Giáo Án Văn Lớp 7 Học Kỳ 2 PTNL Gồm 5 Hoạt Động Phương Pháp Mới

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

HĐ 1: Tìm hiểu khái niệm tục ngữ (2 phút)

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu thế nào là tục ngữ và nội dung, chủ đề tục ngữ nói chung của văn bản nói riêng

- Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm

- Phương thức thực hiện:

+ Hoạt động cá nhân

+ Hoạt động nhóm

+ Hoạt động chung cả lớp

- Sản phẩm hoạt động:

+ nội dung hs trình bày

+ phiếu học tập của nhóm

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Học sinh đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Đọc phần chú thích và cho biết: Tục ngữ là gì ? Với đặc điểm như vậy, tục ngữ có tác dụng gì?

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Đọc, suy nghĩ, trình bày

- Giáo viên: Quan sát, động viên, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

- Tục: Là thói quen lâu đời

- Ngữ: Lời nói

=> là lời nói đúc kết thói quen lâu đời được mọi người công nhận

- Làm cho lời ăn tiếng nói thêm hay, sinh động.

3. Báo cáo kết quả:

- Học sinh trình bày miệng ý kiến của mình

- Học sinh khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức

- GV bổ sung, nhấn mạnh:

+ Về hình thức: tục ngữ là một câu nói diễn đạt một ý trọn vẹn có đặc điểm ngắn gọn, kết cấu bền vững có hình ảnh, nhịp điệu

+ Về nội dung: diễn đạt kinh nghiệm, cách nhìn nhận của nhân dân về tự nhiên, lđ, sx, con người, xã hội

Những bài học kinh nghiệm về quy luật thiên nhiên và lao động sản xuất là nội dung quan trọng của tục ngữ.Vì thế tục ngữ còn được gọi là túi khôn của nhân dân

- Có nhiều câu tục ngữ chỉ có nghĩa đen, một số câu có cả nghĩa bóng

HĐ 2: Đọc, tìm hiểu chú thích, bố cục (5 phút)

Mục tiêu: Giúp hs rèn kĩ năng đọc, hiểu được ngữ nghĩa cụ thể của mỗi câu tục ngữ và những đề tài cụ thể của tục ngữ

Phương pháp: Thuyết trình, thảo luận nhóm

Cách tiến hành:

Bước 1: Hướng dẫn đọc

- giọng điệu chậm rãi, rõ ràng, chú ý các vần lưng, ngắt nhịp ở vế đối trong câu hoặc phép đối giữa 2 câu.

- HS đọc, nhận xét.

Giải thích từ khó.

- HS giải thích -> lắng nghe -> hiểu nghĩa từ

Bước 2: Chia bố cục

Phương pháp: Thảo luận nhóm

- Phương thức thực hiện:

+ Hoạt động cá nhân

+ Hoạt động nhóm

+ Hoạt động chung cả lớp

- Sản phẩm hoạt động: Chia bố cục văn bản trên phiếu học tập

- Tiến trình:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Ta có thể chia 8 câu tục ngữ trong bài thành mấy nhóm? Mỗi nhóm gồm những câu nào? Gọi tên từng nhóm đó?

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Làm việc cá nhân -> Thảo luận nhóm -> thống nhất ý kiến

- Giáo viên: Quan sát, động viên, hỗ trợ học sinh khi cần thiết

- Dự kiến sản phẩm: 8 câu tục ngữ trong bài chia làm 2 nhóm. Mỗi nhóm gồm 4 câu.

3. Báo cáo kết quả:

- Tổ chức cho học sinh trình bày, báo cáo kết quả

- Cách thực hiện: Giáo viên yêu cầu 1 hoặc 2 nhóm lên trình bày kết quả

- Học sinh nhóm khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

GV chốt:

Hai đề tài trên có điểm nào gần gũi mà có thể gộp vào một văn bản?

- Hai đề tài có liên quan: thiên nhiên có liên quan đến sản xuất, nhất là trồng trọt, chăn nuôi. Các câu đều được cấu tạo ngắn gọn, có vần, nhịp, đều do dân gian sáng tạo và truyền miệng.

HĐ 3: Đọc, hiểu văn bản

Bước 1: Tìm hiểu những câu tục ngữ về thiên nhiên

- Mục tiêu:Giúp học sinh nắm được nội dung ý nghĩa, cách vận dụng và một số hình thức nghệ thuật của nhóm các câu tục ngữ về thiên nhiên

- Phương pháp: Thuyết trình, thảo luận nhóm

Cách tiến hành:

+Hoạt động cá nhân

+Hoạt động nhóm

-Sản phẩm hoạt động: Nội dung , nghệ thuật của nhóm các câu tục ngữ về thiên nhiên

- Tiến trình:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Các câu tục ngữ về thiên nhiên đúc kết những kinh nghiệm gì?Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó? Trong thực tế những câu tục ngữ này được áp dụng như thế nào

-Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe yêu cầu và thực hiện

2. Thực hiện nhiệm vụ:

- Học sinh: Làm việc cá nhânthảo luận nhóm->thống nhất ý kiến

-Giáo viên: Quan sát ,hỗ trợ học sinh nếu cần

Dự kiến sản phẩm:

Câu 1:

- Kinh nghiệm: Tháng năm ngày dài đêm ngắn , tháng mười ngày ngắn đêm dài(do ánh sáng mùa hè và mây mù mùa đông) => đúc kết kinh nghiệm có tính quy luật của thời gian

- Nghệ thuật đối, hiệp vần lưng, nói quá -> nhấn mạnh đặc điểm của thời gian, gây ấn tượng

-Áp dụng thực tế: Sử dụng thời gian trong cuộc sống sao cho hợp lí. Lịch làm việc mùa hè khác mùa đông.

Câu 2:

- Kinh nghiệm: Đêm có nhiều sao thì ngày hôm sau sẽ nắng, đêm không có sao thì ngày hôm sau sẽ mưa.

- Nghệ thuật:Hai vế đối xứng –> Làm cho câu tục ngữ cân đối nhịp nhàng, dễ thuộc, dễ nhớ.

-Áp dụng thực tế: Trông sao, dự báo thời tiết. Biết thời tiết để chủ động bố trí công việc ngày hôm sau.

Câu 3:

-Kinh nghiệm: Khi chân trời xuất hiện sắc vàng màu mỡ gà(do ánh sáng mặt trời chiếu vào mây) thì sắp có gió bão lớn cần phải chằng chống nhà cửa cẩn thận.

- Nghệ thuật: Ẩn dụ”ráng mỡ gà”

-Áp dụng: Hiện nay khoa học đã cho phép con người dự báo bão khá chính xác. Ở vùng sâu, vùng xa, phương tiện thông tin hạn chế thì kinh nghiệm đoán bão của dân gian qua câu tục ngữ vẫn còn có tác dụng.

Câu 4:

-Kinh nghiệm: Vào tháng 7 âm lịch nếu kiến dời tổ, từng đàn bò lên cao thì sẽ có lụt lội

-Nghệ thuật:Hai vế cân xứng, vần bằng “bò- lo”

-Áp dụng: Phải đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm lịch.

3.Báo cáo sản phẩm

- Giáo viên gọi đại diện 1-2 nhóm lên trình bày bằng phiếu học tập

-Học sinh các nhóm khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét đánh giá

Giáo viên chốt kiến thức ghi bảng

GV chốt, chuyển: Bốn câu tục ngữ trên đều có điểm chung là đúc kết những kinh nghiệm về thời gian, thời tiết, bão lụt cho thấy phần nào cuộc sống vất vả, thiên nhiên khắc nghiệt của đất nước ta. Ngoài ra nhân dân ta còn đúc kết những kinh nghiệm trong lao động sản xuất

Bước 2:Tìm hiểu những câu tục ngữ về lao động sản xuất

- Mục tiêu:Giúp học sinh nắm được nội dung ý nghĩa, cách vận dụng và một số hình thức nghệ thuật của nhóm các câu tục ngữ về lao động sản xuất

- Phương pháp: Dự án

Cách tiến hành:

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ giáo viên yêu cầu trước ở nhà

-Sản phẩm hoạt động: Nội dung , nghệ thuật của nhóm các câu tục ngữ về lao động sản xuất

- Tiến trình:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Các câu tục ngữ về lao động sản xuất đúc kết những kinh nghiệm gì?Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó?ý nghĩa của mỗi kinh nghiệm.

-Học sinh tiếp nhận: Thực hiện ở nhà

2. Thực hiện nhiệm vụ:

- Học sinh:Thảo luận trong nhóm->thống nhất ý kiến chỉnh sửa sản phẩm nếu cần

-Giáo viên: Quan sát ,hỗ trợ học sinh nếu cần

Dự kiến sản phẩm:

Câu 5:

- Kinh nghiệm: Đề cao vai trò ,giá trị của đất Đất quý như vàng.

- Nghệ thuật :Hai vế đối xứng, so sánh

-ý nghĩa của kinh nghiệm: con người sử dụng đất hiệu quả không lãng phí đất

Câu 6:

- Kinh nghiệm: thứ tự các nghề mang lại kinh tế cao:thứ nhất là nghề đào ao thả cá, thứ nhì là làm vườn, thứ ba là làm ruộng

- Nghệ thuật:liệt kê

- ý nghĩa: Phát triển kinh tế VAC, nuôi tôm, nuôi cá nâng cao giá trị kinh tế trong các hộ gia đình

Câu 7:

-Kinh nghiệm: Nghề trồng lúa cần phải đủ 4 yếu tố: Nước, phân, cần, giống trong đó quan trọng hàng đầu là nước

- Nghệ thuật: Phép liệt kê dễ thuộc dễ nhớ

- ý nghĩa: Chú trọng yếu tố thủy lợi, trong sản xuất

Câu 8:

-Kinh nghiệm: Trồng trọt đúng thời vụ và làm đất kĩ lưỡng năng suất sẽ bội thu

-Nghệ thuật:Kết cấu cân xứng, vần lưng

-Áp dụng: Trồng trọt phải đúng thời vụ

3.Báo cáo sản phẩm

- Giáo viên gọi đại diện 1-2 nhóm lên trình bày.

-Học sinh các nhóm khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét đánh giá tinh thần chuẩn bị ở nhà của các nhóm

Giáo viên chốt kiến thức.

HĐ4: Tổng kết

Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát được những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản

- Phương pháp: Học sinh hoạt động cá nhân

Cách tiến hành:

- Học sinh thực hiện nhiệm vụ giáo viên yêu cầu

-Sản phẩm hoạt động: Câu trả lời của học sinh

Tiến trình:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu: Khái quát những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các câu tục ngữ?

- Học sinh lắng nghe yêu cầu

2. Thực hiện nhiệm vụ:

- Học sinh: Suy nghĩ làm việc cá nhân

-Giáo viên: Lắng nghe, nhận xét câu trả lời của học sinh

Dự kiến sản phẩm:

-Nghệ thuật: Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc; sử dụng kết cấu diễn đạt theo kiểu đối xứng, nhân quả; tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng.

-Nội dung: Các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là những bài học quý giá của nhân dân ta.

3.Báo cáo sản phẩm

- Giáo viên gọi học sinh trả lời

-Học sinh khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét, chốt kiến thức ghi bảng

-HS đọc ghi nhớ.

HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP

Mục tiêu:Giúp học sinh tìm thêm các câu tục ngữ khác

Phương pháp: Học sinh hoạt động cặp đôi

Sản phẩm: Các câu tục ngữ học sinh tìm được

Tiến trình

1.GV chuyển giao nhiệm vụ

-GV nêu yêu cầu:Em hãy tìm thêm những câu tục ngữ về thiên nhiên mà em biết hoặc sưu tầm?

-HS lắng nghe tiếp nhận yêu cầu

2.Thực hiện nhiệm vụ

- HS trao đổi cặp đôi, thống nhất lựa chọn

- GV lắng nghe

Dự kiến sản phẩm:

Chuồn chuồn bay thấp .....thì râm.

Cầu vồng cụt không lụt thì mưa.

Trời đang nắng cỏ gà trắng thì mưa

Qụa tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa....

Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa

3.Báo cáo sản phẩm

- GV gọi các cặp đôi trình bày

- Các cặp khác nhận xét bổ sung

4.Đánh giá kết quả

-Giáo viên nhận xét, cho điểm

I. Tìm hiểu chung:

1. Khái niệm:

- Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về:

+ Quy luật của thiên nhiên

+ Kinh nghiệm lao động sản xuất

+ Kinh nghiệm về con người và xã hội.

2. Đọc, Chú thích, Bố cục:

+ Từ câu 1 đến 4 : Những câu tục ngữ về thiên nhiên.

+ Từ câu 5 đến 8 : Những câu tục ngữ về lao động sản xuất.

II. Đọc, hiểu văn bản:

1.Những câu tục ngữ về thiên nhiên

a. Câu 1:

- Nghệ thuật: đối, hiệp vần lưng, nói quá

- Nội dung: nhấn mạnh (Đêm tháng năm rất ngắn và ngày tháng mười cũng rất ngắn.) Ý nói: Mùa hè đêm ngắn, ngày dài; mùa đông đêm dài, ngày ngắn.

b. Câu 2:

-Nghệ thuật: đối xứng, gieo vần lưng

- Nội dung: Đêm có nhiều sao thì ngày hôm sau sẽ nắng, đêm không có sao hoặc ít sao thì ngày hôm sau sẽ mưa.

c. Câu 3:

_{- Nghệ thuật ẩn dụ}

_{Khi chân trời xuất hiện sắc vàng màu mỡ gà thì sắp có gió bão lớn}

d. Câu 4:

- Nghệ thuật:Vần bằng-> Vào tháng 7 âm lịch nếu kiến bò lên cao thì sắp có lụt lội

2.Tục ngữ về lao động sản xuất:

a. Câu 5:

-Nghệ thuật: so sánh

- Nội dung; khẳng định đất quý giá như vàng.

b. Câu 6:

_{- Nghệ thuật: liệt kê}

_{- Nội dung:khẳng định thứ tự các nghề mang lại lợi ích kinh tế lớn: thứ nhất là nghề đào ao thả cá, thứ nhì là làm vườn, thứ ba là làm ruộng}

c. Câu 7:

- Sử dụng phép liệt kê :

_{- Nội dung: n}ghề trồng lúa cần phải đủ 4 yếu tố: Nước, phân, cần, giống trong đó quan trọng hàng đầu là nước.

d. Câu 8:

- cấu trúc đối xứng, vần lưng

- Trồng trọt cần đảm bảo 2 yếu tố thời vụ và đất đai

III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:

- Ngắn gọn,có vần nhịp, giàu hình ảnh.

2. Nội dung:

Đúc kết kinh nghiệm quý về tự nhiên và lao động, sản xuất

* Ghi nhớ (sgk)

IV. Luyện tập

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

HĐ 1: Nhu cầu nghị luận?

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu nhu cầu nghị luận là vô cùng cần thiết trong cuộc sống

- Phương pháp: thảo luận nhóm

- Phương thức thực hiện:Hoạt động cặp đôi

- Sản phẩm hoạt động:

+ Câu trả lời của học sinh

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Học sinh đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Em hiểu "nghị luận" là gì?

Trong đời sống em có thường gặp các vấn đề và câu hỏi kiểu như dưới đây không? (- Vì sao em đi học? Vì sao con người cần phải có bạn? Theo em như thế nào là sống đẹp? Trẻ em hút thuốc lá là tốt hay xấu, lợi hay hại? 1) Gặp các vấn đề và câu hỏi loại đó, em có thể trả lời bằng các kiểu văn bản đã học như kể chuyện, miêu tả, biểu cảm hay không? ) Để trả lời các câu hỏi đó cần sử dụng kiểu văn nào?

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: suy nghĩ, trình bày

- Giáo viên: Quan sát, động viên, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

+Nghị luận: bàn bạc, trao đổi, thảo luận

+Trong đời sống ta vẫn thường gặp những vấn đề như đã nêu trên, không thể trả lời bằng văn miêu tả hay tự sự

+Các câu hỏi phải trả lời bằng lí lẽ, phù hợp => sử dụng văn nghị luận

3. Báo cáo kết quả:

- Học sinh trình bày miệng ý kiến của mình

- Học sinh khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

Hs tự ghi vở

- GV bổ sung, nhấn mạnh:

Tự sự là thuật lại, kể câu chuyện . Miêu tả là dựng chân dung cảnh, người, vật . Biểu cảm đánh giá đã ít nhiều cần dùng lí lẽ, lập luận nhưng chủ yếu vẫn là cảm xúc, tình cảm đều không có sức thuyết phục . Để trả lời những câu hỏi như thế, hàng ngày trên báo chí, qua đài phát thanh, truyền hình, ta thường gặp những kiểu văn bản : Xã luận, bình luận, bình luận thời sự, bình luận thể thao, tạp chí văn học, bài phát biểu ý kiến trên báo chí,...…)

HĐ 2: Khái niệm văn nghị luận

HS đọc văn bản: Chống nạn thất học.

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu thế nào là văn nghị luận .

- Phương pháp: Dạy học theo nhóm

- Phương thức thực hiện:Thảo luận nhóm

- Sản phẩm hoạt động:

+ Câu trả lời của học sinh trên giấy khổ lớn

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Các nhóm đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Bác Hồ viết bài này để nhằm mục đích gì? Cụ thể Bác kêu gọi nhân dân làm gì? Xác định luận đề? Luận điểm,lí lẽ, dẫn chứng của văn bản? Những luận điểm Bác đưa ra có rõ ràng và thuyết phục hay không? Bài phát biểu của Bác nhằm xác lập cho người đọc, người nghe những tư tưởng, quan điểm nào ?Từ đó em hãy rút ra đặc điểm văn nghị luận?

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh:Hoạt động cá nhân->thảo luận nhóm trình bày

- Giáo viên: Quan sát, động viên,giúp đỡ, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

*Mục đích:chỉ ra tình trạng thất học .Kêu gọi, thuyết phục nhân dân chống nạn thất học

* Luận đề : Chống nạn thất học.

*Luận điểm:

+ Mọi người VN phải hiểu biết quyền lợi và bổn phận của mình là phải có kiến thức

+ Có kiến thức mới có thể tham gia vào công việc xây dựng nước nhà.

+ Biết đọc, viết, truyền bá chữ quốc ngữ, giúp đồng bào thoát nạn mù chữ.

* Lí lẽ:

+ Tình trạng thất học, lạc hậu trước CM/8 do Đế quốc gây nên.

+ Điều kiện trước hết cần phải có là nhân dân phải biết đọc, biết viết mới thanh toán được nạn dốt nát, lạc hậu.

+ Việc “chống nạn thất học” có thể thực hiện được vì nhân dân ta rất yêu nước và hiếu học.

*Tư tưởng, quan điểm: Bằng mọi cách phải chống nạn thất học để xây dựng nước nhà, giúp đất nước tiến bộ, phát triển.

3. Báo cáo kết quả:

- Học sinh trình bày ý kiến của mình trên giấy khổ lớn

- Học sinh nhóm khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

Hs tự ghi vở

- GV bổ sung, nhấn mạnh:

Văn bản” Chống nạn thất học”Bác đã nêu ra một thực trạng là Pháp cai trị tiến hành chính sách ngu dân khiến 95% Người Việt Nam mù chữ … Nay dành được độc lập phải nâng cao dân trí. Việc chống nạn mù chữ sẽ thực hiện được vì (Người biết chữ dạy cho người không biết. Người chưa biết gắng sức học. Người giàu có mở lớp học ở tư gia. Phụ nữ cần phải học để theo kịp nam giới. ) . Vấn đề này không thể thực hiện bằng văn tự sự, miêu tả, biểu cảm. Vậy vấn đề này cần phải thực hiện bằng kiểu văn bản nghị luận.

Em hiểu thế nào là văn nghị luận?

Yêu cầu HS đọc ghi nhớ

I. Nhu cầu nghị luận và văn bản nghị luận:

1. Nhu cầu nghị luận:

- Trong đời sống, khi gặp những vấn đề cần bàn bạc, trao đổi, phát biểu, bình luận, bày tỏ quan điểm ta thường sử dụng văn nghị luận.

Trong đời sống, ta thường gặp văn nghị luận dưới dạng các ý kiến nêu ra trong cuộc họp, các bài xã luận, bình luận, bài phát biểu ý kiến trên báo chí,...

2. Thế nào là văn nghị luận:

a. Ví dụ:

Văn bản: Chống nạn thất học.

- Luận đề : Chống nạn thất học.

- Luận điểm:

+ Mọi người VN phải hiểu biết quyền lợi và bổn phận của mình là phải có kiến thức

+ Có kiến thức mới có thể tham gia vào công việc xây dựng nước nhà.

+ Biết đọc, viết, truyền bá chữ quốc ngữ, giúp đồng bào thoát nạn mù chữ.

-> Lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục.

_{b. Kết luận:}

- Văn nghị luận: là văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe 1 tư tưởng, quan điểm nào đó. Muốn thế văn nghị luận phải có luận điểm rõ ràng, có lí lẽ, dẫn chứng thuyết phục..

3. Ghi nhớ (sgk)

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

Bước 1:Hướng dẫn học sinh làm bài tập 1 và 2

HS đọc văn bản: “Cần tạo ra......xã hội”

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu đặc điểm văn nghị luận thông qua việc tìm hiểu hệ thống:Luận điểm, lí lẽ,dẫn chứng của bài văn

- Phương pháp: Dạy học theo nhóm

- Phương thức thực hiện:Thảo luận nhóm

- Sản phẩm hoạt động:

+ Câu trả lời của học sinh trên giấy khổ lớn

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Các nhóm đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Đây có phải là bài văn nghị luận không? Vì sao? Tác giả đề xuất ý kiến gì? Những dòng câu nào thể hiện ý kiến đó ? Để thuyết phục người đọc, tác giả nêu ra những lí lẽ và dẫn chứng nào ? Em có nhận xét gì về những lí lẽ và dẫn chứng mà tác giả đưa ra ở đây ? Từ đó em hãy tìm hiểu bố cục của bài văn trên ?

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh:Hoạt động cá nhân->thảo luận nhóm trình bày

- Giáo viên: Quan sát, động viên,giúp đỡ, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

+ Đây là bài văn nghị luận vì bàn về vấn đề đạo đức, xã hội (ngay nhan đề của bài đã có tính chất nghị luận)

+Tác giả đề xuất ý kiến: Tạo nên thói quen tốt như dậy sớm, luôn đúng hẹn, luôn đọc sách,... bỏ thói quen xấu như hay cáu giận, mất trật tự, vứt rác bừa bãi,...

+Lí lẽ:

. Cuộc sống có những thói quen tốt, có những thói quen xấu (thói quen tốt có lợi, thói quen xấu có hại)

. Thói quen rất khó sửa

. Thói quen xấu dễ nhiễm, thói quen tốt khó tạo

=> mỗi người tự xem xét bản thân để tạo ra nếp sống văn minh...

+ Dẫn chứng: thói quen gạt tàn bừa bãi ra nhà, thói quen vứt rác bừa bãi,cáu giận,hút thuốc....

-> Lí lẽ đưa ra rất thuyết phục, dẫn chứng rõ ràng, cụ thể,phong phú

*Bố cục: 3 phần.

- MB: Tác giả nêu thói quen tốt và xấu, nói qua vài nét về thói quen tốt.

- TB: Tác giả kể ra thói quen xấu cần loại bỏ.

- KB: Nghị luận về tạo thói quen tốt rất khó, nhiễm thói quen xấu thì dễ, cần làm gì để tạo nếp sống văn minh.

3. Báo cáo kết quả:

- Học sinh trình bày ý kiến của mình trên giấy khổ lớn

- Học sinh nhóm khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

Hs tự ghi vở

- GV bổ sung, nhấn mạnh: Bài văn bàn về một vấn đề rất nhạy cảm không dễ giải quyết trong cuộc sống hiện đại. Nhiều thói quen tốt mất đi hoặc bị lãng quên, nhiều thói quen xấu mới nảy sinh và phát triển.Để giải quyết vấn đề này không thể một sớm một chiều. Nó cần tạo ra ý thức tự giác đồng bộ của toàn xã hội . Mỗi người, mỗi nhà, nhất là trong nhà trường và nơi công cộng hãy xây dựng nếp sống văn minh cho xã hội.

Bước 2: Hướng dẫn học sinh làm bài tập 4

Đọc bài văn “Hai biển hồ”

- Mục tiêu: Giúp học sinh nhận diện một văn nghị luận

- PP: Dạy học nêu vấn đề

- Phương thức thực hiện:Hoạt động cặp đôi

- Sản phẩm hoạt động:

+ Câu trả lời của học sinh

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Các nhóm đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Có ý kiến cho rằng

a.Văn bản trên là văn bản miêu tả

b.Kể chuyện hai biển hồ.

c. Biểu cảm về hai biển hồ.

d. Nghị luận về cuộc sống và hai cách sống thông qua kể chuyện hai biển hồ.

Theo em ý kiến nào đúng?Vì sao?

- H/S tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

2.Thực hiện nhiệm vụ

- H/S:Hoạt động cá nhân->thảo luận cặp đôi trình bày

- Giáo viên: Quan sát, động viên,giúp đỡ, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

->Câu trả lời d là đúng vì: Văn bản”Hai biển hồ”tả cuộc sống tự nhiên và con người quanh hồ nhưng mục đích là làm sáng tỏ về hai cách sống. Cách sống cá nhân và cách sống sẻ chia,hòa nhập . Cách sống cá nhân là cách sống thu mình,không quan hệ chẳng giao lưu thật đáng buồn và chết dần chết mòn. Còn cách sống sẻ chia, hòa nhập là cách sống mở rộng, cho đi mới làm cho tâm hồn con người phong phú tràn ngập niềm vui do đó là văn bản nghị luận

3. Báo cáo kết quả:

- Học sinh trình bày ý kiến của mình

- Học sinh nhóm khác bổ sung

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức

Văn bản nghị luận thường được trình bày chặt chẽ, rõ ràng, sáng sủa, trực tiếp và khúc triết nhưng cũng có khi được trình bày gián tiếp thông qua hình ảnh bóng bảy. Vì vậy muốn xác định đúng kiểu văn bản các em cần bám vào mục đích, bố cục trình bày, diễn đạt của văn bản

Hs tự ghi vở

II. Luyện tập:

Bài 1+2 " Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội"

- Đây là bài văn nghị luận vì bàn về vấn đề lối sống đạo đức

-Đề xuất ý kiến: Tạo nhiều thói quen tốt , bỏ thói quen xấu từ những việc làm nhỏ

+ Lĩ lẽ: Thói quen xấu dễ nhiễm, tạo thói quen tốt rất khó. Nhưng mỗi người, mỗi gia đình hãy tự xem xét lại mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho XH.

+ Dẫn chứng: thói quen gạt tàn bừa bãi ra nhà, thói quen vứt rác bừa bãi...

*Bố cục: 3 phần.

- MB: Giới thiệu thói quen tốt và xấu

- TB: Tác giả kể ra thói quen xấu cần loại bỏ.

- KB: Khẳng định tạo thói quen tốt rất khó, nhiễm thói quen xấu thì dễ, cần làm gì để tạo nếp sống văn minh.

Bài 4:

Bài văn: Hai biển hồ

Là văn bản nghị luận trong đó mượn yếu tố tự sự, miêu tả để dẫn dắt đến việc bàn bạc, đánh giá: Hai cái hồ có ý nghĩa tượng trưng, từ đó mà nghĩ đến 2 cách sống của con người.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

HĐ 1: Tìm hiểu chung (5 phút)

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu chủ đề, cách đọc và bố cục của văn bản

- Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm

- Phương thức thực hiện:

+ Hoạt động cá nhân

+ Hoạt động nhóm

+ Hoạt động chung cả lớp

- Sản phẩm hoạt động:

+ nội dung hs trình bày

+ phiếu học tập của nhóm

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Học sinh đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

NV1: Nội dung cơ bản của các câu tục ngữ trong văn bản là gì?

NV2: Nêu cách đọc văn bản?

NV3: Ta có thể chia các câu tục ngữ trong bài thành mấy nhóm ?

Hướng dẫn đọc: Giọng đọc rõ, chậm, ngắt nghỉ đúng dấu câu, chú ý vần, đối

- HS đọc, nhận xét cách đọc.

Giải thích từ khó.

- HS giải thích.

Hs hoạt động nhóm nhanh

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh:

NV1: Trình bày ý kiến cá nhân

NV2: Nêu cách đọc

NV3: Hoạt động nhóm và trình bày

- Giáo viên: Hướng dẫn học sinh thực hiện từng NV

- Quan sát, động viên, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

+ NV1: - Tục ngữ về con người và xã hội

+ NV2: Giọng đọc rõ, chậm, ngắt nghỉ đúng dấu câu, chú ý vần, đối

- HS đọc, nhận xét cách đọc.

+ NV 3: Chia 3 nhóm

3. Báo cáo kết quả:

NV1+ 2:

- Học sinh trình bày miệng ý kiến của mình

- Học sinh khác bổ sung

NV3: Đại diện nhóm trình bày

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, bổ sung:

=> Những bài học kinh nghiệm về con người và xã hội là một nội dung quan trọng của tục ngữ.

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

HĐ 2: Đọc, hiểu văn bản (25 phút)

- Mục tiêu: Giúp học sinh Tìm hiểu cụ thể nội dung, ý nghĩa, cách vận dụng từng câu tục ngữ

- Phương pháp: Dạy học nhóm kết hợp vấn đáp, thuyết trình

- Phương thức thực hiện:

+ Hoạt động cá nhân

+ Hoạt động nhóm

+ Hoạt động chung cả lớp

- Sản phẩm hoạt động: phiếu học tập của nhóm

- Phương án kiểm tra, đánh giá

+ Học sinh tự đánh giá.

+ Học sinh đánh giá lẫn nhau.

+ Giáo viên đánh giá.

- Tiến trình hoạt động:

1. Chuyển giao nhiệm vụ

Giáo viên yêu cầu học sinh hoạt động theo nhóm trên phiếu học tập tìm hiểu các câu tục ngữ theo 3 nhóm nội dung:

+Tục ngữ về phẩm chất con người (câu 1 -> 3)

+ Tục ngữ về học tập tu dưỡng (câu 4 -> 6)

+ Tục ngữ về quan hệ ứng xử (câu 7-> 9).

- Cách làm: theo gợi ý trong phiếu học tập:

+ biện pháp nghệ thuật trong mỗi câu?

+ giải nghĩa mỗi câu?

+ nêu ý nghĩa hoặc cách vận dụng nó?

2.Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh:

+ Bước 1: Hoạt động các nhân

+ Bước 2: Tập hợp ý kiến, thống nhất theo nhóm

- HS đọc câu 1: " Một mặt người bằng mười mặt của.

"

Em hiểu "mặt người", "mặt của" là gì?

Hs giải thích

Câu tục ngữ có sử dụng những biện pháp tu từ gì? Tác dụng của các biện pháp tu từ đó ?

- HS trả lời

Một mặt người là cách nói hoán dụ dùng bộ phận để chỉ toàn thể: của là của cải vật chất, mười mặt của ý nói đến số của cải rất nhiều.

->Tạo điểm nhấn sinh động về từ ngữ và nhịp điệu.

Câu tục ngữ có ý nghĩa gì?

=> Khẳng định sự quí giá của người so với của.

Câu tục ngữ cho ta kinh nghiệm gì?

HS trả lời: Người quí hơn của.

Câu tục ngữ này có thể ứng dụng trong những trường hợp nào ?

- Phê phán những trường hợp coi của hơn người hay an ủi động viên những trường hợp “của đi thay người”.

- Nêu quan niệm cũ về việc sinh nhiều con

Em còn biết câu tục ngữ nào đề cao giá trị con người nữa không?

- Người ta là hoa đất.

- Người sống đống vàng.

Em hãy giải thích “góc con người” là như thế nào? Tại sao “cái răng cái tóc là góc con người”?

- Góc tức là 1 phần của vẻ đẹp. So với toàn bộ con người thì răng và tóc chỉ là những chi tiết rất nhỏ, nhưng chính những chi tiết nhỏ nhất ấy lại làm nên vẻ đẹp con người.

Câu tục ngữ có ý nghĩa gì ?

- HS trả lời

Câu tục ngữ này có thể ứng dụng trong những trường hợp nào ?

- Nhắc nhở con người giữ gìn răng và tóc

- Nhìn nhận đánh giá con người

Đói cho sạch, rách cho thơm.

Các từ: Đói-sạch, rách-thơm được dùng với nghĩa như thế nào ?

- Đói-rách là cách nói khái quát về cuộc sống khổ cực, thiếu thốn; sạch-thơm là chỉ phẩm giá trong sáng tốt đẹp mà con người cần phải giữ gìn.

Hình thức của câu tục ngữ có gì đặc biệt? Tác dụng của hình thức này là gì ?

- Có vần, có đối –> làm cho câu tục ngữ cân đối, dễ thuộc, dễ nhớ.

Câu tục ngữ có nghĩa như thế nào? (Gv giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng)

- Nghĩa đen: dù đói vẫn phải ăn uống sạch sẽ, dù quần áo rách vẫn giữ cho sạch, cho thơm.

- Nghĩa bóng: dù nghèo khổ thiếu thốn vẫn phải sống trong sạch; không phải vì nghèo khổ mà làm bừa, phạm tội.

Câu tục ngữ cho ta bài học gì ?

- Tự nhủ, tự răn bản thân; nhắc nhở người khác phải có lòng tự trọng.

Trong dân gian còn có những câu tục ngữ nào đồng nghĩa với câu tục ngữ này?

- Chết trong còn hơn sống đục;

- Giấy rách phải giữ lấy lề

HS đọc câu 4,5,6.

Ba câu này có chung nội dung gì ?

Hs trả lời

Em có nhận xét gì về cách dùng từ trong câu 4? Tác dụng của cách dùng từ đó?

Học ăn, học nói, học gói, học mở

- Điệp ngữ –>Vừa nêu cụ thể những điều cần thiết mà con người phải học, vừa nhấn mạnh tầm quan trong của việc học.

Câu tục ngữ có ý nghĩa gì?

- Nói về sự tỉ mỉ công phu trong việc học hành. Ăn nói phải giữ phép tắc, phải biết học xung quanh, học để biết làm, biết giao tiếp với mọi người.

Bài học rút ra từ câu tục ngữ này là gì? Liên hệ?

- HS trả lời

- Liên hệ: Ăn trông nồi, ngồi trông hướng; Ăn tùy nơi, chơi tùy chốn; Một lời nói dối, sám hối bảy ngày; Nói hay hơn hay nói.

Câu tục ngữ có ý nghĩa gì ?

- HS trả lời

Bài học nào được rút ra từ kinh nghiệm đó?

- Phải tìm thầy giỏi mới có cơ hội thành đạt; Không được quên công ơn của thầy.

HS đọc câu 6

- Câu tục ngữ có ý nghĩa gì ?

- HS trả lời

- Mục đích của cách nói đó là gì ?

- HS trả lời

- Câu 5,6 mâu thuẫn với nhau hay bổ sung cho nhau ? Vì sao ?

- 1 câu nhấn mạnh vai trò của người thầy, 1 câu nói về tầm quan trong của việc học bạn. 2 câu không mâu thuẫn nhau mà chúng bổ sung ý nghĩa cho nhau để hoàn chỉnh quan niệm đúng đắn của người xưa: trong học tập vai trò của thầy và bạn đều hết sức quan trọng.

HS đọc câu 7,8,9.

Giải nghĩa từ: Thương người, thương thân ?

- Thương người: tình thương dành cho người khác; thương thân: tình thương dành cho bản thân.

-Nghĩa của câu tục ngữ là gì ?

- Thương mình thế nào thì thương người thế ấy.

- Hai tiếng “thương người” đặt trước “thương thân”, đặt như vậy để nhằm mục đích gì ?

- HS trả lời

- Câu tục ngữ cho ta bài học gì ?

- HS trả lời

- Liên hệ?

- Lá lành đùm lá rách; Bầu ơi thương lấy….

HS đọc câu 8.

- Giải nghĩa từ : quả, cây, kẻ trồng cây ?

- Quả là hoa quả; cây là cây trồng sinh ra hoa quả; kẻ trồng cây là người trồng trọt, chăm sóc cây để cây ra hoa kết trái.

Nghĩa của câu tục ngữ là gì ? (Nghĩa đen, nghĩa bóng ).

- Nghĩa đen: hoa quả ta dùng đều do công sức người trồng, vì vậy ta phải nhớ ơn họ.

Nghĩa bóng: cần trân trọng sức lao động của con người, không được lãng phí. Biết ơn người đi trước, không được phản bội quá khứ.

- Câu tục ngữ được sử dụng trong những hoàn cảnh nào ?

- Thể hiện tình cảm của con cháu đối với ông bà, cha mẹ; của học trò đối với thầy cô giáo. Lòng biết ơn của nhân dân đối với các anh hùng liệt sĩ đã chiến đấu hi sinh dể bảo vệ đất nước.

- Liên hệ?

- Uống nước nhớ nguồn.

HS đọc câu 9

Nghiã của câu 9 là gì ?

- 1 cây đơn lẻ không làm thành rừng núi; nhiều cây gộp lại thành rừng rậm, núi cao.

Câu tục ngữ cho ta bài học kinh nghiệm gì ?

- HS trả lời ( Tránh lối sống cá nhân; cần có tinh thần tập thể trong lối sống và làm việc).

- Giáo viên: Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ

- Quan sát, động viên, hỗ trợ các nhóm thực hiện nhiệm vụ

- Dự kiến sản phẩm: Phiếu học tập hoàn chỉnh

3. Báo cáo kết quả:

Đại diện nhóm 1 trình bày 3 câu đầu

- Đại diện nhóm 2 trình bày câu 4,5,6

- Đại diện nhóm 3 trình bày câu 7,8,9

=> Các nhóm khác lắng nghe

4. Đánh giá kết quả:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, bổ sung:

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

Về hình thức những câu tục ngữ này có gì đặc biệt ?

- Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc; Sử dụng các phép so sánh, ẩn dụ, đối, điệp từ, ngữ…; Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng.

Chín câu tục ngữ trong bài đã cho ta hiểu gì về quan điểm của người xưa ?

- Không ít câu tục ngữ là những kinh nghiệm quý báu của nhân dân ta về cách sống, cách đối nhân, xử thế.

-HS đọc ghi nhớ.

I. Tìm hiểu chung:

1. Chủ đề:

- Tục ngữ về con người và xã hội

2. Đọc; Chú thích; Bố cục

- Bố cục: 3 nhóm:

+Tục ngữ về phẩm chất con người (câu 1 -> 3)

+ Tục ngữ về học tập tu dưỡng (câu 4 -> 6)

+ Tục ngữ về quan hệ ứng xử (câu 7-> 9).

II. Đọc, hiểu văn bản:

1. Tục ngữ về phẩm chất con người :

Câu 1:

- Nhân hoá, so sánh, hoán dụ, đối lập

-> Khẳng định tư tưởng coi trọng giá trị của con người.

Câu 2:

- Khuyên mọi người hãy giữ gìn hình thức bên ngoài cho gọn gàng, sạch sẽ, vì hình thức bên ngoài thể hiện phần nào tính cách bên trong.

Câu 3:

- Có vần, có đối

-> khuyên người ta dù đói khổ, thiếu thốn cần giữ lối sống trong sạch không làm việc xấu xa; Cần giữ gìn phẩm giá trong sạch, không vì nghèo khổ mà bán rẻ lương tâm, đạo đức.

- Giáo dục con người lòng tự trọng biết vươn lên trên hoàn cảnh

2. Tục ngữ về học tập, tu dưỡng

Câu 4:

- Điệp ngữ -> Nhấn mạnh việc học toàn diện, tỉ mỉ.

Câu 5: Không thầy đố mày làm nên.

- Ý nghĩa: Không có thầy dạy bảo sẽ không làm được việc gì thành công.

Khẳng định vai trò và công ơn của thầy.

Câu 6:

Học thầy không tày học bạn.

- Phải tích cực, chủ động học hỏi ở bạn bè.

Đề cao vai trò và ý nghĩa của việc học bạn.

3. Tục ngữ về quan hệ ứng xử

Câu 7:

Thương người như thể thương thân.

- Nhấn mạnh đối tượng cần sự đồng cảm, thương yêu.

Hãy cư xử với nhau bằng lòng nhân ái và đức vị tha. Không nên sống ích kỉ.

Câu 8:

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

- Khi được hưởng thụ thành quả nào thì ta phải nhớ đến công ơn của người đã gây dựng nên thành quả đó.

Câu 9:

Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

- Chia rẽ thì yếu, đoàn kết thì mạnh; 1 người không thể làm nên việc lớn, nhiều người hợp sức lại sẽ giải quyết được những khó khăn trở ngại dù là to

III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:

2. Ý nghĩa:

* Ghi nhớ: sgk/ Tr13

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

1. Mục tiêu:

- HS nắm được khái niệm câu rút gọn .

- Hiểu được tác dụng của rút gọn câu.

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

- Hoạt động nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn

- Hoạt động chung cả lớp

3. Sản phẩm hoạt động

- Phiếu học tập cá nhân

- Phiếu học tập của nhóm

4. Phương án kiểm tra, đánh giá

- Học sinh tự đánh giá.

- Học sinh đánh giá lẫn nhau.

- Giáo viên đánh giá.

5. Tiến trình hoạt động

*Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên treo bảng phụ chứa ví dụ sgk

- Phát phiếu học tập

- Nêu yêu cầu: hs thảo luận nhóm (2 bàn một nhóm)

*. VD1:

- Cấu tạo của 2 câu ở vd₁ có gì khác nhau?

- Từ "chúng ta" đóng vai trò gì trong câu?

- Như vậy 2 câu này khác nhau ở chỗ nào? Tìm những từ ngữ có thể làm CN trong câu a?

- Theo em, vì sao CN trong câu a được lược bỏ ?

*. VD 2:

- Trong những câu in đậm dưới đây, thành phần nào của câu được lược bỏ?

- Thêm những từ ngữ thích hợp vào các câu in đậm để chúng được đầy đủ nghĩa?

- Tại sao có thể lược như vậy ?

- Học sinh tiếp nhận yêu cầu: quan sát, lắng nghe

*Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: + Làm việc các nhân

+ trao đổi trong nhóm, thống nhất ý kiến vào phiếu học tập…

- Giáo viên: Quan sát, đôn đốc, nhắc nhở, động viên và hỗ trợ hs khi cần

- Dự kiến sản phẩm: Phiếu học tập của mỗi nhóm đã trả lời đủ các câu hỏi

*Báo cáo kết quả:

- Giáo viên gọi đại diện một số nhóm trình bày kết quả

- Nhóm khác bổ sung

*. VD1:

Cấu tạo của 2 câu ở vd₁ có gì khác nhau?

- Câu b có thêm từ chúng ta.

Từ "chúng ta" đóng vai trò gì trong câu?

- Làm CN

Như vậy 2 câu này khác nhau ở chỗ nào ?

- Câu a vắng CN, câu b có CN.

Tìm những từ ngữ có thể làm CN trong câu a?

- Chúng ta, chúng em, người ta, người VN.

Theo em, vì sao CN trong câu a được lược bỏ ?

- Vì câu tục ngữ là lời khuyên chung cho tất cả mọi người dân Việt Nam, là lời nhắc nhở mang tính đạo lý truyền thống của dân tộc Việt Nam

*. VD2:

Trong những câu in đậm dưới đây, thành phần nào của câu được lược bỏ?

- Câu a lược VN; Câu b lược cả CN, VN

Thêm những từ ngữ thích hợp vào các câu in đậm để chúng được đầy đủ nghĩa?

a. Rồi ba bốn người, sáu bảy người / đuổi theo nó.

b. Ngày mai, tớ / đi Hà Nội

Tại sao có thể lược như vậy ?

- HS trả lời

*Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

Thế nào là rút gọn câu?

Rút gọn câu để nhằm mục đích gì ?

HS đọc ghi nhớ₁.

Gv chuyển ý sang nội dung tiếp theo của bài học

1. Mục tiêu: Học sinh nắm vững được cách dùng câu rút gọn.

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

- Học sinh trao đổi cặp đôi

- Hoạt động chung cả lớp

3. Sản phẩm hoạt động: phần trình bày miệng của học sinh trước lớp hoặc trên bảng phụ

4. Phương án kiểm tra, đánh giá

- Học sinh tự đánh giá.

- Học sinh đánh giá lẫn nhau.

- Giáo viên đánh giá.

5. Tiến trình hoạt động

*Chuyển giao nhiệm vụ

- Nêu yêu cầu hs quan sát ví dụ, phân tích câu trả lời câu hỏi

Những câu in đậm thiếu thành phần nào?

Có nên rút gọn câu như vậy không ? Vì sao ?

- Học sinh tiếp nhận yêu cầu: quan sát, lắng nghe

NV2: Hs trao đổi cặp đôi

Em có nhận xét gì về câu trả lời của người con ?

Ta cần thêm những từ ngữ nào vào câu rút gọn dưới đây vd 1,2?

*Thực hiện nhiệm vụ

NV1:

- Học sinh:

+ Làm việc các nhân

+ trình bày trước lớp

NV2:

Hs trao đổi cặp đôi

- Giáo viên: Quan sát, vấn đáp, động viên và hỗ trợ hs khi cần

- Dự kiến sản phẩm:

Những câu in đậm thiếu thành phần nào?

Thiếu CN

Có nên rút gọn câu như vậy không ? Vì sao ?

- Không nên –> Làm cho câu khó hiểu .

Em có nhận xét gì về câu trả lời của người con ?

-> Câu trả lời của người con chưa được lễ phép.

Ta cần thêm những từ ngữ nào vào câu rút gọn dưới đây vd 1,2?

- Thêm thành phần:

+ VD1: CN: em, các bạn nữ, các bạn nam,…

+ VD2: Từ biểu cảm: mẹ ạ, thưa mẹ, ạ.

*Báo cáo kết quả:

- Giáo viên gọi hs trình bày ý kiến - học sinh khác bổ sung hoặc nêu ý kiến của mình kết quả

- Nhóm cặp trình bày kết quả trao đổi, cặp khác bổ sung

Gv lưu ý ở VD 2:

=> Do đó các em cần lưu ý không nên rút gọn câu tùy tiện nhất là khi giao tiếp với người lớn, người bề trên (ông, bà, cha mẹ, thầy, cô …) nếu dùng thì phải kèm theo từ tình thái : dạ, ạ, … để tỏ ý thành kính.

*Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

Khi rút gọn câu cần chú ý gì?

- Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc không hiểu đầy đủ nội dung câu nói; Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.

HS đọc ghi nhớ₂

HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP

1. Mục tiêu: Học sinh biết vận dụng những kiến thức vừa tiếp thu về câu rút gọn để giải quyết các dạng bài tập liên quan

2. Phương thức thực hiện: Kết hợp hoạt động các nhân, hoạt động cặp đôi, hoạt động nhóm

3. Sản phẩm hoạt động:

+ Phần trình bày miệng

+ Trình bày trên bảng

+ Trình bày trên phiếu học tập

4. Phương án kiểm tra, đánh giá:

- Học sinh tự đánh giá.

- Học sinh đánh giá lẫn nhau.

- Giáo viên đánh giá.

5. Tiến trình hoạt động (lần lượt thực hiện các bài tập

Bài 1:

- HS đọc bài 1, nêu yêu cầu của bài tập

Cách thực hiện: Học sinh làm việc cá nhân - trình bày miệng trước lớp

- Học sinh khác nhận xét, bổ sung

- Gv chốt phương án đúng

Trong các câu tục ngữ sau, câu nào là câu rút gọn ?

- HS trả lời

Những thành phần nào của câu được rút gọn ? Rút gọn như vậy để làm gì ?

- HS trả lời

Em hãy thêm CN vào 2 câu tục ngữ trên ?

- Câu b: chúng ta, câu c: người ta, (ai).

Bài 2:

- HS đọc bài 1, nêu yêu cầu của bài tập

- Yêu cầu hoạt động nhóm trên phiếu học tập:

Hãy tìm câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây ?

Khôi phục những thành phần câu rút gọn ?

- Cách thực hiện: Học sinh làm việc cá nhân -> làm việc nhóm -> thống nhất kết quả vào phiếu học tập -> đại diện trình bày trước lớp

- Học sinh nhóm khác nhận xét, bổ sung

- Gv chốt phương án đúng

Bài 3: Trao đổi cặp đôi

Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy ?

- HS phát biểu, GV nhận xét

A. Bài học:

I. Thế nào là rút gọn câu:

1. Ví dụ:

2. Nhận xét:

VD 1:

a. Học ăn, học nói, học gói, học mở. VN

b. Chúng ta / học ăn, học nói,

CN VN

học gói, học mở

-> (a) lược bỏ chủ ngữ.

(b) có CN

- Thêm CN vào câu (a) : Chúng ta, chúng em, người ta, người VN.

<=> (a) lược bỏ chủ ngữ -> Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người.

*Ví dụ₂:

a, Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người. lược VN.

b, Bao giờ cậu đi Hà Nội ?

- Ngày mai. lược cả CN và VN.

=> Làm cho câu gọn hơn, nhưng vẫn đảm bảo lượng thông tin truyền đạt.

* Kết luận:

- Rút gọn câu là lược bỏ 1 số thành phần của câu

- Mục đích:

+ làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh, tránh lặp từ

+ ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người.

3. Ghi nhớ: SGK (15 ).

II. Cách dùng câu rút gọn:

1. Ví dụ:

2. Nhận xét:

VD 1: …. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.

Thiếu CN –> Làm cho câu khó hiểu .

VD 2: ….. Bài kiểm tra toán.

-> Sắc thái biểu cảm chưa phù hợp.

VD1, VD2 => Không nên rút gọn câu.

*. Kết luận:

Khi rút gọn câu cần chú ý:

- Không làm cho người đọc, người nghe hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung

- Không biến câu nói thành cộc lốc khiếm nhã

3.Ghi nhớ₂: sgk (16 ).

B. Luyện tập:

Bài 1 (16 ):

b. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

c. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.

Câu b, c Rút gọn CN

- Mục đích: những câu tục ngữ nêu quy tắc ứng xử chung cho mọi người nên có thể rút gọn chủ ngữ, làm cho câu trở nên gọn hơn..

Bài 2 (16 ):

a. Tôi bước tới...

Tôi dừng chân...

Tôi cảm thấy chỉ có một mảnh...

Những câu trên thiếu CN, câu cuối thiếu cả CN và VN chỉ có thành phần phụ ngữ.

b. Thiếu CN (trừ câu 7 là đủ CV , VN ).

- Người ta đồn rằng...

Quan tướng cưỡi ngựa...

Người ta ban khen...

Người ta ban cho...

Quan tướng đánh giặc...

Quan tướng xông vào...

Quan tướng trở về gọi mẹ...

Làm cho câu thơ ngắn gọn, xúc tích, tăng sức biểu cảm.

Bài tập 3:

Cậu bé và người khách trong câu chuyện hiểu lầm nhau bởi vì cậu bé khi trả lời người khách đã dùng ba câu rút gọn