Nghĩa đen là gì? Nghĩa bóng là gì? Phân biệt và lấy ví dụ
Nghĩa đen là gì? Nhiều người vẫn luôn thắc mắc làm sao để xác định nghĩa đen và nghĩa bóng của một cụm từ nào đó. Đặc biệt trong ca dao, tục ngữ càng chứa nhiều ý nghĩa hơn. Vậy nghĩa đen là gì? Nghĩa bóng là gì? Bài viết dưới đây của Trang tài liệu sẽ giúp bạn trả lời những câu trả lời trên.
Mục lục
Nghĩa đen là gì? Nghĩa bóng là gì?
Nghĩa đen là gì?
Khái niệm: Nghĩa đen là một nghĩa đơn giản và bề ngoài, được thể hiện thông qua một từ hoặc cụm từ cụ thể. Nói cách khác, đó là nghĩa gốc, nghĩa chính mà từ hoặc cụm từ biểu thị. Nghĩa đen có thể được xem như là nghĩa gốc của một từ hoặc cụm từ. Thông thường, mọi người sẽ chú ý đến nghĩa gốc trước, sau đó mới đi sâu vào những nghĩa bóng hơn, đặc biệt và phức tạp hơn phía sau.
Nghĩa bóng là gì?
Từ nghĩa đen của một từ hoặc cụm từ, có thể dẫn đến những nghĩa khác (gọi là nghĩa ẩn) dựa trên logic, và điều này được gọi là nghĩa bóng. Thường thì để tìm ra nghĩa bóng, chúng ta cần đặt từ hoặc cụm từ vào ngữ cảnh cụ thể. Cùng một từ, khi kết hợp và đặt trong các tình huống khác nhau, chúng ta sẽ hiểu nó theo nhiều ý nghĩa khác nhau.
Để hiểu rõ và chính xác nghĩa đằng sau nghĩa đen, chúng ta cần có kiến thức về từ vựng và ngữ nghĩa tiếng Việt. Ngoài ra, khả năng linh hoạt trong việc xem xét và hiểu ngữ cảnh cũng giúp chúng ta dễ dàng xác định những lớp nghĩa bóng phong phú hơn.
Phân biệt nghĩa đen và nghĩa bóng
Nếu bạn gặp khó khăn trong việc phân biệt nghĩa đen và nghĩa bóng của một câu, dưới đây là các bước mà bạn có thể dựa vào:
Bước 1: Xác định nghĩa đen dựa trên nghĩa đơn giản của từ. Khi đọc một câu văn nào đó, chỉ cần căn cứ vào nghĩa của từng từ ghép lại, bạn sẽ hiểu được tầng nghĩa đen (nghĩa gốc).
Ví dụ, trong ca dao hoặc tục ngữ, thường xuất hiện hiện tượng đa nghĩa. Lớp nghĩa thứ nhất là lớp nghĩa nổi trên bề mặt của câu. Ví dụ câu nói “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” có nghĩa đen là ăn quả và nhớ đến công lao của người đã gieo nhân trồng cây.
Bước 2: Đặt câu trong những tình huống xác định để xác định nghĩa bóng. Nghĩa bóng thường được xác định khi chúng ta suy luận và đặt nghĩa đen trong những hoàn cảnh nhất định.
Ví dụ, xét nghĩa bóng của câu “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,” ta có thể hiểu “Ăn” là một thú vui; “quả” là kết quả. Do đó, nghĩa bóng của cụm từ là khi chúng ta biết trân trọng những kết quả đó, chúng ta nên ghi nhớ và biết ơn những người đã tạo ra những kết quả đó.
Ca dao, tục ngữ chứa nghĩa đen và nghĩa bóng
Mỗi câu ca dao, tục ngữ thường mang hai lớp nghĩa khác nhau. Lớp nghĩa đầu tiên, được gọi là nghĩa đen của câu, là nghĩa nổi trên bề mặt chữ và thường thể hiện ý nghĩa chính của câu. Ngay sau lớp nghĩa đen đó, chúng ta thấy nghĩa bóng – một lớp ý nghĩa tiềm ẩn và thường được sử dụng để tăng tính biểu cảm cho câu. Những câu này thường mang sự khuyên bảo và răn dạy, dấu dấn của ông cha để lại trong cuộc sống.
Hãy cùng xem một số câu ca dao, tục ngữ và ý nghĩa của chúng:
- “Đi một ngày đàng học một sàng khôn.” Ở đây, nghĩa đen là học hỏi từ mỗi ngày và thu thập nhiều kiến thức bổ ích. Nghĩa bóng khuyên người ta hãy ra ngoài xã hội, học hỏi và tiếp nhận những kiến thức tốt, tích cực từ đó.
- “Có công mài sắt có ngày nên kim.” Nghĩa đen của câu này là cần phải dành thời gian và công sức để mài sắt cho đến khi nó trở thành kim. Nghĩa bóng khuyên người ta hãy kiên trì và chăm chỉ trong công việc, bởi chỉ khi đó sẽ có thể vượt qua mọi khó khăn.
- “Giấy rách mà giữ lấy lề.” Nghĩa đen của câu này là giấy đã rách, không còn nguyên vẹn và bị thủng. “Lề” chỉ phần thừa ra của trang giấy. Nghĩa bóng muốn nói rằng dù có đối mặt với bất kỳ tình huống nào, con người cũng cần giữ gìn truyền thống, gia phong và nề nếp do tổ tiên để lại.
- “Đừng thấy sóng cả mà ngã tay chèo.” Nghĩa đen là khi thấy sóng biển dâng lên, đừng buông tay chèo để di chuyển con thuyền. Nghĩa bóng muốn nói rằng dù gặp khó khăn như thế nào, không nên từ bỏ. Hãy có ý chí và cố gắng vượt qua mọi trở ngại.