LƯỢNG TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

- Mạch chỉ có R thì u và i cùng pha.

- Mạch chỉ có L thì u nhanh pha hơn i góc π/2.

- Mạch chỉ có tụ C thì u chậm pha hơn i góc π/2.

- Mạch có R và L thì u nhanh pha hơn i góc φ xác định bởi công thức

- Mạch có R và C thì u chậm pha hơn i góc φ xác định bởi công thức

- Mạch có L và C thì u nhanh pha hơn i góc π/2 khi Z_L > Z_C và u chậm pha hơn i góc π/2 khi Z_L < Z_C

Chú ý: Các dạng bài toán về hộp đen đòi hỏi khả năng biện luận và suy luận cao (giống biện luận số nghiệm của phương trình bậc hai chứa tham số đó) nên chúng ta cố gắng phân chia hết các trường hợp có thể xảy ra (nhớ đọc kỹ hết đề bài vì có thể một dữ kiện ở phần sau đề bài sẽ giúp loại trừ đi một trường hợp nào đó).

III. MỘT SỐ DẠNG TOÀN VỀ HỘP KÍN THƯỜNG GẶP

1) Mạch điện có 1 hộp kín

Gọi φ là độ lệch pha giữa u và i, với -  φ  . Ta có một số các trường hợp điển hình:

* Nếu φ = 0:

+ hộp kín chỉ chứa R nếu nó chứa 1 phần tử.

+ hộp kín chứa 3 phần tử R, L, C với Z_L = Z_C.

* Nếu φ = :

+ hộp kín chỉ chứa L nếu nó chứa 1 phần tử.

+ hộp kín chứa 2 phần tử (L, C) với Z_L > Z_C.

* Nếu φ = - :

+ hộp kín chỉ chứa C nếu nó chứa 1 phần tử.

+ hộp kín chứa 2 phần tử (L, C) với Z_L < Z_C.

* Nếu 0 < φ < :

+ hộp kín chứa 2 phần tử (R, L).

+ hộp kín chứa 3 phần tử R, L, C với Z_L > Z_C.

* Nếu - < φ < 0:

+ hộp kín chứa 2 phần tử (R, C).

+ hộp kín chứa 3 phần tử (R, L, C) với Z_L < Z_C.

Chú ý:

+ Nếu mạch điện không cho dòng một chiều chạy qua thì mạch đó phải có chứa tụ điện.

+ Nếu mạch điện có tiêu thụ điện năng thì mạch điện phải có R, hoặc cuộn dây không thuần cảm.

V í dụ 1. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Điện áp hai đầu mạch là u_AB = 200cos(100πt) V, biết Z_C = 100 , Z_L = 200  , cường độ hiệu dụng của mạch là I = 2 A, cosφ = 1. X là đoạn mạch gồm hai trong ba phần tử (R₀, L₀, C₀) mắc nối tiếp. Hỏi X chứa những linh kiện gì? Xác định giá trị của các linh kiện đó.

Hướng dẫn giải:

Từ cosφ = 1 mạch xảy ra cộng hưởng. Khi đó u và i cùng pha.

Đoạn AN chứa C và L với Z_L > Z_C nên để u và i cùng pha thì X phải chứa R₀ và C₀

với = 100Ω.

T ừ đó ta được:

Ví dụ 2. (Trích đề Tuyển sinh Đại học 2004). Cho một mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R có thể thay đổi được mắc nối tiếp với một hộp kín X (chỉ chứa một phần tử L hoặc C). Điện áp hiệu dụng hai đầu mạch là U_AB = 200V, f = 50 Hz. Khi công suất trong mạch đạt giá trị cực đại P_max thì I = 2A và i nhanh pha hơn u. Tìm phần tử trong hộp X và tính giá trị của chúng.

Hướng dẫn giải:

Do i nhanh pha hơn u nên hộp X chứa tụ C.

Ta có P_AB = I²R = =   (P_AB) _max= khi R = Z_C

Khi đó, Z_AB = = Z_C =  R = Z_C = 100  C = F

* Mạch điện có 2 hộp kín

Giả sử hai hộp kín ta cần xác định phần tử chứa trong chúng là X và Y.

TH1: Mỗi hộp chỉ chứa một phần tử.

Gọi φ’ là độ lệch pha giữa điện áp của X và Y (’ = , với 0  φ’  π). Một số các khả năng có thể xảy ra:

+ Nếu φ’ = 0: Khi đó, các hộp kín hoàn toàn giống nhau ở các phần tử.

+ Nếu φ’ = :

* Hộp 1 chứa L, hộp 2 chứa R.

* Hộp 1 chứa R, hộp 2 chứa C.

+ Nếu φ’ = π: Khi đó, hộp 1 chứa L, hộp 2 chứa C.

+ Nếu 0  φ’  :

* Hộp 1 chứa cuộn dây không thuần cảm (r, L); hộp 2 chứa R.

* Hộp 1 chứa L, hộp 2 chứa cuộn dây không thuần cảm (r, L₀).

+ Nếu < φ’ < π : Khi đó, hộp 1 chứa cuộn dây không thuần cảm (r, L); hộp 2 chứa C.

TH2: Mỗi hộp chứa 2 trong 3 phần tử.

Gọi φ’ là độ lệch pha giữa điện áp của X và Y (’ = , với 0  φ’  π)

Khả năng 1: X chứa hai phần tử R, L:

+ Nếu φ’ = 0: Khi đó Y chứa R’, L’ với .

+ Nếu φ’ = : Khi đó Y chứa R’, C’ với  Z_L.Z_C = R.R’  R.R’ =

+ Nếu 0 < φ’ <  : Có một số khả năng sau xảy ra:

* Hộp 2 chứa (L’, R’ ) với

* Hộp 2 chứa (R’, C’) với R.R’ >

+ Nếu < φ’ < π : Có một số khả năng sau xảy ra:

* Hộp 2 chứa (L’, C) với Z_L’ < Z_C * Hộp 2 chứa (R’ , C) với RR’ <

Khả năng 2: X chứa hai phần tử R, C:

+ Nếu φ’ = 0: Khi đó Y chứa R’, C’ với CR = C’R’

+ Nếu φ’ = - : Khi đó Y chứa R , L với  Z_L.Z_C = R.R’  R.R’ =

+ Nếu 0 < φ’ < : Có một số khả năng sau xảy ra:

- Hộp 2 chứa (L, C’ ) với Z_L < Z_C’

- Hộp 2 chứa (R’, C’) với CR < C’R’ .

V í dụ 3. Hộp X, Y mỗi hộp chứa hai trong 3 phần tử R, L, C. Nối AM với nguồn điện một chiều thì vôn kế V₁ chỉ 60 V và ampe kế chỉ 2 A. Nối AB với nguồn điện xoay chiều có tần số f = 50 Hz thì các vôn kế V₁ và V₂ cùng chỉ 60 V còn ampe kế chỉ 1A và . Xác định các phần tử trong các hộp X, Y và xác định giá trị của chúng.

Hướng dẫn giải:

Khi nối AM với nguồn một chiều thì trong X phải có điện trở R₁. Do dòng điện một chiều không thể chạy qua tụ điện, đồng thời X chứa 2 trong 3 phần tử R, L, C nên phần tử còn lại là L.

Do X là R₁L nên điện áp hai đầu AM nhanh pha hơn dòng điện, để thì điện áp hai đầu MB phải chậm pha hơn i, suy ra Y phải chứa R₂ và tụ C.

Khi nối AM với dòng điện một chiều thì điện áp hai đầu AB cũng chính là điện áp hai đầu AM do Y chứa tụ C nên dòng điện không chạy qua.

Khi đó, U_AM = 60 V; I₁ = 2 A  R₁ = 60/2 = 30 Ω.

Khi nối AB với dòng điện xoay chiều thì theo bài ta có U_AM = U_MB = 60 V; I₂ = 1 A Z_AM = Z_MB = 60Ω Mà Z_AM =  Z_L =

Độ lệch pha giữa u_AM và i khi đó thỏa mãn  _AM = Hay u_AM nhanh pha hơn i góc 60⁰.

Do , mà u_AM nhanh pha hơn i góc 60⁰ nên u_MB chậm pha hơn i góc 30⁰, hay φ_MB = -

Ta có

V í dụ 4. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ, điện áp hai đầu mạch là u_AB = 100cos100πt V. + Khi khóa K đóng thì I₁ = 2A và i lệch pha π/6 với u_AB

+ Khi khóa K mở thì I₂ = 1A và . Biết hộp X có chứa 2 trong 3 phần tử R, L, C. Xác định các phần tử trong hộp X và tính giá trị của chúng.

Hướng dẫn giải:

- Khi khóa K đóng: đoạn mạch MB bị đoản mạch nên mạch điện chỉ có r, L và M B, khi đó U_AM = U_AB = 100 V. Do mạch có r và L nên u_AM nhanh pha hơn i góc π/6.

Từ

Đồng thời, tan =  Z_L = r. tan = 25. = 25 

- Khi khóa K mở thì mạch điện gồm có r, L và hộp X. Do và u_AM đã nhanh pha hơn i góc π/6 nên u_MB chậm pha hơn i góc π/3 (hay φMB = –π/3).  đoạn mạch MB có chứa một điện trở R và một tụ C.

Ta có 

  Z_MB =

Khi đó

V í dụ 5. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Hộp X chứa 2 trong 3 phần tử. Cho biết C = F, F, u_AM = 180cos(100πt - ) V, u_MB = 60cos100πt V

a) Cho R_X = 90 Ω, viết biểu thức điện áp hai đầu mạch u_AB và tính giá trị các phần tử trong hộp X.

b) Tìm giá trị của R_x để công suất tỏa nhiệt trong mạch đạt giá trị cực đại.

Hướng dẫn giải:

a) Viết u_AB và xác định phần tử trong X.

Viết biểu thức điện áp hai đầu mạch u_AB

Từ giả thiết ta thấy u_AM và u_MB vuông pha với nhau.

Từ đó  

 = 120 V

Bằng phép tổng hợp véc tơ (như tổng hợp hai dao động điều hòa) ta được

 _AB = - 1,25 rad

 u_AB = 120cos(100πt - 1,25) V.

* Xác định các phần tử trong hộp X

Ta có Z =  = 90  = 90 

Độ lệch pha của u_AM với i thỏa mãn  φ_AM = -

Hay u_AM chậm pha hơn i góc 45⁰.

Do , mà u_AM chậm pha hơn i góc 45⁰ nên u_MB nhanh pha hơn i góc 45⁰ (hay φ_MB = π/4).

 đoạn mạch MB chứa một điện trở R và cuộn cảm L, hay hộp X có chứa R và L.

Ta có U_0AM = 3U_0MB  Z_AM = 3Z_MB  Z_MB = 30 Ω.

b) Xác định R để công suất tỏa nhiệt cực đại

Ta có P = I²(R+r) = = = 

 P_max = = thay số ta được P_max = 300W

Khi đó R_x + r = |Z_L - Z_C|  R_x = |Z_L - Z_C| - r = 30 

TRẮC NGHIỆM BIỆN LUẬN HỘP KÍN TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

1. Một đoạn mạch điện xoay chiều gồm hai phần tử X và Y mắc nối tiếp. Khi đặt vào hai đầu mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U thì điện áp giữa hai đầu mỗi phần tử là U và 2U. Hai phần tử đó phải là

A. tụ điện và một cuộn dây có điện trở R₀. B. điện trở thuần và một tụ điện.

C. tụ điện và một cuộn dây thuần cảm. D. điện trở thuần và một cuộn dây thuần cảm.

2. C ho một hộp X chứa một trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào hai đầu AB một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 220 V, người ta đo được U_AM = 120 V và U_MB = 260 V. Hộp X chứa

A. cuộn dây thuần cảm. B. cuộn dây không thuần cảm.

C. điện trở thuần. D. tụ điện.

3. Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm một điện trở R nối tiếp với hộp X. Biết hộp X chứa một trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào hai đầu AB một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 200 V, người ta đo được U_R = 120 V và U_X = 160 V. Hộp X chứa

A. cuộn dây thuần cảm. B. điện trở thuần.

C. tụ điện hoặc cuộn dây thuần cảm. D. cuộn dây không thuần cảm.

4. Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm một tụ điện có điện dung C nối tiếp với hộp X. Biết hộp X chứa một trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào hai đầu AB một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 150 V, người ta đo được U_C = 60 V và U_X = 210 V. Hộp X chứa

A. tụ điện. B. cuộn dây không thuần cảm.

C. điện trở thuần. D. cuộn dây thuần cảm.

5. Đoạn mạch điện xoay chiều AB gồm một tụ điện có điện dung C nối tiếp với hộp. Biết hộp X chứa một trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào hai đầu AB một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 220 V, người ta đo được U_AM = 80 V và U_X = 140 V. Hộp X chứa

A. tụ điện. B. tụ điện hoặc cuộn dây thuần cảm.

C. cuộn dây thuần cảm. D. điện trở thuần.

6. Cho đoạn mạch AB gồm một điện trở thuần R và một hộp X mắc nối tiếp. Hộp X chứa hai trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào hai đầu AB một điện áp xoay chiều có tần số f, thì người ta nhận thấy điện áp giữa hai đầu R lệch pha π/2 so với điện áp giữa hai đầu hộp X. Hộp X chứa

A. cuộn dây không thuần cảm và tụ điện. B. cuộn dây thuần cảm và tụ điện.

C. điện trở thuần và tụ điện. D. cuộn dây thuần cảm và điện trở thuần.

7. C ho đoạn mạch xoay chiều như hình vẽ. Hộp X chứa hai trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào hai đầu AB một điện áp xoay chiều có tần số f, thì người ta nhận thấy điện áp giữa hai đầu AM lệch pha π/2 so với điện áp giữa hai đầu MB. Hộp X chứa

A. cuộn dây thuần cảm và tụ điện. B. cuộn dây thuần cảm và điện trở thuần.

C. điện trở thuần và tụ điện. D. cuộn dây không thuần cảm và tụ điện.

8. Cho hai hộp đen X và Y, mỗi hộp chỉ chứa hai phần tử là R, L, C ghép nối tiếp nhau. Mắc hai hộp vào một điện áp xoay chiều ổn định thì thấy điện áp hai đầu hộp vuông pha với nhau. Xác định các phần tử có trong các hộp?

A. X chứa R và L, Y chứa R và C. B. X chứa R và L, Y chứa R và L.

C. X chứa C và L, Y chứa R và C. D. X chứa L và L, Y chứa C và C.

9. Cho hai hộp đen, mỗi hộp chỉ có phần tử duy nhất mắc vào mạch điện xoay chiều. Người ta nhận thấy điện áp hai đầu đoạn mạch nhanh pha π/2 so với cường độ dòng điện hai đầu mạch. Xác định các phần tử của mỗi hộp có thể thỏa mãn?

A. Một hộp chứa R và một hộp chứa L. B. Một hộp chứa R và một hộp chứa C.

C. Một hộp chứa C và một hộp chứa L. D. Một hộp chứa R và một hộp chứa L với R = Z_L

10. Cho mạch điện xoay chiều gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L₀ = 2/π (H), tụ điện có điện dung C₀ = (F) và hộp X mắc nối tiếp theo thứ tự trên. Đặt vào hai đầu đoạn mạch trên một điện áp u = 200cos(100πt) V. Biết cường độ hiệu dụng của dòng điện là A và hệ số công suất của đoạn mạch bằng 1. Trong hộp X có các phần tử sau mắc nối tiếp:

A. điện trở R = 100 Ω và cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = 2/π (H).

B. điện trở R = 100 Ω. và tụ điện có điện dung C = (F).

C. điện trở R = 100 Ω và tụ điện có điện dung C = (F).

D. điện trở R = 100 Ω. và cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = 1/π (H).

11. Trong mạch điện xoay chiều gồm phần tử X nối tiếp với phần tử Y. Biết rằng X, Y chứa một trong ba phần tử (điện trở thuần, tụ điện, cuộn dây). Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp u = U cos(100πt) V thì điện áp hiệu dụng trên hai phần tử X, Y đo được lần lượt là U_X =  , U_Y =

A. cuộn dây và điện trở.

B. cuộn dây và tụ điện.

C. tụ điện và điện trở.

D. một trong hai phần tử là cuộn dây hoặc tụ điện phần tử còn lại là điện trở.

12. Trong một đoạn mạch có 2 phần tử là X và Y. Điện áp xoay chiều giữa hai đầu của X chậm pha π/2 so với dòng điện trong mạch còn điện áp giữa hai đầu của Y nhanh pha 2 so với dòng điện trong mạch, biết 0 < ₂ < π/2. Chọn đáp án đúng?

A. Phần tử X là điện trở, phần tử Y là cuộn dây thuần cảm.

B. Phần tử X là tụ điện, phần tử Y là điện trở R.

C. Phần tử X là cuộn cảm thuần, phần tử Y là tụ điện.

D. Phần tử X là tụ điện, phần tử Y là cuộn dây tự cảm có điện trở thuần r khác 0.

13. Cho mạch điện xoay chiều gồm 2 phần tử X, Y mắc nối tiếp. X và Y là một trong ba yếu tố R, L, C. Cho biết dòng điện trong mạch trễ pha π/3 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch. Xác định X, Y và quan hệ trị số giữa chúng.

A. X là cuộn dây thuần cảm, Y là điện trở R, R = Z_L

B. X là tụ điện C, Y là điện trở R, R = Z_C

C. X là điện trở R, Y là cuộn dây thuần cảm, Z_L = R

D. X là tụ điện C, Y là điện trở cuộn dây thuần cảm Z_C

14. Cho nhiều hộp kín giống nhau, trong mỗi hộp chứa một trong ba phần tử R₀, L₀ hoặc C₀. Lấy một hộp bất kì mắc nối tiếp với một điện trở thuần R = 20 . Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức dạng u = 200cos 100πt V thì dòng điện trong mạch có biểu thức i = 2 sin(100πt + ) A . Giá trị của phần tử trong hộp kín đó là

A. L₀ = 318 mH. B. R₀ = 80 . C. C₀ =  (µF) . D. R = 100 

15. Cho nhiều hộp kín giống nhau, trong mỗi hộp chứa một trong ba phần tử R₀, L₀ hoặc C₀. Lấy một hộp bất kì mắc nối tiếp với một cuộn dây thuần cảm có L =  (H). Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức dạng u = 200cos100t V thì dòng điện trong mạch có biểu thức i = I₀cos(100πt - ) A . Phần tử trong hộp kín đó là

A. R₀ = 100  B. C₀ =  (µF) C. R₀ =   D. R₀ = 100 .

16. Nhiều hộp kín giống nhau, trong mỗi hộp chứa 1 trong 3 phần tử R, L hoặc C. Người ta lắp một đoạn mạch gồm một trong các hộp đó mắc nối tiếp với một điện trở thuần 60 . Khi đặt đoạn mạch vào một điện áp xoay chiều tần số 50 Hz thì điện áp trễ pha 42⁰ so với dòng điện trong mạch. Xác định phần tử trong hộp kín và tính giá trị của phần tử đó?

A. Cuộn cảm có L = 2/π (H). B. Tụ điện có C = 58,9 (µF).

C. Tụ điện có C = 5,89 (µF). D. Tụ điện có C = 58,9 (mF).

17. Cuộn dây thuần cảm có hệ số tự cảm L = 636 (mH) mắc nối tiếp với đoạn mạch X, đoạn mạch X chứa 2 trong 3 phần tử R₀, L₀ , C₀ mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu mạch điện áp xoay chiều u = 120 cos100πt V thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là i = 0,6cos(100πt - ) A . Xác định 2 trong 3 phần tử đó và tính giá trị của chúng.

A. R₀ = 173 và L₀ = 31,8 mH. B. R₀ = 173 và C₀ = 31,8 mF.

C. R₀ = 17,3 và C₀ = 31,8 mF. D. R₀ = 173 và C₀ = 31,8 µF.

18. Ba linh kiện tụ điện, điện trở, cuộn dây được đặt riêng biệt trong ba hộp kín có đánh số bên ngoài một cách ngẫu nhiên bằng các số 1, 2, 3. Tổng trở của mỗi hộp đối với một dòng điện xoay chiều có tần số xác định đều bằng 1 k . Tổng trở của hộp 1, 2 mắc nối tiếp đối với dòng điện xoay chiều đó là Z₁₂ = k. Tổng trở của hộp 2, 3 mắc nối tiếp đối với dòng điện xoay chiều đó là Z₂₃ = 0,5 k. Từng hộp 1, 2, 3 là gì?

A. Hộp 1 là tụ điện, hộp 2 là điện trở, hộp 3 là cuộn dây.

B. Hộp 1 là điện trở, hộp 2 là tụ điện, hộp 3 là cuộn dây.

C. Hộp 1 là tụ điện, hộp 2 là cuộn dây, hộp 3 là tụ điện.

D. Hộp 1 là điện trở, hộp 2 là cuộn dây, hộp 3 là tụ điện.

19. Cho hộp kín gồm 2 trong 3 phần tử R₀, L₀ hoặc C₀ mắc nối tiếp. Mắc hộp kín nối tiếp với tụ điện có điện dung C = µF . Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = 120cos(100πt + ) V thì dòng điện trong mạch là i = 2cos100πt A. Các phần tử trong hộp kín đó là:

A. B.

C. D.

20. Trong đoạn mạch có 2 phần tử là X và Y mắc nối tiếp. Điện áp xoay chiều đặt vào X nhanh pha π/2 với điện áp xoay chiều đặt vào hai đầu phần tử Y và cùng pha với dòng điện trong mạch. Cho biết biểu thức của dòng điện xoay chiều trong mạch là i = I₀cos(ωt – π/6), viết biểu thức của điện áp giữa hai đầu của X và điện áp giữa 2 đầu của Y.

A. u_X = U_0Xcos(ωt); u_Y = U_0Y cos(ωt + π/2). B. u_X = U_0Xcos(ωt); u_Y = U_0Y cos(ωt – π/2).

C. u_X = U_0Xcos(ωt – π/6); u_Y = U_0Y cos(ωt – π/2). D. u_X = U_0Xcos(ωt – π/6); u_Y = U_0Y cos(ωt – 2π/3).

21. Đặt vào hài đầu đoạn mạch AB một điện áp u = 100cos100πt V , tụ điện có điện dung C = (F) . Hộp X chỉ chứa một phần tử (điện trở hoặc cuộn dây thuần cảm) mắc nối tiếp với tụ C. Biết rằng i sớm pha hơn u_AB một góc π/3. Hộp X chứa điện trở hay cuộn dây? Giá trị điện trở hoặc độ tự cảm tương ứng là bao nhiêu?

A. Hộp X chứa điện trở, R = 100. B. Hộp X chứa điện trở, R = 100 

C. Hộp X chứa cuộn dây, L =  H D. Hộp X chứa cuộn dây, L =  H

22. Cho đoạn mạch gồm hai phần tử X, Y mắc nối tiếp. Trong đó X, Y có thể là R, L hoặc C. Cho biết điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là u = 200cos100πt V, i = 2cos(100πt - ) A. Cho biết X, Y là những phần tử nào và tính giá trị của các phần tử đó?

A. R = 50 , L =  H B. R = 50, C =  F

C. R = 50 , L =  H D. R = 50 , L =  H

23. Cuộn dây thuần cảm có hệ số tự cảm L = 636 (mH) mắc nối tiếp với đoạn mạch X. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp u = 120cos100πt V thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là i = 0,6cos(100πt - π/6) A. Tìm điện áp hiệu dụng U_X giữa hai đầu đoạn mạch X?

A. U_X = 120 V. B. U_X = 240 V. C. U_X = 120 V. D. U_X = 60 V.

24. Cho một hộp đen X trong đó có chứa 2 trong 3 phần tử R, L, hoặc C mắc nối tếp. Mắc hộp đen nối tiếp với một cuộn dây thuần cảm có L₀ = 318 (mH). Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos(100πt - ) V thì dòng điện chạy trong mạch có biểu thức i = 4 cos(100πt - ) A . Xác định phần tử trong hộp X và tính giá trị của các phần tử?

A. R = 50 ; C = 31,8 (µF). B. R = 100 ; L = 31,8 (mH).

C. R = 50 ; L = 3,18 (µH). D. R = 50 ; C = 318 (µF).

25. Nhiều hộp kín giống nhau, trong mỗi hộp chứa một trong ba phần tử R₀, L₀ hoặc C₀. Lấy một hộp bất kì mắc nối tiếp với một điện trở thuần có giá trị R = 60 . Khi đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = Ucos100πt V thì thấy điện áp hai đầu mạch điện sớm pha 58⁰ so với cường độ dòng điện. Hộp đen chứa phần tử nào và giá trị bằng bao nhiêu?

A. Tụ điện, C₀ =  µF B. Cuộn cảm, L₀ = 306 (mH).

C. Cuộn cảm, L₀ = 3,06 (H). D. Cuộn cảm, L₀ = 603 (mH).

26. Cho đoạn mạch xoay chiều gồm một hộp kín X nối tiếp với một biến trở R. Hộp X chứa một trong ba phần tử R₀, L₀ hoặc C₀. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều có dạng u = 200 cos100πt V . Điều chỉnh R để P_max khi đó cường độ dòng điện cực đại trong mạch là A, biết cường độ dòng điện trong mạch sớm pha so với điện áp hai đầu mạch. Xác định phần tử trong hộp X và tính giá trị của phần tử đó?

A. Cuộn cảm, L₀ =  H B. Tụ điện, C₀ = F

C. Tụ điện, C₀ = F D. Tụ điện, C₀ = F

27. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Biết cuộn dậy thuần cảm L = 636 (mH), tụ điện có điện dung C = 31,8 (µF), hộp đen X chứa 2 trong 3 phần tử R₀, L₀ hoặc C₀ mắc nối tiếp. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos(100πt) V. Biết cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch là 2,8 A, hệ số công suất của mạch cosφ = 1. Các phần tử trong X là

A. R₀ = 50 ; C₀ = 318 (µF). B. R₀ = 50 ; C₀ = 31,8 (µF).

C. R₀ = 50 ; L₀ = 318 (mH). D. R₀ = 100 ; C₀ = 318 (µF).

28. Mạch điện như hình vẽ, u_AB = Ucosωt V.

Khi khóa K đóng: U_R = 200 V; U_C = 150 V

Khi khóa K ngắt: U_AN = 150 V; U_NB = 200 V.

Xác định các phần tử trong hộp X?

A. R₀ và L₀ B. R₀ và C₀ C. L₀ và C₀ D. R₀

29. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện AB như hình vẽ điện áp u = 100cos100πt V. Tụ điện C có điện dung là C = (F). Hộp kín X chỉ chứa 1 phần tử (điện trở thuần hoặc cuộn dây thuần cảm). Dòng điện xoay chiều trong mạch sớm pha π/3 so với điện áp giữa hai đầu mạch điện AB. Hỏi trong hộp X chứa phần tử nào và tìm giá trị của phần tử đó?

A. R₀ = 75,7 . B. L₀ = 31,8 mH. C. R₀ = 57,7 . D. R₀ = 80 .

30. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ, trong đó tụ điện có điện dung C = (F). Đoạn mạch X chứa hai trong ba phần tử R, L, C mắc nối tiếp. Bỏ qua điện trở của ampe kế và dây nối. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 200cos100πt V thì ampe kế chỉ 0,8 A và hệ số công suất của dòng điện trong mạch là 0,6. Xác định các phần tử chứa trong đoạn mạch X và giá trị của chúng.

A. H B.

C. D. A hoặc B đều đúng.

31. Một hộp kín trong đó có thể là một tụ điện C hoặc một cuộn thuần cảm L. Người ta mắc nối tiếp hộp đó với điện trở thuần R = 100 . Khi đặt vào hai đầu đoạn một điện áp xoay chiều tần số 50 Hz thì điện áp sớm pha 45⁰ so với dòng điện trong mạch. Hộp kín đó chứa

A. tụ điện có C (F). B. cuộn dây thuần cảm có L = 1/π (H).

C. cuộn dây thuần cảm có L = 0,5/π (H). D. tụ điện có C F

32. Cho mạch điện xoay chiều như hình bên. Trong mỗi hộp X và Y chứa một trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Đặt vào hai đầu A, B một điện áp xoay chiều, thì cường độ dòng điện trong mạch i = 2cos(80πt) A và điện áp . Các hộp X và Y chứa phần tử nào?

A. X chứa cuộn dây thuần cảm và tụ điện; Y chứa cuộn dây không thuần cảm và tụ điện.

B. X chứa cuộn dây thuần cảm và tụ điện; Y chứa cuộn dây thuần cảm và điện trở thuần.

C. X chứa tụ điện và điện trở thuần; Y chứa cuộn dây thuần cảm và điện trở thuần.

D. X chỉ chứa tụ điện và Y chỉ chứa điện trở thuần.

33. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp nhau. Mắc vào hai đầu mạch điện một điện áp xoay chiều u = U₀cos(2πft + ) V, có giá trị hiệu dụng không đổi. Khi tần số của dòng điện là 50 Hz thì điện áp giữa hai bản tụ u_C = U_0Ccos(100t - ) V. Khi tăng tần số của dòng điện đến 60 Hz thì

A. cường độ dòng điện I trong mạch tăng. B. điện áp giữa hai bản tụ U_C tăng.

C. điện áp giữa hai đầu cuộn dây U_L giảm. D. cường độ dòng điện I trong mạch giảm.

34. Một mạch điện xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp với nhau. Đặt vào hai đầu mạch điện một điện xoay chiều u = U₀cos(2πft - ) V, có giá trị hiệu dụng không đổi. Khi tần số của dòng điện là 50 Hz thì hiệu điện thế giữa hai đầu cuộn dây L là u_L = U_0Lcos(100πt + ) V. Khi tăng tần số của dòng điện đến 60 Hz, thì

A. hiệu điện thế giữa hai đầu cuộn dây U_L giảm. B. công suất tiêu thụ P trong mạch giảm.

C. hiệu điện thế giữa hai đầu điện trở U_R tăng. D. công suất tiêu thụ P trong mạch tăng.

35. Hộp kín (có chứa tụ C hoặc cuộn dây thuần cảm L) được mắc nối tiếp với điện trở R = 40 . Khi đặt vào đoạn mạch xoay chiều tần số f = 50 Hz thì điện áp sớm pha 45⁰ so với dòng điện trong mạch. Độ từ cảm L hoặc điện dung C của hộp kín có giá trị là

A. B. L = 0,127 (H). C. L = 0,1 (H). D. C (F).

36. Mạch điện nào dưới đây thỏa mãn các điều kiện sau

* nếu mắc vào nguồn điện không đổi thì không có dòng điện.

* nếu mắc vào nguồn xoay chiều có u = 100cos(100πt) V thì có i = 5cos(100πt + π/2) A.

A. Mạch có L nối tiếp C. B. Mạch chỉ có C.

C. Mạch có R nối tiếp L. D. Mạch có R nối tiếp C.

37. Đặt điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U vào hai đầu một hộp đen X thì dòng điện trong mạch có giá trị hiệu dụng 0,25 A và sớm pha π/2 so với điện áp hai đầu hộp đen X. Cũng đặt điện áp đó vào hai đầu hộp đen Y thì dòng điện trong mạch vẫn có cường độ hiệu dụng là 0,25 A nhưng cùng pha với điện áp hai đầu đoạn mạch. Nếu đặt điện áp trên vào hai đầu đoạn mạch X và Y mắc nối tiếp (X, Y chỉ chứa 1 phần tử) thì cường độ hiệu dụng của dòng điện trong mạch là

A. A. B. A. C. A. D. A.

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BIỆN LUẬN HỘP KÍN TRONG MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU

1C	6B	11C	16B	21B	26C	31B	36B	41	46
2B	7D	12D	17D	22C	27B	32D	37B	42	47
3C	8A	13C	18B	23A	28A	33D	38	43	48
4D	9C	14B	19D	24A	29C	34	39	44	49
5A	10C	15D	20D	25B	30D	35B	40	45	50

TRẮC NGHIỆM CÁC BÀI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU HAY VÀ KHÓ – PHẦN 1

Câu 1. Một đèn ống được mắc vào một điện áp xoay chiều có biểu thức u = 100cos100πt - /2) V. Cho biết đèn sáng nếu u  70,71 V. Trong một giờ sử dụng, đèn thực sự tiêu thụ điện năng trong thời gian là

A. 15 phút. B. 30 phút. C. 20 phút. D. 40 phút.

Câu 2. Cho đoạn mạch RLC. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = Ucosωt V. Giữa hai bản tụ C có bố trí một khóa K. Giữa hai đầu R có mắc một vôn kế. Khóa K đóng vôn kế chỉ giá trị gấp 3 lần khi khóa K ngắt. Xác định hệ số công suất của mạch khi K đóng. Biết dòng điện khi K đóng vuông pha với dòng điện khi K ngắt.

A. B. C. D.

Câu 3. Cho mạch điện RCL mắc nối tiếp theo thứ tự R, C, L, trong đó cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L thay đổi được; R = 100 Ω. Đặt vào hai đầu đoạn mạch hiệu điện thế xoay chiều tần số f = 50 Hz. Thay đổi L người ta thấy khi L = L₁ và khi L = L₂ = thì công suất tiêu thụ trên đoạn mạch như nhau nhưng cường độ dòng điện tức thời vuông pha nhau. Giá trị của L₁ và điện dung C lần lượt là

A. L₁= (H); C = F B. L₁= (H); C = F

C. L₁= (H); C = F D. L₁= (H); C = F

Câu 4. Cho mạch điện RLC. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch có dạng u = Ucosωt V; R² = . Cho biết điện áp hiệu dụng U_RL = U_RC. Hệ số công suất của đoạn mạch có giá trị là

A. B. C. D.

Câu 5. Cho đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM nối tiếp MB. Đoạn mạch AM gồm điện trở R nối tiếp với tụ điện có điện dung C, đoạn mạch MB có cuộn cảm có độ tự cảm L và điện trở r. Đặt vào AB một điện áp xoay chiều u = Ucosωt V. Biết R = r =  ; U_MB = U_AM. Hệ số công suất của đoạn mạch có giá trị là

A. 0,887. B. 0,755. C. 0,865. D. 0,975.

Câu 6. Cho mạch điện AB gồm hai đoạn mạch AM nối tiếp với MB, trong đó AM gồm điện trở R nối tiếp với tụ điện có điện dung C, MB có cuộn cảm có độ tự cảm L. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = Ucosωt V. Biết u_AM vuông pha với u_MB với mọi tần số ω. Khi mạch có cộng hưởng điện với tần số ω_o thì U_AM = U_MB. Khi ω = ω₁ thì u_AM trễ pha một góc α₁ đối với u_AB và U_AM = U₁. Khi ω = ω₂ thì u_AM trễ pha một góc α₂ đối với u_AB và U_AM = U₁. Biết α₁ + α₂ = ; U₁ = U₁’. Xác định hệ số công suất của mạch ứng với ω₁; ω₂

A. cosφ = 0,75; cosφ’ = 0,75. B. cosφ = 0,45; cosφ’ = 0,75.

C. cosφ = 0,75; cosφ’ = 0,45. D. cosφ = 0,96; cosφ’ = 0,96.

Câu 7. Mạch RLC có R² = và tần số thay đổi được. Khi f = f₁ hoặc f = f₂ thì mạch có cùng hệ số công suất. Biết f₂ = 4f₁. Tính hệ số công suất của mạch khi đó.

A. cosφ = 0,44. B. cosφ = 0,5. C. cosφ = 0,55. D. cosφ = 0,6.

Câu 8. Đặt một điện áp xoay chiều u = U_ocosωt V vào hai đầu một đoạn mạch AB gồm điện trở R, cuộn dây cảm thuần L và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp. Tụ C có điện dung thay đổi được.Thay đổi C, khi Z_C = Z_C1 thì cường độ dòng điện trễ pha π/4 so với điện áp hai đầu đoạn mạch, khi Z_C = Z_C2 = 6,25Z_C1 thì điện áp hiệu dụng giữa hai tụ đạt giá trị cực đại. Tính hệ số công suất của mạch khi đó?

A. 0,6. B. 0,7. C. 0,8. D. 0,9.

Câu 9. Cho mạch điện RLC, cuộn cảm có điện trở thuần r. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch có dạng u = 125cosωt V, với ω thay đổi được. Đoạn mạch AM gồm R và C, đoạn mạch MB chứa cuộn dây. Biết u_AM vuông pha với u_MB và r = R. Với hai giá trị của tần số là ω₁ = 100π rad/s và và ω₂ = 56,25π rad/s thì mạch có cùng hệ số công suất. Hãy xác định hệ số công suất của đoạn mạch.

A. 0,96. B. 0,85. C. 0,91. D. 0,82.

Câu 10. Cho mạch điện RLC, cuộn dây thuần cảm. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch là u = Ucosωt V, ω thay đổi được, biết = R². Mạch có hệ số công suất là  ứng với hai giá trị của tần số ω. Biết ω₁

= 100π rad/s. Xác định giá trị thứ hai ω₂?

A. 100π rad/s. B. 100π rad/s. C. 100π rad/s. D. 100π rad/s.

Câu 11. Cho mạch RLC, C thay đổi được. Điện áp hai đầu đoạn mạch u = Ucos100πt V. Khi C = C₁ = (F) hoặc C = C₂ = (F) và thì mạch tiêu thụ cùng công suất nhưng các dòng điện i₁ và i₂ lệch pha nhau π/3. Xác định R nếu biết L =  (H).

A. 50 Ω. B. 40 Ω. C. 50 Ω. D. 30 Ω.

Câu 12. Cho mạch điện gồm đoạn AM nối tiếp với MB. Đoạn AM có 1 phần tử là R; đoạn MB chứa thuần cảm L thay đổi được nối tiếp với C. Đặt vào hai đầu A, B hiệu điện thế xoay chiều có giá trị hiệu dụng và tần số không đổi 50Hz. Điều chỉnh L = L₁ =  (H) để U_MB đạt giá trị cực tiểu thì thấy công suất trên mạch là 240 W và cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch có giá trị 2A. Điều chỉnh L = L₂ để hiệu điện thế trên cuộn cảm đạt giá trị cực đại. Tính độ lệch pha giữa u_L và u_AB khi L = L₂ là

A. 60⁰. B. 53⁰. C. 73⁰. D. 37⁰.

Câu 13. Cho mạch điện RLC nối tiếp, có điện trở 90 Ω. Đặt vào 2 đầu đoạn mạch điện áp u =100cos100πt V. Thay đổi L ta thấy khi cảm kháng của cuộn dây bằng Z_L thì hiệu điện giữa 2 đầu RL đạt giá trị cực đại bằng 200 V. Tính giá trị của Z_L?

A. 90 Ω. B. 120 Ω. C. 150 Ω. D. 180 Ω.

Câu 14. Cho đoạn mạch RLC. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch u = 100cos100πt V; R = 100 Ω ; L =  H. Xác định C để U_RC cực đại.

A. C = F B. C = F C. C = F D. C = F

Câu 15. Cho đoạn mạch RLC có u = 100cos100πt V; R = 100 Ω, L =  (H). Xác định C để U_RC = 200 V.

A. C = F B. C = F C. C = F D. C = F

Câu 16. Cho đoạn mạch RLC. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch u = 100cos100πt V; R = 100 Ω ; L = . Xác định C để U_RL = 200 V.

A. C = F B. C = F C. C = F D. C = F

Câu 17. Cho mạch điện xoay chiều gồm đoạn mạch AM nối tiếp với đoạn MB. Đoạn AM là hộp kín X (X chứa hai trong ba phần tử phần tử R, L, C); đoạn MB là tụ điện có C =  (µF). Đặt hiệu điện thế xoay chiều 50 Hz vào hai đầu AB thì thấy hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai điểm bất kì trong ba điểm A, M, B đều có giá trị 120 V. Tính công suất tiêu thụ của X?

A. 14,40 W. B. 24,94 W. C. 28,80 W. D. 49,88 W.

Câu 18. Cho mạch điện RLC. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch có dạng u = U cosωt V, R là một biến trở. Điều chỉnh tần số f thay đổi, người ta thấy rằng với f₁ = 25 Hz hay f₂ = 50 Hz thì mạch vẫn tiêu thụ công suất là P cho dù biến trở có giá trị R₁ = 45 Ω hay R₂ = 80 Ω. Xác định tần số f_o để mạch có cộng hưởng điện.

A. 75 Hz. B. 25 Hz. C. 35,5 Hz. D. 85 Hz.

Câu 19. Cho mạch điện RLC, với C thay đổi được. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch có dạng u =U cosωt V. Khi C = C₁ = F thì cường độ dòng điện i trễ pha π/4 so với u. Khi C = C₂ = F thì điện áp hai đầu tụ điện đạt giá trị cực đại. Tính tần số góc ω, biết L = 2/π (H)?

A. 200π rad/s. B. 50π rad/s. C. 10π rad/s. D. 100π rad/s.

Câu 20. Cho mạch điện RLC, với C thay đổi được. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch là u = 200 cosωt V. Khi C = C_o thì điện áp hai đầu tụ điện đạt giá trị cực đại U_Cmax = 250 V, khi đó mạch tiêu thụ công suất P = 120 W. Tính giá trị của R.

A. 120 Ω. B. 100 Ω. C. 150 Ω. D. 50 Ω.

Câu 21. Cho đoạn mạch AB gồm ba đoạn mạch AM, MN và NB mắc nối tiếp. Đoạn AM chứa tụ C = (F), đoạn MN chứa cuộn dây có r = 10 Ω, độ tự cảm L = H, đoạn NB chứa biến trở R. Đặt vào A, B một điện áp xoay chiều có tần số có thể thay đổi. Khi cố định f = 50 Hz, thay đổi R thì điện áp hiệu dụng đoạn AM đạt giá trị cực đại là U₁. Khi cố định R = 30 Ω, thay đổi tần số f thì điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn AM đạt giá trị cực đại là U₂. Khi đó tỉ số là

A. 1,58. B. 3,15. C. 0,79. D. 6,29.

Câu 22. Cho đoạn mạch RLC, tụ C biến đổi được, cuộn dây cảm thuần. Điện áp hai đầu đoạn mạch u = 78cos100πt V. Khi C thay đổi, ta thấy có hai giá trị C = C₁ = F; C = C₂ = thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở R và hai đầu cuộn cảm có cùng giá trị là 62,4 V. Giá trị của R và L là

A. 50 Ω;  (H). B. 48 Ω;  (H). C. 60 Ω;  (H). D. 30 Ω;  (H).

Câu 23. Cho đoạn mạch xoay chiều gồm điện trở thuần, cuộn dây thuần cảm và tụ điện mắc nối tiếp với nhau. Tụ điện có điện dung thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng là 200 V, tần số 50 Hz. Điều chỉnh điện dung của tụ điện để điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ đạt cực đại, khi đó cường độ dòng điện tức thời trong mạch có giá trị hiệu dụng 2 A và lệch pha so với điện áp hai đầu đoạn mạch là π/3 rad. Giá trị điện dung của tụ điện là

A. C = F B. C = F C. C = F D. C = F

Câu 24. Đoạn mạch xoay chiều gồm một cuộn dây có cảm kháng Z_L mắc nối tiếp với điện trở thuần R. Điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn dây, hai đầu điện trở R, hai đầu đoạn mạch tương ứng là U₁, U_R, U. Điện áp hai đầu cuộn dây lệch pha π/3 so với điện áp hai đầu điện trở R và U₁ = U_R. Gọi công suất mạch là P. Kết luận nào sau đây sai?

A. P = B. U = U_R. C. cosφ =  D. Z_L = R.

Câu 25. Một cuộn dây có điện trở thuần R, độ tự cảm L. Nếu mắc cuộn dây vào hiệu điện thế một chiều 24 V thì cường độ dòng điện qua cuộn dây là 0,36 A. Nếu mắc cuộn dây vào hiệu điện thế xoay chiều có U = 100 V thì cường độ hiệu dụng của dòng điện qua cuộn dây đó là 1 A. Hệ số công suất của cuộn dây lúc này là

A. 0,5. B. 2/3. C. 3/4. D. 0,86.

Câu 26. Đoạn mạch điện gồm 1 cuộn dây có điện trở R và độ tự cảm L nối tiếp với một tụ điện có điện dung thay đổi được. Điện áp xoay chiều ở 2 đầu đoạn mạch là u = Ucosωt V. Khi C = C₁ thì công suất của mạch là P = 200 W và cường độ dòng điện qua mạch là i = Icosωt + /3) A. Khi C = C₂ thì công suất cực đại, giá trị cực đại đó là

A. 400 W. B. 200 W. C. 800 W. D. 600 W.

Câu 27. Khi mắc lần lượt một điện trở thuần, một cuộn dây thuần cảm và một tụ điện vào một điện áp xoay chiều u = U_ocos(ωt) V thì cường độ dòng điện hiệu dụng chạy trong các phần tử đó có giá trị tương ứng là 2,4 A; 3,6 A; 1,2 A. Nếu mắc ba phần tử trên nối tiếp với nhau thành một đoạn mạch rồi mắc vào điện áp này thì cường độ hiệu dụng của dòng điện qua mạch là

A. 1,24A. B. 1,52A. C. 1,44A. D. 0,96 A.

Câu 28. Một cuộn dây có độ tự cảm L =  (H) mắc nối tiếp với tụ điện C rồi mắc vào hiệu điện thế xoay chiều u = 200cos2πft V có tần số thay đổi được. Khi tần số dòng điện là 80 Hz và 125 Hz thì thấy cường độ dòng điện qua mạch đều bằng 3,64764A. Tìm cường độ dòng điện cực đại trong mạch này khi cho tần số thay đổi?

A. 4A. B. 4A. C. 2A. D. 2 A.

Câu 29. Cho đoạn mạch RLC, điện dung C thay đổi được. Đặt vao hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u = Ucos100πt V. Thay đổi C, ta thấy có hai giá trị của C là C = C₁ = (F); C = C₂ = thì điện áp trên hai bản tụ có cùng giá trị. Xác định C = C_o để U_C cực đại.

A. C₀ = F B. C₀ = F C. C₀ = F D. C₀ = F

Câu 30. Cho mạch AN gồm điện trở và cuộn thuần cảm mắc nối tiếp với đoạn mạch NB chỉ chứa tụ điện. Đặt vào hai đầu AB điện áp xoay chiều u_AB = 200cos100πt V. Hệ số công suất của toàn mạch là cosφ₁ = 0,6 và hệ số công suất của đoạn mạch AN là cosφ₂ = 0,8. Điện áp hiệu dụng U_AN bằng

A. U_AN = 96 V. B. U_AN = 72 V. C. U_AN = 90 V. D. U_AN = 150 V.

ĐÁP ÁN CÁC BÀI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU HAY VÀ KHÓ – PHẦN 1

1D	6D	11C	16D	21A	26C
2D	7C	12B	17B	22B	27C
3C	8C	13D	18B	23C	28B
4C	9A	14A	19D	24D	29A
5C	10D	15C	20A	25B	30D

TRẮC NGHIỆM CÁC BÀI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU HAY VÀ KHÓ – PHẦN 2

Câu 1. Cho đoạn mạch điện AB gồm R, L, C mắc nối tiếp với R là biến trở. Giữa AB có một điện áp u = U₀cos(ωt + φ) luôn ổn định. Cho R thay đổi, khi R = 42,25 Ω hoặc khi R = 29,16 Ω thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch như nhau; khi R = R₀ thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch đạt giá trị lớn nhất, và cường độ dòng điện qua mạch i = 2cos100πt + /12) A. Điện áp u có thể có biểu thức

A. u = 140,4cos100πt + 7/12) V B. u = 70,2cos100πt - 5/12) V

C. u = 140,4cos100πt - 7/3) V D. u = 70,2cos100πt + /3) V

Câu 2. Đặt hiệu điện thế xoay chiều có f thay đổi vào hai đầu đoạn mạch điện xoay chiều RLC mắc theo thứ tự đó có R = 50 Ω; L =  (H); C = (F). Để hiệu điện áp hiệu dụng 2 đầu LC (U_LC) đạt giá trị cực tiểu thì tần số dòng điện phải bằng

A. 60 Hz. B. 50 Hz. C. 55 Hz. D. 40 Hz.

Câu 3. Đặt điện áp xoay chiều u = Ucos(100πt) V vào đoạn mạch RLC. Biết R = 100 , tụ điện có điện dung thay đổi được. Khi điện dung tụ điện lần lượt là C₁ = (µF) và C₂ = (µF) thì điện áp hiệu dụng trên tụ có cùng giá trị. Để điện áp hiệu dụng trên điện trở R đạt cực đại thì giá trị của C là

A. C = (µF). B. C =  (µF). C. C =  (µF). D. C =  (µF).

Câu 4. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R, cuộn dây có điện trở trong r = 20  và tụ điện C ghép nối tiếp, trong đó R và C thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện hiệu điện thế xoay chiều có phương trình u = 200cos(100πt + π/2) V. Điều chỉnh C tới giá trị C = C_o thì hiệu điện thế hai đầu R đạt cực đại. Giữ nguyên giá trị của C = C_o, để công suất trên điện trở R đạt cực đại cần điểu chỉnh R tới giá trị

A. R= 40 B. R = 100

C. R= 20 D. Không đủ dự kiện để xác định R

Câu 5. Cho mạch điện xoay chiều AB gồm R, L, C mắc nối tiếp. Cuộn cảm thuần có độ tự cảm thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch AB một điện áp xoay chiều ổn định u = 100cos100πt V. Điều chỉnh độ tự cảm để điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn cảm đạt giá trị cực đại là U_Lmax thì U_C = 200 V. Giá trị U_Lmax là

A. 100 V. B. 150 V. C. 300 V. D. 250 V.

Câu 6: Cuộn dây có điện trở thuần r và độ tự cảm L mắc vào điện áp xoay chiều u = 250cos100πt V thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn dây là 5 A và i lệch pha so với u góc 60⁰. Mắc nối tiếp cuộn dây với đoạn mạch X thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch là 3 A và điện áp hai đầu cuộn dây vuông pha với điện áp hai đầu X. Công suất tiêu thụ trên đoạn mạch X là

A. 200 W. B. 300 W. C. 200 W. D. 300 W.

Câu 7: Đặt một điện áp u = 120cos100πt V vào hai đầu đoạn mạch nối tiếp gồm điện trở R = 20 Ω, cuộn dây có điện trở thuần r = 10 Ω và một tụ điện có điện dung thay đổi, thì thấy giá trị cực tiểu của hiệu điện thế hiệu dụng hai đầu đoạn mạch gồm cuộn dây nối tiếp với tụ điện C là

A. 60 V B. 40 V C. 40 V D. 60 V

Câu 8: Cho đoạn mạch xoay chiều mắc nối tiếp theo thứ tự gồm R, cuộn cảm và tụ C thay đổi được. Biết R = 40 Ω, cuộn dây có điện trở thuần r = 10 Ω và Z_L = 50 Ω. Đặt vào 2 đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = 80cos100πt V. Điều chỉnh C ta thấy C = C_o thì điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch gồm cuộn cảm và tụ điện là U có giá trị cực tiểu. Giá trị cực tiểu của U là

A. 80 V. B. 32 V. C. 16 V. D. 40 V.

Câu 9: Cho đoạn mạch điện xoay chiều AB mắc nối tiếp gồm điện trở R = 35 , cuộn dây có r = 40  và L =  (H), tụ điện có C thay đổi. Hiệu điện thế hai đầu đoạn mạch u_AB = 150cos100πt V. Đặt vào 2 đầu MB (giữa MB có cuộn dây và tụ C) một vôn kế. Thay đổi giá trị của C thì vôn kế chỉ giá trị cực tiểu thì giá trị của C là

A. C = F B. C = F C. C = F D. C = F

Câu 10: Cho mạch điện xoay chiều AB gồm hai đoạn AM và MB mắc nối tiếp, đoạn AM gồm biến trở R và tụ điện có điện dung C =  (µF), đoạn MB chỉ có cuộn cảm thuần có độ tự cảm L thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch AB một điện áp xoay chiều ổn định u = Ucos100πt V. Khi thay đổi độ tự cảm ta thấy điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch AM luôn không đổi với mọi giá trị của biến trở R. Độ tự cảm có giá trị bằng

A. 3/π (H). B. 2/π (H). C. 0,5/π (H). D. 1/π (H).

Câu 11: Cho mạch điện xoay chiều AB gồm hai đoạn AN và NB mắc nối tiếp, đoạn AN chỉ có cuộn cảm thuần L =  (H), đoạn NB gồm R = 100 Ω và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Đặt vào hai đầu đoạn mạch AB một điện áp xoay chiều ổn định u = Ucos120πt V. Để điện áp hiệu dụng trên đoạn mạch NB đạt cực đại thì điện dung của tụ điện bằng

A. C = F B. C = F C. C = F D. C = F

Câu 12: Cho đoạn mạch điện không phân nhánh AB gồm: đoạn AM nối tiếp với một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L (đoạn MB). Đặt vào hai đầu mạch AB một điện áp xoay chiều ổn định có giá trị hiệu hiệu dụng là 100 V thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch AM là 60 V và điện áp giữa hai đầu đoạn MB có biểu thức u_MB = 80cos100πt + π/4 V. Biểu thức của điện áp giữa hai đầu đoạn AB là

A. u_AB = 60cos(100πt - /2) V B. u_AB = 100cos(100πt - 53/180) V

C. u_AB = 100cos(100πt + 8/180) V D. u_AB = 100cos(100πt - /4) V

Câu 13: Cho mạch điện xoay chiều gồm 1 cuôn dây không thuần cảm có độ tự cảm L và điện trở R nối tiếp với một tụ điện C. Đặt vào hai đầu mạch điện áp u = 100cos100πt V, khi đó điện hiệu dụng trên tụ có giá trị gấp 1,2 lần điện áp hiệu dụng hai đầu cuộn dây. Nếu nối tắt hai đầu tụ điện thì cường độ hiệu dụng không đổi và có giá trị 0,5 A. Cảm kháng của cuộn dây có giá trị là

A. 50 Ω. B. 160 Ω. C. 100 Ω. D. 120 Ω.

Câu 14: Cho mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp, biết R =  Ω. Điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch có dạng u = Ucos100πt V, mạch có L biến đổi được. Khi L =  (H) thì U_LC =  và mạch có tính dung kháng. Để U_LC = 0 thì độ tự cảm có giá trị bằng

A. L =  (H). B. L =  (H). C. L =  (H). D. L =  H

Câu 15: Cho đoạn mạch AB mắc nối tiếp gồm các phần tử theo thứ tự điện trở R, tụ điện C và cuộn dây. Điểm M nằm giữa R và C, điểm N nằm giữa C và cuộn dây. Khi đặt vào hai đầu mạch một điện áp có biểu thức u = 120cos100πt V thì thấy điện áp giữa hai đầu đoạn NB và điện áp giữa hai đầu đoạn AN có cùng một giá trị hiệu dụng và trong mạch đang có cộng hưởng điện. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch AM bằng

A. 60 V. B. 30 V. C. 120V. D. 60 V.

Câu 16: Cho mạch xoay chiều RLC nối tiếp, giữa AM là R, giữa MN là C, giữa NB là cuộn dây không thuần cảm. Điện trở R = 80 Ω, u_AB = 240cosωt V. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch là A. Biết điện áp hai đầu MB nhanh pha hơn điện áp hai đầu AB 30⁰. Điện áp hai đầu AB và AN vuông pha. Tính giá trị của cảm kháng.

A. 80 Ω. B. 120 Ω. C. 60 Ω. D. 20 Ω.

Câu 17: Cho đoạn mạch xoay chiều không phân nhánh gồm cuộn thuần cảm có độ tự cảm L không đổi, điện trở thuần R không đổi và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Điện áp hai đầu mạch là u = 100 cos100πt V. Khi C = C₁ = F hay C = C₂ = (F) thì mạch tiêu thụ cùng một công suất, nhưng cường độ dòng điện tức thời lệch pha nhau một góc . Điện trở thuần R có giá trị bằng

A. 100 Ω. B. 100 Ω. C.  Ω. D. 100 Ω.

Câu 18: Mạch điện X (gồm 3 phần tử: R₁, L₁, C₁ mắc nối tiếp) có tần số góc khi cộng hưởng là ω₁ và mạch điện Y (gồm 3 phần tử: R₂, L₂, C₂ mắc nối tiếp) có tần số góc khi cộng hưởng là ω₂. Biết ω₁ ≠ ω₂ và L₁ = 2L₂. Mắc nối tiếp 2 mạch X và Y với nhau thì tần số góc khi cộng hưởng của mạch này là

A. B. C. D.

Câu 19: Một ống dây có điện trở thuần R, cảm kháng Z_L mắc nối tiếp với một tụ điện có dung kháng Z_C và mắc vào mạch điện xoay chiều. Biết hiệu điện thế hai đầu cuộn dây, hai đầu tụ và hai đầu đoạn mạch tỉ lệ 1: 2: . Hệ thức liên hệ nào sau đây phù hợp với mạch điện có tính chất như trên?

A. R² =Z_L(Z_C - Z_L). B. R² =Z_L(Z_L - Z_C). C. R² =Z_LZ_C D. Z_L = Z_C.

Câu 20: Một đoạn mạch AN gồm tụ điện C nối tiếp với điện trở, đoạn mạch NB gồm cuộn thuần cảm. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều thì thấy điện áp U_AB = U_AN; U_NB= 2U_AN. Khi đó ta có hệ thức đúng là

A. Z_L.Z_C= Z .R. B. R² = Z_L(Z_L - Z_C) C. R² = Z_LZ_C D. R² = Z_C(Z_L + Z_C)

Câu 21: Cho mạch điện xoay chiều RLC, (cuộn dây thuần cảm). Tại thời điểm t, điện áp hai đầu mạch và điện áp hai đầu cuộn cảm thuần có giá trị lần lượt là , . So với điện áp hai đầu mạch thì cường độ dòng điện

A. sớm pha hơn góc π/3. B. trễ pha hơn góc π/3.

C. sớm pha hơn góc π/6. D. trễ pha hơn góc π/6.

Câu 22: Đặt điện áp u = Ucos(ωt)V vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AN và NB mắc nối tiếp. Đoạn AN gồm biến trở R mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần có độ tự cảm L, đoạn NB chỉ có tụ điện với điện dung C. Đặt ω₁ = . Để điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch AN không phụ thuộc vào R thì tần số góc ω bằng

A. B. C. 2ω₁ D. ω₁ .

Câu 23: Một đoạn mạch xoay chiều RLC không phân nhánh có cuộn dây thuần cảm L =  (H) , tụ điện có điện dung biến thiên được, tần số dòng điện f = 50 Hz. Ban đầu, điều chỉnh để C = C₁= F. (F). Tăng dần điện dung của tụ điện từ giá trị C₁ thì cường độ hiệu dụng của dòng điện sẽ

A. tăng. B. tăng sau đó giảm. C. giảm. D. giảm sau đó tăng.

Câu 24: Cho mạch điện RLC có C thay đổi được. Điện áp đặt vào hai đầu đoạn mạch có dạng u = Ucosωt V. Khi C = C₁= F thì cường độ dòng điện i trễ pha π/4 so với u. Khi C = C₂ = F thì điện áp hai đầu tụ điện đạt giá trị cực đại. Tính tần số góc ω. Biết L = 2/π (H).

A. 200π rad/s. B. 50π rad/s C. 10π rad/s D. 100π rad/s

Câu 25: Đặt hiệu điện thế xoay chiều có f thay đổi vào hai đầu đoạn mạch điện xoay chiều RLC mắc theo thứ tự đó có R = 50 ; L =  (H); C = (F). Để hiệu điện thế hiệu dụng 2 đầu LC (U_LC) đạt giá trị cực tiểu thì tần số dòng điện phải bằng

A. 60 Hz. B. 50 Hz. C. 55 Hz. D. 40 Hz.

Câu 26: Cho đoạn mạch RLC, đặt vào đoạn mạch điện áp xoay chiều u = Ucos100πt V. Khi điện áp có giá trị hiệu dụng 100 V, thì cường độ dòng điện trong mạch trễ pha hơn điện áp góc π/3 và công suất tỏa nhiệt của đoạn mạch là 50 W. Khi điện áp hiệu dụng 100 V, để cường độ dòng điện hiệu dụng không đổi thì cần ghép với đoạn mạch trên điện trở R₀ có giá trị là

A. 50 Ω và ghép nối tiếp. B. 100 Ω và ghép nối tiếp.

C. 200 Ω và ghép song song. D. 73,2 Ω và ghép song song.

Câu 27: Cho đoạn mạch RLC nối tiếp có giá trị các phần tử cố định. Đặt vào hai đầu đoạn này một hiệu điện thế xoay chiều có tần số thay đổi. Khi tần số góc của dòng điện bằng ₀ thì cảm kháng và dung kháng có giá trị Z_L = 20  và Z_C = 80. Để trong mạch xảy ra cộng hưởng, phải thay đổi tần số góc của dòng điện đến giá trị bằng

A. 4₀. B. 2₀. C. 0,5₀. D. 0,25₀.

Câu 28: Đặt điện áp xoay nhiều có giá trị hiệu dụng 100 V và tần số không đổi vào hai đầu A và B của đoạn mạch mắc nối tiếp theo thứ tự gồm biến trở R, cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thay đổi. Gọi N là điểm nối giữa cuộn cảm thuần và tụ điện. Các giá trị R, L, C hữu hạn và khác không. Với C = C₁ thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu biến trở R có giá trị không đổi và khác không khi thay đổi giá trị R của biến trở. Với C = C₁/2 thì điện áp hiệu dụng giữa A và N bằng

A. 200 V. B. 200 V. C. 100 V. D. 100 V.

Câu 29: Cho mạch điện nối tiếp gồm điện trở thuần R, ống dây thuần cảm có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C thay đổi được. Mạch được đặt dưới điện áp xoay chiều u= Ucosωt V thì cảm kháng ống dây là Z_L = 2R. Khi thay đổi C đến giá trị C₀ thì công suất tiêu thụ trên mạch đạt cực đại là P_max = 100 W. Khi thay đổi C đến giá trị bằng 2C₀ thì công suất tiêu thụ trên mạch là

A. 25 W. B. 80 W. C. 60 W. D. 50 W.

Câu 30: Một đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn mạch AM gồm điện trở thuần R₁ mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C, đoạn mạch MB gồm điện trở thuần R₂ mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần có độ tự cảm L. Đặt điện áp xoay chiều có tần số và giá trị hiệu dụng không đổi vào hai đầu đoạn mạch AB. Khi đó đoạn mạch AB tiêu thụ công suất bằng 100 W và có hệ số công suất bằng 1. Nếu nối tắt hai đầu tụ điện thì điện áp hai đầu đoạn mạch AM và MB có cùng giá trị hiệu dụng nhưng lệch pha nhau π/3, công suất tiêu thụ trên đoạn mạch AB trong trường hợp này bằng

A. 75 W. B. 160 W. C. 90 W. D. 180 W.

1D	6D	11A	16B	21C	26B
2A	7B	12C	17C	22D	27B
3B	8C	13D	18A	23C	28C
4C	9A	14B	19A	24D	29D
5C	10C	15D	20A	25A	30A

MÁY BIẾN ÁP – SỰ TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG

I. MÁY BIẾN ÁP

1) Khái niệm

- Là những thiết bị có khả năng biến đổi điện áp (xoay chiều) và không làm thay đổi tần số của nó.

2 ) Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động

a) Cấu tạo

- Gồm có hai cuộn dây : cuộn sơ cấp có N₁ vòng và cuộn thứ cấp có N₂ vòng. Lõi biến áp gồm nhiều lá sắt mỏng ghép cách điện với nhau để tránh dòng Fu-cô và tăng cường từ thông qua mạch.

- Số vòng dây ở hai cuộn phải khác nhau, tuỳ thuộc nhiệm vụ của máy mà U₂

có thể N₁ > N₂ hoặc ngược lại.

- Cuộn sơ cấp nối với mạch điện xoay chiều còn cuộn thứ cấp nối với tải

tiêu thụ điện.

- Trong thực thế thì máy biến áp có dạng như hình 1, còn trong việc biểu diễn sơ đồ máy biến áp thì có dạng như hình 2

b) Nguyên tắc hoạt động

- Đặt điện áp xoay chiều tần số f ở hai đầu cuộn sơ cấp. Nó gây ra sự biến thiên từ thông trong hai cuộn. Gọi từ thông này là:  = ₀cos(ωt) Wb.

- Từ thông qua cuộn sơ cấp và thứ cấp lần lượt là ₁ = N₁₀cos(ωt) và ₂ = N₂₀cos(ωt)

- Trong cuộn thứ cấp xuất hiện suất điện động cảm ứng e₂ có biểu thức e₂ = -  = N₂ω₀sin ωt

Từ đó ta thấy nguyên tắc hoạt động của máy biến áp dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ.

3) Khảo sát máy biến áp

Gọi N₁, N₂ là số vòng của cuộn sơ cấp và thứ cấp.

Gọi U₁, U₂ là hiệu điện thế 2 đầu cuộn sơ cấp và thứ cấp.

Gọi I₁, I₂ là cường độ hiệu dụng của dòng điện 2 đầu cuộn sơ cấp và thứ cấp.

Trong khoảng thời gian t vô cùng nhỏ từ thông biến thiên gây ra trong mỗi vòng dây của cả hai cuộn suất điện động bằng e₀ = - 

Suất điện động trên một cuộn sơ cấp là: e₁ = N₁e₀

Suất điện động trên cuộn thứ cấp: e₂ = N₂e₀

Suy ra, tỉ số điện áp 2 đầu cuộn thứ cấp bằng tỉ số vòng dây của 2 cuộn tương ứng

Tỉ số e₂/e₁ không đổi theo thời gian nên ta có thể thay bằng giá trị hiệu dụng ta được (1)

Điện trở thuần của cuộn sơ cấp rất nhỏ nên U₁ = E₁, khi mạch thứ cấp hở nên U₂ = E₂, (2)

Từ (1) và (2) ta được , (*)

* Nếu N₂ > N₁ U₂ > U₁ : gọi là máy tăng áp.

* Nếu N₂ < N₁ U₂ < U₁ : gọi là máy hạ áp.

Vì hao phí ở máy biến áp rất nhỏ, coi như công suất ở 2 đầu cuộn thứ cấp và sơ cấp như nhau.

 P₁ = P₂  U₁I₁ = U₂I₂ (**)

Từ (*) và (**) ta có

Kết luận: Dùng máy biến áp tăng điện áp bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện giảm bấy nhiêu lần và ngược lại.

Chú ý: Công thức (*) luôn được áp dụng cho máy biến áp, còn công thức (**) chỉ được áp dụng khi hao phí không đáng kể hoặc hai đầu cuộn thứ cấp để hở.

Ví dụ 1: (Trích Đề thi Tuyển sinh Đại học 2010)

Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp của một máy biến áp lí tưởng (bỏ qua hao phí) một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp để hở là 100 V. Ở cuộn thứ cấp, nếu giảm bớt n vòng dây thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu để hở của nó là U, nếu tăng thêm n vòng dây thì điện áp đó là 2U. Nếu tăng thêm 3n vòng dây ở cuộn thứ cấp thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu để hở của cuộn này bằng

A. 100 V. B. 200 V. C. 220 V. D. 110 V.

Hướng dẫn giải:

Gọi U₁, N₁ là điện áp và số vòng dây trên cuộn sơ cấp của máy biến áp, theo bài thì U₁, N₁ không đổi.

Gọi U₂, N₂ là điện áp và số vòng dây trên cuộn thứ cấp.

Do máy biến áp lý tưởng nên ta có hệ thức , ban đầu = 100 V

Khi giảm n vòng dây cho cuộn thứ cấp và tăng n vòng dây thì ta có điện áp trên hai đầu cuộn thứ cấp lần lượt là   N₂ = 3n

Khi tăng thêm 3n vòng dây thì ta có

Vậy sau khi tăng thêm 3n vòng cho cuộn thứ cấp thì điện áp hai đầu cuộn thứ cấp là 200 V.

Ví dụ 2: (Trích Đề thi Tuyển sinh Đại học 2011)

Một học sinh quấn một máy biến áp với dự định số vòng dây của cuộn sơ cấp gấp hai lần số vòng dây của cuộn thứ cấp. Do sơ suất nên cuộn thứ cấp bị thiếu một số vòng dây. Muốn xác định số vòng dây thiếu để quấn tiếp thêm vào cuộn thứ cấp cho đủ, học sinh này đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi, rồi dùng vôn kết xác định tỉ số điện áp ở cuộn thứ cấp để hở và cuộn sơ cấp. Lúc đầu tỉ số điện áp bằng 0,43. Sau khi quấn thêm vào cuộn thứ cấp 24 vòng dây thì tỉ số điện áp bằng 0,45. Bỏ qua mọi hao phí trong máy biến áp. Để được máy biến áp đúng như dự định, học sinh này phải tiếp tục quấn thêm vào cuộn thứ cấp

A. 40 vòng dây. B. 84 vòng dây. C. 100 vòng dây. D. 60 vòng dây.

Hướng dẫn giải:

Ví dụ 3: Một máy biến áp có tỉ số vòng dây , hiệu suất 96% nhận một công suất 10 kW ở cuộn sơ cấp và hiệu thế ở hai đầu sơ cấp là 1 kV, hệ số công suất của mạch thứ cấp là 0,8. Tính giá trị cường độ dòng điện chạy trong cuộn thứ cấp.

Hướng dẫn giải:

Gọi P₁ là công suất của cuộn sơ cấp, P₂ là công suất ở cuộn thứ cấp của máy biến áp.

Theo bài ta có  P₂ = 0,96P₁ = 9600 W
Do với máy biến áp ta luôn có  U₂ = = 200V

Từ đó P₂ = U₂I₂cosφ  I₂ =

Vậy cường độ dòng điện chạy trong cuộn thứ cấp của máy biến áp là 60 A.

Ví dụ 4: Cuộn sơ cấp của máy biến áp được mắc qua một ampe kế vào điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 200 V thì ampe kế chỉ 0,03535 A. Biết cuộn thứ cấp mắc vào mạch điện gồm một nam châm điện có điện trở hoạt động r = 1 Ω và điện trở R = 9 Ω. Tỉ số vòng dây cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp bằng 20. Tính độ lệch pha giữa cường độ dòng điện và điện áp ở cuộn thứ cấp, bỏ qua hao phí trong máy biến áp.

Đ/s : i chậm pha hơn u góc π/4.

Hướng dẫn giải:

II. TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG

Điện năng sản xuất được truyền tải đến nơi tiêu thụ trên đường dây dẫn dài hàng trăm km.

Công suất cần truyền tải điện năng P = UIcosφ , (1)

Trong đó P là công suất cần truyền đi, U là điện áp tại nơi truyền đi, I là cường độ dòng điện trên dây dẫn truyền tải, cosφ là hệ số công suất.

Đặt P = I²R là công suất hao phí, từ (1) suy ra I =   P = I²R=

với R là điện trở đường dây.

Vậy công suất tỏa nhiệt trên đường dây khi truyền tải điện năng đi xa là P

Để khi đến nơi sử dụng thì mục tiêu là làm sao để giảm tải công suất tỏa nhiệt P để phần lớn điện năng được sử dụng hữu ích. Có hai phương án giảm P:

Phương án 1 : Giảm R.

Do R =  nên để giảm R thì cần phải tăng tiết diện S của dây dẫn. Phương án này không khả thi do tốn kém kinh tế.

Phương án 2 : Tăng U.

Bằng cách sử dụng máy biến áp, tăng điện áp U trước khi truyền tải đi thì công suất tỏa nhiệt trên đường dây sẽ được hạn chế. Phương án này khả thi hơn vì không tốn kém, và thường được sử dụng trong thực tế.

Chú ý:

* Công thức tính điện trở của dây dẫn R = . ℓ . Trong đó  (Ω.m) là điện trở suất của dây dẫn, ℓ là chiều dài dây, S là tiết diện của dây dẫn.

* Công suất tỏa nhiệt cũng chính là công suất hao phí trên đường dây, phần công suất hữu ích sử dụng được là P_{có ích} = P - P =

Từ đó hiệu suất của quá trình truyền tải điện năng là H =

* Sơ đồ truyền tải điện năng từ A đến B : Tại A sử dụng máy tăng áp để tăng điện áp cần truyền đi. Đến B sử dụng máy hạ áp để làm giảm điện áp xuống phù hợp với nơi cần sử dụng (thường là 220 V). khi đó độ giảm điện áp là U = IR = U_2A – U_1B, với U_2A là điện áp hiệu dụng ở cuộn thứ cấp của máy tăng áp tại A, còn U_1B là điện áp ở đầu vào cuộn sơ cấp của máy biến áp tại B.

* Quãng đường truyền tải điện năng đi xa so với nguồn một khoảng là d thì chiều dài dây là ℓ = 2d

Ví dụ 1: Điện năng ở một trạm phát điện được truyền đi dưới điện áp 2 kV, hiệu suất trong quá trình truyền tải là H = 80%. Muốn hiệu suất trong quá trình truyền tải tăng đến 95% thì ta phải

A. tăng điện áp lên đến 4 kV. B. tăng điện áp lên đến 8 kV.

C. giảm điện áp xuống còn 1 kV. D. giảm điện xuống còn 0,5 kV.

Hướng dẫn giải

* Khi H = 80% thì công suất hao phí là 20%

* Khi H = 95% thì công suất hao phí là 5%

* Từ đó ta thấy, để P giảm 4 lần thì cần phải tăng U hai lần, tức là U = 4 kV.

Ví dụ 2: Người ta cần tải 1 công suất 5 MW từ nhà máy điện đến một nơi tiêu thụ cách nhau 5 km. Hiệu điện thế cuộn thứ cấp máy tăng thế là U = 100 kV, độ giảm thế trên đường dây không quá 1% U. Điện trở suất các dây tải là 1,7. 10^–8 m. Tiết diện dây dẫn phải thỏa điều kiện nào?

Hướng dẫn giải:

Ta có d = 5 km  ℓ = 10 km = 10000 m.

Độ giảm điện thế U = IR  U = 1 kV = 1000V  R 

Mà P = UI  I = = 50 A  R  = 20    20  S  

Thay số ta được S  = 8,5 mm²  S  8,5 mm²

Ví dụ3: Người ta cần truyền một công suất điện một pha 10000 kW dưới một hiệu điện thế hiệu dụng 50 kV đi xa. Mạch điện có hệ số công suất cosφ = 0,8. Muốn cho tỷ lệ năng lượng mất trên đường dây không quá 10% thì điện trở của đường dây phải có giá trị như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Công suất hao phí khi truyền là P

Theo bài thì P  10%P  P  0,1P   0,1P 

Thay số ta được R  16Ω

Ví dụ 4: Một máy phát điện cung cấp cho mạch ngoài công suất P₁ = 2 MW, điện áp hai cực của máy phát là U₁ = 2000 V. Biết dòng điện cùng pha với điện áp. Dòng điện được đưa vào cuộn sơ cấp của máy biến áp có hiệu suất 97,5%. Cuộn sơ cấp gồm 160 vòng, cuộn thứ cấp có 1200 vòng. Cường độ dòng điện ở cuộn thứ cấp được dẫn đến nơi tiêu thụ bằng dây dẫn có điện trở R = 10 Ω. Tính hiệu suất truyền tải điện năng.

Đ/s: H = 89,05 %.

Hướng dẫn giải:

Ví dụ 5: Từ nơi sản xuất điện năng đến nơi tiêu thụ là hai máy biến áp. Máy biến áp A có hệ số biến áp K_A = 1/20, máy hạ áp tại B có hệ số biến đổi K_B = 15. Dây tải điện giữa hai biến áp có điện trở R = 10 Ω. Bỏ qua hao phí trong hai máy biến áp, và coi hệ số công suất bằng 1.

a) Để đảm bảo nơi tiêu thụ, mạng điện 120 V, 36 KW hoạt động bình thường thì nơi sản xuất điện năng phải có cường độ dòng điện vào là bao nhiêu? Tính hiệu suất truyền tải điện năng khi đó?

b) Giả sử không có hai máy biến áp, đường dây tải điện vẫn có điện trở R = 10 Ω. Muốn nơi tiêu thụ hoạt động bình thường thì đầu đường dây phải truyền đi một công suất bao nhiêu? Điện áp đầu đường dây là bao nhiêu? So với có máy biến áp thì công suất hao phí tăng bao nhiêu lần? Hiệu suất giảm bao nhiêu lần?

Đ/s: a) H = 90%

b) Công suất truyền đi 396 KW, hao phí tăng 225 lần, hiệu suất giảm 23,4 lần.

Hướng dẫn giải:

TRẮC NGHIỆM MÁY BIẾN ÁP – SỰ TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG

1. Chọn câu đúng khi nói về máy biến áp?

A. Máy biến áp chỉ cho phép biến đổi điện áp xoay chiều.

B. Các cuộn dây máy biến áp đều được quấn trên lõi sắt.

C. Dòng điện chạy trên các cuộn dây sơ cấp và thứ cấp khác nhau về cường độ và tần số.

D. Suất điện động trong các cuộn dây của máy biến áp đều là suất điện động cảm ứng.

2. Một máy biến áp có cuộn thứ cấp mắc với điện trở thuần, cuộn sơ cấp nối với nguồn điện xoay chiều. Điện trở các cuộn dây và hao phí điện năng ở máy không đáng kể. Nếu tăng trị số điện trở mắc với cuộn thứ cấp lên hai lần thì

A. cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy trong cuộn thứ cấp giảm hai lần, trong cuộn sơ cấp không đổi.

B. điện áp ở hai đầu cuộn sơ cấp và thứ cấp đều tăng lên hai lần.

C. suất điện động cảm ứng trong cuộn dây thứ cấp tăng lên hai lần, trong cuộn sơ cấp không đổi.

D. công suất tiêu thụ ở mạch sơ cấp và thứ cấp đều giảm hai lần.

3. Chọn câu sai. Trong quá trình tải điện năng đi xa, công suất hao phí

A. tỉ lệ với thời gian truyền tải.

B. tỉ lệ với chiều dài đường dây tải điện.

C. tỉ lệ nghịch với bình phương điện áp giữa hai đầu dây ở trạm phát điện.

D. tỉ lệ với bình phương công suất truyền đi.

4. Biện pháp nào sau đây không góp phần tăng hiệu suất của máy biến áp?

A. Dùng dây dẫn có điện trở suất nhỏ làm dây quấn biến áp.

B. Dùng lõi sắt có điện trở suất nhỏ.

C. Dùng lõi sắt gồm nhiều lá mỏng ghép cách điện với nhau.

D. Đặt các lá sắt song song với mặt phẳng chứa các đường sức từ.

5. Nhận xét nào sau đây về máy biến áp là không đúng?

A. Máy biến áp có tác dụng biến đổi cường độ dòng điện.

B. Máy biến áp có thể giảm điện áp.

C. Máy biến áp có thể thay đổi tần số dòng điện xoay chiều.

D. Máy biến áp có thể tăng điện áp.

6. Hiện nay người ta thường dùng cách nào sau đây để làm giảm hao phí điện năng trong quá trình truyền tải đi xa ?

A. Tăng tiết diện dây dẫn dùng để truyền tải.

B. Xây dựng nhà máy điện gần nơi tiêu thụ.

C. Dùng dây dẫn bằng vật liệu siêu dẫn.

D. Tăng điện áp trước khi truyền tải điện năng đi xa.

7. Phương pháp làm giảm hao phí điện năng trong máy biến áp là

A. để máy biến áp ở nơi khô thoáng.

B. lõi của máy biến áp được cấu tạo bằng một khối thép đặc.

C. lõi của máy biến áp được cấu tạo bởi các lá thép mỏng ghép cách điện với nhau.

D. Tăng độ cách điện trong máy biến áp.

8. Một máy biến áp có số vòng cuộn sơ cấp và thứ cấp lần lượt là 2200 vòng và 120 vòng. Mắc uộn sơ cấp với mạng điện xoay chiều 220 V – 50 Hz, khi đó điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp để hở là

A. 24 V. B. 17 V. C. 12 V. D. 8,5 V.

9. Một máy biến áp có số vòng cuộn sơ cấp là 2200 vòng. Mắc cuộn sơ cấp với mạng điện xoay chiều 220 V – 50 Hz, khi đó điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp để hở là 6 V. Số vòng của cuộn thứ cấp là

A. 85 vòng. B. 60 vòng. C. 42 vòng. D. 30 vòng.

10. Một máy biến áp có số vòng cuộn sơ cấp là 3000 vòng, cuộn thứ cấp 500 vòng, được mắc vào mạng điện xoay chiều tần số 50 Hz, khi đó cường độ dòng điện qua cuộn thứ cấp là 12A. Cường độ dòng điện qua cuộn sơ cấp là

A. 1,41A B. 2A C. 2,83A D. 72,0 A.

11. Máy biến áp lý tưởng gồm cuộn sơ cấp có 960 vòng, cuộn thứ cấp có 120 vòng nối với tải tiêu thụ. Khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp điện áp hiệu dụng 200 V thì cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn thứ cấp là 2A. Điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn thứ cấp và cường độ dòng điện hiệu dụng qua cuộn sơ cấp lần lượt có giá trị nào sau đây?

A. 25 V ; 16 A B. 25 V ; 0,25 A C. 1600 V ; 0,25 A. D. 1600 V ; 8A

12. Một máy tăng thế lý tưởng có tỉ số vòng dây giữa các cuộn sơ cấp N₁ và thứ cấp N₂ là 3. Biết cường độ dòng điện trong cuộn sơ cấp và điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn sơ cấp lần lượt là I₁ = 6 A và U₁ = 120 V. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong cuộn thứ cấp và điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp lần lượt là

A. 2 A và 360 V. B. 18 V và 360 V. C. 2 A và 40 V. D. 18 A và 40 V.

13. Một máy biến áp lý tưởng có số vòng dây của cuộn sơ cấp là 500 vòng, của cuộn thứ cấp là 50 vòng. Điện áp và cường độ dòng điện hiệu dụng ở mạch thứ cấp là 100 V và 10A. Điện áp và cường độ dòng điện hiệu dụng ở mạch sơ cấp là

A. 1000 V; 100A. B. 1000 V; 1 A. C. 10 V ; 100 A. D. 10 V; 1 A.

14. Một máy biến áp lí tưởng có cuộn sơ cấp gồm 2400 vòng dây, cuộn thứ cấp gồm 800 vòng dây. Nối hai đầu cuộn sơ cấp với điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 210 V. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp khi biến áp hoạt động không tải là

A. 0. B. 105 V. C. 630 V. D. 70 V.

15. Để truyền công suất điện P = 40 kW đi xa từ nơi có điện áp U₁ = 2000 V, người ta dùng dây dẫn bằng đồng, biết điện áp nơi cuối đường dây là U₂ = 1800 V. Điện trở dây là

A. 50 B. 40 C. 10 D. 1

16. Một máy biến áp lí tưởng có tỉ số giữa số vòng dây trên cuộn thứ cấp và trên cuộn sơ cấp bằng 0,05. Điện áp đưa vào cuộn sơ cấp có giá trị hiệu dụng bằng 120 V và tần số bằng 50 Hz. Điện áp giữa hai đầu cuộn thứ cấp có giá trị hiệu dụng bằng

A. 2,4 kV và tần số bằng 50 Hz. B. 2,4 kV và tần số bằng 2,5 Hz.

C. 6 V và tần số bằng 2,5 Hz. D. 6 V và tần số bằng 50 Hz.

17. Trong máy tăng thế lý tưởng, nếu giữ nguyên điện áp sơ cấp nhưng tăng số vòng dây ở hai cuộn thêm một lượng bằng nhau thì điện áp ở cuộn thứ cấp thay đổi thê nào?

A. Tăng. B. Giảm. C. Không đổi. D. Có thể tăng hoặc giảm.

18. Chọn câu sai khi nói về máy biến áp?

A. Hoạt động của máy biến áp dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

B. Tỉ số điện áp ở hai đầu cuộn sơ cấp và thứ cấp bằng tỉ số số vòng dây ở hai cuộn.

C. Tần số của điện áp ở cuộn dây sơ cấp và thứ cấp bằng nhau.

D. Nếu điện áp cuộn thứ cấp tăng bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện qua nó cũng tăng bấy nhiêu lần.

19. Trong việc truyền tải điện năng đi xa, để giảm công suất hao phí trên đường dây k lần thì điện áp đầu đường dây phải

A. tăng lần. B. giảm k lần. C. giảm k² lần. D. tăng k lần.

20. Khi tăng điện áp ở nơi truyền đi lên 50 lần thì công suất hao phí trên đường dây

A. giảm 50 lần B. tăng 50 lần C. tăng 2500 lần D. giảm 2500 lần

21. Nếu ở đầu đường dây tải dùng máy biến áp có hệ số tăng thế bằng 9 thì công suất hao phí trên đường dây tải thay đổi như thế nào so với lúc không dùng máy tăng thế ?

A. giảm 9 lần. B. tăng 9 lần. C. giảm 81 lần. D. giảm 3 lần.

22. Trong máy biến áp lý tưởng, khi cường độ dòng điện hiệu dụng ở cuộn thứ cấp tăng n lần thì cường độ dòng _{điện hiệu dụng ở mạch sơ cấp thay đổi như thế nào?}

A. Tăng n lần. B. Tăng n² lần. C. Giảm n lần. D. Giảm n² lần.

23. Điện năng ở một trạm phát điện được truyền đi dưới điện áp 2 kV và công suất 200 kW. Hiệu số chỉ của các công tơ điện ở trạm phát và ở nơi thu sau mỗi ngày đêm chênh lệch nhau thêm 480 kWh. Công suất điện hao phí trên đường dây tải điện là

A. P = 20 kW. B. P = 40 kW. C. P = 83 kW. D. P = 100 kW.

24. Điện năng ở một trạm phát điện được truyền đi dưới điện áp 2 kV và công suất 200 kW. Hiệu số chỉ của các công tơ điện ở trạm phát và ở nơi thu sau mỗi ngày đêm chênh lệch nhau thêm 480 kWh. Hiệu suất của quá trình truyền tải điện là

A. H = 95%. B. H = 90%. C. H = 85%. D. H = 80%.

25. Người ta muốn truyền đi một công suất 100 kW từ tram phát điện A với điện áp hiệu dụng 500 V bằng dây dẫn có điện trở 2 đến nơi tiêu thụ B. Hiệu suất truyền tải điện bằng

A. 80%. B. 30%. C. 20%. D. 50%.

26. Điện năng ở một trạm phát điện được truyền đi dưới điện áp 2 kV, hiệu suất trong quá trình truyền tải là H = 80%. Muốn hiệu suất trong quá trình truyền tải tăng đến 95% thì ta phải

A. tăng điện áp lên đến 4 kV. B. tăng điện áp lên đến 8 kV.

C. giảm điện áp xuống còn 1 kV. D. giảm điện xuống còn 0,5 kV.

27. Một máy biến áp, cuộn sơ cấp có 500 vòng dây, cuộn thứ cấp có 50 vòng dây. Điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn sơ cấp là 100 V. Hiệu suất của máy biến áp là 95%. Mạch thứ cấp là một bóng đèn dây tóc tiêu thụ công suất 25 W. Cường độ dòng điện qua đèn có giá trị bằng

A. 25A. B. 2,5A C. 1,5A D. 3 A.

28. Cuộn sơ cấp của một máy biến áp có 1023 vòng, cuộn thứ cấp có 75 vòng. Đặt vào hai đầu của cuộn sơ cấp một điện áp xoay chiều giá trị hiệu dụng 3000 V. Người ta nối hai đầu cuộn thứ cấp vào một động cơ điện có công suất 2,5 kW và hệ số công suất cosφ = 0,8 thì cường độ hiệu dụng trong mạch thứ cấp bằng bao nhiêu?

A. 11 A B. 22A C. 14,2A D. 19,4 A.

29. Cuộn sơ cấp của một máy biến áp có 2046 vòng, cuộn thứ cấp có 150 vòng. Đặt vào hai đầu của cuộn sơ cấp một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 3000 V. Nối hai đầu cuộn thứ cấp bằng một điện trở thuần R = 10 Ω. Cường độ hiệu dụng của dòng điện trong mạch thứ cấp có giá trị là

A. 21 A B. 11A C. 22A D. 14,2 A.

30. Cùng một công suất điện P được tải đi trên cùng một dây dẫn. Công suất hao phi khi dùng điện áp 400 kV so với khi dùng điện áp 200 kV là

A. lớn hơn 2 lần. B. lớn hơn 4 lần. C. nhỏ hơn 2 lần. D. nhỏ hơn 4 lần.

31. Một máy biến áp có cuộn sơ cấp 1000 vòng được mắc vào một mạng điện xoay chiều có điện áp hiệu dụng 220 V. Khi đó điện áp hiệu dụng đặt ở hai đầu cuộn thứ cấp để hở là 484 V. Bỏ qua mọi hao phí của máy biến áp. Số vòng dây của cuộn thứ cấp là

A. 2200 vòng. B. 1000 vòng. C. 2000 vòng. D. 2500 vòng.

32. Một máy biến áp có số vòng dây của cuộn sơ cấp là 3000 vòng, cuộn thứ cấp là 500 vòng, máy biến áp được mắc vào mạng điện xoay chiều có tần số 50 Hz, khi đó cường độ dòng điện hiệu dụng chạy qua cuộn thứ cấp là 12 A thì cường độ dòng điện hiệu dụng chạy qua cuộn sơ cấp sẽ là

A. 20 A B. 7,2A C. 72A D. 2 A

33. Người ta cần truyền một công suất điện 200 kW từ nguồn điện có điện áp 5000 V trên đường dây có điện trở tổng cộng 20 . Độ giảm thế trên đường dây truyền tải là

A. 40 V. B. 400 V. C. 80 V. D. 800 V.

34. Một nhà máy điện sinh ra một công suất 100000 kW và cần truyền tải tới nơi tiêu thụ. Biết hiệu suất truyền tải là 90%. Công suất hao phi trên đường truyền là

A. 10000 kW. B. 1000 kW. C. 100 kW. D. 10 kW.

35. Một đường dây có điện trở 4 Ω dẫn một dòng điện xoay chiều một pha từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng điện áp hiệu dụng ở nguồn điện lúc phát ra là U = 5000 V, công suất điện là 500 kW. Hệ số công suất của mạch điện là cosφ = 0,8. Có bao nhiêu phần trăm công suất bị mất mát trên đường dây do tỏa nhiệt?

A. 10% B. 12,5% C. 16,4% D. 20%

36. Ta cần truyền một công suất điện 1 MW dưới một điện áp hiệu dụng 10 kV đi xa bằng đường dây một pha. Mạch có hệ số công suất cosφ = 0,8. Muốn cho tỉ lệ năng lượng mất mát trên đường dây không quá 10% thì điện trở của đường dây phải có giá trị là

A. R  6,4 . B. R  3,2 . C. R  6,4 k. D. R  3,2 k .

37. Người ta cần truyền một công suất điện một pha 100 kW dưới một điện áp hiệu dụng 5 kV đi xa. Mạch điện có hệ số công suất cosφ = 0,8 Ω. Muốn cho tỉ lệ năng lượng mất trên đường dây không quá 10% thì điện trở của đường dây phải có giá trị trong khoảng nào?

A. R  16 Ω. B. 16 Ω < R < 18 Ω. C. 10 Ω < R < 12 Ω. D. R < 14 Ω.

38. Người ta cần truyền tải điện năng từ máy hạ thế có điện áp đầu ra 200 V đến một hộ gia đình cách 1 km. Công suất tiêu thụ ở đầu ra của máy biến áp cho hộ gia đình đó là 10 kW và yêu cầu độ giảm điện áp trên dây không quá 20 V. Điện trở suất dây dẫn là  = 2,8.10^-8 (.m) và tải tiêu thụ là điện trở. Tiết diện dây dẫn phải thoả mãn điều kiện

_{A. S  1,4 cm}²_{. B. S  2,8 cm}²_{. C. S  2,8 cm}² _{D. S  1,4 cm}²

39. Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp của một máy biến áp lí tưởng (bỏ qua hao phí) một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp để hở là 50 V. Ở cuộn thứ cấp, nếu giảm bớt n vòng dây thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu để hở của nó là U, nếu tăng thêm n vòng dây thì điện áp đó là 2U. Nếu tăng thêm 3n vòng dây ở cuộn thứ cấp thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu để hở của cuộn này bằng

A. 100 V B. 200 V C. 220 V D. 110 V

40. Một học sinh quấn một máy biến áp với dự định số vòng dây của cuộn sơ cấp gấp hai lần số vòng dây của cuộn thứ cấp. Do sơ suất nên cuộn thứ cấp bị thiếu một số vòng dây. Muốn xác định số vòng dây thiếu để quấn tiếp thêm vào cuộn thứ cấp cho đủ, học sinh này đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng không đổi, rồi dùng vôn kết xác định tỉ số điện áp ở cuộn thứ cấp để hở và cuộn sơ cấp. Lúc đầu tỉ số điện áp bằng 0,43. Sau khi quấn thêm vào cuộn thứ cấp 24 vòng dây thì tỉ số điện áp bằng 0,45. Bỏ qua mọi hao phí trong máy biến áp. Để được máy biến áp đúng như dự định, học sinh này phải tiếp tục quấn thêm vào cuộn thứ cấp

A. 40 vòng dây. B. 84 vòng dây. C. 100 vòng dây. D. 60 vòng dây.

41. Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp của một máy biến áp lí tưởng (bỏ qua hao phí) một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 120 V thì điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn thứ cấp để hở của nó là 100 V. Nếu đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một điện áp hiệu dụng 160 V, để điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn thứ cấp để hở vẫn là 100 V thì phải giảm ở cuộn thứ cấp 150 vòng và tăng ở cuộn sơ cấp 150 vòng. Số vòng dây ở cuộn sơ cấp của biến áp khi chưa thay đổi là

A. 1170 vòng. B. 1120 vòng. C. 1000 vòng. D. 1100 vòng.

42. Một máy biến áp cuộn sơ cấp có 100 vòng dây, cuộn thứ cấp có 200 vòng dây. Cuộn sơ cấp là cuộn dây có cảm kháng Z_L = 1,5 Ω và điện trở r = 0,5 Ω. Tìm điện áp hiệu dụng của cuộn thứ cấp để hở khi ta đặt vào cuộn sơ cấp điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng 119 V.

A. 200 V. B. 210 V. C. 120 V. C. 220 V.

43. Điện áp giữa hai cực của một trạm phát điện cần tăng lên bao nhiêu lần để giảm công suất hao phí trên đường dây tải điện 25 lần, với điều kiện công suất đến tải tiêu thụ không đổi? Biết rằng khi chưa tăng điện áp, độ giảm điện áp trên đường dây tải điện bằng 20% điện áp giữa hai cực trạm phát điện. Coi cường độ dòng điện trong mạch luôn

cùng pha với điện áp.

A. 4,04 lần. B. 5,04 lần. C. 6,04 lần. D. 7,04 lần.

44. Điện năng được tải từ nơi phát đến nơi tiêu thụ bằng dây dẫn chỉ có điện trở thuần, độ giảm thế trên dây bằng 15% điện áp hiệu dụng nơi phát điện. Để giảm hao phí trên đường dây 100 lần (công suất tiêu thụ vẫn không đổi, coi điện áp nơi tiêu thụ luôn cùng pha với dòng điện) thì phải nâng điện áp hiệu dụng nơi phát lên

A. 8,515 lần B. 7,125 lần C. 10 lần D. 10,125 lần

ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM MÁY BIẾN ÁP – SỰ TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG

1B	6D	11B	16D	21C	26A	31A	36A	41D	46
2D	7C	12A	17B	22A	27B	32D	37A	42B	47
3A	8C	13B	18D	23A	28C	33D	38A	43A	48
4B	9B	14D	19A	24B	29C	34A	39A	44A	49
5C	10B	15C	20D	25C	30D	35B	40D	45	50

BÀI GIẢNG MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU

I. MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA

1. Nguyên tắc hoạt động máy phát điện xoay chiều

a) Nguyên tắc hoạt động

Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ: khi từ thông qua một vòng dây biến thiên điều hòa, trong vòng dây xuất hiện một suất điện động cảm ứng xoay chiều.

Biểu thức của từ thông  = NBScos(ωt) Wb.

Biểu thức của suất điện động cảm ứng e = – ’ = NBSsin(ωt)

Đặt E₀ = ωNBS = ω₀ ta được, e = E₀sin(ωt) = E₀cos(ωt – π/2) V

b) Có hai cách tạo ra suất điện động xoay chiều thường dùng trong các máy điện:

- Từ trường cố định, các vòng dây quay trong từ trường.

- Từ trường quay, các vòng dây đặt cố định.

2. Máy phát điện xoay chiều một pha

a) Cấu tạo

Máy phát điện xoay chiều 1 pha (còn gọi là máy dao điện) gồm 2 phần chính:

+ Phần cảm: Là nam châm dùng để tạo ra từ trường. Nam châm của phần cảm có thể là nam châm vĩnh cữu hoặc nam châm điện.

+ Phần ứng: Là khung dây dẫn dùng để tạo ra dòng điện.

Một trong hai phần cảm và phần ứng đứng yên, phần còn lại quay, bộ phận đứng yên gọi là stato, bộ phận quay gọi là rôto.

Từ thông qua mỗi cuộn dây biến thiên tuần hoàn với tần số f = np trong đó: n (vòng/s), p: số cặp cực.

Nếu N(vòng/phút) thì tần số f =

b) Hoạt động

Các máy phát điện xoay chiều một pha có thể hoạt động theo hai cách:

- Cách thứ nhất: phần ứng quay, phần cảm cố định.

- Cách thứ hai: phần cảm quay, phần ứng cố định.

Các máy hoạt động theo cách thứ nhất có stato là nam châm đặt cố định, rôto là khung dây quay quanh một trục trong từ trường tạo bởi stato.

Để dẫn dòng điện ra mạch ngoài, người ta dùng hai vành khuyên đặt đồng trục và cùng quay với khung dây. Mỗi vành khuyên có một thanh quét tì vào. Khi khung dây quay, hai vành khuyên trượt trên hai thanh quét, dòng điện truyền từ khung dây qua hai thanh quét ra ngoài. Các máy hoạt động theo cách thứ hai có rôto là nam châm, thường là nam châm điện được nuôi bỏi dòng điện một chiều; stato gồm nhiều cuộn dây có lõi sắt, xếp thành một vòng tròn. Các cuộn dây của rôto cũng có lõi sắt và xếp thành vòng tròn, quay quanh trục qua tâm vòng tròn.

Hình 1. Sơ đồ máy phát điện xoay chiều một pha có phần ứng quay, phần cảm cố định

Ví dụ 1: Một máy phát điện xoay chiều 1 pha có rôto gồm 4 cặp cực từ, muốn tần số dòng điện xoay chiều phát ra là 50 Hz thì rôto phải quay với tốc độ là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Áp dụng công thức f = np  n = = = 12,5(vòng/s) =750(vòng/phút)

Ví dụ 2: Một máy phát điện xoay chiều 1 pha có 4 cặp cực rôto quay với tốc độ 900vòng/phút, máy phát điện thứ hai có 6 cặp cực. Hỏi máy phát điện thứ hai phải có tốc độ là bao nhiêu thì hai dòng điện do các máy phát ra hòa vào cùng một mạng điện

Hướng dẫn giải:

Để hai máy phát hòa vào được cùng một mạng điện thì chúng phải cùng tần số

Khi đó  N₂ = = 600(vòng/phút).

Ví dụ 3: Một máy phát điện xoay chiều một pha có phần cảm là rôto gồm 4 cặp cực (4 cực nam và 4 cực bắc). Để suất điện động do máy này sinh ra có tần số 50 Hz thì rôto phải quay với tốc độ.

A. 480 vòng/phút. B. 75 vòng/phút. C. 25 vòng/phút. D. 750 vòng/phút.

Ví dụ 4: (Trích Đề thi ĐH – 2011)

Một máy phát điện xoay chiều một pha có phần ứng gồm bốn cuộn dây giống nhau mắc nối tiếp. Suất điện động xoay chiều do máy phát sinh ra có tần số 50 Hz và giá trị hiệu dụng 100 2 V. Từ thông cực đại qua mỗi vòng dây của phần ứng là 5/π mWb. Số vòng dây trong mỗi cuộn dây của phần ứng là

A. 71 vòng. B. 100 vòng. C. 400 vòng. D. 200 vòng.

Hướng dẫn giải:

E₀₁ = 2πf E₀₁ = E₁  ₀₁ = = N_1v  100 vòng.

Ví dụ 5: Phần cảm của một máy phát điện xoay chiều gồm 2 cặp cực. Vận tốc quay của rôto là 1500 vòng/phút. Phần ứng của máy phát gồm 2 cuộn dây như nhau mắc nối tiếp. Tìm số vòng của mỗi cuộn dây biết rằng từ thông cực đại qua mỗi vòng dây là 5 mWb và suất điện động hiệu dụng máy tạo ra là 120 V?

A. 26 B. 54 C. 28 D. 29

Ví dụ 6: (Trích Đề thi ĐH – 2010)

Một động cơ điện xoay chiều khi hoạt động bình thường với điện áp hiệu dụng 220 V thì sinh ra công suất cơ học là 170 W. Biết động cơ có hệ số công suất 0,85 và công suất toả nhiệt trên dây quấn động cơ là 17 W. Bỏ qua các hao phí khác, cường độ dòng điện cực đại qua động cơ là

A. 2A. B. 1A. C. 2A D. 3A.

Ví dụ 7: Một máy phát điện xoay chiều một pha. Phần cảm gồm 2 cặp cực quay với tốc độ 1500 vòng/phút, phần ứng gồm 4 cuộn dây như nhau mắc nối tiếp. Từ thông cực đại qua mỗi vòng dây là 5.10^-3 Wb, suất điện động hiệu dụng máy tạo ra là 120 V. Số vòng dây của mỗi cuộn là

A. 108. B. 200. C. 27. D. 50.

.......................................................................................................................................................................

Ví dụ 8: Phần cảm của máy phát điện xoay chiều có hai cặp cực. Các cuộn dây của phần ứng mắc nối tiếp và có số vòng tổng cộng là 240 vòng. Biết suất điện động có giá trị hiệu dụng là 220 V, tần số f = 50 Hz. Từ thông cực đại qua mỗi vòng dây và tốc độ quay của rôto có giá trị nào sau đây?

A. n = 50 vòng/giây, B. n = 20 vòng/giây,

C. n = 25 vòng/giây, D. n = 250 vòng/giây,

.......................................................................................................................................................................

II. MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU 3 PHA

1. Máy phát điện xoay chiều 3 pha

a) Khái niệm:

Là máy tạo ra 3 suất điện động xoay chiều hình sin cùng tần sồ, cùng biên độ và lệch pha nhau 120⁰ từng đôi một. Biểu thức của suất điện động ở ba cuộn dây tương ứng là:

e₁ = E₀cosωt; e₂ = E₀cosωt - )

e₃ = E₀cosωt - ) = E₀cosωt + )

b) Cấu tạo:

Phần cảm: là nam châm quay xung quanh 1 trục dùng để tạo ra từ trường (hay còn gọi là Rôto).

Phần ứng: gồm 3 cuộn dây dẫn giống nhau lệch nhau 120₀ tức là 1/3 vòng tròn (hay còn gọi là Stato).

c) Nguyên tắt hoạt động:

Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ. Khi rôto quay từ thông qua các cuộn dây biến thiên điều hòa trong các cuộn dây xuất hiện suất điện động xoay chiều.

Giả sử tại thời điểm t = 0 từ thông gởi qua cuộn 1 cực đại. Sau thời gian bằng T/3 từ thông qua cuộn 2 cực đại. Sau thời gian T/3 nữa từ thông qua cuộn 3 cực đại. Vậy từ thông qua các cuộn dây lệch nhau về thời gian là T/3 hay về pha là 120⁰.

Khi nối các đầu của 3 đầu cuộn dây với 3 mạch ngoài giống nhau thì 3 dòng điện trong các mạch đó có cùng tần số, biên độ nhưng cũng lệch pha nhau 120⁰.

Biểu thức của các dòng dòng điện tương ứng là:

i₁ = I₀cosωt; i₂ = I₀cosωt - ; i₃ = I₀cosωt - I₀cosωt + 

Dòng điện trong mỗi cuộn dây được coi như dòng điện xoay chiều 1 pha.

Máy phát ba pha được nối với ba mạch tiêu thụ điện năng (hay còn gọi là các tải tiêu thụ). Xét các tải đối xứng (cùng điện trở, dung kháng, cảm kháng).

2. Các sơ đồ mắc tải 3 pha đối xứng

a) Cách mắc hình sao:

- Ba điểm đầu A₁, A₂, A₃ của các cuộn dây 1, 2, 3 được nối với 3 mạch ngoài bằng 3 dây dẫn khác nhau gọi là dây pha. Ba điểm cuối B₁, B₂, B₃ của các cuộn dây được nối với nhau bằng một dây dẫn chung rồi nối với mạch ngoài gọi là dây trung hòa.

- Cường độ tức thời trên dây trung hòa i = i₁ + i₂ + i₃. Nếu các tải đối xứng thì i = 0.

- Gọi hiệu điện thế giữa một dây pha và một dây trung hòa là hiệu điện thế pha U_P.

Gọi hiệu điện thế giữa hai dây pha là hiệu điện thế dây U_d

Ta có hệ thức sau:

b) Cách mắc hình tam giác

Đ iểm cuối của cuộn dây 1 được nối với điểm đầu của cuộn dây 2, điểm cuối của cuộn 2 được nối với điểm đầu của cuộn 3, điểm cuối của cuộn 3 nối với điểm đầu của cuộn 1. Các điểm nối được nối với mạch ngoài bằng 3 dây pha. Tải tiêu thụ cũng được mắc theo hình tam giác.

Ta có:

Chú ý: Khi tính toán về máy phát điện xoay chiều 3 pha thì chúng ta tính toán trên từng pha với điện áp là U_P.

Ví dụ 1: Một máy phát điện ba pha có tần số f = 50 Hz.

1) Cuộn dây phần ứng mắc hình sao. Biết điện áp giữa mỗi dây pha và dây trung hoà là U_P = 220 V. Tìm điện áp giữa mỗi dây pha với nhau.

2) Ta mắc mỗi tải vào mỗi pha của mạng điện: Tải Z₁(R, L nối tiếp) mắc vào pha 1; tải Z₂ (R, C nối tiếp) mắc vào pha 2, tải Z₃ (RLC nối tiếp) mắc vào pha 3. Cho R = 6 ; L = 2,55.10^-2 H; C = 306 µF. Tính:

a) Cường độ dòng điện trên mỗi tải tiêu thụ.

b) Công suất tiêu thụ của mỗi tải và công suất của máy phát.

Hướng dẫn giải:

1) Do hệ được mắc theo sơ đồ hình sao nên điện áp mỗi dây pha với nhau U_d thỏa mãn U_d = U_p = 220 V

2) Từ giả thiết ta tính được các thông số trên mỗi tải tiêu thụ: R = 6 , Z_L = 8 , Z_C = 10 .

Tổng trở tương ứng trên mỗi tải là:

= 10 ; = 12 ; = 2 

a) Khi đó cường độ dòng điện trên mỗi tải (hay trên mỗi pha) tiêu thụ là:

; ; ;

b) Công suất tiêu thụ trên mỗi tải tiêu thụ là:

P₁ = .R = 22².6 = 2904 W

P₂ = .R = 18,3².6 = 2099 W

P₃ = .R = 34,7².6 = 7224 W

Khi đó công suất tiêu thụ của hệ chính là tổng công suất tiêu thụ trên mỗi tải tiêu thụ.

Ta có P = P₁ + P₂ + P₃ = 2904 + 2009 + 7224 = 12137 W.

Ví dụ 2: Một động cơ không đồng bộ ba pha có công suất 2208 W được mắc hình sao vào mạng điện xoay chiều ba pha có hiệu điện thế dây 190 V, hệ số công suất của động cơ bằng 0,7. Hiệu điện thế pha và công suất tiêu thụ của mỗi cuộn dây là

A. U_p = 110V, P₁ = 7360 W. B. U_p = 110 V, P₁ = 376 W.

C. U_p = 110V, P₁ = 3760 W. D. U_p = 110 V, P₁ = 736 W.

.......................................................................................................................................................................

Ví dụ 3: Trong máy phát điện xoay chiều ba pha đang hoạt động, suất điện động xoay chiều xuất hiện trong mỗi cuộn dây của stato có giá trị cực đại là E₀. Khi suất điện động tức thời trong một cuộn dây bằng 0 thì suất điện động tức thời trong mỗi cuộn dây còn lại có độ lớn bằng nhau và bằng

A. B. C. D.

.......................................................................................................................................................................

Ví dụ 4: Một động cơ điện xoay chiều có điện trở dây cuốn là 16 Ω. Khi mắc vào mạch điện có điện áp hiệu dụng 220 V thì sản ra công suất cơ học là 160 W. Biết động cơ có hệ số công suất 0,8. Bỏ qua các hao phí khác. Hiệu suất của động cơ là

A. 80%. B. 85%. C. 91%. D. 98%.

.......................................................................................................................................................................

Ví dụ 5: Nối hai cực của máy phát điện xoay chiều một pha chỉ có R và cuộn dây thuần cảm. Bỏ qua điện trở các dây nối. Khi Rôto quay với tốc độ n vòng/phút thì cường độ dòng điện qua máy là 1 A. Khi Rôto quay với tốc độ 3n vòng/phút thì cường độ là A. Khi Rôto quay với tốc độ 2n vòng/phút thì cảm kháng của mạch là bao nhiêu?

A. B. C. D.

.......................................................................................................................................................................

Ví dụ 6: Một máy phát điện xoay chiều một pha có một cặp cực, mạch ngoài được nối với một mạch RLC nối tiếp gồm cuộn thuần cảm có độ tự cảm L = (H), tụ điện C và điện trở R. Khi máy phát điện quay với tốc độ 750 vòng/phút thì dòng điện hiệu dụng qua mạch là A; khi máy phát điện quay với tốc độ 1500 vòng/phút thì trong mạch có cộng hưởng và dòng điện hiệu dụng qua mạch là 4A. Giá trị của điện trở thuần R và tụ điện C lần lượt là

A. R = 25 Ω; C = (F). B. R = 30 Ω; C = (F).

C. R = 15 Ω; C = (F). D. R = 30 Ω; C = (F).

.......................................................................................................................................................................

TRẮC NGHIỆM MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU

Câu 1. Phát biểu nào sau đây về động cơ không đồng bộ ba pha là sai?

A. Hai bộ phận chính của động cơ là rôto và stato.

B. Bộ phận tạo ra từ trường quay là stato.

C. Nguyên tắc hoạt động của động cơ là dựa trên hiện tượng điện từ.

D. Có thể chế tạo động cơ không đồng bộ ba pha với công suất lớn.

Câu 2. Một động cơ không đồng bộ ba pha hoạt động bình thường khi hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu mỗi cuộn dây là 100 V. Trong khi đó chỉ có một mạng điện xoay chiều ba pha do một máy phát ba pha tạo ra, suất điện động hiệu dụng ở mỗi pha là 173 V. Để động cơ hoạt động bình thường thì ta phải mắc theo cách nào sau đây?

A. Ba cuộn dây của máy phát theo hình tam giác, ba cuộn dây của động cơ theo hình sao.

B. Ba cuộn dây của máy phát theo hình tam giác, ba cuộn dây của động cơ theo tam giác.

C. Ba cuộn dây của máy phát theo hình sao, ba cuộn dây của động cơ theo hình sao.

D. Ba cuộn dây của máy phát theo hình sao, ba cuộn dây của động cơ theo hình tam giác.

Câu 3. Một động cơ không đồng bộ ba pha hoạt động bình thường khi điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mỗi cuộn dây là 220 V. Trong khi đó chỉ có một mạng điện xoay chiều ba pha do một máy phát ba pha tạo ra, suất điện động hiệu dụng ở mỗi pha là 127 V. Để động cơ hoạt động bình thường thì ta phải mắc theo cách nào sau đây?

A. Ba cuộn dây của máy phát theo hình tam giác, ba cuộn dây của động cơ theo hình sao.

B. Ba cuộn dây của máy phát theo hình tam giác, ba cuộn dây của động cơ theo tam giác.

C. Ba cuộn dây của máy phát theo hình sao, ba cuộn dây của động cơ theo hình sao.

D. Ba cuộn dây của máy phát theo hình sao, ba cuộn dây của động cơ theo hình tam giác.

Câu 4. Người ta có thể tạo ra từ trường quay bằng cách cho

A. nam châm vĩnh cửu hình chữ U quay đều quanh trục đối xứng của nó.

B. dòng điện xoay chiều chạy qua nam châm điện.

C. dòng điện xoay chiều một pha chạy qua ba cuộn dây của stato của động cơ không đồng bộ ba pha.

D. dòng điện một chiều chạy qua nam châm điện.

Câu 5. Phát biểu nào sau đây là không đúng?

Cảm ứng từ do cả ba cuộn dây gây ra tại tâm stato của động cơ không đồng bộ ba pha, khi có dòng điện xoay chiều ba pha đi vào động cơ có

A. độ lớn không đổi. B. phương không đổi.

C. hướng quay đều. D. tần số quay bằng tần số dòng điện.

Câu 6. Gọi B_o là cảm ứng từ cực đại của một trong ba cuộn dây ở động cơ không đồng bộ ba pha khi có dòng điện vào động cơ. Cảm ứng từ do cả ba cuộn dây gây ra tại tâm stato có giá trị

A. B = 0. B. B = B_o. C. B = 1,5B_o. D. B = 3B_o.

Câu 7. Nguyên tắc hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha dựa trên hiện tượng

A. cảm ứng điện từ.

B. tự cảm.

C. cảm ứng điện từ và lực từ tác dụng lên dòng điện.

D. tự cảm và lực từ tác dụng lên dòng điện.

Câu 8. Thiết bị nào sau đây có tính thuận nghịch?

A. Động cơ không đồng bộ ba pha. B. Động cơ không đồng bộ một pha.

C. Máy phát điện xoay chiều một pha. D. Máy phát điện một chiều.

Câu 9. Trong các máy phát điện xoay chiều một pha

A. bộ góp điện được nối với hai đầu của cuộn dây stato.

B. phần tạo ra suất điện động cảm ứng là stato.

C. phần tạo ra từ trường là rôto.

D. suất điện động của máy tỉ lệ với tốc độ quay của rôto.

Câu 10. Đối với máy phát điện xoay chiều

A. biên độ của suất điện động tỉ lệ với số cặp của nam châm.

B. tần số của suất điện động tỉ lệ với số vòng dây của phần ứng.

C. dòng điện cảm ứng chỉ xuất hiện ở các cuộn dây của phần ứng.

D. cơ năng cung cấp cho máy được biến đổi hoàn toàn thành điện năng.

Câu 11. Máy phát điện xoay chiều một pha và ba pha giống nhau ở điểm nào?

A. Đều có phần ứng quay, phần cảm cố định.

B. Đều có bộ góp điện để dẫn điện ra mạch ngoài.

C. đều có nguyên tắc hoạt động dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

D. Trong mỗi vòng dây của rôto, suất điện động của máy đều biến thiên tuần hoàn hai lần.

Câu 12. Nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều một pha dựa vào

A. hiện tượng tự cảm. B. hiện tượng cảm ứng điện từ.

C. khung dây quay trong điện trường. D. khung dây chuyển động trong từ trường.

Câu 13. Đối với máy phát điện xoay chiều một pha

A. dòng điện cảm ứng chỉ xuất hiện ở các cuộn dây của phần ứng.

B. tần số của suất điện động tỉ lệ với số vòng dây của phần ứng.

C. biên độ của suất điện động tỉ lệ với số cặp cực từ của phần cảm.

D. cơ năng cung cấp cho máy được biến đổi tuần hoàn thành điện năng.

Câu 14. Máy phát điện xoay chiều một pha có p cặp cực, số vòng quay của rôto là n (vòng/phút) thì tần số dòng điện xác định là:

A. f = np B. f = 60np C. f = np/60 D. f = 60n/

Câu 15. Cho máy phát điện có 4 cặp cực, tần số là f = 50 Hz, tìm số vòng quay của roto ?

A. 25 vòng/s. B. 50 vòng/s. C. 12,5 vòng/s. D. 75 vòng/s.

Câu 16. Khi n = 360 vòng/phút, máy có 10 cặp cực thì tần số của dòng điện mà máy phát ra

A. 60 Hz. B. 30 Hz. C. 90 Hz. D. 120 Hz.

Câu 17. Một máy phát điện có hai cặp cực rôto quay với tốc độ 3000 vòng/phút, máy phát điện thứ hai có 6 cặp cực.Hỏi máy phát điện thứ haii phải có tốc độ là bao nhiêu thì hai dòng điện do các máy phát ra hòa vào cùng một mạng điện

A. 150 vòng/phút. B. 300 vòng/phút. C. 600 vòng/phút. C. 1000 vòng/phút.

Câu 18. Rôto của máy phát điện xoay chiều là một nam châm có 3 cặp cực, quay với tốc độ 1200 vòng/phút. Tần số của suất điện động do máy tạo ra là

A. f = 40 Hz. B. f = 50 Hz. C. f = 60 Hz. D. f = 70 Hz.

Câu 19. Stato của một động cơ không đồng bộ ba pha gồm 6 cuộn dây, cho dòng điện xoay chiều ba pha tần số 50 Hz vào động cơ. Từ trường tại tâm của stato quay với tốc độ bằng bao nhiêu?

A. 3000 vòng/phút. B. 1500 vòng/phút. C. 1000 vòng/phút. D. 500 vòng/phút.

Câu 20. Stato của một động cơ không đồng bộ ba pha gồm 9 cuộn dây, cho dòng điện xoay chiều ba pha tần số 50 Hz vào động cơ. Rôto lồng sóc của động cơ có thể quay với tốc độ nào sau đây?

A. 3000 vòng/phút. B. 1500 vòng/phút. C. 1000 vòng/phút. D. 900 vòng/phút.

Câu 22. Một máy phát điện xoay chiều 1 pha có rôto gồm 4 cặp cực, muốn tần số dòng điện xoay chiều mà máy phát ra là 50 Hz thì rôto phải quay với tốc độ là bao nhiêu?

A. 3000 vòng/phút B. 1500 vòng/phút. C. 750 vòng/phút. D. 500 vòng/phút.

Câu 22. Phần ứng của một máy phát điện xoay chiều có 200 vòng dây giống nhau. Từ thông qua một vòng dây có giá trị cực đại là 2 mWb và biến thiên điều hoà với tần số 50 Hz. Suất điện động của máy có giá trị hiệu dụng là bao nhiêu?

A. E = 88858 V. B. E = 88,858 V. C. E = 12566 V. D. E = 125,66 V.

Câu 23. Một máy phát điện mà phần cảm gồm hai cặp cực từ quay với tốc độ 1500 vòng/phút và phần ứng gồm hai cuộn dây mắc nối tiếp, có suất điện động hiệu dụng 220 V, từ thông cực đại qua mỗi vòng dây là 5 mWB. Mỗi cuộn dây gồm có bao nhiêu vòng?

A. 198 vòng. B. 99 vòng. C. 140 vòng. D. 70 vòng.

Câu 24. Chọn câu đúng trong các phát biểu sau đây ?

A. Dòng điện xoay chiều một pha chỉ có thể do máy phát điện xoay chiều một pha tạo ra.

B. Suất điện động của máy phát điện xoay chiều tỉ lệ với số vòng dây của phần ứng.

C. Dòng điện do máy phát điện xoay chiều tạo ra luôn có tần số bằng số vòng quay của rôto trong 1s.

D. Chỉ có dòng xoay chiều ba pha mới tạo ra từ trường quay.

Câu 25. Một động cơ không đồng bộ ba pha mắc theo kiểu tam giác vào mạch ba pha có điện áp pha là 220 V. Công suất điện của động cơ là 6 kW, hệ số công suất của động cơ là 0,8. Cường độ dòng điện chạy qua mỗi cuộn dây của động cơ bằng:

A. 11,36 mA. B. 136A C. 11,36 A. D. 11,63 A.

Câu 26. Một mạng điện 3 pha mắc hình sao, điện áp giữa hai dây pha là 220 V. Điện áp giữa một dây pha và dây trung hoà nhận giá trị nào?

A. 381 V. B. 127 V. C. 660 V. D. 73 V.

Câu 27. Một động cơ không đồng bộ ba pha được mắc theo hình sao và mắc vào mạng điện ba pha hình sao với điện áp pha hiệu dụng 220 V. Động cơ đạt công suất 3 kW và có hệ số công suất cosφ = 10. Tính cường độ dòng điện hiệu dụng qua mỗi cuộn dây của động cơ.

A. 10A B. 5 A. C. 2,5A D. 2,5 A.

Câu 28. Trong mạng điện ba pha mắc hình sao, các tải tiêu thụ giống nhau. Một tải tiêu thụ có điện trở là 10 , cảm kháng là 20 . Cường độ hiệu dụng của dòng điện qua mỗi tải là 6A. Công suất của dòng điện 3 pha nhận giá trị là

A. 1080 W. B. 360 W. C. 3504,7 W. D. 1870 W.

Câu 29. Trong mạng điện ba pha mắc hình sao, các tải tiêu thụ giống nhau. Một tải tiêu thụ có điện trở là 10 , cảm kháng là 20. Cường độ hiệu dụng của dòng điện qua mỗi tải là 6A. Điện áp giữa hai dây pha có giá trị bao nhiêu?

A. 232 V. B. 240 V. C. 510 V. D. 208 V.

Câu 30. Một máy phát điện xoay chiều ba pha mắc hình sao có điện áp pha là 120 V. Tải của các pha giống nhau và mỗi tải có điện trở thuần 24 , cảm kháng 30 và dung kháng 12 (mắc nối tiếp). Công suất tiêu thụ của dòng ba pha là

A. 384 W. B. 238 W. C. 1,152 kW. D. 2,304 kW.

Câu 31. Phần cảm của một máy phát điện xoay chiều có 2 cặp cực và quay 25 vòng/s tạo ra ở hai đầu một điện áp có trị hiệu dụng U = 120 V. Tần số dòng điện xoay chiều là

A. 25 Hz. B. 100 Hz. C. 50 Hz. D. 60 Hz.

Câu 32. Phần cảm của một máy phát điện xoay chiều có 2 cặp cực và quay 25 vòng/s tạo ra ở hai đầu một điện áp có trị hiệu dụng U = 120 V. Dùng nguồn điện mày mắc vào hai đầu một đoạn mạch điện gồm cuộn dây có điện trở hoạt động R = 10 , độ tự cảm L = 0,159 H mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C = 159 F. Công suất tiêu thụ của mạch điện bằng

A. 14,4 W. B. 144 W. C. 288 W. D. 200 W.

Câu 33. Một máy phát điện xoay chiều ba pha mắc hình sao có điện áp giữa dây pha và dây trung hoà là 220 V. Điện áp giữa hai dây pha bằng

A. 220 V. B. 127 V. C. 220 V. D. 380 V.

Câu 34. Một máy phát điện xoay chiều ba pha mắc hình sao có điện áp giữa dây pha và dây trung hoà là 220 V. Mắc các tải giống nhau vào mỗi pha của mạng điện, mỗi tải gồm cuộn dây thuần cảm có cảm kháng 8  và điện trở thuần 6 . Cường độ dòng điện qua các dây pha bằng

A. 2,2A B. 38A C. 22 A. D. 3,8 A.

Câu 24. Một máy phát điện xoay chiều ba pha mắc hình sao có điện áp giữa dây pha và dây trung hoà là 220 V. Mắc các tải giống nhau vào mỗi pha của mạng điện, mỗi tải gồm cuộn dây thuần cảm có cảm kháng 8 và điện trở thuần 6 . Cường độ dòng điện qua dây trung hoà bằng

A. 22A B. 38A C. 66A D. 0 A.

Câu 35. Một máy phát điện xoay chiều ba pha mắc hình sao có điện áp giữa dây pha và dây trung hoà là 220 V. Mắc các tải giống nhau vào mỗi pha của mạng điện, mỗi tải gồm cuộn dây thuần cảm có cảm kháng 8  và điện trở thuần 6 . Công suất của dòng điện ba pha bằng

A. 8712 W. B. 8712 kW. C. 871,2 W. D. 87,12 kW.

Câu 36. Một động cơ điện mắc vào mạng điện xoay chiều có điện áp hiệu dụng 220 V tiêu thụ công suất 2,64 kW. Động cơ có hệ số công suất 0,8 và điện trở thuần 2 . Cường độ dòng điện qua động cơ bằng

A. 1,5A B. 15 A. C. 10A D. 2 A.

Câu 37. Một động cơ điện mắc vào mạng điện xoay chiều có điện áp hiệu dụng 220 V tiêu thụ công suất 2,64 kW. Động cơ có hệ số công suất 0,8 và điện trở thuần 2 . Hiệu suất động cơ bằng

A. 85%. B. 90%. C. 80%. D. 83%.

Câu 38. Nối hai cực của một máy phát điện xoay chiều một pha vào hai đầu đoạn mạch AB gồm điện trở thuần R mắc nối tiếp với tụ điện có điện dung C. Bỏ qua điện trở các cuộn dây của máy phát. Khi roto của máy quay đều với tốc độ n vòng/giây thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong đoạn mạch là A. Khi roto của máy quay đều với tốc độ  vòng/giây thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong đoạn mạch là 1A. Nếu roto của máy quay đều với tốc độ n vòng/giây thì dung kháng của tụ điện là

A. R B. R. C.  D. R.

Câu 39. Nối hai cực của máy phát điện xoay chiều một pha chỉ có R và cuộn dây thuần cảm. Bỏ qua điện trở các dây nối. Khi Rôto quay với tốc độ n vòng/phút thì cường độ dòng điện qua máy là 1 A. Khi Rôto quay với tốc độ 3n vòng/phút thì cường độ là A. Khi Rôto quay với tốc độ 2n vòng/phút thì cảm kháng của mạch là bao nhiêu?

A.  B.  C. 2R. D. R.

Câu 40. Một đoạn mạch gồm điện trở thuần R = 200 Ω mắc nối tiếp với tụ điện C. Nối 2 đầu đoạn mạch với 2 cực của một máy phát điện xoay chiều một pha, bỏ qua điện trở các cuộn dây trong máy phát. Khi rôto của máy quay đều với tốc độ 200 vòng/phút thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong đoạn mạch là I. Khi rôto của máy quay đều với tốc độ 400 vòng/phút thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong đoạn mạch là 2I. Nếu rôto của máy quay đều với tốc độ 800 vòng/phút thì dung kháng của đoạn mạch là

A. Z_C = 800 Ω. B. Z_C = 50 Ω. C. Z_C = 200 Ω. D. Z_C= 100 Ω.

Câu 41. Nối 2 cực của 1 máy phát điện xoay chiều 1 pha vào 2 đầu đoạn mạch AB gồm 1 điện trở thuần R= 30 Ω và 1 tụ điện mắc nối tiếp. Bỏ qua điện trở các cuộn dây của máy phát. Khi roto của máy quay đều với tốc độ n vòng/phút thì I hiệu dụng trong mạch là 1 A. Khi roto quay đều với tốc độ 2n vòng/phút thì cường độ dòng điện hiệu dụng là A. Nếu roto quay đều với tốc độ 3n vòng/phút thì dung kháng của tụ là

A. 4 Ω. B. 2 Ω. C. 16 Ω. D. 6 Ω.

Câu 42. Một máy phát điện xoay chiều một pha có một cặp cực, mạch ngoài được nối với một mạch RLC nối tiếp gồm cuộn thuần cảm có độ tự cảm L = (H) , tụ điện C và điện trở R. Khi máy phát điện quay với tốc độ 750 vòng/phút thì dòng điện hiệu dụng qua mạch là 2A; khi máy phát điện quay với tốc độ 1500 vòng/phút thì trong mạch có cộng hưởng và dòng điện hiệu dụng qua mạch là 4A. Giá trị của điện trở thuần R và tụ điện C lần lượt là

A. R = 25 Ω; C = (F). B. R = 30 Ω; C = (F).

C. R = 15 Ω; C = (F). D. R = 30 Ω; C = (F).

Câu 43. Nối hai cực của một máy phát điện xoay chiều vào hai đầu đoạn mạch RLC. Bỏ qua điện trở dây nối, coi từ thông cực đại gửi qua các cuộn dây của máy phát không đổi. Khi máy phát quay với tốc độ n (vòng/phút) thì công suất tiêu thụ điện là P, hệ số công suất là . Khi máy phát quay với tốc độ 2n (vòng/phút) thì công suất tiêu thụ điện là 4P. Khi máy phát quay với tốc độ n (vòng/phút) thì công suất tiêu thụ điện của máy phát là

A. 8P/3. B. 1,414 P. C. 4P. D. 2P.

Câu 44. Một động cơ không đồng bộ ba pha mắc theo kiểu hình sao được nối vào mạch điện ba pha có điện áp pha U_p = 220 V. Công suất điện của động cơ là 6,6 kW; hệ số công suất của động cơ là . Cường độ dòng điện hiệu dụng qua mỗi cuộn dây của động cơ bằng

A. 20 A. B. 60A. C. 105 A. D. 35 A.