Quá trình trao đổi chất là gì? Vai trò của trao đổi chất

 Quá trình trao đổi chất là gì? Trao đổi chất chính là yếu tố quyết định một cơ thể khỏe mạnh và các tế bào đang được “nuôi sống” đúng cách. Quá trình trao đổi chất là hoạt động thiết yếu, là nguồn duy trì và thúc đẩy, tăng cường năng lượng quan trọng đối với mỗi cơ thể con người. Bài viết dưới đây Trang tài liệu sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về vai trò của trao đổi chất đối với cơ thể con người.

Trao đổi chất là gì?

Khái niệm: Trao đổi chất là quá trình mà cơ thể bạn sẽ từ từ chuyển hóa thức ăn nạp vào thành nguồn năng lượng chính để hoạt động. Các chất dinh dưỡng chính như carb, protein hay chất béo sẽ được phân giải trong hệ tiêu hóa thành năng lượng phục vụ cho các tế bào sống đang cần sử dụng đến.

Trao đổi chất là quá trình mà cơ thể bạn sẽ từ từ chuyển hóa thức ăn nạp vào thành nguồn năng lượng chính để hoạt động. Các chất dinh dưỡng chính như carb, protein hay chất béo sẽ được phân giải trong hệ tiêu hóa thành năng lượng phục vụ cho các tế bào sống đang cần sử dụng đến.

Quá trình trao đổi chất hoạt động như thế nào?

Sau khi chúng ta tiêu thụ thức ăn, hệ tiêu hóa sẽ sử dụng các enzyme để:

– Phá vỡ protein thành các axit amin

– Chuyển hóa chất béo thành các axit béo

– Chuyển hóa carbohydrate thành đường đơn (glucose).

Các axit amin, axit béo và đường đơn này sẽ được hấp thụ vào máu và vận chuyển đến tế bào. Sau đó, các enzyme sẽ tiếp tục điều chỉnh hoặc thúc đẩy các phản ứng hóa học để tổng hợp chúng thành những hợp chất quan trọng. Quá trình này sẽ giải phóng nguồn năng lượng để cung cấp cho cơ thể hoặc lưu trữ trong các mô như gan, cơ và mỡ.

Như vậy, trao đổi chất là một quá trình cân bằng gồm 2 hoạt động diễn ra song song với nhau:

– Đồng hóa: liên quan đến việc xây dựng và tổng hợp các phân tử nhỏ thành phân tử lớn hơn hơn, phức tạp hơn của carbohydrate, protein và chất béo. Quá trình này sẽ tích trữ năng lượng để sử dụng trong tương lai.

– Dị hóa: liên quan đến việc phân hủy và phá vỡ phân tử lớn thành các phân tử nhỏ hơn và đơn giản hơn. Quá trình này sẽ giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động của cơ thể.

Các chất dinh dưỡng trong quá trình trao đổi chất

Dinh dưỡng là chìa khóa của quá trình trao đổi chất. Trao đổi chất phân hủy các chất dinh dưỡng để tạo ra năng lượng, rồi lại dùng nguồn năng lượng đó để tổng hợp nên các hợp chất cần thiết cho cơ thể.

Các chất dinh dưỡng cung cấp năng lượng và những hóa chất thiết yếu mà cơ thể không thể tự sản sinh hoặc có thể tự sản sinh nhưng với lượng ít ỏi. Chúng giúp xây dựng, duy trì và sửa chữa các mô, tế bào và giúp cơ thể hoạt động bình thường.

Để quá trình trao đổi chất diễn ra hiệu quả, chế độ ăn uống hàng ngày của bạn cần cung cấp đủ 4 nhóm chất bao gồm: carbohydrate, protein, chất béo và các vitamin, khoáng chất.

Carbohydrate trong trao đổi chất

Nhiều người thường cho rằng carbohydrate và tinh bột là một, nhưng thực chất carbohydrate bao gồm cả tinh bột, đường và chất xơ. Tinh bột được chuyển hóa thành glucose và là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, còn chất xơ đóng vai trò cực kỳ quan trọng với hệ tiêu hóa và nhu động ruột.

Thông thường chế độ ăn uống của một người sẽ bao gồm 50% là carbohydrate. Những thực phẩm cung cấp carbohydrate phổ biến nhất bao gồm: gạo (cơm), lúa mì, bánh mì, khoai tây, ngũ cốc.

Protein trong trao đổi chất

Protein là thành phần chính xây dựng nên các mô quan trọng trong cơ thể. Protein có mặt trong mọi tế bào và chiếm tới 50% khối lượng thô của tế bào, cấu trúc nên khung tế bào giúp duy trì hình dáng của tế bào. Quá trình phát triển của cơ thể, từ việc hình thành cơ bắp, tăng trưởng, phân chia tế bào đều gắn liền với việc tổng hợp protein.

Protein được cấu tạo từ 20 axit amin, trong đó có 9 axit amin cơ thể chúng ta không thể tự tổng hợp được, gọi là các axit amin thiết yếu. Chúng bao gồm: histidine, leucine, isoleucine, lysine, methionine, phenylalanine, threonine, tryptophan và valine.

Nguồn thực phẩm cung cấp protein tốt nhất bao gồm: thịt bò, thịt lợn nạc, ức gà, trứng, lạc, các loại đậu (đậu nành, đậu đỏ, đậu đen, đậu xanh, đậu gà,…).

Chất béo trong trao đổi chất

Chất béo được coi là một nguồn năng lượng tập trung. 1g chất béo cung cấp khoảng 9 calo, cao hơn gấp đôi so với lượng calo được sản sinh bởi 1g carbohydrate (3.75 calo) hoặc protein (4 calo). Đó là lý do ăn nhiều chất béo khiến bạn dễ tăng cân hơn.

Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc bạn được phép cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn khi muốn giảm cân. Chất béo đóng vai trò quan trọng với quá trình trao đổi chất cũng như hoạt động của cơ thể, bao gồm:

– Dữ trữ và cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể. Đây là vai trò quan trọng nhất của chất béo.

– Tham gia hình thành nên cấu trúc tế bào (màng tế bào, ti thể, nhân) và duy trì sự sống cho tế bào.

– Hình thành nên lớp đệm bảo vệ quanh phủ tạng, giúp ngăn ngừa va chạm và bảo vệ cơ thể trước những tác động bất lợi của thời tiết.

– Giúp hấp thụ một số vitamin như A, D, E, K. Đây là những vitamin không tan trong nước mà chỉ tan trong dầu, do đó cơ thể cần chất béo để hấp thụ chúng hiệu quả.

Có 2 loại chất béo là chất béo tốt (không bão hòa) và chất béo xấu (bão hòa, chuyển hóa). Chất béo tốt không chỉ hạn chế tình trạng tích mỡ dưới da mà còn mang lại nhiều lợi ích cho tim mạch, huyết áp, não bộ,…

Những thực phẩm giàu chất béo tốt có thể kể đến như: cá hồi, cá ngừ, cá thu, cá mòi, cá cơm, quả bơ, dầu olive, dầu hướng dương, các loại hạt (hạt óc chó, hạnh nhân, macca, hạt điều,…)

Vitamin và khoáng chất trong trao đổi chất

Các vitamin và khoáng chất không đóng góp trực tiếp vào nhu cầu năng lượng của cơ thể nhưng chúng lại là nhân tố không thể thiếu để quá trình trao đổi chất được diễn ra một cách trơn tru và hiệu quả. Chúng ta chỉ cần một lượng nhỏ vitamin và khoáng chất mỗi ngày nhưng nếu thiếu chúng trong thời gian dài sẽ gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.

Hầu hết các vitamin và khoáng chất không thể tự sản xuất bởi cơ thể, do đó bạn cần nạp thêm thông qua chế độ ăn uống hàng ngày, có thể là từ thực phẩm tự nhiên hoặc thực phẩm bổ sung.

– Các vitamin quan trọng nhất với trao đổi chất: vitamin nhóm B, D

– Các khoáng chất trọng nhất với trao đổi chất: sắt, kẽm, magie, canxi, selen.

Cách thúc đấy hoạt động trao đổi chất mà bạn nên biết

Cải thiện việc trao đổi chất và năng lượng là cả một quá trình dài cần kiên trì và hoàn thiện mỗi ngày, bắt đầu từ những cách đơn giản và dễ thực hiện nhất:

Uống nhiều nước

Cơ thể chúng ta cần nước để có thể dễ dàng chuyển hóa các loại calo được nạp vào. Khi cơ thể không đủ nước thì quá trình trao đổi chất cũng diễn ra chậm hơn.

Có thể bạn đã biết, cơ thể người trưởng thành cần khoảng 2 lít nước hoặc nhiều hơn để có thể duy trì được vận hành trong cơ thể cũng như dễ đốt cháy được nhiều calo hơn.

Bằng cách này hay cách khác, bạn vẫn nên giữ cho cơ thể được nạp đủ lượng nước mỗi ngày, cũng có thể là từ trái cây hay các loại  rau quả tự nhiên.

Ngủ đủ giấc – Ăn đủ bữa

Một cơ thể khỏe mạnh là một cơ thể được “làm việc” đúng giờ và được “trả công” xứng đáng. Việc duy trì các giấc ngủ theo đúng giờ sinh hoạt và ăn đủ bữa giúp bạn có được một cơ thể hoạt động tốt và vận hành cứng cáp

Duy trì cân nặng ở mức cân đối

Trọng lượng cơ thể phụ thuộc khá nhiều đến quá trình trao đổi chất trong bạn. Trước khi có một cơ thể đẹp, bạn cần duy trì một cơ thể khỏe. Và để có một cơ thể khỏe khoắn thì bạn cần phải duy trì cân nặng ở mức cân đối, bạn cần hiểu rõ cơ thể mình muốn gì.

Nên biết kiểm soát các lượng chất nạp vào cơ thể để các cơ quan được hoạt động đúng với tốc độ và chu trình hàng ngày. Từ đó mới có thể thúc đẩy, tăng cường được quá trình trao đổi chất.

Tập các bài thể dục duy trì sức bền và năng lượng cho cơ thể

Trao đổi chất giúp cơ thể chúng ta liên tục đốt calo, ngay cả khi chúng ta không hoạt động. Đối với người thường xuyên tập thể dục và có sức bền ổn định thì quá trình đó sẽ diễn ra nhanh hơn, tốt hơn.

Chỉ cần duy trì một số bài tập nhẹ nhàng phù hợp, để cơ bắp luôn được kích hoạt, các chất luôn được chuyển hóa. Do đó cách thúc đẩy quá trình trao đổi chất được cho là hiệu quả nhất đó là duy trì việc tập thể dục.