Tổng số tiết

Tuần

thực hiện

Tiê‎t theo KHDH

Tiết theo chủ đề

Nội dung của từng hoạt động

5

1,2,3

1

1

Hoạt động 1: Tìm hiểu về Di truyền học

Hoạt động 2: Tìm hiểu về Menđen và Di truyền học

Hoạt đông 3: Tìm hiểu các thuật ngữ và khái niệm cơ bản trong Di truyền học

2

2

Hoạt động 4: Tìm hiểu thí nghiệm của Menđen

Hoạt động 5: Tìm hiểu cách giải thích của Menđen về kết quả thí nghiệm

3

3

Hoạt động 6: Tìm hiểu phép lai phân tích

Hoạt động 7: Tìm hiểu ý nghĩa của tương quan trội – lặn

4

4

Hoạt động 8: Tìm hiểu thí nghiệm của Menđen

Hoạt động 9: Tìm hiểu khái niệm biến dị tổ hợp

5

5

Hoạt động 10: Tìm hiểu cách giải thích kết quả thí nghiệm của Menđen

Hoạt động 11: Tìm hiểu ý nghĩa của quy luật phân li

Năng lực chung

Năng lực chuyên biệt

- Năng lực làm chủ và phát triển bản thân: năng lực tự học, giải quyết vấn đề; năng lực sáng tạo; năng lực tự quản lí, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Năng lực về quan hệ xã hội: năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác.

Năng lực công cụ: Sử dụng ngôn ngữ chính xác có thể diễn đạt mạch lạc, rõ ràng. Năng lực tính toán; năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

- Năng lực tri thức về sinh học.

- Năng lực nghiên cứu.

- Năng lực thực hiện thí nghiệm.

Nội dung

Mức độ nhận thức

Các Kn/NL hướng tới

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

Bài 1. Menđen với di truyền học

- Học sinh trình bày được nhiệm vụ, nội dung và vai trò của di truyền học.

- Giới thiệu Menđen là người đặt nền móng cho di truyền học

- Nêu được phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen

- Nêu được các thí nghiệm của Menđen và rút ra nhận xét

- Hiểu và ghi nhớ một số thuật ngữ và kí hiệu trong di truyền học.

- NL chung : NL định nghĩa, NL quan sát, NL giao tiếp, NL tự quản lí‎, NL sử dụng ngôn ngữ, NL hợp tác.

- NL chuyên biệt: NL nghiên cứu khoa học, Nl kiến thức sinh học.

Lai 1 cặp tính trạng

- Học sinh trình bày và phân tích được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen. Giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen.

- Học sinh hiểu và trình bày được nội dung, mục đích và ứng dụng của các phép lai phân tích.

- Hiểu và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp; phát biểu được nội dung quy luật phân li.

- Hiểu và giải thích được vì sao quy luật phân li chỉ nghiệm đúng trong những điều kiện nhất định.

- Nêu được nội dung, ý nghĩa của quy luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất.

- Biện luận và giải được các bài tập lai 1 cặp tính trạng.

- NL chung : NL định nghĩa, NL quan sát, NL giao tiếp, NL tự quản lí‎, NL sử dụng ngôn ngữ, NL hợp tác.

- NL chuyên biệt: NL nghiên cứu khoa học, Nl kiến thức sinh học.

Lai hai cặp tính trạng

- Học sinh mô tả được thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen.Biết phân tích kết quả thí nghiệm lai 2 cặp tính trạng của Menđen.

- Học sinh hiểu và giải thích được kết quả lai hai cặp tính trạng theo quan điểm của Menđen

- Hiểu và phát biểu được nội dung, ý nghĩa quy luật phân li độc lập của Menđen.

- Nhận biết được biến dị tổ hợp xuất hiện trong phép lai của Menđen.

- Phân tích được ý nghĩa của quy luật phân li độc lập đối với chọn giống và tiến hoá.

- Biện luận và giải được các bài tập lai nhiều cặp tính trạng.

- NL chung : NL định nghĩa, NL quan sát, NL giao tiếp, NL tự quản lí‎, NL sử dụng ngôn ngữ, NL hợp tác.

- NL chuyên biệt: NL nghiên cứu khoa học, Nl kiến thức sinh học.

A. 2

B. 4

C. 8

D. 16

A. 4

B. 8

C. 32

D. 16

1. AA x AA

2. AA x Aa

3. AA x aa

4. Aa x Aa

5. Aa x aa

6. aa x aa

A. 1và 3

B. 3 và 6

C. 3 và 5

D. 4 và 5

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu(5’)

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Trong đời sống hàng ngày chúng ta thấy nhiều hiện tượng động vật , thực vật và con người

giữa các cá thể trong cùng một dòng giống nhau, nhưng cũng trong những cá thể đó lại xuất hiện những cá thể có những đặc điểm khác với bố mẹ chúng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến các hiện tượng trên? Di truyền học sẽ giúp ta tìm câu trả lời ?

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của Di truyền học.

- các phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV yêu cầu HS n/cứu thông

tin mục I/SGK và nêu thêm

một số ví dụ về hiện tượng di truyền: trong một gia đình có

một cháu bé mới sinh, người ta thường tìm hiểu xem cháu bé

có điểm gì giống bố, điểm gì giống mẹ, ví dụ: mắt giống mẹ, mũi giống bố ... Giống bưởi

Năm Roi nổi tiếng từ xưa đến nay vẫn giữ được các đặc điểm: vị ngọt thanh và hình dáng quả đẹp...

? Qua các VD trên, em hãy

cho biết những đ/điểm mà thế

hệ trước truyền cho thế hệ sau thuộc loại đặc điểm nào ?

- GV nhận xét, bổ sung thêm: con cái chỉ giống bố mẹ ở một

số đặc điểm, đó là hiện tượng

di truyền; còn khác với bố mẹ

và khác nhau về nhiều chi tiết,

đó là hiện tượng biến dị.

Di truyền là gì ? Cho ví dụ ?

Biến dị là gì ? Cho ví dụ ?

- GV hoàn thiện, giảng giải: hai hiện tượng này thể hiện song song và gắn liền trong quá

trình sinh sản.

- Đối tượng, nội dung và ý nghĩa thực tiễn của DT học là gì ?

GV bổ sung nhiệm vụ của Di truyền học: nghiên cứu bản

chất và quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị. Trong

phạm vi kiến thức THCS,

chúng ta chỉ đề cập đến 3 nội dung cơ bản của Di truyền học: đó là các kiến thức về cơ sở vật chất, cơ chế và quy luật của

hiện tượng di truyền và biến dị.

- GV y/cầu HS thực hiện lệnh ∆/SGK.

- GV nhận xét và yêu cầu HS lấy ví dụ tương tự đối với vật nuôi và cây trồng

- HS n/cứu thông tin mục I/SGK, lắng nghe và ghi nhớ ví dụ.

- HS trả lời các câu hỏi của GV. Y/cầu hiểu được: đó là những đ/điểm h/thái, cấu tạo, sinh lý, sinh hóa ... của một

cơ thể.

- HS lắng nghe, ghi nhớ kiến thức.

- HS trả lời câu hỏi, HS khác nhận xét, bổ sung. Yêu cầu hiểu được :

+ Khái niệm di truyền và lấy được ví dụ minh họa.

+ Khái niệm biến dị và lấy được ví dụ minh họa.

- HS lắng nghe, ghi nhớ kiến thức.

+ Hiểu được đối tượng, nội dung và ý nghĩa thực tiễn

của di truyền học.

- ND của DT học: nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính qui luật của các hiện tượng DT và BD

- Ý nghĩa của DT học: là cơ sở cho khoa học chọn giống và có vai trò quan trọng trong y học đặc biệt là trong công nghệ sinh học hiện đại

- HS liên hệ bản thân trả lời và giải thích ’ HS khác nxbs

- HS lấy ví dụ

I. Di truyền học (15p):

- Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

- Biến dị: là hiện tượng con cái sinh ra khác với bố mẹ, tổ tiên.

- Nhiệm vụ: Di truyền học nghiên cứu bản chất và tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

- Nội dung: Di truyền học đề cập đến cơ sở vật chất, cơ chế và tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

- GV: Treo tranh vẽ hình 1.2 SGK -> Yêu cầu HS n.cứu SGK, QS tranh vẽ hình ’ Nêu NX về từng cặp tính trạng đem lai?

- GV gợi ý: Đặc điểm của các cặp t.trạng mang hiện tượng tương phản là: trơn : nhăn; vàng : xanh; xám : trắng; đầy : có ngấn...

Phương pháp nghiên cứu độc đáo của Men Đen là PP nào? Vì sao gọi là độc đáo?

- GV bổ sung, hoàn thiện kiến thức.

- HS: Nghe và tiếp thu kiến thức.

- GV nhấn mạnh: M.Đen đã chọn cây đậu Hà Lan làm đối tượng để n.cứu bởi vì chúng có 3 đ.điểm ưu việt sau: Thời gian sinh trưởng và phát triển ngắn; là cây tự thụ phấn cao độ; có nhiều t.trạng tương phản và trội át lặn một cách hoàn toàn. Điểm độc đáo trong PPPTTHL là tách từng cặp tính trạng và theo dõi sự thể hiện cặp tính trạng qua các thế hệ lai. Nhờ có phương pháp nghiên cứu khoa học đúng đắn, Menđen đó tìm ra các quy luật di truyền đặt nền móng cho Di truyền học.

- HS: QS tranh vẽ hình 1.2 SGK, đọc SGK ’ thảo luận trả lời câu hỏi.

- Yêu cầu hiểu được : Các tính trạng đem lai tương phản nhau về đặc điểm DT

- HS: Đại diện trả lời ’ hs khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.

=> Yêu cầu hiểu được :

+ Là PP p.tích các thế hệ lai thông qua:

* Lai các cặp bố mẹ thuần chủng, khác nhau 1 hoặc 1 số cặp t.trạng tương phản, rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó ở con cháu của từng cặp bố mẹ trên cấy đậu Hà Lan.

* Dùng toán thống kê để phân tích, xử lý các số liệu thu được. Từ đó rút ra q.luật di truyền các tính trạng.

- GV bổ sung, hoàn thiện kiến thức.

II. Menđen người đặt nền móng cho Di truyền học (14p).

- Phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen là phương pháp phân tích các thế hệ lai:

+ Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó ở các thế hệ con cháu.

+ Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu thập được để rút ra quy luật di truyền.

- GV: YCHS đọc SGK để nêu lên các thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học.

- GV: Gọi đại diện HS trả lời ’ HS khác nxbs.

- GV phân tích: Khái niệm thuần chủng và gợi ý cách viết công thức lai:

Mẹ: viết bên trái dấu x; Bố: viết bên phải dấu x

VD: P: Mẹ x Bố.

*GV nhấn mạnh: Đây là các khái niệm cơ bản do đó cần phải nhớ kĩ.

- GV yêu cầu HS đọc phần kết luận chung

- HS: đọc SGK -> Tìm hiểu kiến thức.

- Đại diện HS trả lời ’ theo dõi nxbs.

=> Yêu cầu hiểu được :

+ Tính trạng; cặp tính trạng tương phản; gen; giống (dòng) thuần chủng.

+ Ký hiệu:

P: là cặp bố mẹ xuất phát.

G: là giao tử.

F: là thế hệ con.

- HS đọc kết luận cuối bài

III. Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền (9p).

* Một số thuật ngữ:

- Tính trạng

- Cặp tính trạng

- Nhân tố di truyền

-Giống (hay dòng) thuần chủng

* Một số kí hiệu:

- P : Cặp bố mẹ xuất phát;

- X: Phép lai.

- G : Giao tử;

- ♂: Giao tử đực (hoặc cơ thể đực)

- ♀ : Giao tử cái (hoặc cơ thể cái)

- F : Thế hệ con.

- F₁: Thế hệ thứ nhất.

- F₂: Thế hệ thứ hai.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Hiện tượng DT được hiểu là: (MĐ1)

1. Hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu

2. Là hiện tượng con cái khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết

3. Là hiện tượng con cái sinh ra khác với tổ tiên nhưng giống nhau về nhiều chi tiết

4. Là hiện tượng khác nhau về nhiều tính trạng của các thế hệ

Câu 2: Những đặc điểm hình thái, cấu tạo, sinh lí của một cơ thể đ­ược gọi là:(MĐ1)

a. Tính trạng b. Kiểu hình c. Kiểu gen d. Kiểu hình và kiểu gen

Câu 3: Tại sao M.Đen lại chọn các cặp t.trạng tương phản khi thực hiện phép lai?(MĐ2)

a. Để dễ dàng theo dõi những biểu hiện của các cặp tính trạng.

b. Để dễ dàng thực hiện các phép lai.

c. Để dễ chăm sóc và tác động vào các đối tượng nghiên cứu.

d. Cả a, b, c đều đúng.

Câu 4: Lấy ví dụ về các hiện tượng di truyền và biến dị ở bản thân?(MĐ3)

Đáp án:

Câu 1:a câu 2:a câu 3: a

Câu 4: HS tự lấy VD

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu: Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Vì sao nói: phương pháp nghiên cứu của Menđen là một phương pháp nghiên cứu độc đáo?(MĐ4)

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

(Điểm độc đáo trong PPPTTHL là tách từng cặp tính trạng và theo dõi sự thể hiện cặp tính trạng qua các thế hệ lai)

Sưu tầm tranh ảnh, tìm đọc cuộc đời và sự nghiệp của MENDEN

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu(5’)

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Menđen tiến hành thí nghiệm chủ yếu ở đậu Hà Lan từ năm 1856  1863 trên mảnh vườn của tu viện. Các kết quả nghiên cứu đã giúp Menđen phát hiện ra các quy luật di truyền đã được công bố chính

thức vào năm 1866. Để tìm ra được các quy luật di truyền Menđen đã phải thực hiện nhiều phép lai.

Một trong những phép lai cơ bản để phát hiện ra các quy luật di truyền là phép lai Một cặp tính trạng

Bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về phép lai này và quy luật di truyền rút ra từ phép lai.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của Di truyền học.

- các phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV treo tranh vẽ hình 2.1 sgk, giới thiệu về sự thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan (đây là công việc mà Menđen tiến hành rất cẩn thận, tỉ mỉ và công phu)

-> Yêu cầu HS: Quan sát tranh vẽ hình 2.1 và 2.2, đọc SGK .

- HS: Quan sát tranh vẽ, đọc thông tin -> trình bày thí nghiệm.

- GV: Yêu cầu HS thảo luận, xác định KH F₁ và tỉ lệ KH F₂ ’ Hoàn thành cột 4 ở bảng 2 SGK/8.

- GV: Hướng dẫn HS tìm tỉ lệ KH F₂ = cách lấy tỉ lệ 3:1.

- GV: Sử dụng bảng 2 để phân tích các khái niệm: kiểu hình, tính trạng trội, tính trạng lặn.

(GV bổ sung: Tính trạng biểu hiện ở F₁ hoàn toàn là t.trạng trội. T.trạng biểu hiện ở F₂ có cả tính trội và tính lặn.)

- GV thông báo: Dù thay đổi vị trí của các giống làm cây bố và cây mẹ nhưng kết quả phép lai vẫn không thay đổi. Điều này chỉ giải thích là bố và mẹ đều có vai trò di truyền như nhau.

- GV: Yêu cầu HS thảo luận, hoàn thành mục sSGK/9.

- Gọi 1 vài HS trả lời ’ GV kết luận.YC HS nhắc lại.

- GV nhận xét, chốt kiến thức

- HS lắng nghe tiếp thu

- HS: QS tranh, đọc thông tin SGK.

-HS: Trình bày thí nghiệm của MĐ.

-HS: thảo luận nhóm -> tìm hiểu thí nghiệm xác định KH F₁ và tỉ lệ KH F₂ ’ Hoàn thành cột 4 ở bảng 2 SGK/8.

- Đại diện trình bày ’ nhóm khác nxbs.

=> Yêu cầu hiểu được :

+ KH F₁: đồng tính (hoa đỏ, thân cao, quả lục)

+ KH F₂ phân ly theo tỉ lệ 3 trội : 1 lặn.

- HS: Nghe và tiếp thu kiến thức.

-HS: Thảo luận mục s/SGK.

- Đại diện trả lời ’ Theo dõi nxbs:

Điền các cụm từ: đồng tính; 3 trội: 1 lặn.

I. ThÝ nghiÖm cña Men®en

1. Thí nghiệm:

Menđen cho lai 2 giống đậu Hà Lan khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản.

Pthuần chủng: hoa đỏ x hoa trắng

F₁: 100% hoa đỏ

Cho F₁ tự thụ phấn.

F₂ thu được tỉ lệ:3 hoa đỏ:1 hoa trắng.

2. Các thuật ngữ:

- Kiểu hình: là toàn bộ các tính trạng của cơ thể.

- Tính trạng trội: được biểu hiện ngay ở F₁ (trong thí nghiệm)

- Tính trạng lặn: đến F₂ mới biểu hiện (trong TN)

3. Kết luận

Khi lai 2 cặp bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng thuấn chủng thì F₁ đồng tính tính trạng của bố hoặc mẹ, F₂ phân li tính trạng theo tỉ lệ trung bình 3 trội : 1 lặn.

- GV: Yêu cầu HS quan sát tranh phóng to hình 2.3 sgk/9 và nghiên cứu SGK, thảo luận nhóm -> trả lời các câu hỏi:

-Menđen giải thích kết quả thí nghiệm như thế nào?

-Tỉ lệ các loại giao tử ở F₁ và tỉ lệ các loại KG F₂ như thế nào?

-Tại sao F₂ lại có tỉ lệ KH 3 hoa đỏ:1 hoa trắng?

- GV: YC đại diện HS trả lời ’ gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV bổ sung, hoàn thiện kiến thức.

- GV thông báo: Menđen cho rằng mỗi t.trạng trên cơ thể do 1 cặp nhân tố di truyền (cặp gen) q.định. Ở thế hệ P, F₁, F₂: mỗi tính trạng do 1 cặp gen qui định.

- GV hoàn thiện và giải thích thêm cho HS rõ: Như vậy theo Menđen: Sự phân li của cặp NTDT trong quá trình phát sinh giao tử và sự tổ hợp của chúng trong quá trình thụ tinh là cơ chế di truyền các tính trạng.

- HS: Nghiên cứu TT SGK và tranh vẽ -> thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi.

-> Đại diện HS trả lời ’ theo dõi nhận xét bổ sung, hoàn thiện kiến thức.

=> Yêu cầu hiểu được :

+ Tỉ lệ các loại giao tử ở F₁ là 1A:1a, nên tỉ lệ KG ở F­₂ là 1AA : 2Aa : 1aa.

+ Vì AA và Aa đều biểu hiện KH trội (hoa đỏ) còn aa biểu hiện KH lặn (hoa trắng).

- HS: Nghe và tiếp thu kiến thức.

II. Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.

- Menđen giải thích kết quả thí nghiệm :

+ Mỗi nhân tố tính trạng do cặp nhân tố di truyền quy định .

+ Trong quá trình phát sinh gtử có sự phân li của cặp nhân tố di trưyền .

+ Các nhân tố di truyền được tổ hợp lại trong quá trình thụ tinh

- Sơ đồ lai:

P: AA x aa

G/P: A a

F₁: Aa

F₁ X F₁ : Aa x Aa

G/F₁: A, a A, a

F₂: 1AA : 2Aa : 1aa

- Quy luật phân li: Trong quá trình phát sinh g.tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền phân li về 1 g.tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng của P.

GV yêu cầu HS:

Nêu tỷ lệ các loại hợp tử ở F₂ trong thí nghiệm của Menđen ?

- Từ kết qủa trên GV phân tích, khắc sâu các khái niệm: kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp.

- GV: yêu cầu HS tìm hiểu thông tin trong sgk.

- GV: Yêu cầu HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Khi cho đậu H.Lan hoa đỏ và hoa trắng (ở F₂ trong TN của M.đen) giao phấn với nhau thì k.quả thu được sẽ như thế nào?

- GV gợi ý để HS viết sơ đồ lai. Tính trạng hoa đỏ ở F₂ có những loại KG nào? (AA hoặc Aa).

- GV: Gọi đại diện HS trả lời ’ Yêu cầu nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Làm thế nào để xác định được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội?

- GV thông báo: Phép lai trên được gọi là phép lai phân tích.

Vậy phép lai phân tích là gì? (yêu cầu HS chọn từ thích hợp để điền vào chỗ trống … SGK/11)

- GV gọi 1 vài HS trả lời’gọi HS nxbs

- GV hoàn thiện.

- HS trả lời:

Tỷ lệ các loại hợp tử ở F₂ trong thí nghiệm 1 AA: 2 Aa :1 aa.

- HS lắng nghe và ghi nhớ

- HS:đọc thông tin tìm hiểu kiến thức.

- HS: Dựa vào gợi ý, thảo luận: Viết sơ đồ lai→ trả lời câu hỏi.

- HS: Đại diện trình bày ’ nhóm khác nxbs:

Phép lai 1:

P: AA x aa

(h.đỏ) (h.trắng)

G_P: A a

F₁: Aa (toàn h.đỏ)

Phép lai 2:

P: Aa x aa

(hoa đỏ) (hoa trắng)

G_P: 1A ; 1a a

F₁: 1Aa(hoa đỏ) : 1aa (hoa trắng)

-HS hiểu được :

+ Hoa đỏ có 2 kiểu gen: AA và Aa

+ Lai với cá thể mang tính trạng lặn.

- HS: chọn từ hay cụm từ để hoàn thành các khoảng trống ở bài tập.

Các từ hay cụm từ cần điền theo thứ tự: (trội, kiểu gen, lặn, đồng hợp trội, dị hợp)

- HS: Đại diện nêu định nghĩa: lai phân tích.

- HS thảo luận trả lời: để xác định được kiểu gen của các cá thể mang tính trạng trội cần phải thực hiện phép lại phân tích, nghĩa là lai nó với cá thể mang tính trạng lặn. Nếu kết quả phép lai là:

+ 100% cá thể mang tính trạng trội thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp trội.

+ 1 trội : 1 lặn thì cá thể mang tính trạng trội đó có KG dị hợp.

III. Phép lai phân tích (18p).

* Một số khái niệm :

- Kiểu gen là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào của cơ thể.

- Thể đồng hợp: kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương ứng giống nhau. Ví dụ: AA, aa, ...

- Thể dị hợp: kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương ứng khác nhau. Ví dụ: Aa.

*Xét ví dụ: (SGK/T )

* Kết luận:

- Phép lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định KG với cá thể mang trính trạng lặn. Nếu kết quả phép lai là đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có KG đồng hợp trội ( phép lai 1), còn kết quả phép lai là phân tính thì cá thể đó có KG dị hợp

(phép lai 2)

GV: Yêu cầu HS đọc SGK, thảo luận nhóm trả lời

Trong chọn giống, người ta xác định tính trạng trội, lặn nhằm mục đích gì?

- GV gợi ý: Các tính trạng trội phần lớn là tính trạng tốt, còn t.trạng lặn phần lớn là t.trạng xấu.

Việc xác định độ thuần chủng của giống có ý nghĩa gì?

Muốn xác định độ thuần chủng của giống cần thực hiện phép lai nào?

- HS: Đọc SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

- Đại diện HS trả lời ’ theo dõi nxbs, nghe và hoàn thiện kiến thức.

+ Trong chọn giống vật nuôi, cây trồng vận dụng tương quan trội-lặn, người ta có thể x.đ được t.trạng trội và tập trung nhiều gen trội quý vào 1 cơ thể, tạo ra giống có giá trị kinh tế cao.

- HS: Sử dụng phép lai phân tích.

IV. Ý nghĩa của tương quan trội- lặn (12p).

- Trong chọn giống, vận dụng tương quan Trội-Lặn, người ta có thể xác định được các tính trạng trội và tập hợp nhiều gen trội quý vào 1 cá thể để tạo ra giống có giá trị kinh tế cao.

- Trong sản xuất, để tránh có sự phân li tính trạng (xuất hiện tính trạng xấu), người ta phải tiến hành lai phân tích để kiểm tra độ thuần chủng của giống.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Ở đậu Hà lan, hạt vàng trội hoàn toàn so với hạt xanh, khi cho giao phấn cây hạt vàng thuần chủng với cây hạt xanh thu được F­_{1 ­.} ­Cho _­­F­_1­ tự thụ phấn thì tỉ lệ KH ở F­_{2 ­} như thế nào?

a. 3 hạt vàng: 1 hạt xanh b. 1 hạt vàng: 1 hạt xanh

c. 5 hạt vàng: 3 hạt xanh d. 7 hạt vàng: 4 hạt xanh

Câu 2: Nét độc đáo trong phương pháp nghiên cứu của Menđen so với các nhà khoa học đương thời là gì?

A. Kiểm tra độ thuần chủng của bố mẹ trước khi đem lai.

B. Theo dõi sự di truyền riêng rẽ từng cặp tính trạng trên con cháu của từng cặp bố mẹ.

C. Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu được, từ đó rút ra quy luật di truyền các tính trạng đó của bố mẹ cho các thế hệ sau.

D. Lai phân tích cơ thể lai F₁.

Câu 3: Đặc điểm nào sau đây của đậu Hà Lan thuận lợi cho việc tạo dòng thuần?

A. Có hoa lưỡng tính.

B. Có những cặp tính trạng tương phản.

C. Tự thụ phấn cao.

D. Dễ trồng.

Câu 4: Cặp tính trạng tương phản là gì ?

A. Là hai trạng thái khác nhau của cùng một loại tính trạng.

B. Là hai trạng thái biểu hiện trái ngược nhau của cùng một loại tính trạng.

C. Là hai tính trạng khác nhau.

D. Là hai tính trạng khác loại.

Câu 5 : Dòng thuần là gì ?

A. Là dòng có kiểu hình đồng nhất.

B. Là dòng có kiểu hình lặn đồng nhất.

C. Là dòng có đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ sau sinh ra giống hệ trước.

D. Là dòng có kiểu hình trội đồng nhất.

Câu 6: Đặc điểm nào dưới đây của đậu Hà Lan là không đúng ?

A. Tự thụ phấn nghiêm ngặt.

B. Có thể tiến hành giao phấn giữa các cá thể khác nhau.

C. Thời gian sinh trưởng khá dài.

D. Có nhiều cặp tính trạng tương phản.

Câu 7: Theo quan niệm của Menđen, mỗi tính trạng của cơ thể do

A. một nhân tố di truyền quy định.

B. một cặp nhân tố di truyền quy định.

C. hai nhân tố di truyền khác loại quy định.

D. hai cặp nhân tố di truyền quy định.

Câu 8: Kết quả lai 1 cặp tính trạng trong thí nghiệm của Menđen cho tỉ lệ kiểu hình ở F₂ là

A. 1 trội: 1 lặn.     B. 2 trội: 1 lặn. C. 3 trội: 1 lặn.     D. 4 trội : 1 lặn.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu: Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Cho 2 giống cà chua quả đỏ thuần chủng và quả vàng thuần chủng giao phấn với nhau thu được F_{1­­ ­ ­} toàn quả đỏ. Khi cho các con cá F­_{1­ ­­} giao phấn với nhau thì tỉ lệ KH ở F­₂ như thế nào? Cho biết màu quả chỉ do một nhân tố di truyền qui định.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

Vẽ sơ đồ tư duy cho bài học

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu(5’)

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Chúng ta đã nghiên cứu các thí nghiệm của Men đen về lai một cặp tính trạng với các kết quả F₁, F₂ và các định luật được tìm ra. Vậy khi trong phép lai có hai tính trạng thì sự di truyền của các tính trạng đó có tuân theo định luật 1, 2 không ?…. Để tìm hiểu về kết quả chúng ta nghiên cứu…….

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: nội dung định luật phân ly độc lập của Menđen.

- khái niệm biến dị tổ hợp.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV treo tranh phóng to (hình 4 sgk/14) lên bảng ->Yêu cầu HS quan sát tranh, kết hợp với thông tin trong sgk, trình bày thí nghiệm của MenĐen?

- GV: Đặc điểm của bố mẹ đem lai là gì?

- GV nhấn mạnh cho HS sự tương ứng của các kiểu hình hạt và sự di truyền các cặp tính trạng với nhau:

+Hạt vàng, trơn F₁ nằm trong quả của cây mẹ (P)

+ 4 kiểu hình F₂ nằm trong quả cây F₁( nằm đang xen trong quả của cây F₁)

+Tính trạng hạt vàng có cả ở cây hạt nhăn, tính trạng hạt xanh có cả ở cây hạt trơn. Điều đó chứng tỏ sự di truyền tính trạng: Vàng- Xanh di truyền độc lập với nhau, không phụ thuộc vào cặp tính trạng:Trơn- Nhăn.

- GV: Yêu cầu HS thảo luận nhóm để điền hoàn chỉnh vào bảng 4/sgk.

- GV hướng dẫn HS cách xác định tỉ lệ kiểu hình F₂ (ước lượng chia cho 32 rồi làm tròn số)

-> Gọi 1 số HS lên điền bảng ’ Gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, hoàn thiện đáp án.

- HS: quan sát hình, đọc SGK trình bày thí nghiệm:

P:Vàng, trơn x Xanh, nhăn

F₁: Toàn vàng, trơn.

F₂: 315 vàng, trơn;

108 xanh trơn ;

101 vàng nhăn;

32 xanh nhăn.

- HS hiểu được : Bố, mẹ thuần chủng và khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản.

- HS thảo luận nhóm thống nhất nội dung điền vào bảng.

- Đại diện 1 số HS lên bảng trình bày kết quả của nhóm, các nhóm khác bổ sung.

- HS: Theo dõi đáp án để sửa chữa.

I. TN cña Men®en (14p).

1.Thí nghiệm.

- Lai hai bố mẹ thuần chủng khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản.

P:Vàng,trơn x Xanh, nhăn

F₁: Vàng trơn

F₂: 9 vàng trơn;

3 vàng nhăn;

3 xanh trơn;

1 xanh nhăn.

Kiểu hình F₂

Số hạt

Tỉ lệ kiểu hình F₂

Tỉ lệ từng cặp tính trạng ở F₂

Vàng , trơn

Vàng , nhăn

315

101

3/4vàng x 3/4trơn = (9/16)

3/4vàngx 1/4 nhăn = (3/16)

Xanh , trơn

Xanh , nhăn

108

32

1/4 xanh x 3/4 trơn= (3/16)

1/4 xanhx 1/4 nhăn= (1/16)

Dựa vào tỉ lệ của từng cặp tính trạng, hãy cho biết tính trạng nào lặn, tính trạng nào trội?

Em có nhận xét gì về kết quả của bảng 4?

- GV hỏi:

Từ mối tương quan trên, em rút ra được điều gì về sự di truyền của các cặp tính trạng?

Khi nhân hai kết quả lai một cặp tính trạng ta thu được kết quả bằng đúng kết quả lai hai cặp tính trạng, điều đó giúp ta rút ra kết luận gì ?

- GV: Gọi 1 vài HS phát biểu’GV n.xét và nêu kết luận.

- GV:Căn cứ vào đâu MenĐen cho rằng các tính trạng màu sắc và hình dạng hạt di truyền độc lập với nhau ?

- GV nhận xét, hoàn thiện

- HS hiểu được : tính trạng vàng trơn là tính trạng trội, chiếm tỉ lệ 3/4 của từng loại tính trạng. Xanh nhăn là tính trạng lặn, chiếm tỉ lệ 1/4.

- HS phát biểu cá nhân: kết quả lai hai cặp tính trạng cho tỉ lệ kiểu hình ở F₂ :

9/16 hạt vàng, trơn: 3/16 hạt vàng, nhăn.

3/16 hạt xanh, trơn: 1/16 hạt xanh, nhăn.

Xét riêng từng cặp tính trạng ở F₂:

¾ vàng: ¼xanh (1)

¾ trơn: ¼ nhăn (2)

Lấy (1) x (2) và đối chiếu với kết quả lai hai cặp tính trạng. Tỉ lệ kiểu hình ở F₂ chính bằng tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó:

Vàng, trơn = 3/4 vàng x 3/4 trơn = 9/16

Vàng, nhăn = 3/4vàng x 1/4 nhăn = 3/16

Xanh,trơn = 1/4 xanh x 3/4 trơn = 3/16

Xanh, nhăn = 1/4xanh x1/4nhăn = 1/16

- HS hiểu được : Các cặp tính trạng( màu sắc, hình dạng) di truyền độc lập với nhau: (3 vàng:1 xanh )

( 3 trơn : 1 nhăn ) = 9: 3: 3 : 1.

- HS làm bài tập điền vào chỗ trống.

- HS nghe GV gợi ý, đại diện nêu kết luận’ Theo dõi nhận xét.

Điền vào chỗ trống cụm từ: tích tỉ lệ.

- HS hiểu được : Căn cứ vào tỉ lệ mỗi kiểu hình ở F₂ bằng tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó.

2. Kết luận (Nội dung định luật phân ly độc lập) (10p)

Khi lai 2 cơ thể bố mẹ thuần chủng khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản di truyền độc lập với nhau cho F2 có tỉ lệ mỗi KH bằng tích các tỉ lệ của các tính trạng hợp thành đó.

- GV: Yêu cầu HS nghiên cứu kết quả thí nghiệm ở F₂ và thông tin SGK, trả lời câu hỏi:

? Kiểu hình nào ở F₂ khác với bố, mẹ? Chiếm tỉ lệ bao nhiêu?

- GV nhận xét và nhấn mạnh: Những kiểu hình khác P gọi là biến dị tổ hợp.

Biến dị tổ hợp là gì?

- YC đại diện HS trả lời ’ Gọi HS khác nxbs.

Nguyên nhân gây biến dị tổ hợp?

- GV nhận xét, hoàn thiện: trong sự phân li độc lập của các cặp tính trạng có sự tổ hợp lại các t.trạng của P làm xuất hiện các KH khác P (Yêu cầu HS lấy thêm vd).

- GV: Biến dị tổ hợp xuất hiện khá p.phú ở những loài s.sản hữu tính, làm cho SV ngày càng p.phú, đa dạng.

- HS: Vàng, nhăn và xanh, trơn chiếm tỉ lệ 6/16

- Đại diện HS trả lời ’ theo dõi nxbs: Biến dị tổ hợp là sự tổ hợp lại các tính trạng của bố, mẹ.

- HS nghiên cứu sgk, trả lời.

- HS nghe và hoàn thiện kiến thức.

- Nghe và lấy thêm ví dụ về hiện tượng biến dị tổ hợp trong thực tế.

II. Biến dị tổ hợp (7p).

- Trong sự phân li độc lập của các cặp tính trạng có sự tổ hợp lại các tính trạng của P làm xuất hiện các kiểu hình khác P (bố, mẹ), hiện tượng đó gọi là biến dị tổ hợp.

* Lưu ý: Biến dị tổ hợp xuất hiện phong phú ở những loài sinh sản hữu tính.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Trong phép lai của Menđen, khi giao phấn giữa cây đậu Hà lan thuần chủng có hạt vàng, vỏ trơn với cây có hạt xanh, vỏ nhăn thuần chủng thì kiểu hình thu đ­ược ở các cây lai F₁ là: (MĐ1)

A. Hạt vàng, vỏ trơn B. Hạt vàng, vỏ nhăn

C. Hạt xanh, vỏ trơn D. Hạt xanh, vỏ nhăn

Câu 2: Hình thức sinh sản tạo ra nhiều biến dị tổ hợp ở sinh vật là: (MĐ1)

A. Sinh sản vô tính B. Sinh sản hữu tính

C. Sinh sản sinh d­ưỡng D. Sinh sản nảy chồi

Câu 3: Khi giao phấn giữa cây có quả tròn, chín sớm với cây có quả dài, chín muộn. Kiểu hình nào ở con lai d­ưới đây được xem là biến dị tổ hợp?(MĐ3)

A. Quả tròn, chín sớm B. Quả dài, chín muộn

C. Quả tròn, chín muộn D. Cả 3 kiểu hình vừa nêu

Câu 4: Căn cứ vào đâu Menđen lại cho rằng tính trạng màu sắc và dạng hạt đậu trong thí nghiệm của mình di truyền độc lập với nhau?(MĐ2)

Đáp án:

Câu 1:A Câu 2:B Câu 3: C

Câu 4: Căn cứ vào F₂ có tỉ lệ mỗi kiểu hình bằng tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu: Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Khi lai hai thứ hoa thuần chủng màu đỏ và màu trắng với nhau được F₁ đều hoa đỏ. Cho các cây F₁ thụ phấn với nhau, ở F₂ thu được tỉ lệ sau : 103 hoa đỏ : 31 hoa trắng

a) Biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F₂.

b) Bằng cách nào xác định được cây hoa đỏ thuần chủng ở F₂ ?

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

(Điểm độc đáo trong PPPTTHL là tách từng cặp tính trạng và theo dõi sự thể hiện cặp tính trạng qua các thế hệ lai)

a) F₂ có 103 hoa đỏ : 31 hoa trắng 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng

Kết quả giống thí nghiệm của Menđen, nên hoa đỏ là tính trạng trội. Quy ước A - hoa đỏ, a - hoa trắng. Vậy, sơ đồ lai từ P đến F₂ như sau :

b) Muốn xác định được cây hoa đỏ thuần chủng ở F₂ ta thực hiện phép lai phân tích, nghĩa là cho cây hoa trắng lai với bất kì cây hoa đỏ nào ở F₂, nếu kết quả là đồng tính về hoa đỏ thì chứng tỏ đó là cây hoa đỏ thuần chủng (AA).

F₂: Hoa đỏ X Hoa trắng

AA      aa

F_a : Aa - hoa đỏ

Biểu diễn bài học trên sơ đồ tư duy

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu(5’)

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Tiết trước chúng ta đã nghiên cứu nội dung định luật phân ly độc lập. Định luật này được Menđen giải thích như thế nào chúng ta nghiên cứu…..

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: nội dung của quy luật phân ly độc lập, ý nghĩa của quy luật phân ly độc lập với chọn giống và tiến hoá.

- Vận dụng nội dung quy luật phân li độc lập để giải quyết bài tập.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- Yêu cầu HS nhắc lại tỉ lệ phân li kiểu hình ở F₂?

- Từ kết quả trên cho ta kết luận gì?

- Yêu cầu HS quy ước gen.

? Nhắc lại tỉ lệ kiểu hình ở F₂?

? Số tổ hợp giao tử (hợp tử) ở F₂?

? Số loại giao tử đực và cái?

- GV kết luận : cơ thể F₁ phải dị hợp tử về 2 cặp gen AaBb các gen tương ứng A và a, B và b phân li độc lập và tổ hợp tự do để cho 4 loại giao tử: AB, Ab, aB, ab.

- Yêu cầu HS theo dõi hình 5 và giải thích:

? Tại sao ở F₂ lại có 16 tổ hợp giao tử (hợp tử)?

- GV hướng dẫn cách xác định kiểu hình và kiểu gen ở F₂, yêu cầu HS hoàn thành bảng 5 trang 18.

- HS hiểu được tỉ lệ:

=

Xanh 1

=

Nhăn 1

- HS rút ra kết luận.

- 1 HS trả lời.

- HS hiểu được : 9 vàng, trơn; 3 vàng, nhăn; 3 xanh, trơn; 1 xanh, nhăn.

- Tỉ lệ kiểu hình ở F₂ tương ứng với 16 hợp tử.

- có 4 loại giao tử đực và 4 loại giao tử cái, mỗi loại có tỉ lệ 1/4.

- HS hoạt động nhóm và hoàn thành bảng 5.

I. Menđen giải thích kết quả thí nghiệm (20p).

- Từ kết quả thí nghiệm: sự phân li của từng cặp tính trạng đều là 3:1 Menđen cho rằng mỗi cặp tính trạng do một cặp nhân tố di truyền quy định, tính trạng hạt vàng là trội so với hạt xanh, hạt trơn là trội so với hạt nhăn.

- Quy ước gen:

A quy định hạt vàng. B quy định hạt trơn.

a quy định hạt xanh. b quy định hạt nhăn.

Kiểu hình F₂

Tỉ lệ

Hạt vàng, trơn

Hạt vàng , nhăn

Hạt xanh,

trơn

Hạt xanh , nhăn

Tỉ lệ của mối kiểu gen ở F₂

1AABB

2AABb

2AaBB

4AaBb

9A-B-

1AAbb

2Aabb

3A-bb

1aaBB

2aaBb

3aaB-

1aabb

1aabb

Tỉ lệ của mỗi kiểu hình ở F₂

9 Hạt vàng, trơn

3 Hạt vàng , nhăn

3 Hạt xanh,

trơn

1 Hạt xanh , nhăn

- Từ phân tích trên rút ra kết luận.

Phát biểu n/dung của quy luật phân li độc

lập trong quá trình

phát sinh giao tử?

- Tại sao ở những loài sinh sản hữu tính, biến dị lại phong phú?

- Gv đưa ra công thức tổ hợp của Menđen.

Gọi n là số cặp gen dị hợp (PLĐL) thì:

+ Số loại giao tử là: 2ⁿ

+ Số hợp tử là: 4ⁿ

+ Số loại kiểu gen: 3ⁿ

+ Số loại kiểu hình: 2ⁿ

+ Tỉ lệ phân li kiểu gen là: (1+2+1)ⁿ

+ Tỉ lệ phân li kiểu hình là: (3+1)ⁿ

Đối với kiểu hình n là số cặp tính trạng tương phản tuân theo di truyền trội hoàn toàn.

- Menđen đã giải thích sự phân li độc lập của các cặp tính trạng bằng quy luật phân li độc lập.

- Nội dung của quy luật phân li độc lập: các cặp nhân tố di truyền phân li độc lập trong quá trình phát sinh giao tử.

- HS rút ra kết luận.

- HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức và ghi nhớ.

- HS dựa vào thông tin SGK để trả lời.

- Tỉ lệ kiểu hình ở F₂ tương ứng với 16 tổ hợp giao tử (hợp tử) => mỗi cơ thể đực hoặc cái cho 4 loại giao tử nên cơ thể F₁ phải dị hợp về 2 cặp gen (AaBb), các gen A và a, B và b phân li độc lập và tổ hợp tự do cho 4 loại giao tử là: AB, Ab, aB, ab.

- Sơ đồ lai:

P: AABB x aabb

G_P: AB ab

F₁: AaBb

G_F1: AB, Ab, aB, ab

F_2: Bảng 5 SGK

KH : 9 vàng-trơn : 3 vàng-nhăn : 3 xanh- trơn : 1 xanh- nhăn.

- GV yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin -> Thảo luận trả lời:

? Tại sao ở những loài sinh sản hữu tính, biến dị lại phong phú?

? Quy luật phân li độc lập có ý nghĩa gì?

- Giáo viên đưa ra một số công thức tổ hợp:

+ Giao tử của Aa = A:a; Bb = B:b

=> các loại giao tử: (A:a)(B:b) = AB, Ab, aB, ab.

=> Các hợp tử: (AB, Ab, aB, ab)( AB, Ab, aB, ab) = ………..

- HS thu thập thông tin SGK, kết hợp liên hệ thực tế -> trả lời:

+ F₁ có sự tổ hợp lại các nhân tố di truyền -> hình thành kiểu gen khác P.

+ Sử dụng quy luật phân li độc lập để giải thích sự xuất hiện các biến dị tổ hợp.

- HS ghi nhớ cách xác định các loại giao tử và các kiểu tổ hợp.

II. Ý nghĩa của quy luật phân ly độc lập (13p).

- Quy luật phân li độc lập giải thích được một trong những nguyên nhân làm xuất hiện biến dị tổ hợp là do sự phân ly độc lập và tổ hợp tự do của các cặp nhân tố di truyền.

- Biến dị tổ hợp có ý nghĩa quan trọng trong chọn giống và tiến hoá

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Trong phép lai của Menđen, khi giao phấn giữa cây đậu Hà lan thuần chủng có hạt vàng, vỏ trơn với cây có hạt xanh, vỏ nhăn thuần chủng thì kiểu hình thu đ­ược ở các cây lai F₁ là: (MĐ1)

A. Hạt vàng, vỏ trơn B. Hạt vàng, vỏ nhăn

C. Hạt xanh, vỏ trơn D. Hạt xanh, vỏ nhăn

Câu 2: Hình thức sinh sản tạo ra nhiều biến dị tổ hợp ở sinh vật là: (MĐ1)

A. Sinh sản vô tính B. Sinh sản hữu tính

C. Sinh sản sinh d­ưỡng D. Sinh sản nảy chồi

Câu 3: Khi giao phấn giữa cây có quả tròn, chín sớm với cây có quả dài, chín muộn. Kiểu hình nào ở con lai d­ưới đây được xem là biến dị tổ hợp?(MĐ3)

A. Quả tròn, chín sớm B. Quả dài, chín muộn

C. Quả tròn, chín muộn D. Cả 3 kiểu hình vừa nêu

Câu 4: Căn cứ vào đâu Menđen lại cho rằng tính trạng màu sắc và dạng hạt đậu trong thí nghiệm của mình di truyền độc lập với nhau?(MĐ2)

Đáp án:

Câu 1:A Câu 2:B Câu 3: C

Câu 4: Tỉ lệ kiểu hình của từng cặp tính trạng ở F₂.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu: Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.